Oktoba

Be iyudoga ka seche moko ok yotni luwo kaka ichiki? Gima kamano notimore ne Ruoth Daudi, omiyo, nokwayo Jehova kama e lamo: “Konya abed gi chuny moikore luwo chikeni.” (Zab. 51:12) Daudi nohero Jehova. Kata kamano, nitie kinde ma ne ok yotne luwo kaka ne ichike, to mano be e gima timorenwaga. Ang’o momiyo? Mokwongo, en nikech ok nyuolwaga gi kido mar luwo kaka ichikowa. Mar ariyo, Satan siko ka thung’owa mondo wang’any ne Nyasaye mana kaka notimo e puodho mar Eden. (2 Kor. 11:3) Mar adek, olworwa gi joma nigi chuny mar pinyni, “ma en chuny ma nyithind ketho chik nyiso sani.” (Efe. 2:2) Kuom mano, ok waked mana gi nyawowa mar timo richo, to wakedo bende gi Satan kod piny ma thung’owa mondo kik waluw kaka ichikowa. Nyaka watim kinda mondo waluw kaka Jehova chikowa kendo wawinj jogo moketo mondo otawa. w23.10 6 ¶1

Ang’o ma wanyalo puonjore kuom hono ma Yesu notimo mar loko pi obed divai? Wapuonjore kido mar bolruok. Yesu ne ok opakore nikech hono ma notimono, to bende onge kamoro amora ma nopakoree nikech gik ma nosetimo. Kar mano, nobolore kendo nomiyo Wuon-gi duong’ nikech gik ma nosetimo. (Joh. 5:19, 30; 8:28) Ka waluwo ranyisi mar Yesu mar bolruok, ok wabi pakore nikech gik ma wasetimo. Ok onego wasungre nikech gik ma wasetimogo, kar mano, onego wasungre nikech wan gi thuolo makende mar tiyo ne Jehova. (Jer. 9:23, 24) Onego wamiye duong’ kod pak mowinjore yudo. Kuom adier, en ang’o ma wanyalo timo ma Jehova ok okonyowa? (1 Kor. 1:26-31) Ka wan joma obolore, ok wabi pakore nikech gik mabeyo ma watimo ne jomamoko. Gima wadichgo en ng’eyo ni Jehova neno gik ma watimo, kendo ni omor kodgi. (Pim gi Mathayo 6:2-4; Hib. 13:16) Kuom adier, wamiyo chuny Jehova mor sama waluwo ranyisi mar Yesu mar bolruok.​—1 Pet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Jaote Paulo nojiwo Jokristo ni giket pachgi kuom gik ma kelo ber ne jomamoko. Ere kaka wanyalo tiyo gi puonjno e chokruogewa? En kuom ng’eyo ni jomamoko bende diher chiwo paro mana kaka wan. Tem ane neno wachno kama. Wawach ni igoyo mbaka gi osiepegi moko. Be diher ni in e ma iwuo mang’eny to gin giwuo matin? Ooyo, in bende diher winjo pachgi. E yo ma kamano, sama wan e chokruok, dwaher weyo ne ji mang’eny kaka nyalore thuolo mar chiwo paro. Kuom adier, achiel kuom yore mabeyo mogik mag jiwo owetewa gi nyiminewa en miyogi thuolo mar lero yiegi. (1 Kor. 10:24) Wanyalo chiwo paro machuok mondo jomamoko bende oyud thuolo mag chiwo paro. To kata mana sama ichiwo paro machuok, tem ahinya kik idwok gik moko duto e paragraf. Kiwacho gik moko te manie paragraf, ibiro tieko paro duto ne jomamoko. w23.04 22-23 ¶11-13

Onego wapar gimomiyo dwarore ni wadhi nyime konyo jomamoko, to ahinya-ahinya kokalo kuom tijwa mar lendo. E tijwa mar lendo, dwarore ni wabed moikore timo lokruoge. Waromoga gi joma nigi yie kod paro mopogore opogore, kendo mopon e yore mopogore opogore. Jaote Paulo notimo lokruoge mang’eny kendo wanyalo puonjore kuom ranyisine. Yesu nomiyo Paulo migawo mar bedo “jaote moor ir ogendni.” (Rumi 11:13) Ka notimo migawono, Paulo nolendo ne Jo-Yahudi, Jo-Grik, joma osomo, jo gweng’, joma nigi huma, kod ruodhi. Mondo nochop e chunygi, Paulo nobedo “gimoro amora ne ji mopogore opogore.” (1 Kor. 9:19-22) Noketo pache kuom yo ma joma nolendonegi nopon-go, oganda ma ne giae, kod gik ma ne giyiego, kae to nolendonegi ka luwore gi chal ma ne gintieree. Wan bende wanyalo yudo nyak maber e tij lendo ka watimo lokruoge ma dwarore mondo wachop e chuny ji mopogore opogore ma walendonegi. w23.07 23 ¶11-12

