Ibiro Yiero Osiepe Machalo Nade?

1, 2. (a) Jokristo yudo pek mage korka wach yiero osiepe? (b) Ang’o momiyo onego wang’e kaka Jeremia noyiero osiepe?

ANG’O minyalo timo kapo ni moko kuom jotich weteni, joma odak machiegni kodi, kata joskul weteni ogweli e nyasi mar Krismas? Inyalo timo ang’o kapo ni ng’at mondiki tich dwaro ni iwach miriambo kata iketh chik sirkal e yo moro? Kata ibiro timo ang’o kapo ni jotend sirkal dwaro ni idonj e weche mag siasa? Nyalo bedo ni chunyi ok bi yieni timo gik ma kamago, kata kapo ni mano biro miyo ji ochayi kata otimni marach.

² Mana kaka wabiro neno, Jeremia bende kinde ka kinde ne yudo pek kaka mago. En adier ni inyalo yudo puonj kuom nono ji achiel achiel koda dhano buora ma Jeremia ne jaromogo ka en janabi. Moko kuomgi ne temo nyoso chunye kik ochop otene. Ne chuno Jeremia bedo gi tudruok kod moko kuomgi, to ne ok oyierogi kaka osiepene. Kata kamano, nono kaka Jeremia noyiero osiepe ma ne jiwe mondo ochung’ motegno nyalo konyowa. Ee, wanyalo yudo puonj kuom kaka Jeremia noyiero osiepe.

IMAKO OSIEP KOD JOMA CHALO NADE?

3. Zedekia ne dwaro mondo Jeremia onyise wach machalo nade, to Jeremia notimo nade kuom wachno?

³ Kane pok oketh Jerusalem, Ruoth Zedekia ne japenjo Jeremia gima onego otim. Nikech ang’o? Ruoth ne dwaro yudo mana dwoko mamoro chunye ni lochne ne dhi siko. Nodwaro ni Jeremia owachne ni Nyasaye ne dhi reso Juda kuom wasikgi. Kokalo kuom joote, Zedekia nosayo Jeremia niya: “Akwayi, penjnwae Jehova; ni mar Nebukadereza ruodh Babulon okedo kodwa: miti Jehova dotimnwa kaka honini mage duto obet, mondo [Nebukadereza] oa kuomwa.” (Jer. 21:2) Ruoth ne ok dwar luwo chik ma Nyasaye nochiwo ni obolore ne loch mar Babulon. Jasomo moro nowacho ni Zedekia ne chalo kod “jatuwo masiko dok ir laktar kodwaro ni laktar oho chunye ni obiro chango, to koni to ok odwar tiyo gi yien ma laktar miye.” Be Jeremia notimo kaka Zedekia ne dwaro? Jeremia ne nyalo loko otene mondo Zedekia obed mamor kode. Kare ang’o ma ne mono Jeremia loko otene mondo omi ngimane obed maber? Ne otamore timo kamano nikech Jehova nowachone ni oland ni Jerusalem ne idhi kethi.​—Som Jeremia 32:1-5.

