Desemba

Ka ok wachiko weche ma wawacho, hinyruok nyalo betie. Kuom ranyisi, wawach ni iromo gi Jakristo wadwa moa e piny ma tijwa ogoe marfuk, be ibiro penje ni onyisi kaka gilendoga kata dhi e chokruoge e pinyno? En adier ni digomb ng’eyo weche kaka mago nikech ihero owete gi nyimine modak e pinje kaka mago, kendo diher ng’eyo pek ma gikaloe mondo sama ikwayo Jehova mondo okonygi to inyise achiel kachiel yore ma diher ni okonygigo. Kata kamano, onego watem ahinya mondo kik wapenje weche ma kamago. Ka po ni wathung’e mondo onyiswa weche maling’ ling’ ma ok onego jomoko ong’e, wanyiso ni ok wahere kaachiel gi owete gi nyimine mogene ni ok obi wuoyo e wachno. Adier, ok dwaher medo chandruok ne owetewa modak e pinje ma tijwa ogoe marfuk. Bende, owete gi nyimine modak e pinje kaka mago ok diher wacho weche maling’ ling’ e wi kaka gitimo tij lendo kod dhi e chokruoge. w20.03 21 ¶11-12

Jehova ne ok ochano mondo dhano otho. Kata kamano, mondo ne Adam gi Hawa kik tho, ne nyaka giluw kaka Jehova ne chikogi. Jehova nomiyogi chik ma yot luwo niya: “Olemb yath makelo ng’eyo ber gi rach, kik icham: nikech e ndalo michamogo, tho to initho.” (Cha. 2:16, 17) Kae to Satan nosieko. Satan nowuoyo gi Hawa kotiyo gi thuol. Nowacho weche ma ni e ndiko ma kawuono. Gima lit en ni Hawa noyie gi miriambono mi ochamo olemo ma nokwergi. Bang’e, chwore bende nochamo olemono. (Cha. 3:6) Gima ne gitimono nokelo richo kod tho ne dhano duto. (Rumi 5:12) Adam gi Hawa notho mana kaka Nyasaye nosewacho ni ne dhi timore ka gidagi winje. Kata kamano, Satan ne odhi adhiya nyime wacho miriambo e wi tho. Nochopo kama koro nochako medo miriambo mamoko mang’eny. Achiel kuom miriambogo en ni sama ng’ato otho, ringrene e ma tho, to chunye dhi nyime bedo mangima. Miriambono oseland e yore mopogore opogore, kendo mano osewuondo ji tara gi tara nyaka chil kawuono.—1 Tim. 4:1. w19.04 14-15 ¶3-4

Pach nyithindo ok otegno e okang’ ma ginyalo fwenyo mapiyo gik ma nyalo hinyogi kata ng’eyo giwegi gik ma ginyalo timo mondo gigeng’ hinyruok. Nikech mano, yot ahinya mondo ng’ato owuondgi mi njawgi. Thothne ka ng’ato osenjawo nyathi, owuondo nyathino ni nyathino e ja makosa, kata ni gima otimoreno en gima onego ging’e mana kendgi ji ariyo, kata ni onge ng’ama biro chikone ite kata yie ni gima kamano otimore adier, kata ni gima gitimono nyiso ni giherore. Miriambo ma kamano nyalo chocho pach nyathino mi obudh higni mang’eny kokia ni mago ne gin mana miriambo ma ne igeng’ego mondo kik oful wachno. Nyathi ma kamano nyalo dongo koparo ni ochido ma onge ng’ato ang’ata ma nyalo here kata hoye. Wechego konyowa ng’eyo gimomiyo joma oseganjaw nyalo kalo e pek mathoth kata mana bang’ higni mang’eny. Wadak e ndalo mag giko ma Muma nokoro ni ji mang’eny ne dhi bedo “joma onge hera” kendo ni “joma richo gi joma pando kitgi ka giwuondorego [ne dhi] medo bedo maricho.”—2 Tim. 3:1-5, 13. w19.05 15 ¶7-8

Gin yore mage ma Yesu ne tiyogo e puonjo? Mokwongo, ne onyiso ji achiel ka achiel gik ma nonego gitim. Weche Yesu ne nigi teko nikech ne gikonyo ji ng’eyo adiera e wi Nyasaye, ne gipuonjo ji kaka Nyasaye dwaro ni dhano oti gi ngimagi, kendo jiwo ne ji ni Pinyruodh Nyasaye kende e ma biro tieko ne dhano chandruok. (Luka 24:19) Mar ariyo, ne opuonjo ji kokalo kuom ranyisi ma ne oketonegi. Kit ngimane nokonyo jolupne ng’eyo kaka gin be nonego gidag. (Joh. 13:15) Gin kinde mage ma Yesu nopuonjoe? Nopuonjo ka ne en e piny. (Mat. 4:23) Bende, nopuonjo jolupne kinde machuok bang’ chierne. Kuom ranyisi, nofwenyore ne jopuonjre ma dirom 500 kamoro achiel mi omiyogi migawo mar ‘loko ji obed jopuonjrene.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6) Nikech en e wi kanyakla, nodhi nyime puonjo jopuonjrene kata mana bang’ ka ne osedok e polo. Kuom ranyisi, e higa mar 96 kama, nonyiso jaote Johana mondo ojiw Jokristo mowal kendo mondo omigi siem.—Kol. 1:18; Fwe. 1:1. w19.05 3 ¶4-5