Muolo ok nyis ni ng’ato yomyom, to kar mano, onyiso ni ng’ato nigi teko. Teko e ma miyoga ng’ato kuwe mos sama weche ok odhine maber. Muolo en achiel kuom “olembe ma roho nyago.” (Gal. 5:22, 23) E dho Grik, wach molok ni “muolo” nitiyogo kiwuoyo kuom farase modak e thim, ma osetieg mondo odag gi ji. Farese kaka mago pod bedoga gi teko mang’eny mana kaka farese mamoko modak e thim, en mana ni tiegruok mosemigi osepuonjogi gayo tekogi. Wan kaka dhano, wanyalo bedo mamuol ka e sechego bende wan mana gi teko. Ere kaka wanyalo timo mano? Ok wanyal timo mano gi tekrewa wawegi. Dwarore ni wakwa Nyasaye rohone maler mondo okonywa nyago kido ma jaberno. Nitie Joneno mang’eny mosenyiso kidono. Thothgi osechiwo dwoko mamuol ka ne ikwedogi, to mano osemiyo jomamoko oloko paro ma ne gin-go kuomwa.​—2 Tim. 2:24, 25. w23.09 14 ¶3

E fweny moro makende, jaote Johana noneno jodongo 24 ka lamo Jehova e polo. Ne gipako Jehova ka giwacho ni owinjore “yudo duong’, gi luor, kod teko.” (Fwe. 4:10, 11) Malaike bende nigi gik mang’eny ma chwalogiga mondo gimi Jehova duong’ kod luor. Gidak gi Jehova e polo kendo ging’eye maber. Ginenoga kido mage e tijene. Sama gineno kaka Jehova timo gik moko, mano chwalogi mondo gipake. (Ayub 38:4-7) Wadwaro ni wapak Jehova e lamo ka wanyise gik ma wahero kuome kod ma wageno kuome. Sama isomo Muma kendo timo puonjruok ma mari iwuon, tem fwenyo kido mag Jehova ma mori ahinya. (Ayub 37:23; Rumi 11:33) Kae to nyis Jehova kaka iwinjo e chunyi e wi kido mipuonjorigo. Bende, wanyalo pako Jehova kuom gik mosetimonwa kod kaka osebedo kokonyo owetewa e piny ngima.​—1 Sa. 2:1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

E higa mar 1919, jo Nyasaye nowuok chuth e tuech mar Babulon Maduong’. E higano, noket “jatich mogen kendo mariek” mana e sa mowinjore mondo girwak joma chunygi ni kare ma ne osechako wuotho e “Ndara Maler.” (Mat. 24:45-47; Isa. 35:8) Kinda ma ne osetim motelo e iko ndarano nokonyo joma nochako wuotho e yorno ng’eyo Jehova kod dwache. (Nge. 4:18) Bende, koro ne ginyalo rieyo ngimagi mondo oluwre gi chike mag Jehova. Jehova ok gen ni joge biro timo lokruoge duto ma dwarore dichiel. Kar mano, osebedo ka okonyo joge timo lokruoge ma dwarorego mosmos. To mano kaka wabiro bedo mamor e kinde mabiro ma wanabed gi nyalo mar timo gik moko duto ma Jehova dwaro! Mondo ndara osik ka ni kare, dwarore ni omed bere kinde ka kinde. Mano bende e gima osebed kitimo ne “Ndara Maler.” Chakre higa mar 1919, osebed kibere mondo ji mang’eny owuog e Babulon Maduong’ kendo gichak wuoth e ndarano. w23.05 17 ¶15, 16

