Desemba

Nitie seche moko ma nyalo bedonwa matek winjo tiend wach moro miwuoyoe e Muma. Kata, seche moko Jehova nyalo dwoko lamowa e yo mopogore gi kwayowa. Mano nyalo miyo wachak bedo gi kiawa. Ka ok wakawo okang’ mar golo kiawago e chunywa, ginyalo miyo wachak bedo gi yie mayom yom kendo ketho winjruok maber ma wan-go gi Jehova. (Jak. 1:7, 8) Kendo ginyalo miyo walal geno ma wan-go mar kinde ma biro. Jaote Paulo nopimo geno ma wan-go gi nanga mar meli. (Hib. 6:19) Nanga konyoga meli mondo ochung’ motegno sama yamo mager ni e nam, mondo yamo magerno kik tere kuonde ma nitie lwendni. Kata kamano, nanga konyoga mana sama nyororo motudego e meli ok ochot. Mana kaka nyal momako nyororo motuego nanga nyalo miyo nyororono obed mayom yom, e kaka kiawa nyalo miyo yiewa obed mayom yom. Sama jatich Jehova ma nigi kiawa oromo gi akwede, yiene nyalo chako dok chien kuom singo mag Jehova. Kendo ka yiewa odok chien, ok wanyal bedo gi geno. Ng’at ma kamano samoro ok bi bedo mamor kata matin! w21.02 30 ¶14-15

Nenore ni Ibrahim ne en jahigni 70 gi wiye ka ne owuok Ur gi joode. (Cha. 11:31–12:4) Bende, kuom higni 100 kama, nodak mana e hembe kosiko odar-odar e piny Kanaan. Ibrahim notho kojahigni 175. (Cha. 25:7) Ne ok oneno ka nyikwaye kawo piny ma Jehova nosingo ni ne gidhi kawo. Bende, ne ok oneno dala kata Pinyruodh Nyasaye ka locho. To e ma pod Muma wacho ni Ibrahim notho “koti kendo hike noseniang’ maber,” tiende ni notho komor gi kaka nosedak. (Cha. 25:8) Kata obedo ni nokalo e pek mang’eny, nosiko ka en gi yie motegno kendo noikore rito Jehova. Ang’o ma nokonye nano? E ngimane duto, Jehova norite maber kendo nokwane kaka osiepne. (Cha. 15:1; Isa. 41:8; Jak. 2:22) Mana kaka Ibrahim, wan be warito dala ma nigi mise madier. (Hib. 11:10) Kata kamano, ok warit neno kigero dalano, nikech ne oselos Pinyruodh Nyasaye e higa mar 1914 kendo osechako locho e polo. (Fwe. 12:7-10) To pod warite mondo ochak locho e wi piny. w20.08 4-5 ¶11-12

Mondo wachik ne jomoko itwa adimba, nyaka wabed gi kido mar bolruok kod ritruok. Ber timo kamano nikech weche adek kama. Mokwongo, ka watimo kamano, ok wabi rikni ng’adonegi bura. Mar ariyo, kidogo biro konyowa ng’eyo kaka Jakristo wadwa winjo e chunye kod gimomiyo oyiero timo gik moko e yo moro, to mano biro miyo wakeche. Mar adek, mano nyalo miyo wakonye ng’eyo gimoro ma ok ong’eyoga kuome owuon. Moko kuom owetewa gi nyiminewa yudoga ka ok yotnegi wacho kaka giwinjo e chunygi nikech yo ma ne gipon-go, kata samoro nikech gik ma notimorenegi e kinde mokalo. Nyalo kawo kinde ka pok owadwa kata nyaminwa moro obedo kodwa thuolo ma onyisowa kaka owinjo e chunye, to chieng’ moyie nyisowa e ka koro wanyalo wacho ni wang’eye gadier. Ka waluwo ranyisi mar Jehova mar horuok, owete gi nyiminewa biro bedo thuolo nyisowa kaka giwinjo e chunygi. Sama gitimo kamano, onego wachik itwa adimba. w20.04 15-16 ¶6-7

Rech ohero bedo kama nitie pi ma morogi kendo kama chiemo ng’enyie. Be jalupo nyalo dhi lupo sa asaya modwaro? Mondo wayud dwoko mar penjono, ne ane gima Janeno moro ma ni e chula moro yo Pacific nonyiso jamisonari moro ma nonego gidhigo lupo. Jamisonarino nonyiso owadwa ma jalupono niya: “Abobiro kiny sa adek gokinyi mondo wadhi walupi.” Owadwano nodwoke niya: “Lupo ok idhi adhiya ni ji owuok dhi lupo. Nyaka wadhi e seche ma rech yudoree, to ok seche ma wan e ma wadwaro.” Kamano bende, Jokristo mokwongo ne dhi yalo ne ji kuonde ma giyudoree, kendo e sa mowinjore. Kuom ranyisi, ne giyalo e hekalu, sunagogi, ot ka ot, kod e chirni. (Tich 5:42; 17:17; 18:4) Wan bende dwarore ni wang’e seche ma joma odak e alworawa yudore e utegi. Onego waikre timo lokruok moro amora ma dwarore mondo wadhi walend kuonde ma wang’eyo ni wanyalo yudoe ji kod sama yudogi yot.​—1 Kor. 9:19-23. w20.09 4 ¶8-9

