Be Ipenjo Pile ni, “Jehova ni Kanye?”

1, 2. (a) E kinde Jeremia, winjruok e kind Jo-Yahudi gi Nyasaye ne chalo nade? (b) Jo-Yahudi ne onego okaw okang’ mane mondo gilos winjruok margi gi Nyasaye?

JEREMIA ne ywak kendo pi wang’e ne chwer. Ne owinjo marach nikech chal mar oganda Nyasaye koda nikech gik ma ne Nyasaye owachone mondo okor ma ne dhi yudo Jo-Yahudi e kinde mabiro. Ne ogombo mondo wiye obedi kaka kama pi wuokie kendo wang’e obedi kaka soko mar pi mondo oyuagi alanda maok owe. Jeremia ne nigi gimomiyo ne oywago chal margi. (Jer. 9:1-3; som Jeremia 8:20, 21.) Ne gitamore chike Nyasaye kendo ne ok giwinjo dwond Jehova, omiyo masira ne nyaka yudgi.​—Jer. 6:19; 9:13.

² Kata kamano, oganda Juda ne mor mana giwinjo jotendgi mag din ka wachonegi ni ‘weche beyo,’ kendo ok ne gidewo ng’eyo gima Jehova paro kuom timbegi. (Jer. 5:31; 6:14) Ne gichalo kaka jotuwo ma dhi ir laktar mondo onyisgi mana weche ma kweyo pachgi, to ok nyisgi chal marach mar tuwogi. Kapo ni ituwo ahinya, donge diher mondo ofwenyni gima chandi kendo omiyi thieth mapiyo? Jo-Yahudi ma nodak e kinde Jeremia ne onego oyie mondo onyisgi gadier kaka winjruok margi gi Nyasaye ne ok ber. Ne dwarore gipenjre niya: “Jehova ni kanye?”​—Jer. 2:6, 8.

3. (a) Ang’o ma ne dwarore Jo-Yahudi otim, eka ginyis ni gipenjore ni, “Jehova ni kanye?” (b) Yo achiel ma ne onego Jo-Yahudi odwargo Jehova ne en mane?

³ Mondo Jo-Yahudi openj ni, “Jehova ni kanye?” ne dwarore ni giwe Nyasaye ema ochikgi kuom weche duto madongo kata matindo ma ne chomogi. Jo-Yahudi ma nodak e kindeno ok notimo kamano. Kata kamano, bang’ kane oseketh Jerusalem mi kendo giduogo ka giwuok Babulon, ne onego ‘gidwar Jehova.’ Kuom timo kamano, ne gidhi nwang’e kendo ng’eyo yorene. (Som Jeremia 29:13, 14.) Ne gidhi timo kamano nade? Yo achiel ne en kwayo Nyasaye e lamo gi chunygi duto mondo Nyasaye ochikgi. Ruoth Daudi ne nigi chuny ma kamano. Ne okwayo Nyasaye kama: “Nyisa yoreni, A Jehova; puonja ndecheni.” (Zab. 25:4) Ne ane kaka Jal mawinjo kwayo mar ji ne ogwelo ji kokalo kuom Jeremia e higa mar apar mar loch Ruoth Zedekia. Ne ogwelogi kama: “Luong nyinga, mi anaduokni wach, ananyisi weche madongo, matek, ma ok ing’eyo.” (Jer. 33:3) Kapo ni ruoth kaachiel gi joge ma noseng’anjo ne dhi luongo nying Nyasaye ka giduogo ire, Nyasaye ne dhi nyisogi weche ‘matek, ma ne ok ging’eyo,’ tiende ni nyisogi wach ketho Jerusalem kendo duogo gere bang’ higini 70.

4, 5. Gin yore mage mamoko ma oganda Nyasaye ne onego odwar godo Jehova?

⁴ Yo machielo ma Jo-Yahudi ne dhi nyisogo ni ne gidwaro Jehova ne en paro gik ma ne otimore higini machon, kendo neno kaka Jehova notimo ne joge. Mano ne dhi miyo gipar gigo ma ne miyo Nyasaye bedo mamor gi ogandane, koda gigo ma ne miyo obedo gi mirima. Ne gin gi weche ma Musa nondiko kaachiel gi buge mamoko ma ne nyiso gigo ma ne otimore chon, kendo ne gin gi weche ma ne ondiki kuom ruodhi machon mag Israel kod Juda. Paro matut kuom wechego duto, kendo chiko itgi ne jonabi madier mag Nyasaye, ne dhi konyo Jo-Yahudi ma nodak e kinde Jeremia, ng’eyo gima ne dwarore gitim mondo onyis ni gipenjo ni, “Jehova ni kanye?”