Jatich mogen osebedo ka tiego jokonygi e komiti mopogore opogore mag Bura Matayo, kendo sani jokonygigo e ma timo migepe mapek e riwruogwa. Osetieggi maber mondo gidhi nyime rito rombe mag Kristo. Bang’ ka Jokristo mowal duto osedhi e polo ka masira maduong’ chiegni chopo e gikone, lamo maler pod biro dhi nyime e piny kae. Wamor ni e bwo loch mar Kristo, jotich Nyasaye biro siko ka gin e bwo arita maber. E kindego, Gog mar Magog, ma en pinje ma biro riwore mondo omonjwa, biro kedo kodwa. (Eze. 38:18-20) Kata kamano, monjno ok bi tiekowa. Gog ok bi mono jotich Nyasaye lamo Jehova. Nyasaye biro rito joge. E fweny moro, jaote Johana noneno ‘oganda mang’ongo’ mar rombe mamoko mag Yesu Kristo. Nonyis Johana ni ogandano ‘nowuok e masira maduong’.’ (Fwe. 7:9, 14) Ee, ok bi jwang’gi kata matin! w24.02 6 ¶13-14

Ang’o ma wanyalo timo mondo wayud roho maler? Wanyalo kwayo Nyasaye rohone e lamo, wasom Wachne mokudh gi roho, kendo wariwre gi joma itayo gi rohone. Timo kamano biro konyowa bedo gi “olembe ma roho nyago.” (Gal. 5:22, 23) Nyasaye chiwoga rohone mana ne joma pachgi long’o kendo timbegi ler. Ok onyal miyowa rohone ka wadhi nyime paro gik mochido kendo timo gigo. (1 The. 4:7, 8) Bende, mondo wadhi nyime yudo roho maler, ok onego wacha “weche ma ne okor.” (1 The. 5:20) ‘Weche ma ne okorgo’ gin ote mochiw kokalo kuom roho mar Nyasaye, moriwo nyaka weche ma wuoyo kuom odiechieng Jehova kod kaka odiechieng’no okayo machiegni. Ok waket odiechieng’no mabor kendo chako paro ni Har–​Magedon ok bi biro e ndalowa. Kar mano, wanyiso ni wang’eyo ni odiechieng’no chiegni kuom dhi nyime bedo gi timbe mabeyo kendo bedo modich gi ‘timbe ma nyiso ni waluoro Nyasaye.’—2 Pet. 3:11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Ang’o ma Jakristo onego otim ka po ni picha moro mar ponografi osieko e masin motiyogo? Ok onego ong’i pichano kata matin. Gima nyalo konyowa kawo okang’ ma kamano en paro kaka winjruokwa gi Jehova duong’ moloyo gimoro amora. Nitie pichni moko bende ma ok gin mag ponografi, kata kamano, yo mogogigo pod nyalo chiewo gombo mag nindruok. Ang’o momiyo gin bende onego wagolgi mapiyo? Nikech ok dwaher timo gimoro amora ma nyalo miyo wachod e chunywa. (Mat. 5:28, 29) David ma en jaduong’-kanyakla ma a Thailand, wacho kama: “Ajapenjoraga ni, ‘Kata ka po ni pichnigo ok gin mag ponografi, be Jehova biro bedo mamor koda ka ang’iyogi?’ Penjo kaka mago konyaga kawo okang’ mowinjore.” Wakawoga okang’ ma nyiso rieko sama waluoro timo gima nyalo chwanyo Jehova. Luoro Nyasaye “e chakruok mar rieko.” w23.06 23 ¶12-13

“Udi ma iye” ma iwuoye kae samoro biro bedo kanyakla mopogore opogore mag Jokristo. E kinde masira maduong’, Jehova biro ritowa maber ka wadhi nyime makore motegno gi Jokristo wetewa. Kuom mano, nyaka watim kinda sani mondo waher Jokristo wetewa ma ok waketo pachwa kuom nyawogi. Hera ma kamano e ma samoro biro miyo watony! “Odiechieng’ maduong’ mar Jehova” biro kelo chandruok ne dhano. (Zef. 1:14, 15) Jotich Jehova bende biro romo gi pek moko. Kata kamano, ka waikore maber sani, wabiro bedo gi chuny mokuwe kendo konyo jomamoko. Wabiro nano e pek moro amora ma wanyalo romogo. Sama waneno ka Jokristo wetewa chandore, wabiro kechogi kendo miyogi gik ma gichando. Kendo, wabiro makore motegno gi owetewa gi nyiminewa ma wasebedo ka wahero. Kae to Jehova biro guedhowa gi ngima ma nyaka chieng’ e piny manyien kama masiche ok nobedie kendo.​—Isa. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Muma wacho ni jotich Nyasaye momakore kode nigi teko. Kata kamano, nitie kinde ma jotich Nyasaye moko machon ne winjoga ka gionge teko. Kuom ranyisi, nitie kinde moko ma Ruoth Daudi ne winjo ‘kochung’ matek ka got,’ to kinde moko nowinjoga ‘koluor.’ (Zab. 30:7) Kata obedo ni roho mar Nyasaye nomiyo Samson teko mang’eny, nofwenyo ni ka ne Nyasaye ok omiye tekono, to nodhi bedo ‘mana kaka jomamoko.’ (Bura 14:5, 6; 16:17) Jotich Nyasayegi noyudo teko mana nikech Jehova e ma nomiyogi tekono. Jaote Paulo nong’eyo ni Jehova e ma ne nyalo miyo obed gi teko. (2 Kor. 12:9, 10) Nonyagore gi tuoche. (Gal. 4:13, 14) Bende, nitie kinde moko ma nonyagore mondo otim gik mabeyo. (Rumi 7:18, 19) To seche moko noparorega kendo nowinjo koluor. (2 Kor. 1:8, 9) Kata kamano, sama ne Paulo winjo ka onyap, e ka nobedo gi teko. Ere kaka noyudo teko? Jehova e ma nomiye teko mar nano e bwo chandruoge ma nokaloe. w23.10 12 ¶1-2