Achiel kuom gik ma wanyalo timo mondo wabed osiepe Yesu en riwo lwedo chenro mag kanyakla mar Jokristo. Watego osiep ma wan-go gi Yesu ma en wi kanyakla, sama wawinjo joma oket mondo otawa. (Efe. 4:16) Kuom ranyisi, tinde watemo mondo oti gi Ute Romo magwa e yo maber chuth. Mano osemiyo oriw kanyakla moko. Chenroni osemiyo watiyo maber gi chiwo ma owetewa gi nyiminewa gologa. Lokruogego osemiyo owete gi nyimine ma ni e alworago otimo kinda momedore mondo ging’i gi chenro manyien-go. Nyalo bedo ni moko kuomgi osebedo e kanyakla moro kuom higni mang’eny mi ging’iyo gi owete gi nyimine ma ni e kanyaklano, to koro inyisogi ni gidhi e kanyakla machielo. Nyaka bed ni Yesu mor ahinya sama oneno ka jolupnego oikore luwo chenro manyienno! w20.04 24 ¶14

Ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo dhi nyime yware nikech giduto gidwaro ni gibed sirkal ma tekie mogik e piny ngima. Kuom ranyisi, ne ane gima notimore bang’ Lweny mar Ariyo mar Piny Ngima. Soviet Union kod pinje ma ne riwogi lwedo nobedo gi teko ahinya e wi pinje mang’eny ma yudore Ulaya. Ka ne ruoth ma milambo oneno mano, ne oloso winjruok gi pinje mamoko mondo giriw jolwenjgi kae to giked gi ruoth ma nyandwat. Jolweny ma ne giriwogo ne oluong ni North Atlantic Treaty Organization (NATO). Ruoth ma nyandwat pod dhi nyime piem gi ruoth ma milambo kodok korka pesa ma gitiyogo e tiego jolweny maggi kendo ritogi. Bende, sama ruoth achiel kuomgi owinjo ni machielo kedo gi piny moro, ruoth machielono riwoga pinyno lwedo, bed ni pinyno ni e Afrika, Asia, kata e pinje mag Latin America. E higni matin mokalo, Russia kod pinje ma riwe lwedo osebedo gi teko ahinya e wi piny ngima. Bende, gikedo gi ruoth ma milambo e intanet. Ruoth ma nyandwat osebedo ka wacho ni ruoth ma milambo tiyo gi programbe mag kompyuta e chocho siasagi kendo miyogi lal maduong’ e weche ohala, to ruoth ma milambo bende wachoga mana kamano e wi ruoth ma nyandwat. Bende, mana kaka Daniel nokoro, ruoth ma nyandwat osedhi nyime monjo jotich Nyasaye.​—Dan. 11:41. w20.05 13 ¶5-6

E ndalo janabi Isaya, Jehova nopenjo kama: “Be nitie dhako ma wiye diwil gi nyathine ma pod dhoth?” Kae to nonyiso jotichne niya: “Kata obedo ni mon wigi nyalo wil gi nyithindgi, an to wiya ok nyal wil kodu.” (Isa. 49:15) Thothne, Nyasaye ok pimrega gi mine, kata kamano, e kindeno to notimo kamano. Jehova nopimo yo ma onenogo jotichne gi hera matut ma miyo oherogo nyathine, nikech nodwaro nyiso kaka ohero jotichne kendo ogenogi ahinya. Mine mang’eny oyie gi weche ma nyaminwa miluongo ni Jasmin nowachogi: “Sama idhodho nyathini, ubedo gi winjruok kod hera matut ma biro siko.” Sama achiel kuom jotich Jehova oweyo dhi e chokruoge kod tij lendo, Jehova ong’eyo wachno maler. Ng’eny owete gi nyimine ma osedok chien e tij lendo duogoga e kanyakla, kendo wabedoga ma mor ahinya sama gitimo kamano! Jehova dwaro ni giduogi, kendo wan be mano e gombowa.​—1 Pet. 2:25. w20.06 18 ¶1-3

Nitierega mwandu moko ma ok ne gi wang’. Thothne, mwandu kata mich ma ok ne gi wang’ e ma nengogi tekga ahinya. E twak ma ne Yesu ogolo e wi got, nowacho ni mwandu mokan e polo beyo moloyo mwandu mag ringruok. Kae to nomedo niya: “Kama mwanduni nitie, e kama chunyi bende biro betie.” (Mat. 6:19-21) Chunywa e ma chwalowaga manyo gik ma wageno ahinya. Wakanoga “mwandu e polo” sama watemo matek mondo wabed gi winjruok maber gi Nyasaye, kendo loso nying maber kode. Yesu nowacho ni mwandu kaka mago ok nyal kethre kendo jokuoge ok nyal kwalogi. Jaote Paulo nojiwowa ni ‘wachom wang’wa kuom gik ma ok ne.’ (2 Kor. 4:17, 18) Gik ma wang’wa ok nyal nenogo oriwo nyaka gueth ma wabiro yudo e piny manyien. Be wanyiso ni wamor gi michgi? w20.05 26 ¶1-2