E kindegi ji mang’eny nyaka ti matek e ka giyud gik ma gikonyorego. Thoth owetewa tiyo kuom seche mang’eny mondo joodgi oyud chiemo, lewni, ot, kod gik mamoko mochuno. Bende, thothgi wuotho kuom seche mang’eny ka gidhi tich kendo ka gia tich. Moko kuomgi bende tiyo tij lwedo ma dwaro teko mang’eny. Odiechieng’ rumoga ka owetewa gi nyiminewa ma tiyo matekgo ojony ahinya, ma kata mana puonjruok Muma ok bednegi mayot. Adiera en ni nyaka wamany thuolo mar puonjore Wach Nyasaye kod bugewa ma lero Muma e yo matut. Mondo wabed gi winjruok maber gi Jehova kendo wayud ngima mochwere, nyaka wapuonjre Muma. (1 Tim. 4:15) Jomoko chiewoga okinyi mang’ich mondo gipuonjre sama piny pod okue kendo pachgi pod liw. Jomoko to timoga kinda mondo gipuonjre kuom dakika matin gotieno sama onge gik mathoth ma chando pachgi. w19.05 26 ¶1-2

Timo lokruok en gima dwaro kinde kod kinda. Nyalo dwarore ni ‘watim kinda’ kuom higni mang’eny. (2 Pet. 1:5) Dwarore ni watim duto ma wanyalo mondo walok pachwa kod chunywa ma iye. Mokwongo, onego walem. Dwarore ni walem kaka jandik-zaburi moro ma nolamo niya: ‘Chue chuny maler e iya, yaye Nyasaye, kendo los chuny motegno mosiko koluori [mondo] iket e iya.’ (Zab. 51:10, Luo New Testament, 2003) Nyaka wakwong wayie ni dwarore ni walok paro ma chikowa, kae to wakwa Jehova mondo okonywa timo kamano. Mar ariyo, dwarore ni wapar matut. Sama wasomo Wach Nyasaye pile ka pile, dwarore ni wakaw thuolo mar paro matut mondo wafweny kuonde ma wanyalo timoe lokruok e chunywa kod pachwa. (Zab. 119:59; Hib. 4:12; Jak. 1:25) Nyaka wafweny paro moko mag jopiny ma nyalo bedo ni osedonjo kuomwa kata wasechako gombo. Dwarore ni wayie ni wan gi nyawo moko, kendo watem matek mondo waked gi nyawogo. w19.06 8 ¶1; 10 ¶10-11; 12 ¶12

Sama itimo yiero moro, yier kinde ma diher timoe gima ing’ado kendo kik iloki. Kik irit ni nyaka thuolo yudre mana moromo e ka ichak timo gima idwaro timo; samoro thuolo mang’enygo ok bi yudore. (Ekl. 11:4) Kik iyie mondo gik ma ok ochuno ocham thuoloni gi tekoni monego itigo e timo gik ma dwarore moloyo. (Fil. 1:10) Ka nyalore, tim gik midwaro timo sama gik ma nyalo chochi nok. Nyis jomamoko ni ok diher ni gichochi e sechego. Inyalo kata loro simbi. E-mail kod ote mamoko bende inyalo somo bang’e. Nyak ma betie bang’ timo gima nigombo inyalo pim gi giko wuoth. Ka adier-adier diher tieko wuodhi, ibiro siko kisudo nyime, ma kata kiyudo kolor yo moro, ibiro manyo yo machielo ma biro chopi kuma idhiye. E yo ma chalo kamano, ka waketo pachwa kuom nyak ma yierowa biro kelo, ok wabi ol mayot kata mana sama nenore ni yore odinorenwa.—Gal. 6:9. w19.11 30 ¶17-18

Ang’o monego ochwali mondo obatisi? Puonjruok Muma adimba osemiyo ing’eyo weche mathoth e wi Jehova, moriwo nyaka kite kod yorene. Mano osemiyo imedo here ahinya. Hera miherogo Jehova e gima duong’ monego ochwali mondo obatisi. Gima chielo monego ochwali idhi e batiso en ni iseng’eyo gik ma Muma puonjo kendo iyie kuomgi. Par ane gima Yesu nowacho ka ne omiyo jolupne chik mar loko ji obed jopuonjrene. (Mat. 28:19, 20) Ka luwore gi weche ma Yesu nowachogo, joma ibatisi itiso “e nying Wuoro, gi Wuoyi, gi roho maler.” Mano tiende nang’o? Nyaka iyie gi gik moko te ma Muma osepuonji e wi Jehova, Wuode ma Yesu, kod roho maler. Adierago nigi teko kendo ginyalo mulo chunyi ahinya. w20.03 9 ¶8-9

