Nonro mag Chenro mar Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MEI 5-11
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 12
Tich Matek Kelo Gueth
Kido Maber Moloyo Kidi ma Nengone Tek
Seche moko ngima nyalo ridore ne jotich Jehova moko ma chop kama kata yudo gige ringruok mochuno bedo matek. Kar manyo yore mag mibadhi mondo giyud gik ma gidwarogo, gitiyo matek kendo gin jokinda. Mano miyo ginyiso ni gihero kido mabeyo mag Nyasaye moriwo bedo joratiro, moloyo mana yudo gige ringruok.—Nge. 12:24; Efe. 4:28.
Kaka Inyalo Hero Tiyo Tich Matek
Ber mondo wapar matut penjo mogikno, nikech wabedo mamor moloyo e tijwa sama waneno kaka okonyo jomamoko. Yesu nowacho kama: “Chiwo kelo mor mogundho moloyo kawo.” (Tich Joote 20:35) Tich mwatiyo konyo kastembe kod joma ondikowa tich. To nitie jomamoko bende ma tich mwatiyo konyo. Jogo gin joodwa kod joma dwaro kony.
Joodwa. Sama wi ot tiyo matek mondo opidh joode, okonyogi e yore ariyo. Mokwongo, ochopo dwarogi mag ringruok, ma gin chiemo, lewni, kod kar dak. Kuom timo kamano, ochopo migawo ma Nyasaye omiye mar ‘chiwo gik ma dwarore ne joma gin joge owuon.’ (1 Timotheo 5:8) Mar ariyo, wuoro ma jakinda e tich puonjo joode gimomiyo dwarore ni wabed joma tiyo matek. Shane ma ne wawuoyo kuome e sula mokalo wacho kama: “Wuonwa noketo ranyisi maber mar bedo ng’at ma ohero tiyo matek. En dichwo ma ja ratiro ma osebedo ka tiyo matek e ngimane duto, to ng’enyne notiyo kaka fundi bao. Asepuonjora kuome ber mar tiyo tije lwedo, ka agero gik ma biro konyo jomamoko.”
Joma dwaro kony. Jaote Paulo nonyiso Jokristo ni mondo ‘giti matek mondo gibed gi gimoro ma ginyalo miyo ng’at machielo mochando.’ (Jo-Efeso 4:28) En adier ni ka watiyo matek mondo wapidh joodwa kod wan wawegi, to wanyalo konyo bende joma ochando. (Ngeche 3:27) Omiyo, tiyo matek biro miyo wayud mor mogundho ma bedoe kuom chiwo.
Puonj Manie Wach Nyasaye
Anyalo Nano Kuom Kinde Marom Nade?
● Bed gi paro mowinjore e wi chandruok moyudi. Ng’e pogruok mantie e kind chandruoge madongo gi mamoko matindo tindo. Muma wacho niya: “Ng’at mofuwo nyiso mirimbe piyo piyo, to ng’at mariek muonyo ayany.” (Ngeche 12:16) Ok ochuno ni gimoro amora motimore ochand chunyi.
“Ka ne an e skul, joskul wetena ne wuoyo ahinya e wi gik matindo tindo ma ne timore. Osiepegi ma ne gitudorego e intanet ne medo mana chumbi e wechego, to mano ne monogi bedo gi paro mowinjore e wi chandruoge ma ne gin-go.”—Joanne.
MEI 12-18
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 13
“Tach Jo Maricho” Kik Wuondi
it-2-E 196 ¶2-3
Taya
Kaka Itiyo Kode e Yor Ranyisi. Itiyo kode e yor ranyisi kiwuoyo kuom gima ng’ato tiyogo e menyo yo mowuothoe. Mano e momiyo bug Ngeche pimo jo makare gi jo maricho kowacho niya: “Ler mar jo makare rieny maler, to tach jo maricho ibiro negi.” (Nge 13:9) Ler mar ng’at makare siko ka medo rieny. Kata obedo ni ler mar ng’at marach bende nenore ni rieny kendo ni yorene dhi maber, Nyasaye biro neno ni odhi e mudho ma ochwanyre kuno. Mano e gima biro timore ne ng’at ma yanyo wuon-gi gi min-gi.—Nge 20:20.
Bende, ka ‘tach ng’ato osim,’ mano nyiso ni oonge gi geno moro amora mar kinde ma biro. Ngero machielo wacho niya: “Nimar jaricho onge gi geno kuom ndalo ma biro; taya mar ng’at marach ibiro negi.”—Nge 24:20.