4. Gin ang’o monego waket e paro kuom wach mako osiep, kaka mako osiep gi jogo man kuondewa mag tich?

⁴ Ngima mari chalo gi mar Jeremia e yore moko. Onge kiawa ni in gi tudruok e okang’ moro kod jogo modak machiegni kodi, jotich weteni, kata joskul weteni, nimar iromo kodgi pile. Be ibiro jiwo tudruok kaka mago ka imako osiep kodgi, kata obedo ni ok gidwar winjo kata luwo chike Nyasaye? Jeremia ne ok nyal tamore chuth bedo gi tudruok gi Zedekia; nikech Zedekia podi ne en ruoth, kata nobedo ni ne otamore timo kaka Nyasaye ne chiko. Bende, ne ok ochuno ni Jeremia nyaka tim dwaro maok owinjore mag ruoth mondo eka omor ruoth. Onge kiawa ni kane Jeremia otimo kaka ruoth ne dwaro, Zedekia domiye mich mang’eny kendo dokonye e yore mamoko. Jeremia nokwedo tem moro amora ma ne nyalo miyo oket Zedekia machiegni kode. Nikech ang’o? Nikech Jeremia ne ok dhi loko kata matin gima Jehova ne dwaro mondo otim. Ranyisi mar Jeremia onego omi waduto wanon kabe jogo mwayiero kaka osiepewa gin jogo manyalo jiwowa wachung’ motegno e winjruokwa gi Nyasaye. Ok wanyal weyo chuth tudruok gi jogo maok ti ne Nyasaye, nikech waromo kodgi kar tich, e skul, kendo moko odak machiegni kodwa. (1 Kor. 5:9, 10) Kata kamano, wang’eyo ni ka wayiero joma kamago mondo obed osiepewa, mano nyalo miyo waketh osiep manie kindwa gi Nyasaye.

BE ONEGO WAMAK OSIEP GI JOMA OK OHERO WACH NYASAYE?

5, 6. Ang’o ma jomoko ne otimo ka gidwaro miyo Jeremia owe lando otene?

⁵ Ne ok en Zedekia kende ma ne temo miyo Jeremia otim gima ok nikare. Achiel kuom jotich Zedekia ne “ogoyo” Jeremia, kendo nenore ni ne ochiko mondo Jeremia omi chwat 39. (Jer. 20:2; Rapar 25:3) Moko kuom jodong gwenge mag Juda bende notimo ne Jeremia gima chalo kamano, kae to gitweye e “od twech.” Ne okete e ot mokuny piny kama ngima ne tek ahinya, mi bang’ ndalo moko Jeremia noluor ni obiro tho kanyo. (Som Jeremia 37:3, 15, 16.) Bang’e kane osegonye, moko kuom jodong gwenge nowacho ne Zedekia mondo onege. Ne gineno ni Jeremia ne nyoso chuny jolweny mag Juda. Kendo mano nomiyo giwito janabino e bugo moting’o chuodho mondo otho. (Jer. 38:1-4) Ise somo kaka ne ores Jeremia mi owuok e tho malichno. Kata kamano, gik ma ne timoregi nyiso kaka joma nonego obed ni rwako wach Nyasaye, ok noketo yie kuom weche ma janabi mar Nyasaye ne landonegi, kar mano ne gisande.

⁶ Wasigu mag Jeremia ne ok gin mana jotend sirkal kende. Kinde moro, jomoko ma ne wuok Anathoth gweng’gi Jeremia, tiendeni jo gweng’gi sie, nowacho ni gibiro nego Jeremia ka ok oweyo koro weche. (Jer. 11:21) Ne ok gimor kod weche ma ne okoro, kendo ne gibwoge ka giwachone ni gibiro nege. Kata kamano, Jeremia to noyiero bedo osiep Jehova kar bedo osiep joma nodak machiegni kode. Jomoko to notimone marach moloyo mano. Kane Jeremia orwako majoko e ng’ute, mondo onyis Jo-Yahudi e yor ranyisi, ni onego gibed e bwo loch mar Babulon, e ka gidhi nyime bedo mangima, Hananaya nogolo majoko ma ne nie ng’ut Jeremia mi oturo. Hananaya ma ne en janabi mar miriambo nosieko koriambo ni Jehova nowacho niya: “Anatur majoko mar Nebukadereza ruodh Babulon.” Hananaya ne otho e higano, kendo wang’eyo ni Jeremia ema ne wacho adier. (Jer. 28:1-11, 17) Bang’e kane oseketh Jerusalem mana kaka Jeremia nosekoro, Yohanan kod jotend lweny mamoko, nodagi winjo chik Nyasaye ma ne dwaro ni gidong’ e piny Juda. Ne giwacho ne Jeremia niya; “Iriambo: Jehova Nyasachwa ok oseori mondo iwachi: Kik udhi Misri mondo udagie.” Kendo ne gimedo chayo wach Jehova, kuom kawo Jeremia kod Baruk ma gichunogi dhi kodgi Misri.​—Jer. 42:1–43:7.