Ka ne Jehova ooro malaike ir Lut, ne ok onyiso malaikego mondo osiem Lut kae to giweye aweya kamano. Kar mano, ne gikonye wuok Sodom mondo otony e masira. (Cha. 19:12-14, 17) Wan be wanyalo siemo owadwa ma waneno ka timo gima dhi kelone chandruok. Kata ka po ni waneno ni oyware e rwako kony ma wamiye, pod onego wahore ahoya kode. Onego watim gima malaike ariyoka notimo. Kik waol gi owadwa; kar mano, onego wamany yore mag konye achiel kachiel. (1 Joh. 3:18) Wanyalo konye luwo puonj momiye. Sama watimo kamano, wachalo joma omako lwete ka gole e chandruok. Jehova ne nyalo yiero keto pache kuom nyawo ma Lut ne nigo, to ne ok otimo kamano. Higni mang’eny bang’e, notayo jaote Petro gi rohone maler mondo ondik ni Lut ne en ng’at ma kare. (Zab. 130:3) Ere kaka wanyalo bedo gi paro ma chal gi ma Jehova ne nigo kuom Lut? Ka waketo pachwa kuom gik mabeyo ma owetewa gi nyiminewa timo, wabiro hore kodgi sama gikedo gi nyawo ma gin-go. Mano nyalo miyo giyie rwako kony ma wamiyogi. w19.06 21 ¶6-7

Ka po ni sirkal ogoyo lamo marwa marfuk, samoro inyalo temo paro ka be inyalo dar mondo idhi e piny machielo ma inyalo lamoe Jehova ka in thuolo. Mano yiero ma ng’ato timo kende; omiyo, onge ng’ama nyalo nyisi ni idar kata ooyo. Jomoko nyalo neno ni ka pok giyiero gima onego gitim, ber nono gima Jokristo mokwongo notimo e kinde ma ne isandogi. Jopuonjre ma ne ni Jerusalem nodar modhi Judea kod Samaria, to moko bende nodhi nyaka Foinike, Saipras, kod Antiokia. (Mat. 10:23; Tich 8:1; 11:19) Kata kamano, ka ne isando Jokristo mokwongo, jaote Paulo nodhi nyime bedo e alwora ma ji ne kwedoe tijwa mar lendo. (Tich 14:19-23) Ranyisi ariyogo puonjowa ang’o? Ng’ato ang’ata ma en wi ot e ma biro timo yiero ka be obiro dar gi joode kata ooyo. Ka pok ong’ado paro mogik, onego olem ahinya kendo onon chal mar joode kaachiel gi ber kod pek ma ginyalo yudo ka gidar. Ok onego wang’ad ne jomamoko bura nikech yiero ma gitimo e wachni. w19.07 10 ¶8-9

Yesu nonyisowa ni ‘wadhi e ogendni duto mondo walok ji obed jopuonjrene.’ (Mat. 28:19) Bende, mopogore gi konyo japuonjre mondo ong’e gik ma Yesu dwaro ni jopuonjrene otim, onego wakonye mondo ong’e kaka onyalo rieyo yorene mi obed Jakristo madier. Nyaka wahore kode sama wakonye tiyo gi puonj mag Muma e ngimane. Jopuonjre moko timo lokruok mapiyo ahinya. Moko to dhiga mos. Jamisonari moro ma ni Peru wacho weche moko ma nyalo konyowa ng’eyo gimomiyo horuok ber sama wapuonjore gi ng’ato. Owacho niya: “Ne an gi japuonjre moro ma nyinge Raúl ma nasepuonjorago buge ariyo. Kata kamano, pod ne dwarore ni otim lokruok mang’eny e ngimane. Kend mare nopong’ gi chandruok, nohero tiyo gi weche mochido, kendo nyithinde ne ok omiye luor nikech timbene maricho. To nikech nojabiro e chokruok nyading’eny, nadhi nyime lime mondo atem konye kaachiel gi joode. Bang’ higni adek, nobatise.” w19.07 15 ¶3; 19 ¶15-17