Ti ne Nyasaye Maketo Ji Thuolo
3 Ka Satan ne nyalo wuondo dhano ariyo makare—moriwo nyaka malaike mang’eny—mondo okwed loch mar Nyasaye, wan bende onyalo wuondowa. Riekni mage mag wuondo ji pok olokore. Owuondowa mondo wapar ni luwo chike mag Nyasaye tek ahinya kendo ni gimayowa mor. (1 Joh. 5:3) Paro ma kamano nyalo bedo gi teko ahinya kuomwa ka wasiko wawinjogi. Nyaminwa moro ma jahigini 24 ma nodonjo e tim terruok nowacho kama: “Osiepe maricho ne omiyo adonjo e timbe maok owinjore nikech nadwaro bedo kaka gin.” Nyalo bedo ni in bende iseromo gi pek ma kamano.
w04-SW 7/15 31 ¶6
“Ng’at Mariek Paro ka Pok Otimo Gimoro”
Ng’at mariek, ma yorene tir, kendo ma paro matut ka pok otimo gimoro biro yudo gueth. Solomon nowacho kama: “Ng’at makare chiemo ma yieng’, to i ng’at marach ni nono.” (Ngeche 13:25) Jehova ong’eyo gima nyalo konyowa e yore duto mag ngimawa. Ong’eyo gima nyalo konyowa e ngimawa mar joot, winjruokwa gi jomamoko, sama wan e tij lendo, kata sama oriewa. Omiyo, ka watiyo gi puonj ma yudore e Wachne, wabiro bedo gi ngima maber.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 276 ¶2
Hera
Nyiso hera e yo ma ok owinjore . Nikech mano, nenore maler ni ng’ato nyalo nyiso hera e yo mowinjore mana ka oluwo kaka roho mar Nyasaye taye, kendo timo kaluwore gi gik ma opuonjore e Wachne. Kuom ranyisi, janyuol nyalo hero nyathine, kata kamano, onyalo nyise hera mokalo tong’ komiye gimoro amora ma odwaro. Mano nyalo mone chopo ting’ ma en-go mar rieyo nyathine kendo chiwo kum ma dwarore. (Nge 22:15) Hera ma kamano en mana mar nyisruok. Muma wacho ni ng’at ma kamano ok ohero nyathine nikech ok otim gima nyalo konye e kinde ma biro.—Nge 13:24; 23:13, 14.
MEI 19-25
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 14
Par Matut Gima Ibiro Timo e Kinde Masira
Gen Mich mar Ngima ma Nyasaye Omiyi
10 Nitie masiche moko ma ok wanyal geng’o, kuom ranyisi yiengni mag piny, tuoche ma landore, kod lwenje. Kata kamano, sama masiche kaka mago otimore, wanyalo timo duto ma wanyalo mondo wares ngimawa kuom luwo chike mag curfew, ng’eyo kuonde tony monego waringie, kaachiel gi chike mamoko minyalo miwa. (Rumi 13:1, 5-7) Nitie masiche moko minyalo fweny ka pok gitimore, omiyo, dwarore ni waluw chike ma sirkal oketo mondo okonywa ikore ne masiche kaka mago. Kuom ranyisi, wanyalo kano pi kod chiemo ma ok kethre piyo kaachiel gi gik ma itimogo first aid.
11 Ang’o monego watim sama tuo moro ma landore omuoch e alworawa? Onego waluw chike moketi kaka mag logo, bedo mabor gi jomamoko, rwako mask, kendo bedo kar kendwa sama wan gi tuo moro ma landore. Kinda ma wanyiso sama watimo gigo nyiso ni waneno ngima ma en mich ma Nyasaye omiyowa kaka gima duong’.
12 Sama masira moro otimore, osiepewa, jirendewa, kata jofwambo gi keyo nyalo lando weche moko ma ok adier. Ok onego wayie gi gimoro amora ma wawinjo, kar mano, onego wawinj weche migeno mowuok kuom jo sirkal kata jothieth molony. (Som Ngeche 14:15.) E kinde kaka mago, Bura Matayo kod ofisewa mopogore opogore timoga kinda mondo giyud weche madier ka pok gichikowa kaka onego watim chokruoge kod tij lendo. (Hib. 13:17) Sama waluwo kaka itayowa, mano rito ngimawa kod ngima jomamoko bende. E wi mano, wamiyo kanyakla bedo gi nying maber e alworawa.—1 Pet. 2:12.
Bed gi Chir Kaka Zadok
11 Ka okwawa ni wakony owetewa e kinde ma weche tek, ere kaka wanyalo nyiso chir kaka Zadok? (1) Luw kaka itayowa. E kinde kaka mago, dwarore ahinya ni wabed gi winjruok kod paro achiel. Ti gi paro mochiw kowuok e bad ofisu. (Hib. 13:17) Kinde ka kinde, jodong-kanyakla onego onon paro ma omigi kowuok e ofis, ma nyiso kaka ginyalo ikore kod okenge ma onego gikaw sama masira oneno. (1 Kor. 14:33, 40) (2) Bed gi chir kendo ibed motang’. (Nge. 22:3) Par matut ka pok ikawo okang’ mar timo gimoro. Tem matek mondo kik iket ngimani kama rach ka ok ochuno. (3) Gen kuom Jehova. Ket e paro ni Jehova dwaro ni ngimani kaachiel gi ngima oweteni kik bed kama rach. Onyalo miyo ikony oweteni ma ok uyudo hinyruok moro amora.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 1094
Nyalo mar Paro
Kata kamano, ng’at ma tiyo gi nyalone mar paro bende ji nyalo sin-go. Nyalo bedo ni mano e paro ma Ngeche 14:17 wuoye. Owacho niya: “Ng’at ma paro weche matut ji osin-go.” Kinde mang’eny, joma ok ohero tiyo gi nyalogi mar paro ok morga gi joma ohero paro weche e yo matut. E yo ma kamano, joma oyiero timo dwach Nyasaye bende ji osin-go. Yesu Kristo nowacho kama: “Nikech ok un mag piny, to aseyierou koa e piny, piny osin kodu nikech mano.” (Joh 15:19) Wach motigo e Ngeche 14:17 ni ‘paro matut,’ bende nyalo chung’ ne paro ma ok beyo. Omiyo, wechego bende inyalo tigo kiwuoyo kuom ng’at ma chano gik maricho, to mano e momiyo loko moko mag Muma keto ndikono niya: “Kendo ng’at ma chano gik maricho ji osin-go.”—JP, Ro.