7. En pek mane miyudo kuom wach chung’ motegno e wang’ Jehova?

⁷ Kuom higini mang’eny, Jeremia notiyo e kind joma ne ok ohero wach Nyasaye kaachiel gi jogo ma ne kwede. Par ane kit ngima ma ne oyiero luwo. Ne yot mondo omak osiep gi jogo maok oluoro Nyasaye koda Wachne. Joma kamago ema ne olwore. Be, in bende iromo gi joma kamago pile? Nyalo bedo ni isebedo gi tudruok moro gi joma chalo gi joma ne olworo Jeremia. Kata bed ni gikwedi in kaachiel gi Nyasachi, kata bed ni ginyiso ni gin joma beyo e okang’ moro matin, be ibiro yierogi gibed osiepeni? Be mako osiep kod jogo maok okawo mapek weche ma Nyasaye koro, en tim mariek? Kapo ni Jeremia nyalo chung’ e loyi sani, be iparo ni onyalo yiero mako osiep kod jogo ma kit ngimagi kwedo adiera mayudore ei Wach Nyasaye, kata mako osiep kod jogo maketo genogi kuom dhano? (2 Weche 19:2) Nyasaye nonyiso Jeremia e yo maler, chandruok ma ne nyalo betie ka ng’ato oketo geno kuom dhano kar geno Nyasaye. (Som Jeremia 17:5, 6.) Ineno nade wachno?

8. Ler ane pek ma Jokristo modak e alworau nyalo romogo.

⁸ Jokristo moko paro ni ginyalo miyo ohelni maggi kata tijegi odhi maber ka girwako kendo chiemo kata metho gi joma ok gin Jokristo. Donge timo kamano nyalo miyo Jakristo oriwre kod joma timbegi onjawore, kendo miye odonj e obadho mag mer koda mbaka mochido? Inyalo neno gimomiyo Jokristo mang’eny oseng’ado ni ok gibi mako osiep kod jomaricho, kata ka timo kamano biro mono ohelni maggi odhi maber kata monogi timo dongruok e yore mag yuto. Kamano bende, wuon tich kata jotich weteni nyalo bedo joma ohero wuondo jong’iepo. Kata kamano, Jokristo madier ok oyie luwo timbe maok kare mag jogo molworogi. Seche moko, ng’ado paro kuom wechego nyalo bedo gima ok yot. Wamor kod ranyisi kaka mar Jeremia ma noluwo kit ngima ma nomiyo obedo gi chuny maler, to moloyo, nobedo gi winjruok maber gi Nyasaye.

9. En ang’o marach manyalo yudowa kapo ni wadwaro ni wamor ji duto?

⁹ Jo-Juda moko ne jaro Jeremia nikech chung’ mare motegno. (Jer. 18:18) Kata nobedo kamano podi noyie bedo mopogore kod Jo-Juda wetene, nimar ne giweyo Nyasaye ka ng’ato ka ng’ato “chiko yore owuon.” (Jer. 8:5, 6) Kinde moko, Jeremia ne yiero kata mana ‘bet kende’ owuon. Noneno ni bet kende ber moloyo bet kanyachiel gi osiepe ma ne nyalo rwake e timbe maricho. (Som Jeremia 9:4, 5; 15:17.) To nade in? Mana kaka e kinde Jeremia, kindegi bende, ji mang’eny ohero ketho chike Nyasaye. Kuom kinde duto, jotich Jehova osebedo motang’ kuom wach yiero osiepe. Mano ok onyiso ni Jeremia ne onge osiepe. Jomoko ne konye kendo tego chunye. Ne gin jomage? Ng’eyo jogo nyalo konyi ahinya.

JEREMIA NE OYIERO OSIEPE MACHALO NADE?