Weche ma Musa nopuonjo Jo-Israel noduogo chunygi kendo tegogi mana ka koth ma nyidho e lum. Ere kaka wan be wanyalo puonjo ji e yo ma kamano? Sama walendo ot ka ot, e nderni, chirni, kod kuonde ma kamago, wanyalo tiyo gi Mumbwa e nyiso ji nying Nyasaye ma en Jehova. Wanyalo miyogi bugewa, nyisogi vidio magwa, kata gik mamoko ma yudore e websaitwa. Sama wan kuonde ma watiye, e skul, kata e wuoth, wanyalo manyo thuolo mag wuoyo gi ji e wi Nyasachwa kod kido ma en-go. Ka wanyiso joma waromogo gimomiyo Nyasaye nochueyo dhano kod piny, wakonyogi fwenyo gik ma ok ging’eyo e wi Jehova. Bende, sama wanyiso ji adiera e wi Wuonwa ma jahera, wakonyo e pwodho nyinge, nikech wakonyogi fwenyo miriambo mang’eny ma osekethgo nying Nyasaye. Sama watimo kamano, waduogo chuny ji gi puonj mabeyo ma ni e Muma.​—Isa. 65:13, 14. w20.06 10 ¶8-9

Gin kido mage ma nyaka wabedgo ka wadwaro konyo joma gombo duogo ir Jehova? Ne ane puonj moko ma wanyalo yudo e ngero ma Yesu nogoyo e wi wuoyi ma nolal. (Luka 15:17-24) Pach wuoyino noduogo bang’e, mi ong’ado mar duogo dalagi. Wuon-gi noringo modhi romone, kendo nokwake gi mor ahinya, monyiso wuodeno ni pod nohere ahinya. Chuny wuoyino nochande kendo noneno ni ne ok owinjore mondo okwane kaka wuod dalano. Wuon-gi nokeche ahinya ka nowacho kaka nowinjo e chunye. Wuon-gi nokawo okenge mondo onyisgo wuode ni ne girwake kaka wuod dalano mogen ahinya. Noloso ne wuode ma noseloko chunyeno nyasi maduong’, morwakone lewni mabeyo, mondo onyisego kaka pod nogene ahinya. Jehova chalo gi wuoro ma ni e ngerono. Ohero owete gi nyimine ma osedok chien e tiyone kendo odwaro ni giduogi. Ka waluwo ranyisi mar Jehova, wanyalo konyogi mondo giduogi. Mano nyiso ni nyaka wahore kodgi, wakechgi, kendo wahergi gadier. w20.06 25-26 ¶8-9

Yesu nowacho ni jomoko ne dhi rwako adiera “gi mor,” kata kamano, yiegi ne dhi ner ka giromo gi tembe. (Mat. 13:3-6, 20, 21) Samoro joma kamago ok noiko pachgi ne pek ma jolup Yesu nyaka romgo. (Mat. 16:24) Kata, samoro ne giparo ni ka ng’ato osebedo Jakristo, to koro gueth lilo e molwore koni gi koni. E piny ma sanini, nyaka warom gi pek kinde ka kinde. Ngima nyalo lokore. Sama mano otimore, mor ma wan-go nyalo dok piny kuom kinde. (Zab. 6:6; Ekl. 9:11) Thoth owetewa gi nyiminewa nyiso maler ni gin gadier ni giseyudo adiera. E yo mane? Ok gidogga chien kata mana sama Jakristo moro ochwanyogi kata otimo richo maduong’. (Zab. 119:165) Tem ka tem medo mana tego yiegi. (Jak. 1:2-4) Nyaka wabed gi yie motegno kamano. w20.07 8 ¶1; 9 ¶4-5

