“Winj Duond Jehova, Asayi”

1, 2. En chuny machalo nade ma jogo maluwo ‘yoregi giwegi’ hinyo bedogo, to ang’o momiyo in onego ibed ng’at mopogore?

E PINY masani, ji mang’eny ok ohero luwo chik. Thothgi ok dew kabe gima gidwaro timo en gimaber kata en gimarach. Gitimo gik moko kaluwore mana gi kaka chunygi dwaro, tek mana ni ok bi fwenygi. Wanyalo neno wachno sama derepe ok luw chike mag ndara, sama jo ohala ok rit chike moketi matayo ohala, kendo sama jotelo madongo ketho chike ma gin giwegi ema nyalo bedo ni ne giketo. Timo gik moko e yo ma kamano ka ng’ato ka ng’ato chiko “yore owuon,” kata obedo ni yorno rach kendo kelo hinyruok, ne en tim ma ne onya ahinya e kinde Jeremia bende.​—Jer. 8:6.

² Wang’eyo ni jogo madwaro mondo Nyasaye Manyalo Duto oyie kodgi, ok onego ‘ochik yoregi giwegi.’ Gimaduong’ ma Jeremia nolero, ne en pogruok manitie e kind jogo ma ne tamore “winjo duond Jehova” kod jogo ma ne oyie winjo. (Jer. 3:25; 7:28; 26:13; 38:20; 43:4, 7) Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego ononre owuon kuom wachni. Nikech ang’o? Satan goyo lweny mager gi jotich Nyasaye malame gadier, mondo kik gichung’ motegno. Satan chalo gi thuol mopondo mos makiyo gima odwaro mako, kae to okayogo apoya. Kinda ma wan-go e winjo duond Jehova konyowa mondo kik thuondno okawa. Kata kamano, wanyalo ng’ado nade chuth e chunywa mar winjo Jehova? Weche ma Jeremia nondiko nyalo konyowa.

JALNO MONEGO WAWINJ DUONDE

3. Ang’o momiyo Jehova ema onego wawinj duonde?

³ Ang’o momiyo dwarore ni wawinj Jehova chuth? Jeremia nyiso achiel kuom gik momiyo onego watim kamano konyiso ni Jehova ema “nochweyo piny gi tekone, noketo piny gi riekone.” (Jer. 10:12) Jehova e Jaloch e wi gik moko duto. Owinjore wamiye luor moloyo joloch moko duto. En ema en gi ratiro chuth mar chikowa mondo waluw chikene moting’o rieko, mondo wayud gweth mosiko.​—Jer. 10:6, 7.

4, 5. (a) En ang’o mane chuno ni Jo-Yahudi nyaka ng’e kinde oro? (b) Ere kaka Jo-Juda ne ok otiyo kod “pi mar ngima” ma ne wuok kuom Jehova? (c) Ere kaka ng’ato nyalo modho “pi mar ngima” ma Nyasaye chiwo?

⁴ Kata kamano, Jehova ok en mana Jaloch e wi gik moko duto; bende en ema osiro ngimawa. Mano en gima ne onyis ayanga ne Jo-Yahudi ma nodak kinde Jeremia. Misri ne en piny ma ne konyore ahinya gi pi Aora Nile, to kata kamano, Piny Manosingi to ne opogore. Oganda Nyasaye ne ogeno ahinya pi koth, kendo ne gikano pigno e soko mokuny piny. (Rapar 11:13-17) Jehova kende ema ne nyalo kelo koth mondo lowo onyag cham. To bende, en kende ema ne onyalo geng’o koth kik chwe. Kuom mano, e kinde Jeremia, Jo-Yahudi ma ne ok dwar luwo chike Jehova, noneno oro ma nyalilanda ma ne ketho cham koda mzabibu manie puothegi, kendo sokini koda kuonde kano pi ne tuwo marach.​—Jer. 3:3; 5:24; 12:4; 14:1-4, 22; 23:10.