10, 11. (a) Gin ang’o ma Jeremia ne onono sama ne oyiero osiepene? (b) Ng’a gini ma ne gin osiepe Jeremia, to mano miyo wabedo gi penjo mage kuomgi?

¹⁰ Gin joma chalo nade ma Jeremia ne nyalo mako godo osiep? Kotimo kaka Jehova nochike, ne owuoyo kokwedo joma timbegi richo, jomiriambo, joma ohero mibadhi, joma ger, joma ok odewo jomoko, koda jo anjawo​—tiende ni, jogo ma nojwang’o lamo madier mondo gilam nyiseche manono, ma gibedo joma terore korka wach Nyasaye. Nosayo Jo-Yahudi wetene niya: “Duoguru un duto, ng’ato ka ng’ato owe richo mowuothoe, losuru maber yoreu kod timbeu.” (Jer. 18:11) Kata bang’e kane oseketh Jerusalem, Jeremia ne opako “ng’wono” koda “adiera” mar Nyasaye. (Yua. 3:22-24) Jeremia ne dwaro mako osiep mana kod jogo ma ne tiyo ne Jehova gadier.​—Som Jeremia 17:7.

¹¹ Wang’eyo moko kuom jogo ma Jeremia noyiero kaka osiepene, tiendeni joma noketo machiegni kode. Ne nitie joma ne riwe lwedo ahinya​—Ebed-melek, Baruk, Seraya, kod yawuot Shafan. Wanyalo penjore niya: ‘Jogi timbegi ne chalo nade? Ne gin gi tudruok mane gi Jeremia? Ne gin osiepene mabeyo e yore mage? Kendo ne gikonyo Jeremia nade mondo ochung’ motegno e winjruokne gi Nyasaye?’ Weuru wanon ane dwoko mag penjogi, ka bende wang’iyo chal marwa.

12. (a) Mana kaka onyis e ite mar 58, ngima Jeremia kod Baruk ne chalore e yore mage? (b) Seraya ne en ng’a, to ang’o ma wang’eyo kuome?

¹² Nenore ni osiep janabi mati mata ne en Baruk, wuod Neria. Jeremia nogene ahinya momiye migawo mar ndiko weche mowuok kuom Jehova e pien moban, mana kaka Jeremia ne wachogi, kendo nochako omedo Baruk migawo mar somo wechego e nyim oganda, kendo bang’e Baruk nosomogi ne jodong gwenge mag Juda. (Jer. 36:4-8, 14, 15) Baruk ne ni gi yie motegno kaka mar Jeremia ni gik ma Nyasaye nokoro ne dhi chopo. Giduto kargi ji ariyogo ne giyudo chandruoge machal kuom higini 18 mogik mane tungini ng’eny ei Juda. Ne gitiyo kanyachiel e migawo ma Nyasaye nomiyogi. Giduto ne giyudo chandruoge kendo nochunogi pondo ne wasikgi. Jehova nojiwogi ng’ato ka ng’ato. Nenore ni Baruk nowuok e ot mar jondiko ma ne gin jo huma e Juda. Muma luonge ni jandiko, kendo Seraya owadgi ne en jal maduong’ kuom jogo ma ne tiyo e od ruoth. Mana kaka Baruk, Seraya bende bang’e notiyo kanyachiel kod Jeremia ka gilando weche mokor mag Jehova. (Jer. 36:32; 51:59-64) Chiwruok mar yawuot Neria mondo giti kanyachiel gi Jeremia e kinde mag chandruok ne otego kendo ojiwo janabino. In bende, jogo mochung’ motegno matiyo kanyachiel kodi nyalo jiwi e tij Jehova.