⁵ Yo mar adek ma Jo-Yahudigo ne onego odwargo Jehova ne en puonjruok kuom gigo ma nosetimore e ngimagi ng’ato ka ng’ato koda e ngima jomoko. Ok onyiso ni ne onego gikwong gine gi wang’gi eka giyud puonj, kar mano, ne digikonyore kuom paro gigo ma gin giwegi ne gitimo chon, koda kaka Jehova ne neno timbegigo. Kapo ni ne ginyalo neno gik moko e yo makare, ne diging’eyo paro ma Nyasaye ne nigo kuom timbegi.​—Nge. 17:10.

6. Ranyisi mar Ayub jiwowa e yo mane?

⁶ Koro weuru wane ane kaka wanyalo tiyo kod wechego e ndalowagi. Be pile isebedo kipenjo ni, “Jehova ni kanye?” sama ing’ado paro kuom gima idwaro timo? Jomoko nyalo neno ni ok gisebedo ka gitimo kamano e okang’ madwarore. Kapo ni in bende ineno kamano, kik chunyi nyosre. Kata mana Ayub jaduong’ makare ne orem matin kuom wachni. Sama ne en e bwo tem mapek, noketo pache duto mana kuome owuon. Ne ochuno Elihu mondo oparne tim moro mosenya ahinya kuom dhano duto. Elihu nowachone kama: “Onge ng’ato mawacho ni, Nyasaye Jachwechna ere?” (Ayub 35:10) Elihu nojiwo Ayub niya: “Ket chunyi kuom paro honini ma Nyasaye otimo.” (Ayub 37:14) Ne dwarore ni Ayub oket chunye kuom nono chwech malich mag Jehova kaachiel gi kaka Nyasaye osebedo ka timo ne dhano. Gik ma ne otimore e ngima Ayub, ne okonye ng’eyo yore mag Jehova. Bang’ nano e gik maricho ma ne oyude, kendo neno kaka Jehova ne oloko weche, Ayub ne owacho kama kuom Jehova: “Nawacho weche ma ne ok ang’eyo, gik moko ma duong’gi nodhiera, ma tiendgi ok nodonjona. Winjo to nawinjo wachni gi ita; to koro aneni gi wang’a.”​—Ayub 42:3, 5.

7. Mana kaka onyis e ite mar 116, wabiro nono ang’o e sulani?

⁷ To kuom wach Jeremia, janabino ne odhi nyime dwaro Jehova, kendo ne onwang’e. Mopogore gi kaka Jo-Yahudi wetene ne timo, Jeremia ne odhi nyime kuom higini mang’eny penjo ni: “Jehova ni kanye?” E weche maluwo bang’ magi e sulani, wabiro neno gik monego wapuonjre e ranyisi mar Jeremia, kuom kaka wanyalo dwaro Jehova kokalo kuom kwaye e lamo, puonjruok wachne, koda nono gik mosetimore e ngimawa ng’ato ka ng’ato.​—1 Weche 28:9.

JEREMIA NE KWAYO JEHOVA E LAMO

8. Jeremia nokwayo Nyasaye e lamo mondo okonye e yore mage?

⁸ Kuom higini mang’eny ma Jeremia ne wuoyo gi Jo-Juda e lo Nyasaye, Jeremia ne dwaro Jehova kokalo kuom kwaye e lamo gi chunye duto. Ne okwayo Nyasaye mondo omiye teko mar lando weche ma ji ne ok dwar winjo, kendo jiwe sama ne oparo ni ne oonge gi teko mar dhi nyime e migawone, kendo ne olamo sama ne en gi penjo kuom gik ma ne timore. Nyasaye ne omiye dwoko kendo nyise kaka ne onego odhi nyime. Wanon ane ranyisi moko.

9. (a) Gin weche mage ma Jeremia nowacho e Jeremia 15:15, 16, to Jehova nodwoko nade? (b) Ang’o momiyo ineno ni en gima owinjore nyiso Jehova e lamo kaka iwinjo ei chunyi?