⁵ Kata obedo ni Jo-Yahudi nohero pi masie, ne gitamore “pi mar ngima” ma Jehova ne chiwonigi nono. Ne gitimo kamano kuom tamruok luwo Chik Nyasaye, ka gigeno kendo makore kod pinje ma ne olworogi. Jo-Yahudi nobedo mana kaka jogo ma kano pi e soko mobarore maok nyal kano pi, kuom mano ne giyudo masiche. (Som Jeremia 2:13; 17:13.) Kuom adier, wan gi gimomiyo ok wadwar kelo masiche kuomwa nikech luwo yo machalo kamano. Jehova podi dhi nyime tayowa e okang’ malach gi Wachne. En adier ni “pi mar ngima” ma en Wach Nyasaye, biro konyowa mana ka wapuonjore pile, kendo timo kinda mondo wadag kaluwore gi gik mwapuonjore.

6. (a) Ler ane chuny ma Ruoth Zedekia ne nigo kuom wach luwo chike Jehova. (b) Ang’o momiyo iparo ni ruoth ne ok riek?

⁶ Kaka kinde mar Nyasaye mar kumo Juda ne medo sudo machiegni, e kaka winjo duond Nyasaye ne dwarore moloyo. Mondo omi Jehova onyisgi ng’wono kendo oritgi, ne dwarore ni ng’ato ka ng’ato kuom Jo-Yahudi olok chunye kendo ochak winjo Jehova. Ruoth Zedekia bende ne nyaka tim kamano. Ok ne ochung’ motegno e luwo tim makare. Kane jotich mage dwaro nego Jeremia, ne ok obedo gi jing’o mar kwerogi. Mana kaka waseneno e sula mokalo, janabino ne otony nikech Ebed-melek ne okonye, kae to bang’e Jeremia nosayo Zedekia niya: “Winj duond Jehova, asayi.” (Som Jeremia 38:4-6, 20.) Kuom adier, kane ruoth dwaro ni weche odhine maber, ne nyaka oikre winjo duond Nyasaye: To be ne odhi timo kamano?

DWARORE NI JI OKAW OKANG’ MAPIYO MAR WINJO JEHOVA

7. Moko kuom yore manyalo miyi tem kuom wach luwo chik Jehova gin mage?

⁷ Winjo Jehova en gima dwarore ahinya ndalogi mana kaka e kinde Jeremia. In gi chuny motegno e okang’ maromo nade kuom wach luwo chike Jehova? Kapo ni piche mochido mag ponografi obironi apoya sama itiyo gi Intanet, be ibiro dhi nyime ng’iyogi koso ibiro loro pichego mapiyo? To nade kapo ni jatich wadu maok en Jakristo, kata nyathi skul wadu okwayi mondo ubed osiepe e yor kisera? Be ibiro bedo gi jing’o mar kwere? Be onego iwe buge koda kuonde Intanet mag joma nong’anjo ma okwedo adiera, oywayi, koso ibiro kwedogi? Kuom wechegi koda mamoko, ber ka kinde duto iketo e pachi weche manie Jeremia 38:20.

8, 9. (a) Ang’o momiyo en gimaber winjo wach sama jodong-kanyakla temo konyi? (b) Onego wane nade siem ma jodongo miyowa kinde ka kinde?

⁸ Kinde mang’eny Jehova ne oro Jeremia ir Ogandane kosayogi niya: “Duoguru un duto, ng’ato ka ng’ato owe richo mowuothoe, losuru maber yoreu kod timbeu.” (Jer. 7:3; 18:11; 25:5; som Jeremia 35:15.) Kamano bende, e kindewagi jodong-kanyakla timo kar nyalogi mondo gikony Jokristo wetegi ma winjruokgi gi Nyasaye chiegni kethore. Kapo ni jodong-kanyakla omiyi siem kuom gimoro kata tim manyalo hinyi, yie iwinjgi. Gigombo konyi mana kaka Jeremia ne timo.

