Chokruoge ma ‘Jiwo Hera kod Timbe Mabeyo’

KUOM kinde duto ma Jehova osebedoga gi joge, jogego osebedo ka chokore kanyachiel e yo mochanore maber. E kinde Jo-Israel, chwo ne dhiga Jerusalem e sewni kata chokruoge adek madongo. (Rap. 16:16) E ndalo joote, Jokristo ne chokorega kanyachiel ma ok gibare. Kinde mang’eny, ne gichokorega e ute jowetegi. (File. 1, 2) E ndalogi, wabedoga gi chokruoge mag kanyakla kod mamoko madongo. Ang’o momiyo dwarore ni jotich Nyasaye ochokre kanyachiel? Gima duong’ momiyo gitimo kamano en ni mondo gilam Nyasaye.​—Zab. 95:6; Kol. 3:16.

² Chokruogego konyo bende jo mamoko mobiro. Muma wuoyo e wi Sawo mar abiriyo mar Kiche konyiso ni ne owach ne Jo-Israel niya: “Neuru ni uchoko ji duto; chwo, mon, nyithindo, kaachiel gi jodak manie miechu mondo giwinj kendo gipuonjre luoro Jehova Nyasachu kendo girit weche duto mag Chikni.” (Rap. 31:12) Nenore maler ni gima duong’ momiyo ji ne chokore kanyachiel en ni mondo ‘opuonjgi gi Jehova.’ (Isa. 54:13) Chokruoge bende miyowa thuolo mag ng’eruok, jiwruok, kendo mondo owete gi nyimine otegwa.

CHOKRUOGE MAG KANYAKLA

³ E higa 33 bang’ Kristo, jopuonjre ma ne ochokore kanyachiel bang’ Pentekost ne odhi nyime luwo puonj mag joote kendo “pile ka pile, ne gijobedo e hekalu ka gin e achiel.” (Tich 2:42, 46) E higni mamoko bang’e ka Jokristo ne chokore kanyachiel mondo gilem, ne gisomoga Ndiko maler moriwo nyaka barupe ma joote kod jopuonjre mamoko ma Jokristo ne oronegi. (1 Kor. 1:1, 2; Kol. 4:16; 1 The. 1:1; Jak. 1:1) Kanyakla mangima bende ne chokorega mondo giwuo gi Nyasaye e lamo. (Tich 4:24-29; 20:36) Seche moko bende ne iganonegiga kaka tije ma jomisonari ne timo ne miyo ji mang’eny ng’eyo Nyasaye e alwora mamoko. (Tich 11:5-18; 14:27, 28) Ne gijanono puonj mag Muma kod kaka weche ma ne okor ne chopo. Ne ipuonjogi timbe mowinjore gi Jokristo kod luoro Nyasaye. Ne ijiwo ji duto mondo gibed jokinda e yalo wach maber.​—Rumi 10:9, 10; 1 Kor. 11:23-26; 15:58; Efe. 5:1-33.

⁴ E ndalowagi, chokruoge mag Jokristo pod itimo mana e yo ma chal gi ma ne itimogigo e kinde joote. Waluwo puonj ma yudore e Jo-Hibrania 10:24, 25 ma wacho niya:“Wadewreuru . . . , ma ok wajwang’ bedo e chokruogewa kanyachiel mana kaka jomoko osebet gi timno, to wajiwreuru, to moloyo sa muneno ni chieng’no medo sudo machiegni.” E kinde giko mar piny marach ma ngima tekieni, dwarore ahinya ni wabed gi kinde mag jiwruok ka wachokore kanyachiel ma ok wabare mondo mi wasik ka wategno e winjruokwa gi Nyasaye kendo wachung’ motegno kaka Jokristo. (Rumi 1:11, 12) Kaka Jokristo, wadak e kind tieng’ morochore kendo mobam. Wasetamore timbe ma ok nyis luoro Nyasaye kendo wasekwedo gombo mag pinyni. (Fil. 2:15, 16; Tito 2:12-14) Ka kuom adier, be nitie ka machielo ma dwaher betie ma loyo riwore gi jo Jehova? (Zab. 84:10) Donge bedo gi kinde mag puonjruok kendo wuoyo e wi Wach Nyasaye en gima ber moloyo? Non ane chokruoge mopogore opogore moseik mondo okonywa.