⁹ Kinde moro, kane Nyasaye omiyo Jeremia migawo mar lando ote mag kum, Jeremia nowinjo ka gima ji duto ne kwede. Omiyo, janabino nokwayo Nyasaye mondo opare. Non ane weche ma notiyogo e lamo mayudore e Jeremia 15:15, 16, ma ne onyisogo kaka Nyasaye ne odwoko lamo mare. (Som.) E lamono, Jeremia nonyiso kaka ne ok omor ei chunye. Kata kamano, bang’ kane oseyudo weche Nyasaye kendo pidhore gi wechego, nobedo mamor! Jehova ne okonye ma oneno kaka ting’o nying Nyasaye kendo lando otene ne en migawo makende. Jeremia ne nyalo neno maler paro ma Jehova ne nigo kuom wachno. En puonj mane mwanyalo yudo?

10. Nyasaye notimo ang’o kane Jeremia owacho ni odhi weyo lando weche e nying Jehova?

¹⁰ Kinde moro, kane Pashur jadolo ma wuod Immer ogoye, Jeremia nowacho ni ne odhi weyo lando weche e nying Jehova. Nyasaye nodwoko nade lamo mar Jeremia? (Som Jeremia 20:8, 9.) Muma ok nyiswa ni Nyasaye nowuoyo gi Jeremia koa e polo. Kata kamano, wach Nyasaye ne odoko ka mach maliel matieko dende, kendo Jeremia ne ok nyal weyo maok olande. Kuom nyiso Nyasaye gadier kaka ne owinjo ei chunye, kendo luwo gima nong’eyo ni en dwaro mar Nyasaye, mano nomiyo Jeremia oyudo teko mar dhi nyime timo kaka Nyasaye ne dwaro.

11, 12. Jeremia noyudo dwoko mane kuom penjo ma ne chando chunye e wi gimomiyo weche ne nenore ka gima dhi maber ne jomaricho?

¹¹ Chuny Jeremia ne chandore sama ne oneno ka weche dhi maber ne jomaricho. (Som Jeremia 12:1, 3.) Kata obedo ni ne ok oketo kiawa ni Jehova ni kare, janabino ne dwaro yudo dwoko kuom ‘yuakne.’ Wuoyo ayanga gi Nyasaye nyiso maler ni Jeremia ne nigi winjruok machiegni ahinya gi Nyasaye, mana kaka nyathi bedo machiegni gi wuon mare majahera. Ne en mana ni Jeremia ne wuoro ahinya gimomiyo gik moko ne dhi maber ne Jo-Yahudi mathoth kata obedo ni ne gin joma timbegi richo. Be Jeremia noyudo dwoko mahoyo chunye? Jehova ne onyise ni ne odhi golo oko ji duto maricho. (Jer. 12:14) Kaka Jeremia ne neno gik ma nokwayo e lamo katimore, e kaka yie ma ne en-go kuom kaka Nyasaye ng’ado bura makare, nomedo bedo motegno. Nyaka bed ni mano nomiyo Jeremia omedo dhi ir Nyasaye kokwaye e lamo, kowacho ne Wuon mare weche duto manie chunye.

¹² Kane giko mar loch Zedekia chiegni, sama Jo-Babulon nolworo Jerusalem, Jeremia nowacho ni, Jehova en jal ma ‘wang’e neno yore duto mag nyithind ji; mondo omi ng’ato ka ng’ato kaka yorene obet, kendo kaka owinjore gi timne.’ (Jer. 32:19) Ne ong’eyo ni Jehova ng’ado bura e yo makare, oneno gik moko duto ma ng’ato ka ng’ato timo, kendo owinjo kwayo mawuok e chuny jotichne. Bende jotichne ne dhi neno maler kaka Jehova ‘miyo ng’ato ka ng’ato kaka yorene obet, kendo kaka owinjore gi timne.’