Ka po ni wawinjoga e chunywa ni wan joma nono, onego wapar ni Jehova owuon e ma noywayowa e adiera. (Joh. 6:44) Oneno gik mabeyo mang’eny kuomwa ma kata wan wawegi samoro ok wanyal neno, kendo ong’eyo nyaka weche manie chunywa. (2 We. 6:30) Omiyo, sama onyisowa ni oherowa, onego wabed gadier gi wachno. (1 Joh. 3:19, 20) Jomoko kuomwa notimo gik maricho ka ne pok gipuonjore adiera, to mano nyalo chando chunygi nyaka sani. (1 Pet. 4:3) To kata mana Jokristo moko motegno bende kedoga matek gi gombo maricho. Dibed ni iwinjo ka chunyi ng’adoni bura? Ka en kamano, ng’e ni ok in kendi. Jotich Jehova mang’eny bende osewinjo kamano. Kuom ranyisi, jaote Paulo nokwanore kaka ng’at ma chandore ka noparo e wi nyawo ma ne en-go. (Rumi 7:24) To ng’e ni e sechego, Paulo nosegaloko chunye kendo nosebatise. To e ma pod nowacho ni en e ma ‘notinie mogik kuom joote’ kendo ni en e ma ne en “jaricho ma rachie moloyo.”—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Achiel kuom gik ma wapuonjore kuom yiero marach ma Ruoth Jehoash notimo en ni onego wamak osiep gi joma beyo ma nyalo miyo wabed gi timbe mabeyo, tiende ni, joma ohero Jehova kendo ma timo gik ma more. Ok ochuno ni wamak osiep mana gi mbesewa. Par ni Jehoash ne tin ne Jehoyada ma ne en osiepne. Penjri ane penjogi e wi osiepeni: ‘Be gikonyaga tego yiena kuom Jehova? Be gijiwaga mondo adag ka luwore gi puonj mag Nyasaye? Be giwuoyoga e wi Jehova kod adiera mage? Be gimiyoga puonj mag Jehova luor? Be ginyisaga mana gik ma mora, koso ginyaloga rieya sama achako bayo yo?’ (Nge. 27:5, 6, 17) Kuom adier, ka osiepeni ok ohero Jehova, weri kodgi. To ka osiepeni gin joma ohero Jehova, makri kodgi mati mata nikech gibiro konyi mondo iyud ber.​—Nge. 13:20. w23.09 9 ¶6-7

Alfa en nyukta mokwongo e dho Grik, to Omega en nyukta mogik. Sama Jehova wacho ni en ‘e Alfa kendo en e Omega,’ okonyowa ng’eyo ni sama ochako gimoro, nyaka otieke maber chuth. Bang’ ka Jehova nosechueyo Adam gi Hawa, nowachonegi niya: “Nyuolreuru mondo upong’ piny, kendo ubed gi teko e wi piny.” (Cha. 1:28) Sama Jehova nowacho dwacheno, nonyiso ni en e “Alfa.” E kinde ma nyikwa Adam duto ma winjo Nyasaye biro bedo joma kare chuth kendo pong’o piny mi gilose obed paradiso, mano e kinde ma Jehova biro nyisoe ni en e “Omega.” Bang’ “chueyo polo gi piny kod gik moko duto man e igi,” Jehova nomiyo wabedo gadier ni dwache ne dhi chopo. Nodhi chopo dwache ne piny e giko odiechieng’ mar abiriyo.​—Cha. 2:1-3. w23.11 5 ¶13-14