CHOKRUOK MA GIKO JUMA

⁵ Twak mar Ji Duto e ma ichakogago chokruok mar giko juma. Igologa twagno mondo okony ji duto ma moko kuomgi nyalo bedo ni e ka ohango biro e chokruok. Twak mar ji duto konyo ahinya e tego yie mar ji duto, bed ni gin jo ma pod nyien kata gin jolendo mag kanyakla.​—Tich 18:4; 19:9, 10.

⁶ Yo ma Kristo Yesu, jootene, kaachiel gi jowetegi ne timogo chokruoge chalre mana gi kaka itimo e kanyakla mag jo Jehova ma ndalogi. Onge kiawa ni Yesu e ma ne en jagol-twak mong’ith moloyo ji duto mosegadak e piny. Nitie jo ma nowacho kuome niya: “Onge ng’at ma osegawuoyo kamano ngang’.” (Joh. 7:46) Yesu ne wuoyo kaka ng’at ma wechene oa kuom Nyasaye, to mano ne miyo oganda ma winje dong’ ka wuoro ahinya. (Mat. 7:28, 29) Jo ma ne oyie mondo wechene ochop e chunygi ne yudo puonj mogundho. (Mat. 13:16, 17) Jootene bende noluwo mana ranyisine. Tich Joote 2:14-36, nyisowa kaka Petro nogolo twak malich miwuoro chieng’ Pentekost e higa 33 bang’ Kristo. Ji alufe ne oikore timo lokruok bang’ winjo twak ma Petro nogolono. E kinde ma bang’e, ji mang’eny ne obedo gi yie bang’ winjo twak machielo ma Paulo nogolo Athene.​—Tich 17:22-34.

⁷ Kamano bende, e ndalowagi, ji milionde yudoga puonj mabeyo kuom winjo twak mar ji duto migologa e kanyakla juma ka juma, kaachiel gi twege migologa e chokruogewa madongo. Twege ma kamago konyowa makore gi puonj mag Jokristo kendo chung’ motegno e tij yalo wach Pinyruoth. Ka wagwelo jo ma ne omor gi wach ma ne oyalnegi kod jo mamoko duto, wanyalo miyo ji mang’eny ochak ng’eyo puonj mag Muma.

⁸ Twak mar ji duto puonjo ji weche mopogore opogore. Moko kuom wiye miwuoyoe gin kaka: Lero puonj moko madongo manie Muma, weche mokor e i Muma, puonj moa e Ndiko ma nyalo tayowa e ngimawa mapile, puonj ma nyiso kaka joot onego odag, kend, pek ma rowere romogo, kod timbe mabeyo ma Jokristo onego obedgo. Wiye moko to jiwo ahinya gik miwuoro ma Jehova osechueyo. Mamoko to puonjowa e wi ranyisi mag jomoko manie Muma ma ne onyiso yie motegno, chir, kod nano e tem.

⁹ Mondo mi twak mar ji duto okonywa maber, dwarore ahinya ni wachik itwa malong’o, wael Ndiko ma jagol-twak nyisowa, kendo waluwre kode sa ma osomogi kolerogi. (Luka 8:18) Sa ma wabedo gadier kuom weche mipuonjowa, wabiro ng’ado mar makore motegno gi puonjgo kendo tiyo kodgi e ngimawa.​—1 The. 5:21.

¹⁰ Ka jogol-twak nitie moromo, ibiro golga ne kanyakla twak mar ji duto juma ka juma. Kinde mang’eny, mano nyalore ka ogwel jogol-twak moa e kanyakla mamoko. Ka jogol-twak nok, to inyaloga gol twegego nyading’eny kaka nyalore.

¹¹ Itimoga Puonjruok mar Ohinga mar Jarito bang’ twak mar ji duto. Puonjruogno itimoga e yor penjo gi dwoko kitiyo gi sula ma yudore e gocho mar puonjruok mar Ohinga mar Jarito. Jehova pidhowa chiemb chuny e sa mowinjore kokalo kuom Ohinga mar Jarito.