13. Ang’o momiyo in gadier chuth ni dwaro mar Nyasaye biro chopo?

¹³ Nyalo bedo ni waonge kiawa moro amora ni Nyasaye ng’ado bura e yo makare kendo ni en gi rieko mar chopo dwarone sani koda e kinde mabiro. Kata kamano, wanyalo yudo puonj kuom paro matut e wi gik ma Jeremia nokaloe, kendo wacho e lamo kaka wawinjo ei chunywa. Lamo ma kamano nyalo jiwo geno ma wan-go kuom Jehova, ni dwarone biro chopo. Kata obedo ni ok wang’eyo duto gimomiyo weche chal kaka gin sani, kata gimomiyo dwaro mar Nyasaye timore e okang’ motimorego sani, wanyalo nyiso Nyasaye e lamo ni wan gadier ni gik moko duto nie lwete. Dwaro mar Nyasaye biro chopo e yo, kendo e kinde ma en owuon oneno ni ber chuth. Mani en wach ma wan-go gadier chuth. Wabiro dhi nyime bedo joma penjo ni, “Jehova ni kanye?” ka wakwaye e lamo mondo wang’e dwarone kendo neno gik manyiso ni dwarone chopo.​—Ayub 36:5-7, 26.

JEREMIA NE PIDHO CHUNYE GI WACH NYASAYE

14. Ere kaka wanyalo ng’eyo ni Jeremia notimo nonro kuom ngima machon mar oganda Nyasaye?

¹⁴ Jeremia nong’eyo maler ni ne dwarore mondo ji ‘ong’e Jehova,’ nikech ok ne gipenj ni: “Jehova ni kanye?” (Jer. 9:24) Nyaka bed ni ne opuonjre gik ma ne otimore chon ne oganda Nyasaye, e kinde ma nondiko buge masani iluongo ni Ruodhi 1 koda Ruodhi 2. Jeremia nowuoyo achiel kachiel kuom “kitap timbe mag Suleman,” “kitap weche mag ndalo mag ruodhi mag Israel,” kod ‘kitap weche mag ndalo mag ruodhi Juda.’ (1 Ruo. 11:41; 14:19; 15:7) Kuom mano, nong’eyo kaka Jehova ne timo e kinde mopogore opogore. Ne onyalo neno gigo ma ne moro chuny Jehova, kendo ng’eyo kaka Jehova ne neno gik ma joge ne timo. Bende nonyalo somo weche mondik kuom much Nyasaye ma noyudo nitie e kindeno, kaka weche mag Musa, Joshua, Samuel, Daudi, koda Suleman. En adier ni Jeremia nong’eyo weche mathoth kuom ngima jonabi ma ne okwongone, kaachiel gi jonabi ma notiyo e kindene. Ne oyudo kony nade kuom gik ma ne opuonjorego?

15. En puonj mane ma Jeremia nyalo bedo ni noyudo kuom timo nonro e weche ma ne Elija okoro?

¹⁵ Jeremia nondiko weche kuom ngima Jezebel dhako marach, mabende ne en chi Ruoth Ahab ma nolocho e Samaria. Weche ma ne ondikogo noriwo nyaka kum ma ne Elija ogolo kowacho ni guogi ne dhi chamo Jezebel but ohinga mar Jezreel. (1 Ruo. 21:23) Kaluwore gi weche ma Jeremia nondiko, wang’eyo ni bang’ higini 14 kama, ne owit Jezebel oko gi dirisa, mi faras mar Jehu ne onyone, kae to bang’e guogi ochamo kitundune. (2 Ruo. 9:31-37) Nyaka bed ni timo nonro kuom weche ma Elija nokoro, kaachiel gi kaka ne wechego ochopo, ne ojiwo yie mar Jeremia kuom wach Nyasaye. Kuom adier, gima nokonyo Jeremia nano kaka janabi, ne en yie ma nosegero kokalo kuom puonjruok gik ma Jehova notimo e kinde ma nosekalo.

16, 17. Iparo ni ang’o momiyo Jeremia ne nyalo nano kochiwo siem ne ruodhi maricho ma ne locho e kindene?