Par ane kaka Paulo ne nyaka tim kinda momedore e kinde ma nondiko barua ne Jo-Filipi. Noyudo otueye e ode kaka mabus e piny Rumi. Ne ok en gi thuolo ahinya mar lando wach maber. To e ma pod notemoga ahinya mondo olend ne joma ne dhiga nene, kendo nondiko barupe ne kanyakla ma ne ni kuonde maboyo boyo. Nong’eyo ni ne nyaka oked matek nyaka giko mana kaka Kristo notimo. Mano e momiyo nowacho ni Jokristo chalo gi joma ni e ng’wech. (Kor. 9:24-27) Jang’wech ma piem gi jomamoko keto pache duto mondo ochop e tol kendo ok oyie mondo gimoro amora ogale. Kuom ranyisi, e kindegi, jong’wech ma piem e taon nyalo ringo e nderni mitimoe ohala kod man gi gik ma nyalo galo ng’ato. Be iparo ni jang’wech nyalo chung’ mondo ong’i gik ma iuso e bath ndara? Ok onyal timo kamano ka po ni odwaro locho! E ng’wech mar ngima, wan be dwarore ni watang’ gi gik ma nyalo galowa. Ka wadhi nyime keto pachwa duto e tiyo ne Jehova gi kinda mana kaka Paulo notimo, wan bende wabiro yudo mich. w19.08 3 ¶4; 4 ¶7

Sama wadhi nyime loko kit ngimawa oluwre gi puonj mag Nyasaye, lokruok ma watimogo nyalo chando wedewa moko. Thothne, gima gikwongo fwenyoga piyo en ni ok wariwre kodgi e nyasi mag din kendo ok wadonjre e siasa. Igi nyalo wang’ kodwa. (Mat. 10:35, 36) To mano ok onego omi wawe konyogi. Ka waweyo wachonegi gik ma wayiego, mano nyiso ni waseng’adonegi bura ni ok giwinjore yudo ngima ma nyaka chieng’. Jehova ok omiyowa tij ng’ado bura; mano en tich moketo e lwet Yesu. (Joh. 5:22) Ka wahore, wedewa moko bang’e nyalo yie rwako wach ma walando. Kata mana sama wakalo e tembe kod akwede, pod ok onego wambek adiera. (1 Kor. 4:12b) Nyalo kawo kinde malach mondo wedewa ofweny ni ok wanyal weyo Jehova kata gitim ang’o. w19.08 17 ¶10, 13; 18 ¶14

“Ka aparo apara tembe ma asekaloe, aneno maler ni onge kaka nanyalo nyagora e tembego kenda.” Be isegawacho gima kamano? Thothwa osegawacho kamano. Samoro niwacho kamano bang’ nyagori gi tuo moro kata tho mar watni. Kiparo kindego, ineno maler ni ninyagori mana nikech Jehova nomiyi rohone maler mondo ibed gi “teko mokalo mapile.” (2 Kor. 4:7-9) Wadwaro roho maler mondo okonywa bende e kwedo piny marachni. (1 Joh. 5:19) Wadwaro bende teko mar kwedo “joloch mag piny mar mudhoni.” (Efe. 6:12) Roho maler mar Jehova konyowa kuom miyowa teko kod nyalo mar timo migepe duto monego watim kata obedo ni wakalo e tembe. Jaote Paulo ne neno ni “teko mar Kristo” e ma ne konye dhi nyime tiyo ne Nyasaye e migepe ma nomiye.—2 Kor. 12:9. w19.11 8 ¶1-3

Muma e buk kende ma nyisi adimba gik ma Yesu osetimoni. Puonjri hero Yesu to hera miherogo Nyasaye biro medore. Nikech ang’o? Nikech Yesu nonyiso kido mag Wuon-gi e yo makare chuth. Omiyo, kaka imedo puonjori e wi Yesu, e kaka hera miherogo Jehova biro medore. Tem paro kaka Yesu nokecho joma nodhier, jotuo, kod joma ne onge nyalo. Parie bende kaka puonjne osekonyi ahinya e ngimani sama itiyo kodgi. (Mat. 5:1-11; 7:24-27) Ibiro medo hero Yesu ahinya sama iparo matut kuom misango ma nochiwo mondo owenwa richowa. (Mat. 20:28) Samoro amora miparo ni Yesu noikore thoni in iwuon, ibiro neno gimomiyo onego ilok chunyi oa e richo kendo ikwa Jehova mondo oweni richoni. (Tich 3:19, 20; 1 Joh. 1:9) Kendo kaka imedo hero Jehova gi Yesu, e kaka ibiro medo gombo bedo machiegni gi joma oherogi. w20.03 5-6 ¶10-12

Dichwo ma Jakristo nyalo chako paro ni en kende e ma en gi lony ma dwarore e timo migawo moro. Kata, dhako ma Jakristo nyalo wacho e chunye ni, ‘Jaoda nyalo timo migawoni maber moloyo ng’ane-ng’ane!’ Kata kamano, ka wabolore gadier, ok wabi bedo gi paro ma kamago. Ang’o ma wanyalo puonjore kuom gima Musa notimo sama jomamoko noyudo migepe momedore? Musa nogeno ahinya migawo ma ne en-go mar tayo Jo-Israel. Kata kamano, ka ne Jehova oyiero jomamoko mondo okonye timo migape, ne ok obedo gi nyiego. (Kwan 11:24-29) Noyie mondo jomamoko okonye e tij ng’ado bura. (Wuok 18:13-24) Mano nokelo ne Jo-Israel yot ahinya sama ne dwarore ni ong’adnegi bura. Musa ne ok oketo migape obedo motelo ne gik ma ne nyalo kelo ne jowetene ber. Mano kaka noketonwa ranyisi maber! Ber paro kinde duto ni ka wadwaro ni Jehova oti kodwa, bolruokwa onego obed mang’eny moloyo lony ma wan-go. w19.09 6 ¶13-14