Ka pok ichako somo Muma, kwa Jehova mondo okonyi fwenyo kaka weche ma idwa somogo nyalo konyi. Kuom ranyisi, ka di po ni imanyo kaka inyalo loyo chandruok moro, kwa Jehova mondo okonyi yudo puonj ma wuok e Muma ma nyalo tayi e wachno. (Fil. 4:6, 7) Jehova osemiyowa mich ma jaber ma en nyalo mar paro kaka gik moko samoro notimore e ndalo machon. Mondo weche misomo e Muma obedni ka gima gitimore adier, tem ane goyo picha e pachi kuom gik ma ne otimore, kendo iketri e chal mar ng’ama iwuoyo kuome. Tem neno gik moko kaka ng’at miwuoyo kuomeno nonenogi, kendo item winjo e chunyi kaka nyalo bedo ni en be nowinjo. Kae to par matut. Paro matut kuom gik misomo biro konyi ng’eyo kaka inyalo tiyo gi gik mipuonjori e ngimani. Paro matut biro konyi mondo ing’e tiend wach moro e yo maber moloyo. Ng’at ma somo Muma to ok par matut weche mosomo, chalo gi ng’at ma dwa tedo chiemo moro ma mit kotiyo gi gik mopogore opogore kaka nyanya gi kitungu, kata kamano, ok oriw gik ma odwa tedogogo kamoro achiel. Chiembeno ok bi bedo ma mit. Paro matut inyalo pim gi riwo gik midwa tedgo chiemo kamoro achiel mondo chiemono obed ma mit. w21.03 15 ¶3-5

Jaote Paulo ne nyalo chako paro ni di ne owe bedo jakinda e tij lendo, di ne ok otueye. Paulo iye ne nyalo wang’ gi joma ne wuok Asia ma noringe mojwang’e, kendo nonyalo weyo geno osiepe mamoko koparo ni gin bende ne gidhi jwang’e. Kata kamano, Paulo ne ok otimo moro amora kuom wechego. Kata obedo ni Paulo nong’eyo ni nidhi nege, wiye ne ok owil gi wach maduong’, ma en miyo Jehova duong’. Kendo nodhi nyime paro kaka nonyalo jiwo jomamoko. Nogeno Jehova kolemo pile ka pile. Kar keto pache kuom joma ne oringe mojwang’e, nomor gi kaka osiepene ma nomakore kode ne sire kendo konye. E wi mago, Paulo nodhi nyime puonjore Wach Nyasaye. (2 Tim. 3:16, 17; 4:13) To maduong’ moloyo, ne en gadier ni Jehova gi Yesu nohere ahinya. w21.03 18 ¶17-18

Higni 100 kama bang’ ka joote nosetho, Jokristo mag miriambo nosieko mochako tayo kanyakla mar Jokristo madier. Ne gipuonjo miriambo kendo pando ne ji adiera ma yudore e Wach Nyasaye. Chakre kindeno nyaka higni mag 1800, ne onge riwruok moro amora mar jotich Nyasaye e piny ka. Jokristo mag miriambogo nomedore mana kaka ogolo, kendo koro ne ok yot fwenyo Jokristo madier. (Mat. 13:36-43) Ang’o momiyo wawuoyo e wi gik ma notimore e kindego? Kaka wasomo e bug Daniel sula mar 11, nenore maler ni ruodhi kata sirkende ma ne locho e kind higni mag 100 nyaka 1870 ne ok nyal chopo weche ma nokor e wi ruoth ma nyandwat kod ruoth ma milambo, nikech ne onge oganda mar jotich Nyasaye ma ne ginyalo monjo. Kata kamano, mapiyo bang’ higa mar 1870, ruoth ma nyandwat gi ruoth ma milambo ne dhi locho kendo. w20.05 3 ¶5

Joel nokoro ni det-bonyo ne dhi monjo piny Israel, kendo ne gidhi chamo cham duto ma ni e piny Israel! (Joel 1:4) Kuom higni mang’eny, wasebedo ka walero ni wechego nyiso kaka jotich Jehova lendo gi kinda mana kaka dede momonjo cham, kendo onge ng’ama nyalo chungo tijno. Ne waparo ni monjno ne dhi kelo hinyruok ne ‘piny,’ tiende ni, joma ni e bwo jotend dinde mag miriambo. Kata kamano, ka wanono wach ma nokorno oduto, waneno ni ber mondo walok yo ma wawinjogo tiende. Ne ane gima Jehova nosingo ni nodhi timo e wach monjno: “Abiro riembo wasiki [det-bonyo] ma oa yo nyandwat.” (Joel 2:20) Ka po ni adier det-bonyogo ochung’ ne Joneno mag Jehova ma timo tich ma Yesu noweyonegi mar yalo wach maber kendo loko ji obed jopuonjrene, ang’o momiyo Jehova nowacho ni nodhi riembogi? (Eze. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Nenore maler ni Jehova ok riemb jotichne momakore kode, to oriembo gimachielo kata ng’at moro ma chando joge. w20.04 3 ¶3-5