MEI 26–JUN 1
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 15
Tim Gik ma Miyo Jomamoko Bedo Mamor
Wanawuothi Kwaluwo Tim Makare!
16 Ayub ne en jachiwo. (Ayub 31:31, 32) Kata ka nyalo bedo ni ok wan jomewo, pod wanyalo bedo joma ‘ohero rwako welo.’ (Rumi 12:13) Wanyalo bedo gi gago moro matin gi jomoko, kwaparo bende ni “bang’o kuon e od jo maheri, ber moloyo chamo ring buoch machwe e od jo mosin kodi.” (Nge. 15:17) Chamo gimoro gi nyawadu mabende luwo tim makare, kama hera ogundhoe, biro miyo kata mana gago matin okel mor, kendo kuom adier mano biro tego yiewa.
Wajiwreuru Moloyo Kaka Giko Medo Sudo Machiegni
16 Nyalo bedo gima rach paro ni ok wanyal jiwo jomamoko nikech ok wan joma wuoyo ahinya. Ok ochuno ni nyaka itim gimoro malich ahinya e ka ijiw ng’ato, samoro gima dwarore en mana bwonjo kode sama imose. Ka dipo ni ok obwonjo kodi, mano nyalo nyiso ni nitie chandruok moro, kendo chiko iti mos sama owuoyo kodi nyalo jiwe ndi.—Jak. 1:19.
17 Owadwa moro ma rawera miluongo ni Henri ne chunye onyosore ahinya ka ne joodgi moko moriwo nyaka wuon-gi ma ne en jaduong’-kanyakla noweyo adiera. Jarit-alwora moro nofwenyo ni Henri okuyo, omiyo nokawe mondo gidhi gigo mbaka e otel moro ka gimadho chai. Nochiko ite mos ka ne Henri wachone gik ma ne chando chunye kendo nojiwe ahinya. Henri nofwenyo ni yo ma nonyalo konyogo joodgi mondo oduog e adiera en mana nano kotiyo ne Jehova. Somo ndiko kaka Zaburi 46; Zefania 3:17; kod Mariko 10:29, 30 nojiwe ahinya.
18 Gima notimore ne Marthe kod Henri nyiso ni waduto wanyalo jiwo owadwa kata nyaminwa moro ma dwarore ni ojiw. Ruoth Solomon nowacho niya: “Wach mohul e ndalo mowinjore, ber ahinya. Gi moromo wang’ dhano omiyo chuny mor; kendo weche mabeyo mokow omiyo choke bedo motegno.” (Nge. 15:23, 30) E wi mano, somo sula ma yudore e Ohinga mar Jarito kata e websaitwa nyalo jiwo ng’at ma chunye onyosore. Paulo nowacho ni wero wende mag Pinyruoth gi jomamoko bende nyalo jiwowa. Nondiko niya: “Sikuru ka upuonjoru e kindu kendo ka ujiworu gi zaburi gi wende pak ne Nyasaye kod wende mag lemo miwero gi erokamano, ka uwer ne Jehova gi chunyu duto.”—Kol. 3:16; Tich 16:25.
Puonj Manie Wach Nyasaye
Be Jakristo Onego Oyie Mondo Othiedhe?
2. Be onego amany paro mamoko mopogore gi ma laktarna omiya? “Ka nitie jong’ad rieko mang’eny,” mano nyalo konyo to ahinya ahinya ka ihewori.—Ngeche 15:22.
JUN 2-8
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 16
Penjo Adek ma Nyalo Konyi Timo Yiero Mabeyo
Tim Yiero Manyiso Rieko Kapod In Rawera
11 Wabedo mamor mokalo ka watiyo ne Jehova. (Nge. 16:20) Nyaka bedni Baruk ma ne en jandiko mar Jeremia, wiye nowil gi wachno. Kinde moro ne ok oyud mor mar tiyo ne Jehova. Jehova nonyise kama: “Idwaro mondo ibed ng’a moseyudo duong’? We dwaro kamano : ni mar, ne, anakel gik moko maricho kuom ji duto, . . . to anamiyi ibedi mangima mi anaresi e kuonde duto midhie.” (Yer. 45:3, 5) Iparo nade? Ang’o ma ne nyalo miyo Baruk obed mamor? Dibed dwaro duong’ koso tony ka en jatich Jehova sama iketho Jerusalem?—Jak. 1:12.