Wuoth ma wuok Babulon nyaka Israel ne kawoga dweche ang’wen kama, kendo ne en-ga wuoth matek. Kata kamano, Jehova nosingo ne Jo-Yahudi ni nodhi golo gimoro amora ma ne nyalo miyo wuodhno obednegi matek. Jo-Yahudi ma nomakore gi lamo madier to ne neno ni dok Israel ne ber moloyo gimoro amora ma ne ginyalo lalo e piny Babulon. Gueth maduong’ mogik ma ne gidhi yudo notudore gi lamo madier. Ne onge hekalu moro amora ma ninyalo lamie Jehova e piny Babulon. Ne onge kendo mag misengni ka luwore gi kaka chik Musa ne dwaro; bende, ne onge jodolo ma ne nyalo chiwo misengni. E wi mago, joma ne lamo nyiseche manono kendo ma ne ok luw chike Jehova ne ng’eny moloyogi. Kuom mano, Jo-Yahudi mang’eny ma noluoro Nyasaye ne gombo ahinya dok Israel mondo gidwok lamo maler. w23.05 14-15 ¶3-4

Dwarore ni Nyasaye omiwa rohone maler mondo wadhi nyime wuotho “kaka nyithind ler.” Nikech ang’o? En nikech siko ka waler e piny mopong’ gi timbe mochidoni ok yot. (1 The. 4:3-5, 7, 8) Roho maler nyalo konyowa kwedo paro mobam mag pinyni, moriwo nyaka riekni ma tuomore gi paro mag Nyasaye. Roho maler nyalo konyowa nyago “timbe mabeyo duto gi tim makare.” (Efe. 5:9) Achiel kuom yore ma wayudogo roho maler en kwayo Jehova mondo omiwago. Yesu nowacho ni Jehova “biro chiwo roho maler . . . ne jo ma kwaye.” (Luka 11:13) Bende, sama wapako Jehova e chokruogewa, wayudo roho maler. (Efe. 5:19, 20) Teko mar roho maler biro konyowa dak e yo ma moro Jehova. w24.03 23-24 ¶13-15

Be dwarore ni imed nyiso horuok? Ka en kamano, lem e wi wachno. Horuok en achiel kuom olembe ma roho nyago. (Gal. 5:22, 23) Omiyo, wanyalo kwayo Jehova rohone maler mondo okonywa nyago olembe mag roho. Sama wakalo e chal moro matek, dwarore ni ‘wasik ka wakwayo’ Jehova roho maler mondo okonywa bedo joma hore. (Luka 11:13) Bende, wanyalo kwayo Jehova mondo okonywa neno gik moko kaka onenogi. Kae to bang’ lemo, dwarore ni watim kinda mondo wanyis kidono pile ka pile. Kaka wamedo kwayo Jehova mondo okonywa bedo gi kidono, e kaka wabiro medo nyiso kidono e okang’ malach. Gima chielo ma nyalo konyowa en paro matut kuom ranyisi manie Muma. Muma oting’o ranyisi mang’eny mag joma nonyiso horuok. Sama waparo matut kuom ranyisigo, wanyalo puonjore yore mang’eny ma wanyalo nyisogo horuok. w23.08 22 ¶10-11