Ang’o monego watim sama waneno ni Jehova odeko ka pok odwoko lamo magwa? Jakobo nowacho ni dwarore ni ‘wasik ka wakwayo Nyasaye’ ma ok waweyo. Jehova ok bi winjo marach ni wasiko ka wakwaye mondo omiwa rieko. Iye ok bi wang’ kodwa. Sama wakwayo Wuonwa ma ni e polo rieko mondo okonywa nano e bwo tembe, obiro miyowago “e yo mogundho.” (Zab. 25:12, 13) Oneno tembe ma wakaloe, kendo ok omor sama wakalo e tembego, bende oikore konyowa loyo tembego. Kuom adier, ng’eyo mano miyowa mor! Kata kamano, ere kaka Jehova miyowaga rieko? Otimo kamano kokalo kuom Wachne. (Nge. 2:6) Mondo wayud riekono, nyaka wapuonjre Wach Nyasaye kaachiel gi bugewa ma lero Muma. Kata kamano, nitie gik mamoko bende monego watim mopogore gi puonjruok Muma. Nyaka wati gi rieko ma Nyasaye osemiyowa e ngimawa. Jakobo nondiko kama: “Kik ubed jo ma winjo awinja wach kende, to utim kaka wach Nyasaye dwaro.” (Jak. 1:22) Sama watiyo gi puonj mag Nyasaye e ngimawa, wabedo joma ohero kuwe, matur, kendo mopong’ gi ng’wono. (Jak. 3:17) Kido kaka mago nyalo konyowa loyo tem moro amora kendo konyowa siko ka wamor. w21.02 29 ¶10-11

Japuonjre Muma biro timo dongruok maber mochop e batiso koyudo kony koa kuom jomamoko e kanyakla. Jolendo duto nyalo konyo jopuonjre manyien mondo gin bende gibed jo kanyakla. Painia moro wacho kama: “Ngero moro wacho ni nyathi ok en mar ng’ato achiel. Kamano bende, japuonjre Muma ok en mar ng’ato achiel. Mondo ng’ato obi e adiera, dwarore ni ji duto e kanyakla otim kinda e konye.” Joot, osiepe, kod jopuonj mag skul nigi kama gimako mondo gikony nyathi odong ka en ng’ama ber. Gitimo kamano kuom jiwo nyathino kendo puonje gik ma dwarore. Kamano bende, jolendo nyalo konyo jopuonjre Muma mondo gitim dongruok mi gichop e batiso, ka gimiyogi paro mowinjore, gijiwogi, kendo ka giketonegi ranyisi maber. (Nge. 15:22) Ang’o momiyo jalendo ma tayo puonjruok mar Muma onego oyie gi kony ma jolendo mamoko nyalo miyo japuonjrene? En nikech ng’ato achiel kende ok oromo konyo japuonjre timo dongruok. w21.03 8 ¶1-3

Jokristo duto​—bed ni gin joma dongo kata joma tindo​—onego otem ahinya mondo kik gidonj e obadho mar wuondore ni gitiyo ne Jehova to konchiel gitimo timbe ma ok more. Jaote Johana nowacho ni ok wanyal wuotho e adiera to e sechego bende wadak e ngima mar anjawo. (1 Joh. 1:6) Ka po ni wadwaro ni Jehova oyie kodwa sani kod e kinde ma biro, nyaka watim gik moko ka waketo e pachwa ni onenowa kinde duto. Kuom adier, onge richo moro amora ma wanyalo pando Jehova. (Hib. 4:13) Nyaka wakwed paro ma jopiny nigo e wi richo. E ndalo Johana, joma nong’anjo moweyo adiera ne wacho ni ng’ato nyalo timo atima richo goyiem to pod Jehova yie ayiea kode. Mano e paro ma ji mang’eny nigo e kindewagi. Giwacho ni giyie kuom Nyasaye, to kata kamano, ok giluw gima Jehova wacho e wi richo, to ahinya-ahinya kodok korka weche terruok. Gineno ni gin gi ratiro mar timo gik ma gihero ma ok gidewo ni Jehova to wacho ang’o. w20.07 22 ¶7-8

Be iwuoyoga e lo nyimineni ma Jokristo sama mano dwarore? Par ane ranyisini. Wawach ni jolendo moko oneno ka nyaminwa moro ma chwore ok en Janeno lewoga e chokruok kendo owuokga mapiyo bang’ chokruok. Gisefwenyo bende ni ok obiga e chokruok gi nyithinde. Omiyo, giwuoro gimomiyo pok okawo okang’ moriere mar nyiso chwore gik ma onyalo kod ma ok onyal, kendo giwuoyo marach kuome. To adiera en ni chutho-chutho nyaminwano timo duto monyalo. Nitie chenro moko mag ode ma oonge gi teko mar chiko, to bende chwore e ma ng’ado gik ma onego nyithindgi otim. Donge inyalo pwoyo nyaminwano kendo nyiso jomamoko gik mabeyo mosebedo kotimo? Kitimo kamano, ginyalo were gi weche maricho ma giparoga kuome. Jodongo ong’eyo ni Jehova dwaro ni gitim ne nyimine gik mabeyo. (Jak. 1:27) Kuom mano, gitemo mondo kik girid chik ka ok ochuno ka giluwo ranyisi mar Yesu. (Mat. 15:22-28) Jodongo ma kawo okang’ mar konyo nyiminewa kata ka pok okwagi, miyo nyiminego neno ni odewgi ahinya e riwruok mar oganda Jehova. w20.09 24-25 ¶17-19