12 Ramiro en owadwa mabedoga mamor sama okonyo jomoko. Owacho niya: “Ne onyuola e ot ma ji odhierie e gweng’ moro mayudore e Andes Mountains. Omiyo kane owadwa maduong’ ochiwore mar tera e yunivasiti, mano ne en thuolo majaber miwuoro. Kata kamano, noyudo eka oa batisa mondo abed Janeno mar Jehova, kendo nayudo migawo maber kane painia moro ogwela mondo adhi alend kode e taon moro matin. Ne adhi e taondno ma apuonjora tij liedo kae to ayawo kara mondo ayud kaka ne anyalo konyora. Ji mang’eny e taondno noyie puonjore Muma. Bang’e, ne adhi e kanyakla moro ma nochak manyien kendo ma ne itimoe chokruok gi dhowa. Koro sani, asetiyo ne Nyasaye e thuolona duto kuom higini apar. Onge tich moro amora ma ne nyalo miyo abed mamor moloyo puonjo ji wach maber e dhoggi.”
Be Wach Nyasaye Oseloko Kiti?
WADUTO wan gi kido moko ma ne wanyago kaluwore gi kaka ne wapon koda kit oganda ma ne waponie. Mano emomiyo warwakore e yore mopogore opogore, kendo wahero kit chiemo mopogore opogore. Nikech ang’o? En nikech alwora ma wadakie, kido mag osiepewa, koda timbe mag anyuolawa, nyalo miyo wabed gi kido machalo kodgi.
2 Kata kamano, nitie gik madongo e ngima, moloyo kit lewni miyiero rwako kata chiemo miyiero chamo. Kuom ranyisi, kinde ma ne pod wan nyithindo, ne ipuonjowa ni nitie gik makare kod gik maricho monego watang’go. Ng’eny gigo gin ma ng’ato owuon onego otime yiero. Gik mwayiero timo nyalo nyiso chal mar chunywa ma iye makonyowa pogo ber gi rach. Muma bende wacho ni thothne, ‘ogendini ma onge chik timo weche mag chik kendgi.’ (Rumi 2:14) Be mano nyiso ni koro kodok korka weche moko ma wach Nyasaye ok owuoyoe ayanga, wanyalo luwo aluwa timbe ma ne wapon-go kata kaka anyuola dwaro?
3 Nitie weche moko ariyo madongo mamiyo Jokristo ok luw aluwa timbe ma ne gipon-go. Mokwongo, Muma nyisowa ni: “Nitie yo moro ma dhano paro ni en yo makare; to bang’e otere e yor tho.” (Nge. 16:25) To nikech wan dhano morem, ok wan gi nyalo chuth mar yiero gimaber kodwa, kendo yiero yo monego watago ngimawa. (Nge. 28:26; Yer. 10:23) Mar ariyo, Muma nyisowa ni Satan en “nyasach pinyni.” Omiyo ochiko timbe koda kido maricho ma ji luwo e pinyni. (2 Kor. 4:4; 1 Joh. 5:19) Kuom mano, ka wadwaro mondo Jehova oyie kodwa, kendo wayud gweth mage, dwarore ni waluw jip ma imiyowa e ndiko mar Jo Rumi 12:2.—Som.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-1-E 629
Kum
Gik ma Nyalo Yudo Ng’ato Korwako Kata Kotamore Kum Momiye. Joma richo, joma ofuwo, kata joma ohero timbe maricho tamorega chuth rwako kum mar Jehova. (Za 50:16, 17; Nge 1:7) Kinde mang’eny, fupgino medonegi mana chandruok lilo, mana kaka bug Ngeche wacho niya: “Jo mofuwo ikumo nikech fupgi.” (Nge 16:22) Mano nyalo kelonegi dhier, wich-kuot, tuoche, kod tho. Sigand Jo-Israel konyowa ng’eyo kaka joma kamago yudoga chandruoge mang’eny. Norieyogi kinde ka kinde komiyogi siem kendo oronegi jonabi, kata kamano, ne gidagi rwako siem. Bende, nitie kinde ma Jehova noweyo ritogi kendo guedhogi, to ema pod ne ok giyudo puonj. Gikone, ne giyudo kum mager ma ne onyisgi ni ne dhi yudogi ka gidagi winjo wach. Ne ologi gi ogendni mamoko mi otergi e tuech.—Jer 2:30; 5:3; 7:28; 17:23; 32:33; Hos 7:12-16; 10:10; Zef 3:2.
JUN 9-15
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 17
Rit Kuwe e Kend Maru
g-SW 9/14 11 ¶2
Kaka Inyalo Weyo Mako Sadha
Nonri maber. Muma wacho ni nitie ‘jo mirima’ kendo ‘ma igi siko wang’.’ (Ngeche 29:22) Be mano e kaka in? Penjri ane kama: ‘Be iya wang’ga piyo? Be achwanyoraga mayot? Be aheroga dondora gi weche matindo tindo? ’ Muma wacho ni “ng’at ma siko ka wuoyo e wi wach moro pogo osiepe moherore.” (Ngeche 17:9; Eklesiastes 7:9) Gima kamano bende nyalo timore e kind joma okendore. Omiyo, ka iheroga mako sadha, penjri niya: ‘Be anyalo medo hora gi jaoda?’—Puonj mar Muma: 1 Petro 4:8.