13. Kaka onyis e ite mar 63, Ebed-melek notimo ang’o ma nonyiso ni ne en osiep maber ne Jeremia?

¹³ Ebed-melek nokonyo Jeremia e yo makende. Kane mirima omako jodong gwenge, ma giwito Jeremia e bugo motimo chuodho mondo otho kuno, jal ma ne oyie keto ngimane ka marach mondo okony Jeremia ne en Ebed-melek Ja-Ethiopia, jal ma ne en wendo e pinyno. Ne en ofisa ma ne tiyo e od ruoth. Ne odhi ayanga ir Zedekia ma noyudo obet e dho Ranga Benjamin. Ka en gi chir, Ebed-melek nokwayo Zedekia mondo oyiene ogol Jeremia e bugono. Ne okawo ji 30 mondo okonye e tijno, nimar Ebed-melek ne ochich ni wasigu mag Jeremia ne nyalo temo geng’o tijno. (Jer. 38:7-13) Ok wang’eyo ni Ebed-melek ne nigi tudruok gi Jeremia e okang’ maromo nade. To nikech giduto ne gin osiepe Jehova, wanyalo wacho gadier ni osiep ma ne nie kind Ebed-melek gi Jeremia ne en motegno. Ebed-melek nong’eyo ni Jeremia ne en janabi mar Jehova. Ne owacho ni gima jotend gwengego notimo ne Jeremia ne en ‘gimarach,’ kendo Ebed-melek ne oikore kata mar lalo tije mondo otim gima kare. Ee, Ebed-melek ne en ng’at maber. Ne ober ahinya ma nomiyo Jehova osingone niya: “Anagoli e chandruok [e ndalono ma Jerusalem noyud masira] . . . ni kech iseketori kuoma.” (Som Jeremia 39:15-18.) To mano kaka Jehova ne opwoye maber! Donge in bende diher bedo kod osiep machalo gi Ebed-melek?

14. Gin weche mage ma wang’eyo kuom jood Shafan, koda tudruok margi gi Jeremia?

¹⁴ Moko kuom osiepe Jeremia ne gin yawuot Shafan adek kod nyakwar Shafan achiel ma wuowi. Ne giwuok e ot mar joma ne nigi migepe madongo, nimar Shafan noyudo kinde moro osetiyo kaka jandiko mar Ruoth Josia. Kane wasigu mag Jeremia okwongo loso chenro mar nege, “Ahikam wuod Shafan nodok ni Jeremia, ni kik gichiwe e luet ji.” (Jer. 26:24) Ahikam ne nigi owadgi miluongo ni Gemaria. Kane Baruk osomo weche kum mag Nyasaye ne oganda, Mikaya wuod Gemaria nowinje kendo ne odhi mowachone Gemaria wuon mare koda jodong gwenge mamoko wachno. Nikech ne giluor ni Jehoiakim ne nyalo kawo wachno marach, ne giwacho ne Jeremia kod Baruk mondo odhi opond. To kane ruoth otamore wach ma nowuok kuom Nyasaye, Gemaria ne en achiel kuom jogo ma nosayo ruoth ka gikwere ni kik owang’ pien moban ma ne ondikie wechego. (Jer. 36:9-25) Jeremia nomiyo Elasa ma bende ne en wuod Shafan, barua ma ne ondikie weche mokor mondo okow ne Jo-Yahudi ma ne nie twech Babulon. (Jer. 29:1-3) Koro wasenono ni ne nitie yawuot Shafan adek kod nyakware achiel, ma noriwo lwedo janabi mar Nyasaye. Donge nyalo bedo ni Jeremia ne mor ahinya kod joma kamago! Ne gin osiepe, to ok ni nikech ne gihero chamo chiemo machal kata manyo mor e yore machal. Osiep mane nitiere e kindgi, ne otenore kuom weche madongo moloyo mago.

YIER OSIEPENI E YO MARIEK

15. En ranyisi mane maber ma Jeremia noketonwa kuom wach yiero osiepe?

¹⁵ Inyalo puonjri kuom kaka Jeremia ne tudore gi joma nodak e tieng’ achiel kode, jomaricho koda jomabeyo. Ruoth, jodong gwenge, jonabi mariambo, koda jotend jolweny, ne jiwo Jeremia ahinya mondo olok ote ma Nyasaye ne omiye. Kata kamano, Jeremia ne ok otimo kamano. Chung’ne motegno ne ok omoro jogo, to kata kamano en ok nodewo mano, nikech gimaduong’ ma ne odwaro ok ne en mako osiep kodgi. E kindego duto osiepne maduong’ moloyo ne en Jehova. Ka chung’ne motegno ne dhi miyo ji okwede, Jeremia ne oikore ne akwedeno. (Som Yuagruok 3:52-59.) Mana kaka waseneno, ne nitie joma ne riwo Jeremia lwedo e tiyone Jehova.