Ok wang’eyo ni joloch mag pinyni biro wacho ni ang’o momiyo gimonjo dinde mag miriambo. Samoro ginyalo wacho ni dindego osebedo ka monogi kelo kue e piny kendo ni gisebedo ka gidonjore e wechegi mag siasa. Kata ginyalo wacho ni dindego osebedo ka choko mwandu mang’eny ahinya. (Fwe. 18:3, 7) Nenore ni monjno ok bi tieko ji duto ma ni e dinde mag miriambogo. Kar mano, samoro gibiro tieko riwruoge duto mag dindego. Ka osetiek riwruogego, joma ne ni e riwruogego biro fwenyo ni jotendgi ne olalogi, kendo samoro gibiro chako wacho ni ne ok gin e dindego. Kethruok mar Babilon Maduong’ ok bi kawo kinde malach. (Fwe. 18:10, 21) Jehova osesingo ni obiro ‘ng’ado ndalo’ mag masirano obed machuok mondo ores “joma oyier” kachiel gi din madier.—Mar. 13:19, 20. w19.10 15 ¶4-5

Ka in miyo, nyalo bedo ni nipon e lwet jonyuol ma igi wang’ piyo kendo ma lwero nyithindgi. Samoro nidongo kiparo ni mano e yo maber mar pidho joodi. Kata mana bang’ puonjori adiera, inyalo yudo ka tekni hori gi nyithindi, to ahinya-ahinya sama iol to gitimo gimoro marach. (Efe. 4:31) Mago e seche monego ilem mondo Jehova okonyi. (Zab. 37:5) Yo ma mine moko nopon-go miyo ok yotnegi timo ne nyithindgi gik ma nyiso ni giherogi. Nyalo bedo ni ne gidongo e udi ma jonyuol ne ok ohero nyithindgi ahinya. Ka nipon kamano, ok ochuno ni iluw timbe jonyuolni sama itayo nyithindi. Miyo ma luwo kaka Jehova chike puonjore yore monyalo nyisogo nyithinde ni oherogi. Samoro nyalo bedone matek timo lokruok. Kata kamano, en gima nyalore, kendo lokruok ma kamano biro kelone ber kaachiel gi joode. w19.09 18-19 ¶19-20

Ng’at ma lamo Jehova to koni bende otiyo gi thuolo mang’eny ahinya e manyo pesa kod mwandu mag pinyni chutho-chutho otiyo ne ruodhi ariyo. Ng’atno ok nyal wacho ni olamo Jehova kende. E higa mar 95 kama Bang’ Kristo, moko kuom joma ne ni e kanyakla ma Laodikia ne pakore kama: “Amewo, bende aseyudo mwandu kendo ok achando gimoro amora kata matin.” Jehova kod Yesu to ne nenogi kaka joma ‘thagore, ma ngimagi lit moloyo, modhier, ma muofni, kendo joma ni duk.’ Gima ne chando Yesu ne ok en mwandu ma Jokristogo ne nigo. Kar mano, ne osiemogi nikech hera ma ne giherogo pesa ne ketho winjruokgi gi Jehova. (Fwe. 3:14-17) Ka wafwenyo ni wachako hero mwandu, onego walok pachwa mapiyo. (1 Tim. 6:7, 8) Ka ok watimo kamano, wabiro chako tiyo ne Jehova gi chuny ma nus-nus, to mano biro miyo Jehova kik yie gi lamo marwa. Odwaro ni walame en kende.—Rap. 4:24. w19.10 27 ¶5-6

E dho Grik, wach molok e ndikoni ni “tayogi” tiende sie en “chwalo” kata “dhiro.” Ka ne Luka ndiko bug Tich Joote, notiyo gi wach mar Grik achiel achielno sama nowuoyo kuom meli ma yamo ‘tero.’ (Tich 27:15) Jasomo moro molony e nono weche motigo e Muma wacho ni sama jaote Petro nowacho ni joma nondiko Muma ne ota kata ochwal gi roho maler, notiyo gi ranyisi ma jokwang’ yiedhi nong’eyo maber. Gima Petro ne wacho en ni mana kaka yamo nyalo chwalo meli kata tere mi ochop kama odhiye, e kaka roho maler nochwalo jonabi kod jomamoko mondo ondik Muma. Jasomono nowacho bende kama: “Ne chalo ka gima jonabigo noyaro tanga.” Kae to Jehova notimo ma kore. Nochiwo “yamo,” tiende ni rohone maler, mondo ochwal jonabigo. Jondik Muma be notimo ma korgi. Ne gitimo gik moko ka luwore gi kaka roho maler ne chwalogi. E kindewagi bende, mana kaka yamo ma kutho mos ka tayo yie, e kaka roho maler tayowa maber kochomo kodwa e piny manyien ma Nyasaye osingo, kama tembe ma chalo gi apaka ok nobedie kendo. w19.11 9 ¶7-9