⁹ Jodong-kanyakla nyalo paroni puonj mawuok e Ndiko ma ne oyudo gisenyisi. Ng’e ni nwoyo ne ng’ato wach moro kinde ka kinde ok en gima yot, to kendo timo kamano bedo gima tek moloyo kapo ni ng’at mikonyono nigi chuny machalo gi mar Jo-Yahudi mang’eny e kinde Jeremia. Tem ahinya ine kinda ma jodongo timo sama giparoni wach moro kinde ka kinde, kaka hera ma Jehova nyisi. Ng’e bende ni, Jeremia ok dine onwoyo siem ma nosechiwo ka gadier ji ne oyie luwo siemgo. Ee, gimaber mwanyalo timo mondo kik wayud siem nyadinwoya, en kawo okang’ mapiyo mar winjo siemno.

JEHOVA WEYONWA RICHOWA​—TO MANA KA WALOKO CHUNYWA

10. Ang’o momiyo Jehova ok we ne ji richogi nyalhodia?

¹⁰ Nikech wan dhano monyuol e richo warem e luwo chike Jehova e piny masani. Omiyo, waduokone erokamano nimar oikore mar weyonwa richowa. Kata kamano oweyo ne ji richogi mana ka giloko chunygi. Nikech ang’o? Nikech Jehova osin gi richo. (Isa. 59:2) Kuom mano, odwaro bedo gadier ni wawinjore yudo ng’wonone.

11. Ang’o momiyo ng’ato matimo richo ma ling’ling’ ok nyal tony maok oyudo kum mar Nyasaye?

¹¹ Mana kaka waseneno, Jo-Yahudi ma nodak e kinde Jeremia ne siko ka ketho chike Nyasaye, kendo ne gichayo ng’wono koda horruok mos ma Nyasaye ne nyiso nikech gin. Be jatich Nyasaye, nyalo bedo gi chuny machalo kamano e ndalogi? Ee, kapo ni ochayo puonj ma Jehova paronwa, mi ochako timo richo. Nitie kinde moko ma jomoko osetimo kamano gi wang’ matek, kaka sama ng’ato donjo e kend ma Ndiko ok oyiego. Kata kapo ni richo moro opondo ne dhano mamoko, jalno machayo chike Jehova luwo yo manyalo hinye. Ng’atno matimo timbe maricho to wuondore, nyalo paro e chunye niya, ‘Onge ng’ama biro fwenyo gima atimo.’ Adiera en ni Nyasaye nono gima ni e pach ng’ato koda chunye, kendo onyalo neno gigo matimore ling’ling’. (Som Jeremia 32:19.) En ang’o monego ng’ato otim ka adier otimo richo maduong’ e wang’ Nyasaye?

12. En ang’o ma seche moko chuno jodongo otim mondo omi girit ler mar kanyakla?

¹² Jo-Yahudi mang’eny nochayo ka gijaro kony ma Jehova ne siko ka miyogi kokalo kuom Jeremia. Kamano bende e ndalowagi, ng’at matimo richo maduong’, nyalo tamore loko chunye kendo weyo rwako kony ma jodongo miye. Ka en kamano, to jodongo nyaka luwo kaka Ndiko dwaro mondo girit ler mar kanyakla, kuom golo jarichono oko mar kanyakla. (1 Kor. 5:11-13; ne sanduk mawacho ni, “Dak Maonge Chik,” e ite mar 73.) To be mano nyiso ni ng’atno mogol oko mar kanyakla koro ok nyal duogo mi obed gi winjruok maber gi Jehova? Ooyo. Jo-Israel noyudo oseng’anjo kuom kinde malach, to pod Nyasaye nowachonegi niya: “Duoguru, yaye un nyithindo madok chien, anachangu uwe dok chien.” (Jer. 3:22)a Jehova gwelo jogo motimo richo mondo oduog ire. Kuom adier, ochikogi mondo gitim kamano.