Yesu nokonyo jaote Petro neno ni Jehova ne dhi sire. Bang’ chier, Yesu notimo hono moro ma nomiyo Petro gi joote mamoko omako rech mang’eny ahinya. (Joh. 21:4-6) Hono ma notimono nokonyo Petro bedo gadier ni Jehova ne dhi miye gik moko duto ma nochando. Samoro wachno noparone weche ma Yesu nopuonjogi ka nonyisogi ni Jehova ne dhi konyo joma ‘siko ka dwaro mokwongo Pinyruoth.’ (Mat. 6:33) Mano e momiyo Petro noketo pache e tich ma Yesu nomiye, kar keto pache e ohand rech. Nochiwo neno gi chir chieng’ Pentekost e higa mar 33, kendo nokonyo ji mang’eny mondo orwak wach maber. (Tich 2:14, 37-41) Bang’e, nokonyo Jo-Samaria kaachiel gi joma oa e ogendni mamoko mondo obed gi yie kuom Kristo. (Tich 8:14-17; 10:44-48) Onge kiawa ni Jehova notiyo gi Petro e yo maduong’ ahinya mondo okony ji moa e ogendni mopogore opogore obi e kanyakla. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Higni ariyo kama bang’ ka Jo-Babulon noseketho Jerusalem, Ruoth Nebukadnezar mar Babulon noleko sanamu moro maduong’, kendo lekno ne chande ahinya. Ruodhno nowacho ni nodhi nego ajuoke kod jokor wach duto moriwo nyaka Daniel, ka ne ok gidhi nyise lekno kod tiende. (Dan. 2:3, 4) Ne dwarore ni Daniel okaw okang’ mapiyo, nono to ji mang’eny ne dhi lalo ngimagi. Kuom mano, “Daniel nodhi ir ruoth mondo okwaye thuolo mar lerone tiend lekno.” (Dan. 2:16) Mano ne dwaro chir kod yie. Onge gimoro amora ma nyiso ni Daniel nosegaloko tiend lek e kinde mokalo. Nonyiso osiepene ni ‘gikwa Nyasach polo okechgi kuom fwenyonegi tiend wach mopondono.’ (Dan. 2:18) Jehova nodwoko lamogi. Nokonyo Daniel mi oloko tiend lekno. Omiyo, ne ok oneg Daniel kod osiepenego. w23.08 3 ¶4

Par ber ma wayudo sama wahore. Sama wahore, wabedoga mamor kendo chunywa bedo mokuwe. Omiyo, horuok nyalo geng’onwa tuoche kod parruok mang’eny. Sama wanyiso horuok, wabedo gi winjruok maber gi jomamoko. Kanyakla bende bedo gi kuwe kod winjruok. Bende, wanyalo geng’o ywaruok nikech iwa ok bi wang’ piyo sama ng’ato ochwanyowa. (Zab. 37:8, weche moler piny; Nge. 14:29) To maduong’ie moloyo, waluwo ranyisi mar Wuonwa manie polo kendo wamedo sudo machiegni kode. To mano kaka horuok en kido maber ahinya! Kata obedo ni seche moko ok yotnwaga hore, Jehova nyalo konyowa mondo wamed nyiso kidono. Sama ‘wahore ka warito’ piny manyien, wanyalo bedo gadier chuth ni Jehova biro dhi nyime konyowa. (Mika 7:7) Omiyo, wang’aduru e chunywa ni wabiro dhi nyime nyiso kido mar horuok. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Jakobo nowacho ni ng’ato nyalo wacho ni en gi yie, kata kamano, be timbene nyiso ni en gi yie adier? (Jak. 2:1-5, 9) Jakobo nowuoyo bende kuom ng’at ma neno ka ‘owadgi kata nyamin-gi ochando gima onyalo rwako kata chamo,’ to ok okonye. Kata ka ng’at ma kamano owacho ni en gi yie, timbene ok nyis mano. Omiyo, yiene en kayiem nono. (Jak. 2:14-16) Jakobo notiyo gi ranyisi mar Rahab mondo ojiwgo ni timbe mag Rahab nonyiso ni ne en gi yie. (Jak. 2:25, 26) Rahab nosewinjo weche e wi Jehova kendo nong’eyo ni Jehova e ma ne konyo Jo-Israel. (Jos. 2:9-11) Nonyiso yie ka nopando chwo ariyo ma Jo-Israel ma noor mondo odhi onon pinygi. Mano nomiyo Rahab ma ne ok en Nya-Israel kendo ma timbene ne richo okwan kaka ng’at makare. Ranyisine nyiso ni yie nyaka nenre kuom tim. w23.12 5-6 ¶12-13

Nikech wan Jokristo, ok wadwar ni wang’e mana puonj mag mise mag Muma kae to waweyo aweya gi kanyo. Roho maler mar Nyasaye konyowa bedo gi siso mar ng’eyo “nyaka gik matut mag Nyasaye.” (1 Kor. 2:9, 10) Donge inyalo chako puonjori gik matut ma nyalo konyi medo sudo machiegni gi Jehova? Kuom ranyisi, inyalo nono kaka Jehova nohero jotichne machon, kod kaka mano nyiso ni in be oheri. Bende, inyalo nono chenro ma ne Jehova oketo ne Jo-Israel mondo gilame, kae to ipim mano gi kaka odwaro ni walame e kindewagi. Kata, inyalo nono matut kaka ngima Yesu kod tich ma notimo nochopo weche ma nokor. Inyalo yudo ber mathoth sama ipuonjori wechego kitiyo gi Buk Makonyo Joneno mag Jehova e Timo Nonro kata bug Fahirisi. Puonjruok Muma e yo matut biro tego yieni kendo biro konyi yudo “rieko ming’eyogo Nyasaye.”—Nge. 2:4, 5. w23.10 19 ¶3-5