Seche moko chunywa nyalo nyosore. Kata kamano, nyaka watem matek mondo kik waket pachwa sa te kuom chandruok ma wan-go. Ka chandruok e ma waketo e pachwa, wanyalo chako kawo mayot geno ma jaber ma Jehova omiyowa. (Fwe. 21:3, 4) Kae to chunywa biro nyosore marach ma chop kama koro waonge gi teko mar dhi nyime tiyo ne Jehova. Ne ane kaka nyaminwa moro ma ni Amerka rito yiene sama otuoyo jaode. Nondiko kama: “Tuo jaodano osetiekowa ma seche moko chunywa nyosorega ahinya, kata kamano, geno ma wan-go to pod otegno. Amor ahinya gi chiemb chuny ma Jehova osebedo ka miyowa mondo omed tego yiewa kendo ojiwwa. Mago e gik ma wadwaro. Gigo miyo wadhi nyime tiyo ne Jehova ka wanano.” Weche ma nyaminwano wacho puonjowa ni kare wanyalo kedo maber sama wan gi chuny monyosore! E yo mane? Ne tembe mikaloe kaka thuolo minyalo tiyogo e kwedo Satan. Bed gadier ni Jehova biro dhi nyime hoyi. Bende, kaw mapek chiemb chuny ma Jehova miyi. w19.11 16 ¶9-10

Dwarore ahinya ni jodongo oti gi puonjni. Jaduong’-kanyakla ok onego ‘oel weche maling’ ling’’ mag owete gi nyimine. Ka po ni otimo kamano, jo kanyakla biro weyo gene, kendo obiro ketho nying maber moseloso. Achiel kuom gik ming’iyoga sama idwa ket ng’ato e migawo mar tayo kanyakla en ni ok onego obed gi “lep ariyo,” kata bedo jamiriambo. (1 Tim. 3:8; weche moler piny) Mano nyiso ni ok onego obed jakuoth kata jawuond. Ka jaduong’-kanyakla ohero jaode gadier, ok obi nyise weche ma ok onego ong’e. Nyiminewa bende ok onego ochun chwogi ma gin jodong-kanyakla mondo ginyisgi weche maling’ ling’ mag owete gi nyimine e kanyakla. Sama nyaminwa otiyo gi puonjni, onyiso ni oriwo jaode lwedo, kendo ochiwo luor ne joma ogeno jaode gi wechegi maling’ ling’. To moloyo duto, omiyo Jehova mor nikech omiyo kue kod winjruok bedo e kanyakla.—Rumi 14:19. w20.03 22 ¶13-14

E higa mar 1512 Ka Kristo Podi e kinde ma ne ochung tabenakel e tie Got Sinai, Musa notayo nyasi mar keto Harun kod yawuote mondo gibed jodolo. (Wuok 40:17; Lawi 9:1-5) Jehova nonyiso nade ni nomor gi chenro mar bedo gi jodologo? Sama Harun gi Musa ne guedho ji, Jehova nokelo mach mowuok e polo mi owang’o misengni ma ne ni e wi kendo mar misango. (Lawi 9:23, 24) Mach ma noa e polo chieng’ ma niketo jodolo mokwongogo nonyiso ang’o? Majno nonyiso ni Jehova noriwo lwedo chuth chenro mar keto Harun gi yawuote mondo obed jodolo. Wachno nojiwo oganda Israel mondo gin be giriw jodologo lwedo. Be wachno mulowa wan bende? Ee! Chenro mar bedo gi jodolo e piny Israel nochung’ ne dolo machielo ma ne dhi betie, tiende ni ji 144,000 ma biro tiyo gi Kristo e polo. (Hib. 4:14; 8:3-5; 10:1) Kuom adier, Jehova tayo riwruokne ma ni e piny kendo oguedhe ahinya. w19.11 23 ¶13; 24 ¶14, 16