WINJ JEHOVA KUOM DUOGO IRE

13. Ka ng’ato dwaro duogo ir Jehova, en ang’o monego otim?

¹³ Mondo ng’ato oduog ir Nyasaye kaka Jeremia nowacho, dwarore openjre niya: ‘Asetimo ang’oni?’ Kae to, ka ononore owuon kaluwore gi Ndiko, onego oyie ni osetimo richo. Jo-Yahudi ma ne odagi loko chunygi kinde Jeremia ne ok dwar penjore kamano. Ne gitamore yie ni gitimo richo, omiyo Jehova ok ne nyal weyonegi richogi. (Som Jeremia 8:6.) Mopogore gi mano, jaricho moloko chunye nyaka ng’e bende kaka richo motimono oseketho nying Nyasaye koda nying maber mar kanyakla mar Jokristo. Bende, ng’at moloko chunye gadier nyaka winj malit e chunye kuom hinyruok mosekelo ne jomamoko maonge ketho. Nyaka ong’e kaka osekelo hinyruok eka ka okwayo ng’wono to Jehova nyalo winje. Kata kamano, mondo omi ng’ato oyud ng’wono mar Nyasaye, nitie gik moko momedore mapod dwarore ng’atno otim.

14. Ere kaka ng’ato nyalo ‘duogo ir Jehova gi chunye duto’? (Med koda weche manie sanduk ma wacho ni, “Loko Chuny Tiende En Ang’o?”)

¹⁴ Ng’at moloko chunye gadier nyaka non gombo manie chunye koda timbene. (Som Yuagruok 3:40, 41.) Obiro nono nyawo mosebedogo kuom weche kaka tudruok mare gi joma chwo kata mon, nyawo mar tiyo gi kong’o kata ndawa, kaka otiyo gi Intanet, kata yorene mag ohala. Mana kaka dhako ma wuon ot nyalo yweyo kata lwoko kuonde mopondo mag ode mondo obed maler, e kaka jal maloko chunye onego oti matek olwok pache koda timbene obed maler. Nyaka ‘oduog ir Jehova gi chunye duto’ kendo timo kaluwore gi dwaro mag Nyasaye. Jo-Yahudi moko ma nodak kinde Jeremia ne ‘wuondore’ ni giduogo ir Jehova. Ne giwuondore ni gisin gi yoregi maricho, to kare ok ne giloko chunygi koda timbegi. (Jer. 3:10) Mopogore gi Jo-Yahudigo, ng’atno madwaro gadier mondo Jehova owene richone, ok tem wuondo Jehova koda kanyakla. Kar dwaro mana ni ji onene kaka ng’at maber, kata ni orwake ei kanyakla, onego olok chunye chuth ma owe richo mosetimo eka obed ng’ama owinjre yudo ng’wono mar Nyasaye.

15. Ng’at maloko chunye gadier onego olam kokwayo Nyasaye e yo mane?

¹⁵ Kwayo Nyasaye e lamo en gima dwarore ahinya mondo okony ng’ato e loko chunye. E kinde machon, ji nohero lamo ka githang’o lwetegi e polo. E ndalogi, sama ng’at maloko chunye gadier lemo, ‘othang’o lwetene kendo sudo ir Nyasaye gi chunye bende,’ mana kaka Jeremia nowacho. (Yua. 3:41, 42) Winjo lit e chuny miyo jaricho madwaro loko chunye, orie timbene mobam kaluwore gi kwayo ma otimo mondo ong’wonne. Kwayo mage e lamo onego obed mawuok ei chunye gadier.

16. Ang’o momiyo owinjore mondo ng’ato oduog ir Nyasaye?

¹⁶ Nyaka bed ni ing’eyo ni jaricho madwaro weyo richone gadier nyaka tim matek mondo owe sunga. Adiera en ni, Jehova dwaro mondo joricho oduog ire. Sama Nyasaye neno kaka chuny ng’ato lokore, Nyasaye owuon bende chunye gombo ng’wonone. Chuny Nyasaye winjo “lit” kokecho joricho nikech en gi gombo mar ng’wonone jogo duto malokore kendo weyo richogi, mana kaka notimo ne Jo-Israel ma noduogo a e twech. (Jer. 31:20) To mano kaka en gima moro chuny, ng’eyo ni Nyasaye chiwo kuwe koda geno ne jogo ma winje! (Jer. 29:11-14) Ginyalo duogo ma giriwre kendo e lamo gi jotich Nyasaye mochung’ motegno.