w08-SW 5/1 10 ¶6–11 ¶1
Tieko Ywaruok
1. Los thuolo mar wuoyo e wi wachno. “Gimoro amora nigi kindene, . . . kinde ling’ gi kinde wuoyo.” (Eklesiastes 3:1, 7) Mana kaka ne waneno e ranyisi man malo kae, nitiega gik moko ma nyalo miyo ng’ato iye owang’ mapiyo. Ka gima kamano otimore, tem ahinya mondo ibed gi kido mar ritruok kendo iling’ thi ka pok ich-wang’ omwomi. Inyalo rito winjruok maber manie kindu ka itiyo gi puonjni: “Tugo dhawo chalo gi yawo ranga nam; ka pok dhawo omuoch, wuogi.”—Ngeche 17:14, Loko mar Piny Manyien.
Kata kamano, nitie bende “kinde wuoyo.” Mana kaka buya landorega, chandruoge matindo bende nyalo bedo madongo ka ok otimie gimoro. Omiyo, kik iwuondri ni onge gimoro amora motimore ka iparo ni wachno biro kalo akala kamano. Ka po ni ok utieko wachno, nyis jaodi luor kuom manyo thuolo machielo ma unyalo wuoyo e wi wachno mapiyo kaka nyalore. Keto singo ma kamano biro konyou tiyo gi puonjni: “Kik uwe chieng’ opodh ka pod un gi mirima.” (Jo-Efeso 4:26) Ka isesingori, tem ahinya mondo ichop singono.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-1-E 790 ¶2
Wang’
Wang’ ng’ato nyisoga kaka owinjo e chunye. Ginyalo nyiso ka be ng’ato winjo lit kata ooyo (Rap 19:13); ng’ato nyalo ‘ning’o’ kata ‘diyo’ wang’e e yor ajara, kata onyalo timo kamano ka ochano timo gimoro marach. (Za 35:19; Nge 6:13; 16:30) Bende, ng’at ma ok dwar rango gimoro kata ma ok dwar timo gimoro ne ng’at machielo, inyalo wach ni oumo wengene. (Mat 13:15; Nge 28:27) Ng’at mofuwo bayo abaya wengene “nyaka e tung’ piny.” Ong’iyo koni gi koni kendo pache osiko ka tangni. (Nge 17:24) Wenge ng’ato bende nyiso kaka ngimane chalo, teko ma en-go, kod kaka omor. (1Sa 14:27-29; Rap 34:7; Ayu 17:7; Za 6:7; 88:9) Ruoth Jehoshafat nonyiso Jehova niya: “Wachiko wang’wa kuomi.”—2We 20:12.
JUN 16-22
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 18
Jiw Joma Tuore
“Rieko Madier Kok Matek”
17 Par matut ka pok iwuoyo. Ka ok watang’, wanyalo ketho kama duong’ mana gi weche ma wawacho. Muma wacho kama: “Weche ma imuomruokgo chuoyo chuny ka ligangla, to lew ng’at mariek chango chuny.” (Nge. 12:18) Wabiro rito winjruok maber ma wan-go e kindwa ka ok wabedo jo kuoth kata wuoyo marach e wi nyawo mag jowetewa. (Nge. 20:19) Mondo wechewa ochang chuny jomamoko kar hinyogi, nyaka wapong’ chunywa gi rieko ma wuok e Wach Nyasaye. (Luka 6:45) Ka waparo matut kuom weche ma wasomo e Muma, wechewa biro chalo gi “soko mar rieko” ma duogo chuny jomamoko.—Nge. 18:4.
mrt sula mar 19 sanduku
Kaka Inyalo Nyagori gi Tuo Mobiro Apoya
Chik iti maber. Yo maberie ma inyalo konyogo osiepni en chikone iti sama odwaro wuoyo kodi. Ok ochuno ni iwuo e wi gimoro amora ma onyisi. Chiko iti adimba oromo aroma. Tem matek mondo ibed gi paro mowinjore kendo kik ing’adne bura. Kik ipar apara ni ing’eyo kaka osiepni winjo, to ahinya ahinya ka ok yot fwenyo tuo ma chandeno.—Ngeche 11:2.
Nyise weche ma jiwe. Samoro ok ing’eyo gima inyalo wacho, kata kamano, kiwacho kata weche matin ma nyiso ni idewe, mano biro hoye moloyo ling’ aling’a. Ka gima diwach otami, tem nyise weche machuok ma nyiso kaka idewe gadier. Inyalo nyise ni “Ok ang’eyo gima dawach, kata kamano, ng’e ni adewi ahinya.” Tem kik iwach weche kaka “Tuoni rachga” kata “In iber berie, ok in marach ahinya . . . “
Inyalo nyiso ni idewe gadier ka inono weche moko e wi tuo ma chandeno. Obiro bedo mamor ka oneno kaka itimo kinda mondo ing’e kaka owinjo, kendo biro bedone mayot rwako paro ma imiye. (Ngeche 18:13) Kata kamano, tang’ mondo kik imiye paro ka pok okwayi ni itim kamano.