¹² Sula mipuonjruokgo konyoga ji ng’eyo kaka ginyalo tiyo gi puonj mag Muma e ngimagi mapile. Sulago tego Jokristo mondo kik gibed gi “roho mar pinyni” kata timbe ma ok ler. (1 Kor. 2:12) Ohinga mar Jarito bedoga gi puonj moko mag Muma moler e yo momedore kaachiel gi weche mokor, to mano konyoga ji duto dhi riat gi adiera mosepuonj kendo miyo gisik e yor jo matir. (Zab. 97:11; Nge. 4:18) Bedo e Puonjruok mar Ohinga mar Jarito kendo dwoko penjo kata chiwo paro sa ma itayo chokruogno nyalo miyo wabed gi geno mar dak e piny manyien kendo makare ma Jehova osingo. (Rumi 12:12; 2 Pet. 3:13) Sa ma wadhi e chokruoge Jokristo, mano konyowa bedo gi olembe ma roho nyago kendo mano medowa siso mar tiyo ne Jehova gi kinda. (Gal. 5:22, 23) Chokruogego tegowa mondo wanan e bwo tembe kod chandruoge, kendo gikonyowa gero “mise maber ne kinde ma biro” mondo ‘wamak matek ngimano ma en ngima madier.’​—1 Tim. 6:19; 1 Pet. 1:6, 7.

¹³ En ang’o ma wanyalo timo mondo wanyisgo ni wamor gi chiemb chuny mimiyowa e chokruogni? Onego watim ikruok chon, bed ni watimo kamano kendwa kata gi joodwa. Bende, onego wasom Ndiko moketnwa chon kae to wachiw paro sa chokruok kwatiyo gi wechewa wawegi. Timo kamano biro miyo adiera ma wapuonjore odonj e chunywa, kendo paro ma wachiwo ka wanyisogo yiewa biro konyo jo mamoko. Chiko itwa malong’o ne dwoko kod paro ma jo mamoko chiwo bende biro miyo wayud puonj ma dwarore juma ka juma.

CHOKRUOK MA KOR JUMA

¹⁴ Jo kanyakla romoga juma ka juma e Od Romo ne chokruok miluongo ni, Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo. Chokruogni opog e kidienje adek moik mondo okonywa bedo “jo ma oromo chuth” ne tiyo tij Nyasaye. (2 Kor. 3:5, 6) Gik ma wabiro puonjore ibiro chiwga e program miluongo ni Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo​—Chenro mar Chokruok migoyoga dwe ka dwe. Weche ma nyalo konyowa chako wuoyo gi ji sa ma wayalonegi bende ni e iye kanyo.

¹⁵ Kidieny mokwongo e chokruogni iluongo ni, Mwandu ma Yudore e Wach Nyasaye. Okonyowa ng’eyo sigendni kod weche mamoko manie Muma, gik ma dibed ni nomiyo ondikgi gi kinde ma ne ondikgie, kod ng’eyo kaka wanyalo tiyo kodgi e ngimawa. Kidienyni oriwo twak, somo, kod thuolo ma ji chiwoe paro motudore gi somo mar Muma ma juma ka juma. Program mar Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo​—Chenro mar Chokruok oting’o ranyisi kod pichni mineno kaachiel gi kuonde tiegruok molos mondo okonywa lony gi weche manie Muma. Nono Muma e yo matut kamano konyowa e ngimawa wawegi kaachiel gi bero yo ma wapuonjogo mondo wabed jo “moromo chuth, moikore maber ne tije mabeyo duto.”​—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁶ Kidieny mar ariyo e chokruogni iluongo ni, Tiegri ne Tij Lendo. Oike mondo otiegwa waduto ne tij lendo mondo wabed gi nyalo mar yalo kod puonjo ji Muma. Mopogore gi migepe mag jopuonjre, vidio mag weche mwanyalo chako wuoyogo gi ji bende inyisoga. Kidienyni konyowa bedo gi “lep motieg maber” mondo wang’e ‘wach ma dwadwokgo jo mool.’​—Isa. 50:4.

¹⁷ Kidieny mar adek iluongo ni, Ngimawa Kaka Jokristo. Okonyowa ng’eyo kaka wanyalo tiyo gi puonj kod chike manie Muma e ngimawa pile ka pile. (Zab. 119:105) Migawo maduong’ e kidieny mar adekni en Puonjruok Muma e Kanyakla. Mana kaka Puonjruok mar Ohinga mar Jarito, Puonjruok Muma e Kanyakla bende itimoga e yor mbaka mitiyoe gi penjo gi dwoko.