Kinde duto, janabi Daniel noyie bolore mondo Jehova otaye. Kuom ranyisi, ka ne Jehova otiyo kode e loko lek mar Nebukadnezar, ne ok owacho ni en e ma noloko lekno. Kar mano, nomiyo Jehova duong’ duto te. (Dan. 2:26-28) Mano puonjowa ang’o? Ka po ni wagologa twege mabeyo kata wan gi nyak maber e tij lendo, onego wami Jehova duong’ kod pak duto. Nyaka wayie ni Jehova e ma konyowa timo gigo. (Fil. 4:13) Ka watimo kamano, waluwo bende ranyisi mar Yesu. Yesu nogeno kuom Jehova. (Joh. 5:19, 30) Ne ok otemo mayo Wuon-gi loch. Jo-Filipi 2:6 nyisowa ni Yesu “ne ok oparo mar mecho, tiende ni, mondo obed ma romre gi Nyasaye.” Nong’eyo tong’ mare, kendo nochiwo luor ne loch mar Wuon-gi. w20.08 11 ¶12-13

Jong’wech wetewa moko nyagore gi gik ma jomoko ok nyal neno gi wang’gi kata fwenyo ma yot. Ka po ni nitie gik ma koro ok inyal timo kaka yande itimoga, kendo ineno ni ji kawi marach, ranyisi mar Mefibosheth nyalo jiwi. (2 Sa. 4:4) Ne en rang’ol, kendo Ruoth Daudi nong’adone bura ang’aya. To e ma ne ok oyie mondo gik ma kamago onyos chunye. Nomor gi ng’wono duto ma Daudi nosetimone. (2 Sa. 9:6-10) Omiyo, ka ne Daudi okawe marach, ne ok omako wachno. Ne ok oyie mondo gima Daudi notimone marachno onyos chunye kata wang’o iye. Bende, ne ok oketo ketho kuom Jehova. Mefibosheth noketo pache kuom gik ma nonyalo timo mondo osirgo ruoth ma Jehova nosewalo. (2 Sa. 16:1-4; 19:24-30) Jehova noyie mondo ondik sigand Mefibosheth e Muma mondo opuonjwa weche moko.​—Rumi 15:4. w20.04 26 ¶3; 30 ¶18-19

E kanyakla, nitie jomoko miketoga mondo obed jomisonari, jopainia makende, kata jopainia mapile. Owete gi nyiminego oseyiero mondo giti tij lendo kod puonjo ji kuom thuologi duto. Kata obedo ni thoth joma tiyo ne Nyasaye kuom thuologi dutogo onge gi mwandu mang’eny, Jehova oseolonegi gueth mang’eny. (Mar. 10:29, 30) Wamor kodgi ahinya kendo wagoyonegi erokamano kuom kama gimako e kanyakla! Be owete ma tayo kod joma tiyo ne Nyasaye kuom thuologi duto kende e ma omako kamoro e kanyakla? Ok en kamano! Jehova kod kanyaklane ogeno jalendo ka jalendo. (Rumi 10:15; 1 Kor. 3:6-9) Donge tich maduong’ ma wan-go e kanyakla en loko ji obed jopuonjre Ruodhwa Yesu Kristo? (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4) To mano e gima waduto e kanyakla waketo mokwongo, bed ni wan jolendo mosebatisi kata ma pok obatisi.​—Mat. 24:14. w20.08 21 ¶7-8

Mana kaka onyis e ndiko ma kawuono, Yesu biro konyowa sama waromo gi chandruok. Kuom adier, weche ma ne Yesu owachogo jiwowa ahinya. Nikech ang’o? En nikech nitie kinde moko ma nyaloga bedonwa matek nano. Kuom ranyisi, ka po ni watwa kata osiepwa moro otho, nyaka wanyagre gi kuyo ma wachno okelo ok mana kuom ndalo manok, to samoro kuom higni mathoth. Jomoko to nyaka nyagre pile gi pek ma giromogo nikech bedo moti. Jomoko bende nyagore gi parruok mang’eny ma gin-go. Kata kamano, wayudo teko mar nano nikech wang’eyo ni Yesu ni kodwa “kinde duto,” moriwo nyaka e kinde ma weche tek. (Mat. 11:28-30) Wach Nyasaye nyisowa ni Jehova biro konyowa kotiyo gi malaikene. (Hib. 1:7, 14) Kuom ranyisi, malaike tayowaga sama walando “wach maber mar Pinyruoth” ne joma a e “ogendni duto, gi dhoudi duto, gi dhok duto.”​—Mat. 24:13, 14; Fwe. 14:6. w20.11 13-14 ¶6-7