¹⁶ Weuru wane ane ranyisi machielo. Ang’o ma nokonyo Jeremia dhi nyime chiwo siem ne ruodhi maricho kaka Jehoiakim kod Zedekia, kata obedo ni ne isande? Gimaduong’ ma ne okonye en nikech Jehova ne omiyo Jeremia obedo kaka “dala maduong’ mar bur, gi siro mar nyinyo, gi ohingini mag mula” ne ruodhi mag Juda. (Jer. 1:18, 19) Kik wiwa wil ni Jeremia ne otimo nonro matut mi ong’eyo kaka ruodhi machon mag Juda koda Israel nolocho. Nondiko kaka Manasse “nogero kwonde timo misango ni sulwe duto mag polo e lerini ariyo mag od Jehova,” kendo kaka Manasse nowang’o wuode e mach kaka misango, bende nochwero remo mang’eny mag joma ne onge ketho. (2 Ruo. 21:1-7, 16; som Jeremia 15:4.) Kata kamano, nyaka bed ni Jeremia nong’eyo ni kane Manasse obedo mamuol, mi osayo Jehova e lamo, “Jehova nowinjo sayone,” mi odwoke mobedo ruoth kendo.​—Som 2 Weche mag Ndalo 33:12, 13.

¹⁷ E wechene ma nondiko, Jeremia ok nowuoyo kuom kaka Nyasaye nonyiso Manasse ng’wono. Kata kamano, Manasse ne otho higini 15 kama, kapok Jeremia obedo janabi. Kuom mano, nyalo bedo ni Jeremia nowinjo gima ne otimore kane ruoth Manasse oloko chunye moweyo timbene maricho. Timo nonro kuom timbe maricho mag Manasse kendo neno kaka Nyasaye nong’wonone, nyaka bed ni nokonyo Jeremia neno gimomiyo ne dwarore odhi nyime sayo ruodhi kaka Zedekia, mondo omany kech gi hera mang’won mar Jehova. Kata mana ruoth ma ne lamo nyiseche manono kendo chwero remb ji, ne nyalo loko chunye mi wene richone. Kapo ni ne in Jeremia, be gik ma ne otimore kuom Manasse ne dojiwi, kendo konyi nano e kind ruodhi mamoko maricho?

JEREMIA NE OYUDO PUONJ E GIK MANE OTIMORE

18. En puonj mane ma Jeremia noyudo kuom gima ne otimore ne Uraya, to nikech ang’o?

¹⁸ Kuom adier, e kinde ma ne en janabi, Jeremia noyudo puonj kuom neno kaka jonabi ma nodak e kindene ne timo. Achiel kuom jonabigo ne en Uraya, kendo nokoro weche kuom Jerusalem koda Juda e kinde loch mar Jehoiakim. Kata kamano, nimar Uraya ne oluoro Ruoth Jehoiakim, noringo ma odhi Misri. Bang’e ruoth ne ooro ji mondo odwoke Jerusalem kendo ruoth ne onege. (Jer. 26:20-23) Be iparo ni nitie puonj ma Jeremia noyudo kuom gima ne otimore ne Uraya? Bedo ni Jeremia ne odhi nyime chiwo siem ne Jo-Yahudi konyiso masira ma ne biro, kendo timo kamano nyaka e hekalu, nyiso ni noyudo puonj. Jeremia ne odhi nyime bedo gi chir, kendo Jehova ne ok ojwang’e. Nyaka bed ni Nyasaye notiyo gi Ahikam wuod Shafan, mondo orit ngima Jeremia, janabi ma jachir.​—Jer. 26:24.

19. Bedo ni Jehova nooro jonabi mage ir joge nyadinwoya, ne nyalo miyo Jeremia ong’e kido mane mar Jehova?

¹⁹ Jeremia bende nopuonjore kuom ngimane owuon kane Jehova tiyo kode mondo ochiw siem ne oganda Nyasaye. E higa mar ang’wen mar Ruoth Jehoiakim, Jehova nowacho ne Jeremia mondo ondik weche duto ma noyudo osekoro chakre e kinde Josia nyaka e kindeno. Ang’o momiyo Nyasaye ne dwaro mondo otim kamano? Ne en mondo ojiw ji owe timo marach eka wenegi richogi. (Som Jeremia 36:1-3.) Jeremia, ma ne chiew okinyi mang’ich mondo ochiw siem mowuok kuom Nyasaye, ne sayo ji mondo owe timbegi mamono. (Jer. 44:4) Donge nenore maler ni Jeremia nong’eyo ni Nyasaye nooro jonabi mage nikech Nyasaye ne kecho Joge? Donge ng’eyo wachno nyalo bedo ni nomiyo Jeremia bende okecho ji? (2 Weche 36:15) Inyalo ng’eyo gimomiyo bang’ Jeremia tony e kethruok mar Jerusalem nowacho kama: “Kuom ng’wono [hera mang’won] mar Jehova ok notiekowa, ni kech ng’wonone ok nyal rumo. Ng’wonone omedore okiny kokiny.”​—Yua. 3:22, 23.