WINJO CHIK NYALO RITO NGIMANI

17, 18. (a) Jo-Rekab ne gin jomage? (b) Kaluwore gi kaka onyis e ite mar 77, ne ong’egi kuom tim mane?

¹⁷ Winjo Jehova chuth, e gimaberie moloyo manyalo rito ngimani. Wanyalo neno mano e ranyisi mar Jo-Rekab ma nodak e ndalo Jeremia. Higini 200 ma nosekalo, Jehonadab kwargi, ma ne en Ja-Keni ma nomakore gi Jehu, noyudo omiyo Jo-Rekab chik ma ne kwerogi timo timbe moko. Achiel kuom gik ma ne okwergi ne en madho divai. Noyudo Jehonadab osetho kuom higini mang’eny, to podi Jo-Rekab ne dhi nyime winjo chikneno. Jeremia noterogi e od chiemo e hekalu mondo otemgi koketo divai e nyimgi kendo nyisogi ni gimadh. Ne giwachone niya: “Ok wanamadh divai.”​—Jer. 35:1-10.

¹⁸ Jo-Rekab nokawo winjo chik kwargi machon ma nosetho, kaka gimaduong’. Jotich Nyasaye madier onego owinj chike Nyasaye mangima gi kinda moloyo. Tim Jo-Rekab mar winjo chik kwargi nomoro Jehova, kendo mano nonyiso kaka Jo-Rekab ne opogore gi Jo-Yahudi ma ne ok dwar winjo Jehova. Nyasaye nosingo ne Jo-Rekab ni ne odhi ritogi mondo masira ma ne biro kik yudgi. Ka watiyo gi puonjno e kindewagi, donge nenore maler ni joma winjo Jehova chuth, nyalo bedo gadier ni obiro ritogi e kinde masira maduong’ mabiro?​—Som Jeremia 35:19.

JEHOVA RITO JOGO MAWINJE

19. Nyasaye nyalo riti e yo mane ka iyie winje?

¹⁹ Ok onego wapar ni Nyasaye ne rito joge mana e kinde machon kende. Kata gie sani, Jehova rito joge moyie winje mondo winjruok margi kode kik okethre. Mana kaka ohinga mabor ne rito mier machon mondo kik omonjgi gi wasigu, e kaka chike Nyasaye bende rito jogo mapuonjore chikego, kendo tiyo kodgi kinde duto. Be ibiro yie mondo chike Nyasaye obedni kaka ohinga marito ngimani? Inyalo bedo gadier ni ka itimo kamano, to ibiro geng’o gik mang’eny manyalo hinyi e ngima. (Jer. 7:23) Ji mang’eny oseneno kaka mano en adier.​—Ne sanduk mawacho ni, “Winjo Jehova Nyalo Rito Ngimani.”

20, 21. (a) Inyalo bedo gadier kuom wach mane sama itiyo ne Jehova? (b) Ruoth Jehoiakim notimo ang’o bang’ winjo weche ma Nyasaye nooro kokalo kuom Jeremia?

²⁰ Jogo ma kwedowa, gibed ni gin joodwa, jotich wetewa, joskul wetewa, kata jogo manie loch, gimiyo tiyo ne Nyasaye bedonwa gima tek. Kata kamano inyalo bedo gadier, ni ka kinde duto iwinjo dwond Jehova, obiro konyi mondo inyagri gi chandruoge kata bed ni gipek machalo nade. Ng’e niya​—Nyasaye nosingo ni ne odhi rito Jeremia kata ka en e bwo akwede mager, to Jehova notimo kamano. (Som Jeremia 1:17-19.) Achiel kuom kinde ma Nyasaye nonyiso ni onyalo chiwo rit, ne en kinde Ruoth Jehoiakim.