Chiw kony ma dwarore. Kik ipar apara ni ing’eyo kony ma onego imiye, kar mano, penje kaka doher ni ikonye. Par ni seche moko onyalo tamore yie mondo ikonye nikech ok odwar ni omiyi ting’ mapek. Ka mano otimore, kwaye ka inyalo konye e yore moko kaka dhine e chiro, timone ler, kata konye e tije mamoko.—Jo-Galatia 6:2.
Kik iol. Tuo ma chando osiepnino nyalo miyo oling’ kodi kata ketho chenro moko ma uloso kode. Hori kode kendo iketri e chalne. Dhi nyime miye kony modwaro.—Ngeche 18:24.
Kaka Inyalo Konyo Joma Nigi Tuoche mag Paro
‘Wuo e yo ma hoyo chuny.’—1 JO-THESALONIKA 5:14.
Nyalo bedo ni osiepni parore ahinya kata samoro oneno ni en ng’at manono. Kata kamano, inyalo nyiso ni idewe ahinya kuom hoye kendo jiwe, kata ka ok ing’eyo weche sie minyalo nyise.
“Osiep madier nyiso hera ndalo duto.”—NGECHE 17:17.
Tim gik ma nyalo konyo ng’atno. Kar sieko gi gimoro miparo ni nyalo konye, penje kaka doher ni okonye. Ka po ni tek ne osiepnino wacho kaka doher ni ikonye, tem penje gik ma unyalo timo kanyachiel kode, kaka dhi bayo. Kata, inyalo dhine e chiro, timone ler, kata konye e tije mamoko.—Jo-Galatia 6:2.
‘Hori.’—1 JO-THESALONIKA 5:14.
Nitie kinde ma osiepni ok bi dwaro wuoyo. Nyise ni ibiro chikone iti sa asaya ma oikore wuoyo. Tuo mar osiepni nyalo miyo owach kata otim gimoro ma nyalo chwanyi. Kuom ranyisi, onyalo ketho chenro ma ne useloso kode kata iye nyalo wang’ piyo. Hori kendo iketri e chal mare sama ikonye e yo moro amora.—Ngeche 18:24.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 271-272
Ombulu, I
Ne igoyoga ombulu mondo okony e tieko weche. Ne iketoga kite kata bepe matindo tindo e law moban, “e bam,” kata e agulu kae to iyukogi. Ng’at ma ombulune nolwar ema ne iyiero. Ne ilemo sama igoyo ombulu, mana kaka ne itimoga sama ng’ato timo singruok. Ne gilemo ka gigeno ni Jehova ne dhi timo gimoro e wachno. Ombulu (Hib., goh·ralʹ) itiyogo aching’ kata e yor ranyisi kiwuoyo kuom ‘migawo’ kata ‘pok.’—Jos 15:1; Za 16:5; 125:3; Isa 57:6; Jer 13:25.
Kaka Itiyo Kode. Ngeche 16:33 wacho niya: “Ombulu igoyo e bam, to wach ming’ado kuom ombuluno a kuom Jehova.” E piny Israel, ne itiyo gi ombulu e tieko ywaruok. Ngeche 18:18 wacho niya: “Ombulu e ma tieko ywaruok e kind ji kendo othego thuondi ma piem.” Ne ok en gir tugo, oyuma, kata mar loyo mich e yor hawi. Ne ok en mar lalo kata loyo mich. Ne ok go ombulu mondo okonygo jodolo, joma odhier, kata siro tije mag hekalu. Mopogore gi mano, jolweny mag Rumi ne nigi paro mar loso pesa ka ne gigoyo ombulu ne lep Yesu mana kaka ne okor e Zaburi 22:18.—Mat 27:35.
JUN 23-29
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 19
Bed Osiep Madier ne Jokristo Weteni
Kaka Wanyalo Dhi Nyime Tego Hera Manie Kindwa
16 Ket pachi kuom kido mabeyo ma owete gi nyimine nigo, to ok kuom nyawogi. Ne ane ranyisini: Wawach ni in e budho moro gi owete gi nyimine. Umor ahinya. Sama utieko budhono, igoyo picha moro moriwou uduto. Kae to igoyo pichni mamoko ariyo kata adek mondo ibedgo ka po ni mokwongocha ok owuok maber. Koro in gi pichni adek. Kata kamano, e achiel kuom pichnigo, ifwenyo ni owadwa moro ojuolo wang’e. Ibiro timo ang’o gi pichano? Ibiro rucho pichano nikech in gi pichni moko ariyo ma ji duto bwonjoe, moriwo nyaka owadwano.
17 Wanyalo pimo pichni ariyo modong’go gi gik ma wakanoga e pachwa. Thothne, wadong’ga ka waparo gik mabeyo ma watimo gi owetewa gi nyiminewa. To nade ka chieng’ moro owadwa kata nyaminwa moro owacho kata timo gimoro ma ok morwa? Ang’o ma wanyalo timo? Donge wanyalo rucho wachno e pachwa mana kaka wanyalo rucho picha ma ok owuok mabercha? (Nge. 19:11; Efe. 4:32) Mano en gima nyalore nikech nitie gik mamoko mang’eny mabeyo ma wang’eyo e wi owadwano kata nyaminwano. To mago e gik ma wadwaro ni wasik ka waparo.