16, 17. (a) En kony mane ma jatich Jehova nyalo yudo kuom osiepne maber? (b) Kata bed ni idak e piny mane, inyalo yudo osiepe mabeyo kanye?

¹⁶ Gima nomiyo Ebed-melek obedo osiep maber ne en yie koda geno ma ne en-go kuom Jehova. Ebed-melek ne nigi chir mar kawo okang’ mapiyo mar reso ngima Jeremia. Baruk bende noyie bedo kod Jeremia kuom kinde mang’eny kendo ne okonyo Jeremia lando ote mag Jehova. Osiepe mabeyo ei kanyakla mar Jokristo bende nyalo konyowa mana kaka osiepe mabeyo nokonyo Jeremia. Nyaminwa miluongo ni Cameron, ma jahigini 20 ma en painia, mor ahinya kod kaka nyaminwa Kara, mabende en painia, nojiwe. Cameron wacho niya: “Kara nojiwa mondo aket Jehova obed mokwongo e ngimana, koketona ranyisi maber kendo jiwa gi wechene.” Kata obedo ni Kara nodak mabor gi Cameron, Kara ne jagoyo ne Cameron simo, kendo ndikone barupe mondo ong’e kabe osiepne ne dhi maber kendo mondo gijiwre. Cameron medo wacho kama: “Kara nong’eyo chal mar ngimawa kaka joot, kendo nong’eyo chandruok ma ne ayudo kane nyaminwa maduong’ oweyo lamo Jehova. Ne okonya ahinya e kindego duto. Ok ang’eyo gima datimo ka dine bed ni Kara ok okonya kamano. Kara osekonya ahinya.”

¹⁷ Inyalo yudo osiepe mabeyo ei kanyakla mar Jokristo, kata bed ni gin mbeseni kata ok gin mbeseni. Owete koda nyimine nigi yie achiel kodi, uduto uluwo chike machal, uduto uhero Jehova, un gi geno achiel, kendo nyalo bedo ni uromo gi tembe machalre. Inyalo tiyo kanyachiel kodgi e tij lendo. Gibiro jiwi seche ma in gi chandruok, to in bende ibiro jiwogi. Gibiro mor kanyachiel kodi sama iyudo gweth e tij Jehova. E wi mano, osiep machalo kamago nyalo dhi nyime nyaka chieng’.​—Nge. 17:17; 18:24; 27:9.

18. Wapuonjore ang’o kuom kaka Jeremia noyiero osiepe?

¹⁸ Puonj mwaseyudo kuom Jeremia kaluwore gi wach yiero osiepe, nenore maler. Ket adiera mar wachni e pachi: Ok inyal mako osiep kod joma yie margi kwedo puonj mag Muma, kae to in iwuon idong’ kichung’ motegno e wach Nyasaye. Luwo puonjni en gima dwarore ahinya e kindewagi mana kaka ne dwarore e kinde Jeremia. Mondo omi ochop ote ma ne omiye kendo oyud gweth mag Jehova, Jeremia ne oikore mar bedo ng’at mopogore gi jo mang’eny ma nodak e ndalone. Donge in bende iseng’ado mar timo kamano? Jeremia noyiero osiepe ma ne nigi yie kaka mare, kendo ma ne riwe lwedo e chopo otene. Ee, Jokristo duto mohero Jehova, nyalo yudo puonj kuom Jeremia kaluwore gi wach yiero osiepe e yo mariek.​—Nge. 13:20; 22:17.