Wadwaro ni japuonjrewa ong’e ni gik ma wapuonjo a e Muma ma en Wach Nyasaye mokudh gi roho maler. (1 The. 2:13) Ere kaka wanyalo timo mano? Jiw japuonjre mondo owuo e wi gik ma opuonjore. Kar mondo in e ma ilerne adiera mag Muma kinde duto, we mondo en bende olerni moko kuom adierago. Kony japuonjre mondo one kaka onyalo tiyo gi Wach Nyasaye e ngimane owuon. Ti gi penjo ma biro miyo ing’e paro ma en-go e wi ndiko moro ma osesomo. (Luka 10:25-28) Kuom ranyisi, inyalo penje kama: “Ndikoni okonyi fwenyo kido mane ma Jehova nigo?” “Ere kaka adiera mipuonjorini nyalo konyi?” “Iwinjo nade e wi gima ia puonjorino?” Gima duong’ ok en kar romb gik ma japuonjre osepuonjore, to en hera ma oherogo gik ma opuonjorego. Omiyo, we mondo Muma e ma opuonj. Nyaka ibed gi kido mar bolruok ka idwaro timo dongruok e yo mipuonjogo. w20.10 15 ¶5-6

Wan gadier ni tij yalo wach Pinyruoth biro chopo e gikone ma ok odeko. Par ane gima notimore e ndalo Noa. Jehova nonyiso ni ong’eyo rito sa. Nowacho higni 120 motelo kinde sie ma ne Ataro dhi chakoree. Higni mang’eny nokalo e ka nonyiso Noa ni ochak gero yie. Kuom higni 40 kata 50 ka ne Ataro pok ochakore, Noa nodhi nyime gero yie. Bende, nodhi nyime yalo wach mar siem kata obedo ni ji ne ok oikore winje. Notimo kamano nyaka chieng’ ma Jehova nonyise ni odonj e yie. Kae to e wang’ sa kak, “Jehova ne oloro dhoot.” (Cha. 6:3; 7:1, 2, 16) Machiegnini, Jehova biro neno ni tij yalo wach Pinyruoth ochopo e gikone, kendo obiro chalo ng’at ‘moloro dhoot’ ne piny Satanni, kae to okelo piny manyien. Sama pod warito kindego, wadhiuru nyime luwo ranyisi mar Noa kod jotich Jehova mamoko ma ne ok oyie mondo lwetgi oyue. Wadhiuru nyime keto tij lendo obed motelo e ngimawa, wahore, kendo wasik ka wan gi yie motegno kuom Jehova kod singoge. w20.09 13 ¶18-19

Ka di ne bed ni onge chenro moriere mar wich, di koro jo Jehova ochochni kendo ok gimor. Kuom ranyisi, di koro onge yo mayot mar ng’eyo ni en ng’ano monego ong’ad paro e wach moro, to ng’ano monego one ni wach mong’adno otimore nyaka tung’. Ka chenro ma Nyasaye oketo mar wich en gima ber kamano, kara ang’o momiyo mon mang’eny neno ni chwogi sandogi? Mano en nikech chwo mang’eny ok ti gi puonj mag Jehova e tayo joodgi, kar mano, giluwo chike kod timbe mag ogandagi. Bende, ginyalo sando mondegi mana ni mondo giwinj ni gin chwo e ot. Kuom ranyisi, dichwo nyalo sando chiege mana mondo ochun chiege omiye luor, kata mondo onyis jomamoko ni en dhako ok ohewe. Onyalo wacho e chunye ni, ‘Kata obedo ni ok anyal chuno chiega mondo ohera, anyalo chune mondo oluora.’ Ka chiege oseluore kamano, to koro otiyo gi mano e chike kaka odwaro. Chwo ma nigi paro ma kamago kod timbego, miyo mon ok yud luor mowinjore giyudi, kendo gikwedo gima Jehova dwaro ni gitim.​—Efe. 5:25, 28. w21.02 3 ¶6-7

Jokristo ma chunygi chandore nyalo yudo yueyo ka gikwayo Jehova e lamo koa e chunygi. Jehova nyalo dwoko lamogi kuom miyogi “kuwe mar Nyasaye ma loyo ng’eyo duto [mar dhano].” (Fil. 4:6, 7) Jehova miyo wabedo gi chuny mokuwe kokalo kuom teko mar roho maler. (Gal. 5:22) Sama iwuoyo gi Jehova e lamo nyise gik moko duto ma ni e chunyi. Nyise achiel kachiel gima chandi kendo kaka iwinjo e chunyi. Ka po ni nitie yo minyalo loyogo chandruogno, kwaye mondo omiyi rieko kod teko mar tiyo gi yorno. To ka po ni onge gima inyalo timo e wi chandruogno, kwa Jehova mondo okonyi kik ibed gi parruok mang’eny e wi wachno. Sama inyiso Jehova achiel kachiel gik ma chandi, ibiro neno maler kaka odwoko lamo magi. Ka po ni Jehova ok odwoko lamoni ma piyo, chunyi kik jogi. Jehova dwaro ni inyise achiel kachiel gima chandi, kendo kik iol gi timo kamano.​—Luka 11:8-10. w21.01 3 ¶6-7