Dhi Nyime Tego Herani
10 Wan bende wamanyoga yore ma wanyalo konyogo Jokristo wetewa. (Hib. 13:16) Ne ane ranyisi mar Anna, ma ne wawuoye e sula mokalo. Bang’ ka yamo moro mager noseketho alwora moro, Anna gi jaode nodhi limo joot moro ma Joneno e alworano, kendo ne giyudo ka tat odgi ogore piny. Mano nochido lep joodno duto. Anna wacho kama: “Ne wakawo lepgigo mi waluokogi, wagoyogi pas, wabanogi, kae to wadwokonegi. Ne waneno ni gima ne watimono ne en mana gima tin, kata kamano, mano nomedo tego osiep manie kindwa gi joodno nyaka kawuono.” Hera ma ne Anna gi jaode oherogo Jokristo wetegi nochwalogi mondo gichiw kony ma ne dwarore.—1 Joh. 3:17, 18.
11 Sama wabedo mang’won gi jomamoko kendo waherogi, ginyalo neno kaka waluwo ranyisi mar Jehova. Ginyalo bedo mamor gi kinda ma watimo mondo wanyisgi ng’wono moloyo kaka ne waparo. Nyaminwa Khanh ma ne wasewuoye motelo paro kaka nyimine nokonye. Owacho kama: “Amor ahinya gi kaka nyimine ne dhiga koda e tij lendo. Ne girawonaga, ne gipogonaga chiembgi, kae to ne gidwokaga e ot bang’ lendo. Sani aneno kaka ne gitiyoga matek mondo gikonya. Kendo ne gitimo kamano nikech ne gihera.” En adier ni ok ji duto ma biro goyonwa erokamano kuom gik mabeyo ma watimonegi. Nyaminwa Khanh wacho kama e wi joma nokonyego: “Agombo ni achulgi kuom gik mabeyo duto ma ne gitimona, kata kamano, ok ang’eyo kuonde ma gidakie. Jehova to ong’eyo kendo akwaye ni ochulnagi.” Khanh ni kare. Jehova nenoga gik mabeyo ma watimo ne jomamoko kata ka gin gik matindo. Oneno ng’wono ma wanyiso jomamoko kaka misango makende, kendo kaka gowi ma en owuon obiro chulo.—Som Ngeche 19:17.
Dhi Nyime Nyiso Jokristo Weteni Hera Mosiko
6 E kindegi, wanyalo wacho ni ng’at mosebedo ka tiyo e kambi moro kuom higni mathoth en jatich momakore gi kambino. Nyalo bedo ni pok oromoga gi weg kambino, kata samoro ok oyie gi chike duto ma tayo kambino. Kata kamano, omor tiyo kanyo nikech onyalo yudo pesa mokonyorego. Obiro dhi nyime tiyo kanyo nyaka chop oritaya, kata onyalo were gi kambino ka po ni oyudo tich moro maber ka machielo.
7 Pogruok ma nitie e kind makruok gi ng’ato kod hera mosiko kaka olernwa e paragraf mar 6, en gima chwaloga ng’ato mondo onyis kidogo. Ang’o ma nochwalo jotich Nyasaye moko miwuoyo kuomgi e Muma mondo ginyis jowetegi hera mosiko? En nikech ne gihero timo kamano, to ok nikech nochun-gi. Wane ane ranyisi mar Daudi. Daudi nonyiso Jonathan osiepne ma nogeno hera mosiko kata obedo ni wuon Jonathan ne dwaro nege. Higni moko bang’e ka Jonathan nosetho, Daudi pod nodhi nyime nyiso Mefibosheth wuod Jonathan hera mosiko.—1 Sa. 20:9, 14, 15; 2 Sa. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-1-E 515
Siem, Jang’ad Rieko
Jehova ema nigi rieko e okang’ mamalo chuth. En kende ema ok ochuno ni ng’ato ong’adne rieko. (Isa 40:13; Rum 11:34) Wuode en “Jang’ad Rieko Molony” kendo otayo ji e yo makare nikech Wuon-gi notiege kendo en gi roho mar Nyasaye. (Isa 9:6; 11:2; Joh 5:19, 30) Mano nyiso ni mondo rieko ma ong’ad ne ng’ato okonye, riekono nyaka luwre gi dwach Jehova. Rieko ma ok luwre gi dwach Ng’at Mamalo Chutho ok en rieko. Ok onyal konyo.—Nge 19:21; 21:30.
JUN 30–JULAI 6
MWANDU MA YUDORE E WACH NYASAYE NGECHE 20
Kaka Unyalo Timo Kisera e Yo Maber
Kaka Unyalo Timo Kisera e Yo ma Miyo Jehova Duong’
3 Kata obedo ni timo kisera nyalo kelonwa mor, en okang’ mapek ahinya ma nyalo chopo e kend. Chieng’ arus, joma kendore singorega e nyim Jehova ni gibiro herore kendo miyore luor e ngimagi duto. Ka pok watimo singruok moro amora, onego wapar matut e wi singruogno. (Som Ngeche 20:25.) Mano e gima onego watim bende ka pok watimo singruok mar kend. Kisera konyoga ji ng’ere maber mondo gitim yiero maber bang’e. Samoro ginyalo yiero mar donjo e kend, kata ng’ado osiep mar kisera. Ka giyiero ng’ado osiep, mano ok nyis ni nitie gimoro marach ma ne gitimo. Kar mano, timo kisera nokonyogi timo yiero maber, ma en ng’eyo ka be onego gikendre kata ooyo.