Wach ma jaote Petro notiyogo ni “matut” tiende en “moyarore.” Kare mar ariyo e ndikono nyisowa gima herano nyalo chwalowa mondo watim. Herano biro konyowa umo richo mag owetewa. Wawach ni nitie mesa moro ma nigi alama mang’eny maricho. Inyalo yaro otamba moro kendo pedhe e wi mesano mondo oum alamago. Ok obi umo mana alama achiel kende kata ariyo, to obiro umo alama mang’eny. E yo ma kamano bende, ka wan gi hera matut, wabiro umo “richo mogundho” mag Jokristo wetewa kendo weyonegi kethogi duto, to ok mana ketho achiel kata ariyo kende. Ka hera ma waherogo Jokristo wetewa otegno, mano biro miyo wawenegi kethogi kata ka samoro timo kamano ok yot. (Kol. 3:13) Sama waweyo ne jomamoko kethogi, wanyiso ni hera ma waherogigo otegno, kendo ni wadwaro moro Jehova. w23.11 10-11 ¶13-15

Ka ne Ruoth Josia obedo ng’at maduong’, nochako loso kuonde ma nokethore e hekalu. Kinde ma ne itimoe tijno, noyud ‘buk ma nondikie chike Jehova ma ne Musa omiyo Jo-Israel.’ Ka ne Josia owinjo weche ma nondik e bugno, nokawo okang’ mar timo gik ma bugno ne wacho. (2 We. 34:14, 19-21) Donge in bende diher somo Muma pile ka pile? To ka po ni itimoga kamano, be iyudoga ka oyotni? Be indikoga weche moko ma nyalo konyi in iwuon? Ka ne Josia jahigni 39 kama, notimo ketho moro ma nomiyo olalo ngimane. Nogenore owuon kar geno Jehova mondo okonye. (2 We. 35:20-25) Mano puonjowa ang’o? Bed ni wan johigni adi kata wasepuonjore Muma kuom higni adi, nyaka wadhi nyime manyo Jehova. Mano oriwo lame pile ka pile ka wakwaye mondo otawa, wapuonjre Wachne, kendo tiyo gi paro ma Jokristo motegno nyalo miyowa. Mano biro miyo watang’ gi richo, kendo wabiro dhi nyime bedo mamor e ngimawa.​—Jak. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Muma wuoyo e wi mon mang’eny ma nohero Jehova kendo ma notiyone. Mon-go ne gin joma ‘ok kal tong’ e timbegi’ kendo ne gin joma ‘igeno e weche duto.’ (1 Tim. 3:11) E wi mano, nyimine ma rowere nyalo luwo ranyisi mabeyo ma nyimine motegno oseketo e kanyakla. Un nyimine ma rowere, be ung’eyo nyaminwa moro amora moseketo ranyisi maber munyalo luwo? Tem ane fwenyo kido mabeyo ma gin-go, kae to inon ane kaka inyalo nyiso kidogo. Bolruok en kido ma Jokristo motegno onego obedgo. Ka po ni nyaminwa moro obolore, obiro bedo gi winjruok maber gi Jehova kod jomamoko. Kuom ranyisi, nyaminwa mohero Jehova bolorega kendo oriwo lwedo chenro mar wich ma Wuon-gi manie polo oseketo. (1 Kor. 11:3) Chenro mar wichno nyalo konyo e kanyakla kod e ngima mar joot. w23.12 18-19 ¶3-5