Ka ne jaote Paulo ni Korintho, nodak gi Akula gi Priskila kendo “notiyo kodgi nimar ne gin jotwang’ hema.” Bedo ni Paulo wacho ni notiyo “odiechieng’ gi otieno” ok nyis ni notiyo atiya ma ok oyue. Kinde moko noyueyoga, kuom ranyisi e odiechienge mag Sabato. E Sabatogo, noyudoga thuolo mar lendo ne Jo-Yahudi ma bende ne yueyoga e odiechieng’no. (Tich 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4) Kata obedo ni Paulo ne nyaka tim tij yuto, pod notemoga matek mondo otim “tich maler mar yalo wach maber mar Nyasaye.” (Rumi 15:16; 2 Kor. 11:23) Nojiwo jomamoko mondo gin be gitim kamano, to mano e gima Akula gi Priskila notimo. Omiyo, Paulo noluongogi ni ‘jotich wetene kuom Kristo Yesu.’ (Rumi 12:11; 16:3) Paulo nojiwo Jo-Korintho ni ‘gibed modich e tij Ruoth.’ (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Jehova notayo Paulo gi rohone mondo ondik bende niya: “Ka ng’ato ok dwar tiyo, ng’atno ok onego ochiem.”—2 The. 3:10. w19.12 5 ¶12-13

Jehova nochueyo Adam gi Hawa gi gombo mar bedo gi nyithindo. Kata kamano, en ng’a monego oyier ne dichwo gi dhako kinde monego giyudie nyathi? E ogendni moko, ji paroga ni joma okendore onego onyuol nyathi mapiyo bang’ kendore. Joodgi kod jomamoko nyalo temo chunogi mondo ginyuol. Owadwa Jethro ma wuok Asia wacho kama: “Kata mana e i kanyakla, nitie jomoko ma nyalo thung’o joma okendore ma onge nyathi mondo ginyuol.” Jeffrey ma bende wuok Asia wacho kama: “Jomoko penjoga joma okendore ma onge nyathi ni, ‘Ng’ano ma biro ritou kuseti?’” Kata kamano, joma okendore e ma onego ong’ad paro ka be gibiro nyuolo nyithindo kata ooyo. Mano ting’ margi giwegi. (Gal. 6:5) En gima winjore ni osiepe mag joma okendore kata wedegi nyalo dwaro ni gidag gi mor. Kata kamano, gima nyaka ging’e en ni yiero mar bedo gi nyithindo kata ooyo en mar joma okendorego.—1 The. 4:11. w19.12 22 ¶1-3

Dibed ni ok yotni neno Jehova kaka Wuonu? Jomoko neno ni Jehova en ng’ama duong’ ahinya ma ok dokwan-gi kaka gimoro. Gin gi kiawa ka be Nyasaye Manyalo Duto dewogi. Kata kamano, Jehova ok dwar ni wabed gi paro ma kamano. En e ma nomiyowa ngima kendo odwaro ni wabed gi winjruok maber kode. Bang’ ka jaote Paulo nosekonyo jowinjone ma ne ni Athene ng’eyo mano, nomedo nyisogi ni Jehova ‘ok bor kodwa ng’ato ka ng’ato.’ (Tich 17:24-29) Jehova dwaro ni ng’ato ka ng’ato kuomwa owuo kode mana kaka nyathi matin wuoyoga gi janyuolne mohere. Jomoko nyaloga yudo ka teknegi neno Jehova kaka Wuon-gi nikech wuonegi ne ok onyisogi hera kata mana matin. Nyaminwa moro wacho niya: “Wuonwa ne sanda ahinya. Ka ne achako puonjora Muma, ne ayudo ka tekna sudo machiegni gi Wuonwa ma ni e polo.” Dibed ni in be iwinjo kamano? Ka en kamano, to bed gadier ni in be inyalo chako neno Jehova kaka Wuoro maber mogik. w20.02 3 ¶4-5

Yesu nopuonjowa ni kata obedo ni koro ok wanyal timo mathoth kaka dwaher nikech wati, Jehova pod mor gi gimoro amora ma wanyalo timone e chalwano. (Zab. 92:12-15; Luka 21:2-4) Omiyo, ket pachi mana kuom gik ma pod inyalo timo. Kuom ranyisi, inyalo lando ne jomamoko wach Jehova, inyalo lemo ne Jokristo weteni, kendo inyalo jiwo jomoko mondo gimed chung’ motegno. Jehova neni kaka jatich wadgi, ok nikech gik mitimo, to nikech iikori luwo kaka ochiki. (1 Kor. 3:5-9) To mano kaka wamor tiyo ne Jehova ma en Nyasaye mogeno jotichne duto! Nochueyowa mondo watim dwache, kendo lame e gima duong’ e ngimawa. (Fwe. 4:11) Kata obedo ni jopiny nyalo nenowa ka joma nono, Jehova to wiye ok nyal kuot kodwa. (Hib. 11:16, 38) Sama chunywa onyosore nikech tuo, pek mag yuto, kata nikech wati, waparuru kinde duto ni kata ang’o ma timre, onge gima nyalo pogowa gi hera ma Wuonwa ma ni e polo oherowago.—Rumi 8:38, 39. w20.01 18 ¶16; 19 ¶18-19