BE IN IPENJO PILE NI, “JEHOVA NI KANYE?”

20. Ere kaka inyalo luwo ranyisi mar Jeremia mar dwaro Jehova?

²⁰ Kuom paro ming’ado pile, be itimo kinda mar ng’eyo dwaro mar Nyasaye kuom wechego, kipenjo ni, “Jehova ni kanye?” (Jer. 2:6-8) Mopogore gi joma ne odak e kindene, kinde duto Jeremia ne dhi ir Jal Manyalo Duto mondo oyud kony mar ng’eyo yo monego oluw. Onge kiawa ni luwo ranyisi mar Jeremia mar manyo paro ma Jehova nigo, e yo maberie moloyo ma ng’ato ka ng’ato kuomwa onego oluw sama ong’ado paro.

21. En kwayo machalo nade manyalo konyi e tiji mar lendo, kaka sama iromo gi ng’at manyisi gero?

²¹ Ok onego wamany Jehova mana sama wach moro maduong’ ochomowa e ngima. Kuom ranyisi, nade kapo ni idwaro dhi lendo e odiechieng’ moro ma ne isechano? Nyalo bedo ni ichiew gokinyi to koyo ng’ich, kendo nenore ka gima koth dwaro chwe. To kama onego udhi ulendie ot ka ot chieng’no, nyalo bedo ni oselendie nyadinwoya. Ing’eyo maber kaka joma odak kanyo ne ok dwar winjo, to moko kuomgi bende ne ger kodi. Sama ichiew gokinyi to weche kaka mago ochomi, donge inyalo penjo e lamo ni, “Jehova ni kanye?” Timo kamano nyalo konyi paro kaka wach milando en wach majaber ahinya, kendo medo jiwi ing’e kaka en dwaro mar Nyasaye ni mondo ilendi. Mano nyalo miyo iwinj ka wach Jehova keloni mor gi ilo mana kaka ne otimore ne Jeremia. (Jer. 15:16, 20) Bang’e sama in e tij lendo, kapo ni iromo gi ng’at manyisi gero kata ma temo buogi, inyalo lamo Nyasaye kendo, kinyise kaka iwinjo ei chunyi. Be ibiro timo kamano? Kik wiyi wil ni Nyasaye nyalo chiwo roho maler mondo omi ikaw okang’ mowinjore, kendo gombo mari mar lando Wach Nyasaye biro loyo paro manyoso chunyi.​—Luka 12:11, 12.

22. Ang’o momiyo lamo moko ok nyal chopo ne Nyasaye?

²² Ber ng’eyo ni nitie lamo moko maok nyal chopo ir Nyasaye. (Som Yuagruok 3:44.) Jehova ne ok owinjo kwayo mag Jo-Yahudi ma nong’anjo kuom ‘dino itgi ne winjo chikene,’ kendo ne gidhi nyime gi timbegi mag ketho chik. (Nge. 28:9) Wachno nopuonjo Jeremia, to wan bende onego wayud puonj kuom wachno niya: Ka ng’ato ok tim kaluwore gi kaka okwayo e lamo, Nyasaye ok bed mamor, kendo mano nyalo miyo Nyasaye owe winjo kwayo mag ng’atno. Kuom adier, onego watim duto mwanyalo mondo gima kamano gik yudwa.

23, 24. (a) En ang’o madwarore ahinya mondo okonywa ng’eyo dwaro mar Jehova? (b) Ere kaka inyalo miyo puonjruok mari mar Wach Nyasaye omed konyi ahinya?

²³ Kata obedo ni dwarore walam kowuok ei chunywa mondo Jehova ochikwa, bende onego wadhi nyime timo puonjruok marwa wawegi ng’ato ka ng’ato, nikech mano e yo maduong’ mar ng’eyo dwaro mar Jehova. Nitie gima wan-go to Jeremia ne ongego kuom wachni. Wan kod Muma mosetiek ndiko. Mana kaka Jeremia notimo nonro matut sama nondiko weche machon kuom much Nyasaye, in bende inyalo timo nonro ei Wach Nyasaye, kimanyo mondo Nyasaye ochiki, kipenjo ni, “Jehova ni kanye?” Kuom manyo mondo ing’e dwarone, nyiso ni igeno kuome kendo ‘inibedi ka yath mopidh machiegni gi pi, mamiyo tiendene okar e dir aora.’​—Som Jeremia 17:5-8.