²¹ Jehoiakim ne en achiel kuom ruodhi ma nokwedo jotich Nyasaye gi gero ahinya. Wanyalo neno mae kaluwore gi kaka notimo ne janabi Uraya, ma bende ne tiyo e kinde Jeremia. Jehoiakim ma ne en ruoth marach, noikore manyo Uraya e piny moro amora ma Uraya ne oringo modhiye. Kane omak Uraya janabi mar Jehova ma odwoke ne ruoth, Jehoiakim nonege gi ligangla. (Jer. 26:20-23) E higa mar ang’wen mar loch Jehoiakim, Jehova nochiko Jeremia mondo ondik weche ma Jehova ne osenyise nyaka chop kindeno, kendo mondo Jeremia osom wechego gi dwol maduong’ e hekalu. Jehoiakim nokawo pien moban ma Jeremia nondikoe weche, ma ochiko achiel kuom jotich e od ruoth mondo osomne. Sama ne isomo wechego, ruoth noyiecho pienno matindo tindo, kendo owitogi achiel achiel e mach, kata obedo ni moko kuom jotend gweng’ ne saye kik otim kamano. Bang’e ne ooro ji mondo omak Jeremia kod Baruk. Ang’o ma ne otimore? “Jehova nopandogi.” (Jer. 36:1-6; som Jeremia 36:21-26.) Jehova ok noyie mondo Jehoiakim ohiny chwo ariyogo ma ne oluoro Nyasaye.

22, 23. Kaluwore gi chal mar Janeno modak e piny Asia, wapuonjre ang’o kuom kaka Nyasaye konyo joge?

²² Ka Jehova dwaro, to onyalo rito jotichne mandalogi mondo kik gimoro hinygi. Kata kamano, kinde mang’eny omiyogi chir kod rieko mondo gimakre kod chikene kendo dhi nyime lando wach maber. Miyo moro mwabiro luongo ni Gulistan, en janyuol achiel ma nigi nyithindo ang’wen. Jehova osekonye ahinya. Kuom kinde moko, en kende ema ne en Janeno e piny moro mar Asia kama sirkal kwedo tij lando wach Pinyruoth. Kanyakla man machiegni kode ni kilomita mokalo 400, omiyo Gulistan ok yud thuolo mar tudruok pile gi Jokristo motegno. Kata obedo ni oyudo akwede koda chandruoge mamoko, olendo ot ka ot kendo oyudo ji mang’eny ma gombo winjo wach maber. Kaluwore gi ripot ma nyocha ondik, Gulistan puonjre Muma gi ji ma dichop 20, kendo okonyo rombe mag Jehova, ma kwan-gi medore.

²³ Mana kaka nokonyo Jeremia koda Joneno moko kaka Gulistan, in bende Nyasaye oikore mar konyi kaachiel gi jotichne mamoko mawinjo chikene. Ng’ad e chunyi mar winjo Jehova kaka Jaloch, moloyo winjo dhano. Kae to akwede koda chandruoge mamoko ok bi geng’i iwe lendo e lela, ka ipako Nyasaye makende madier e kind jogo modak e alworani.​—Jer. 15:20, 21.

24. Gin gweth mage minyalo yudo sani ka iwinjo duond Jehova?

²⁴ Onge kaka wanyalo bedo mamor, kendo bedo gi chuny mokuwe e ngima kapo ni watamore winjo Jachwech. (Jer. 10:23) Bang’ puonjruok gima Jeremia nondiko kuom wach winjo Nyasaye, be ineno yorego monego iwe mondo Jehova otayi e yo momedore? Chikene kende ema nyalo tayowa mondo wadag e ngima materowa e mor mogundho chuth. Jehova jiwowa kama: “Winjuru duonda, . . . mondo piny obedi kodu maber.”​—Jer. 7:23.