Wanyalo kedo gi ich-lit mana ka wabolore kendo wabedo joma gik ma wan-go romowa. Ka chunywa opong’ gi gik mabeyogo, ich-lit biro bedo kanye? Onge! Bolruok biro miyo kik wapar ni wabeyo moloyo jomamoko. Ng’at mobolore ok ne ni en e monego oyud gik moko te. (Gal. 6:3, 4) Ng’at ma gige orome ok pimre gi jomamoko. (1 Tim. 6:7, 8) Ng’ama obolore kendo ma gige orome bedoga ma mor sama oneno ka jomoko yudo gik mabeyo ma en oongego. Mondo waked gi ich-lit, wabolre, kendo gik ma wan-go oromowa, roho maler mar Nyasaye e ma nyaka konywa. (Gal. 5:16; Fil 2:3, 4) Roho maler nyalo konyowa nono pachwa kod chunywa. Jehova nyalo konyowa golo paro maricho ma wan-go kendo rwako paro mabeyo.—Zab. 26:2. w20.02 15 ¶8-9

Sama ichiwori ne Jehova, ikuong’orine, kendo odwaro ni itim kaka isingori. Omiyo, bed machiegni gi kanyakla. Owete gi nyimine ma ni e kanyaklau koro chalo kaka joodu. Kaka imedo dhi e chokruok ma ok ibari, e kaka osiep ma ni e kindi kodgi biro medo bedo motegno. Som Wach Nyasaye pile kendo ipar matut kuom gik misomo. (Zab. 1:1, 2) Mano biro miyo weche misomogo ochop e chunyi. ‘Lem kinde duto.’ (Mat. 26:41) Lamo mowuok e chunyi biro chwali machiegni gi Jehova. ‘Sik kidwaro mokwongo Pinyruoth.’ (Mat. 6:33) Inyalo timo mano kuom keto yalo wach maber obed tich maduong’ e ngimani. Kihero tij lendo, yieni biro siko kotegno. Pek moro amora ma inyalo romogo e piny marachni “gin ma kadho piyo kendo gitindo.” (2 Kor. 4:17) Chiwruok kod batiso to biro yawoni thuolo mar dak e ngima maberie mogik sani, kendo ibiro yudo “ngima madier” e kinde ma biro. To adier, be dipim pekgo gi ber mibiro yudo? Ok pim pimre!—1 Tim. 6:19. w20.03 13 ¶19-21

Ka japuonjreni ok tim dongruok, biro chopo kama ipenjori ka be onego iwe puonjori kode koso ooyo. Sama inono ka be onego itim kamano, penjri kama: ‘Be japuonjreno timo dongruok e okang’ moro ka luwore gi chalne?’ ‘Be osechako timo lokruok moro amora e ngimane ka luwore gi gik mopuonjore?’ (Mat. 28:20) Gima lit en ni moko kuom joma wapuonjo Muma chal gi Jo-Israel ma ndalo Ezekiel. Ne ane gima Jehova nonyisogi kokalo kuom janabi Ezekiel: “Ne! Ichalonegi mana ka wend kisera miwero gi dwol mamit, kendo mitugo gi gir thum ma nigi tonde migwelo. Gibiro winjo wecheni to onge kata ng’at achiel ma biro timogi.” (Eze. 33:32) Seche moko wanyalo winjo ka teknwa nyiso ng’ato achiel kachiel ni koro ok wabi dhi nyime puonjore kode. Kata kamano, “ndalo modong’ nok.” Kar ketho sa gi ng’ama ok tim dongruok moro amora, onego wati gi thuolono e manyo joma nyiso ni ‘chunygi ni kare ne ngima mochwere.’—Tich 13:48. w20.01 6 ¶17; 7 ¶20

Joma ni e dinde mamoko ma luongore ni Jokristo ok puonj adiera ma Ndiko wacho, ni dhano ma winjo Nyasaye chieng’ moro nodag e pinyni nyaka chieng’. (2 Kor. 4:3, 4) Dinde mang’eny puonjo ni joma beyo duto dhiga e polo ka githo. Grup matin mar Jopuonjre Muma ma ne goyo Watch Tower e giko higni mag 1800 to ne nigi paro mopogore. Ne ging’eyo maber ni Nyasaye ne dhi miyo piny obed Paradiso kendo, mi dhano ma winjo Nyasaye odag e pinyni, to ok e polo. Gima ne gibudho ka pok ging’eyo en ni oganda mang’ongo ne dhi bedo jomage. Jopuonjre Muma nofwenyo bende e Ndiko ni nitie joma ne idhi ‘ng’iew koa e piny’ mondo gidhi giloch gi Yesu e polo. (Fwe. 14:3) Ne gidhi bedo Jokristo 144,000 mowal gi roho, kendo ma jokinda ma nosetiyo ne Nyasaye gi chunygi duto e piny. w19.09 27 ¶4-5