4 Ang’o momiyo onego wabed gi paro mowinjore e wi kisera? Ka joma pok odonjo e kend obedo gi paro mowinjore kuom wachno, ok gibi timo kisera gi ng’at ma ging’eyo maber ni ok gibi kendorego. Kata kamano, ok joma pok odonjo e kend kende e monego obed gi paro mowinjore kuom wachno, to waduto onego wabed gi paro ma kamano. Kuom ranyisi, jomoko paroga ni joma timo kisera nyaka kendre. Paro ma kamano osemiyo joma pok odonjo e kend owinjo nade? Nyaminwa Melissa ma wuok Amerka ma pok odonjo e kend wacho kama: “Sama jomoko timo kisera, owete gi nyimine thung’ogiga mondo gikendre, to mano miyo giluoro ketho osiepno kata ka weche ok dhinegi maber. Jomoko be ng’adoga ni ka en kamano, to kare ok gibi timo kisera chuth. Mano nyalo miyo ng’ato obed gi parruok mang’eny.”
Kaka Inyalo Yudo Ng’at Mikendorigo
8 Ere kaka inyalo nono ng’ato e yo malong’o, ma ok ofwenyo ni inone? E chokruoge mag kanyakla kata e budho moko, inyalo fwenyo gik moko kuom ng’at ma diher kendorigo, kuom ranyisi, winjruokne gi Jehova, kite, kod timbene. Inyalo ng’eyo ni osiepene gin jomage, to ohero mbekni ma chalo nade. (Luka 6:45) Bende, inyalo ng’eyo ka be chenro ma en-go e ngima kod tij Nyasaye chalre gi magi. Inyalo wuoyo gi jodong-kanyaklagi kata Jokristo moko motegno mong’eye maber. (Nge. 20:18) Inyalo penjo jomamoko kaka ginene kod kido ma en-go. (Ruth 2:11) Sama inono ng’atno, tem matek mondo iwene kore kendo kik one ni ithung’e ahinya. Miye luor kendo kik idonjri e wechene ahinya.
Kaka Unyalo Timo Kisera e Yo ma Miyo Jehova Duong’
7 Ang’o ma nyalo konyi ng’eyo kit ng’ato ma iye? Ber mondo uwuo e yo moriere, udwok penjo duto ka un thuolo, kendo chiko itu maber sama nyawadu wuoyo. (Nge. 20:5; Jak. 1:19) Kuom mano, nyalo bedo maber kuloso thuolo mag goyo mbaka kaka chiemo kanyachiel, wuotho kanyachiel kuonde ma ok opondo, kod lendo kanyachiel. Bende, inyalo yudo thuolo mar ng’eyo nyawadu e yo maber sama un kanyachiel gi osiepe kod wede. E wi mago, unyalo chano timo gik moko kanyachiel ka un gi jomamoko, to mano biro konyi ng’eyo kaka nyawadu timo ne ji gik moko e chal mopogore opogore. Ne ane gima Owadwa Aschwin ma wuok Netherlands notimo. Owacho kama e wi kinde ma notimo kisera gi Alicia jaode: “Ne watimoga gik ma ne nyalo konyowa ng’ere maber. Ne gin mana gik mapile kaka tedo kanyachiel kata timo tije moko mag ot kanyachiel. Mano nokonyowa fwenyo kido mabeyo mag ng’ato kod nyawoge.”
8 Gimachielo ma nyalo konyou ng’eru maber en puonjruok Muma kanyachiel. Ka po ni ubiro kendoru, biro dwarore ni ubed gi lamo mar joot mondo uket Nyasaye e kend maru. (Ekl. 4:12) Omiyo, donge nyalo bedo maber kuchako loso thuolo mag puonjoru Muma kanyachiel e kinde kisera? En adier ni joma timo kisera pok obedo joot, kendo owadwa ok en wi nyaminwa motimogo kisera. Kata kamano, sama upuonjoru kanyachiel, mano biro konyou ng’eyo winjruok ma ng’ato ka ng’ato kuomu nigo gi Nyasaye. Max gi Laysa ma wuok Amerka noyudo ber moro machielo kuom puonjruok kanyachiel e kinde kisera. Max wacho kama: “Kinde ma ne wachako kisera, ne wayiero puonjore ka watiyo gi bugewa ma wuoyo kuom kisera, kend, kod ngima mar joot. Bugego nokonyowa chako mbaka e wi weche moko mapek ma dine ok obedonwa mayot ahinya wuoye ka dine ok wapuonjore Muma kanyachiel.”
Puonj Manie Wach Nyasaye
it-2-E 196 ¶7
Taya
Ka luwore gi Ngeche 20:27, “much dhano e tach Jehova, omenyo chunye ma iye.” Weche ma ng’ato wacho nyiso kaka kite chalo, gibed weche maricho kata mabeyo.—Pim gi Tic 9:1.