²⁴ Sama isomo kendo paro matut kuom Ndiko Maler, tem ifweny gima Jehova dwaro mondo itim sama iromo gi chal mopogore opogore. Inyalo manyo puonj minyalo tiyogo e ngimani. Sama isomo weche ma ne otimore chon, chike, puonj, koda rieko mayudore ei Wach Nyasaye, par kaka wechego duto nyalo chiko ngimani pile. Ka ipenjo ni, “Jehova ni kanye?” to onyalo dwoki kokalo kuom Wachne mondiki konyisi kaka inyalo nyagori gi chandruok moro matek. Mano nyalo miyo iyud weche ei Muma ma gin weche ‘maok ne ing’eyo,’ kata inyalo ng’eyo tiend wechego e yo matut mopogore gi kaka ne ing’eyogi.​—Jer. 33:3.

25, 26. Ang’o momiyo winjo gik ma osetimore e ngima jomoko nyalo jiwowa?

²⁵ E wi mago duto, inyalo nono gigo mosetimore e ngimani iwuon koda e ngima jomoko. Kuom ranyisi, inyalo neno kaka jomoko matin weyo geno Jehova mana kaka Uraya ne otimo. (2 Tim. 4:10) Inyalo yudo puonj kuom ngimagi mondo itang’ gik maricho kik yudi. Par kaka Jehova osetimoni gik moko gi hera mang’won, kiparo ni Jeremia bende ne mor gi ng’wono koda kech mar Nyasaye. Kata bed ni in e kama tek machalo nadi, kik ipar ni Jal Ma Malo Chuth ok dewi. Oriti mana kaka ne orito Jeremia.

²⁶ Sama iparo matut kuom kaka Jehova timo ne ji e kindegi, ibiro fwenyo ni otayo ogandane kotiyo gi yore mopogore opogore. Nyaminwa ma rawera miluongo ni Aki, modak Japan, ne paro ni ok ne owinjore bedo Jakristo. Chieng’ moro kane gilendo gi chi jarit-alwora, Aki nowachone kama: ‘Awinjo ka gima Jehova chiegni ng’ula oko, pod amako kama tin ka akwaye mondo pod omedae thuolo matin.’ Chi jarit-alwora ne ong’iyo wang’e tir mowachone kama: “Ok asekawi kaka Jakristo ma ndhemndhem!” Bang’e, Aki ne oparo wachno matut. Kuom adier, onge gima ne nyiso ni Jehova ne osekawo ni Aki en Jakristo ma ndhemndhem. Bang’ mano Aki nokwayo Jehova e lamo kama: “Ora kamoro amora midwaro. Abiro timo gimoro amora midwaro.” Bang’ ndalo matin, ne odhi wuoth e piny moro mawendo kama ne nitie grup moro matin ma ne tiyo gi dho-Japan, to ne gidwaro ng’ato ma ne olony e wacho dhokno mondo odag kodgi ka okonyogi. Kare Aki ne onyuol e pinyno, to mano ne omiyo obedone mayot dak e pinyno kendo konyo grubno. To ne odhi dak kanye? Nyaminwa moro ma nyathine ma nyako noyudo osedar owuok e odgi, ne omiyo Aki kar dak. Aki medo wacho kama: “Ne chalo mana ka gima gik moko duto ne donjo kargi kendgi; Jehova ne yawona yore duto.”

27. Ang’o momiyo penjo mar ni, “Jehova ni kanye?” onego ojiwi?

²⁷ Owete koda nyimine mang’eny nyalo wacho kaka Nyasaye osetayogi e ngimagi, mano ne nyalo timore sama ne gisomo Muma kata timo puonjruok ma margi giwegi. In bende nyalo bedo ni gik ma kamago osetimoreni. Gik ma kamago onego oteg winjruok mari gi Jehova, kendo jiwi idhi ire e lamo kikwaye nyading’eny kendo gi chunyi duto. Bed gadier ni pile ka pile ka wapenjo ni, “Jehova ni kanye?” obiro nyisowa yorene.​—Isa. 30:21.