Jehova dwaro ni dichwo oher chiege, kendo orite e yor ringruok kod e yor chuny. Bedo gi nyalo mar paro, miyo nyimine luor, kendo bedo ng’at migeno biro konyi ka koro in wi ot. Bang’ kisekendo, inyalo yudo nyithindo. Ranyisi mar Jehova nyalo puonji ang’o e wi bedo wuoro maber? (Efe. 6:4) Jehova nonyiso Yesu Wuode ayanga ni nohere kendo oyie kode. (Mat. 3:17) Ka ibedo wuoro, ne ni kinde ka kinde inyiso nyithindi ni iherogi. Pwogi kuom gik mabeyo ma gitimo. Wuone ma luwo ranyisi mar Jehova konyoga nyithindgi mondo gibed Jokristo motegno. Inyalo chako ikori ne migawo ma kamano sani kuom dewo jomamoko e odu kod e kanyaklau, kendo timo gik ma nyiso ni iherogi kendo imor kodgi.​—Joh. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Wan kaka jotich Jehova, waromoga gi chandruoge kod tuoche ma yudoga dhano duto. Bende, nitie sama wananoga nikech akwede kod sand moa kuom joma osin gi jotich Nyasaye. Kata obedo ni Jehova ok geng’nwaga chandruogego, osingo ni obiro konyowa. (Isa. 41:10) Jehova nyalo konyowa ma wasik ka wan gi mor, watim yiero makare, kendo wamakre kode kata sama wakalo e chandruoge madongo ahinya. Jehova singo ni obiro miyowa kuwe makende ma Muma luongo ni “kuwe mar Nyasaye.” (Fil. 4:6, 7) Wabedoga gi kuwe ma kamano kendo ma onge parruok nikech wan gi winjruok maber gi Jehova. Kuwe mar Nyasaye ‘oloyo ng’eyo duto.’ Ober mokalo apima. Be isegawinjo ka in gi chuny mokuwe bang’ lamo gi kinda kikwayo Jehova mondo okonyi? Mano e “kuwe mar Nyasaye.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Nikech jotich Nyasaye ohere, mano chwalogi mondo gipak nyinge gi chunygi duto. Ruoth Daudi nong’eyo ni sama opako nying Jehova, mano nyiso ni opako Jehova owuon. Nying Jehova paronwaga kido mabeyo ma en-go kod gik miwuoro mosetimo. Daudi ne dwaro miyo nying Wuon-gi manie polo obed maler kendo pako nyingno. Nodwaro ni otim kamano gi ‘dende duto’ tiende ni gi chunye duto. E yo ma kamano bende, Jo-Lawi ne tayoga jomamoko e pako Jehova. Ne gibolore mi giwacho ni weche ma ne gipakogo Jehova ne ok oromo pako nyinge maler. (Neh. 9:5) Onge kiawa ni Jehova ne mor ahinya gi yo ma ne gibolorego kod pak ma ne gimiye. w24.02 9 ¶6

Jehova ok bi kawi kaka ng’at manono mana nikech ne ok ichopo gombo moro ma nohingo nyaloni. (2 Kor. 8:12) Puonjri kuom pek miromogo. Kik wiyi wil gi gik misetimo. Muma wacho kama: “Nyasaye ok en ng’at ma ok kare ma wiye diwil gi gik ma usetimo.” (Hib. 6:10) In bende wiyi ok onego owil gi gik misetimo. Tem paro gik mamoko ma isetimo kaka loso winjruok maber gi Jehova, lando wachne, kata chiworine michopo e batiso. Mana kaka nitimo dongruok michopo gombo ma ne in-go e tij Nyasaye e kinde mokalo, e kaka inyalo timo dongruok michop gombo ma in-go sani. Jehova nyalo konyi michop gombo ma in-go e tije Sama idhi nyime timo kinda mondo ichop gombo ma in-go e tij Jehova, bed mamor gi kaka oguedhi kendo okonyi e wuodhi. (2 Kor. 4:7) Ka ok iol, ibiro yudo gueth mogundho.​—Gal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Sama Jehova mor gi ng’ato, onyisoga mano ayanga. E Muma, nitie kuonde ariyo ma nonyisoe Yesu ni ohere kendo omor kode. (Mat. 3:17; 17:5) Be diher winjo ka Jehova nyisi ni omor kodi? Jehova ok wuo kodwa kotiyo gi dwonde achiel kachiel, to kar mano, otiyo gi Wachne ma en Muma. Wanyalo winjo ka Jehova nyisowa ni omor kodwa sama wasomo weche ma Yesu nowacho e buge mag Injili. Yesu nonyiso kido mag Wuon-gi e yo makare chuth. Omiyo, sama wasomo ni Yesu ne mor gi jolupne ma ne gin dhano morem, wanyalo bedo gadier ni Jehova bende mor kodwa. (Joh. 15:9, 15) Sama waromogo ti tembe, mano ok nyis ni koro Jehova ok mor kodwa. Kar mano, tembego miyowa thuolo mar nyiso okang’ ma waherogo Jehova kod kaka wageno kuome.​—Jak. 1:12. w24.03 28 ¶10-11