Kanyakla mar Jehova nigi joma okendore, kaachiel gi joot mopogore opogore. To e iye kanyo bende nitie owete gi nyimine ma ok ni e kend. Onego wabed gi paro mane kuom joma ok ni e kendgo? Ne ane paro ma Yesu ne nigo e wi joma ok ni e kend. En owuon ne ok okendo ka ne en e piny ka. Mano nomiyo oketo pache duto e tich ma nokele. Yesu ne ok owacho ni kend kata weyo donjo e kend en gima ochuno. Kata kamano, nowacho ni nitie Jokristo moko ma nyalo yiero weyo ma ok gidonjo e kend. Yesu nochiwo luor ne joma ne ok ni e kend. Ne ok ochayogi kata nenogi ka joma oremo gimoro. Mana kaka Yesu, jaote Paulo bende ne onge dhako e kinde ma notimo migepene. Paulo ne ok opuonjo ni rach ka Jakristo odonjo e kend. Nong’eyo ni mano yiero ma ng’ato owuon e ma onego otim. w20.08 28 ¶7-8

Jaote Johana nodak kuom higni mang’eny, kendo noromo gi weche mathoth. Noromo gi chandruoge mang’eny ma ne nyalo ketho yiene. Kata kamano, notimo duto monyalo mondo oluw chik mar Yesu ma noriwo hero owetene gi nyiminene. Kendo mano nomiyo Johana obedo gadier ni Jehova gi Yesu nohere kendo ni ne gidhi tege mondo onan e chandruok moro amora ma nodhi romogo. (Joh. 14:15-17; 15:10) Onge gimoro amora ma ni e piny Satanni ma ne nyalo mono Johana nyiso hera. Mana kaka Johana, wadak e piny ma Satan ma en nyasach pinyni chiko. (1 Joh. 3:1, 10) Satan dwaro ni kik waher owete gi nyiminewa, to oonge gi teko mar timo mano, mak mana ka wamiye thuolo. Omiyo, wang’aduru e chunywa ni wabiro dhi nyime nyiso owete gi nyiminewa hera kokalo kuom timbewa kod wechewa. Ka watimo kamano, wabiro bedo ma mor tiyo kanyachiel gi jotich Jehova.​—1 Joh. 4:7. w21.01 13 ¶18-19

Ngima nyalo bedo matek ahinya e piny ma Satan lochoeni, kendo samoro gima dwatim nyalo tamowa. (2 Tim. 3:1) Kata kamano, ok onego wabed maluor kata parore. Jehova ong’eyo maber chandruoge ma wakaloe. Sa asaya ma wadwaro kony, Jehova singonwa ni obiro makowa motegno gi bade ma korachwich. (Isa. 41:10, 13) Wan gadier ni Jehova biro konyowa kendo ni Wachne ma en Muma biro miyowa teko ma dwarore mondo wanan e bwo chandruok moro amora. Vidio kaachiel gi drama magwa miwinjo, kod sula mag “Luw Yie Margi” nigi puonj ma nyalo tegi. Ka pok ichako neno vidio, kata winjo drama moro, kata somo sula moro, kwa Jehova mondo okonyi fwenyo puonj moro ma biro konyi. Ketri e chal mar ng’ama iwuoyo kuome. Par matut kuom gik ma jotich Jehovago notimo kendo kaka Jehova nokonyogi mondo gilo tembe ma ne gikaloe. Kae to ti gi puonj miyudono mondo okonyi loyo pek mikaloe. Go ne Jehova erokamano kuom kony mosemiyi. Kendo, nyis ni imor gi kony ma Jehova osemiyi kuom manyo yore minyalo jiwogo jomoko kendo sirogi. w21.03 19 ¶22-23

Ka un joma okendore, be uchano bedo gi nyithindo? Ka en kamano, unyalo penjoru kama: ‘Be wan joma obolore, mohero Jehova kod dwache, kendo ma Jehova nyalo yiero mondo opidhne nyathi?’ (Zab. 127:4) To ka di po ni isebedo janyuol, penjri ane kama: ‘Be apuonjo nyithinda ber mar tiyo matek?’ (Ekl. 3:12, 13) ‘Be atemo matek mondo arit nyithinda kuom chandruoge ma nyalo yudogi?’ (Nge. 22:3) En adier ni ok inyal geng’o ne nyithindi chandruoge duto. Kata kamano, mosmos inyalo ikogi e yor hera ne pek ma ginyalo romogo e ngimagi kuom puonjogi kaka ginyalo geno Wach Nyasaye sama gitimo yiero. (Nge. 2:1-6) Kuom ranyisi, ka watni moro kwedo adiera, kony nyithindi mondo ging’e gimomiyo makruok gi Jehova e gima duong’ moloyo. (Zab. 31:23) Ka watgi kata osiepgi moro otho, konygi ng’eyo kaka ginyalo yudo hoch kuom Wach Nyasaye, kod kaka ginyalo bedo gi chuny mokue.​—2 Kor. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16. w20.10 27 ¶7