¹⁸ Dwe ka dwe, sa ma kanyakla oseyudo program mar Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo​—Chenro mar Chokruok, jachan buch jodongo kata jaduong’-kanyakla machielo ma konye nonoga weche man e chenrono adimba kae to ochano jo ma biro timo migepe mag chokruok. Juma ka juma, jaduong’ machielo molony e puonjo kendo ma bura mar jodongo osepwodho, e ma bedoga jakom e chokruogni. Tije mag jakom oriwo neno ni chokruok ochakore e wang’ sa kendo orumo e wang’ sa. Bende, opwoyo kendo ochiwo paro ma nyalo konyo jogo momi migepe mag tiegruok mondo gimed timo dongruok.

¹⁹ Ka wadhi e Chokruok mar Ngimawa kod Tijwa Kaka Jokristo ma ok wabare kendo ka watimo ikruok maber kaachiel gi chiwo paro, mano miyo walony gi weche man e Ndiko, wawinjo tiend puonj kod chike manie Muma, wabedo gi chir e yalo wach maber, kendo wabedo jo molony e loko ji obed jopuonjre Yesu. Mbekni ma owete gi nyimine goyo kod puonj michiwo e chokruogni konyo kata mana jo ma pok obatis mobedo Joneno. Mondo waikre maber ne chokruogni kaachiel gi chokruogewa mamoko, wanyalo tiyo gi gige timo nonro kaka Watchtower Library, JW Library ^® Ohinga mar Jarito LAIBRARI E INTANET^™, kod laibrari manie Od Romo. Laibrari manie Od Romo oting’o buge mopogore opogore ma Joneno mag Jehova osegoyo moriwo nyaka Fahirisi kod Buk Makonyo Joneno mag Jehova e Timo Nonro. Laibrarino nyalo bedo gi loko mogwaro mag Muma, concordance, diksonari, kaachiel gi buge mamoko minyalo timgo nonro. Ng’ato ang’ata nyalo tiyo gi laibrari manie Od Romono ka chokruok pok ochakore kata bang’ chokruok.

ROMO MAG DHI YALO

²⁰ Romo mag dhi yalo bedoga e kinde mopogore opogore e kor juma kata e giko juma. Grup mar jolendo chokore e romogo mondo giikre ne tij yalo wach maber. Kinde mang’eny, romogo itimoga e ute owete gi nyimine kata kuonde mamoko mowinjore. Od Romo bende inyalo tigo e timo romo mag dhi yalo. Bedo gi grube matindo tindo ma romo kuonde mopogore opogore e alwora mar kanyakla nyalo reso jolendo e wuoth mabor ka gidhi e alwora midwaro ni gidhie. Grubego nyalo miyo opog jolendo piyo-piyo kendo gichop ka ma gidhi yaloe ma onge digni. Bende, mano biro miyo obed mayot ne jarit-grup mondo otieg jolendo man e grup mare e yo maber. Kata obedo ni nitie ber mag keto grup ka grup orom yore, nitiere chal moko ma nyalo dwaro ni grube mamoko orom kanyachiel. Kuom ranyisi, ka po ni e kor juma jo manok kende e ma dhiga e tijwa mar yalo, nyalo bedo maber ka grube moko kata grube duto oromo kanyachiel e Od Romo kata girom ka moro machielo mowinjore. Kuom timo kamano, jolendo biroga yudo ng’at ma ginyalo yalogo. E odiechienge mag yueyo mag jopiny, kanyakla nyalo timo chenro mar romo kanyachiel e Od Romo ka mano owinjore kodgi. Bende, kanyakla nyalo yiero mondo gibed gi romo mar dhi yalo kanyachiel bang’ Puonjruok mar Ohinga mar Jarito.

²¹ Ka po ni grube mag lendo oromo yorgi-yorgi, jarit-grup e ma biro tayo romo mar dhi yalo. Kinde ka kinde, jarit-grup nyalo chano mondo jakonyne kata owadwa machielo mowinjore e ma ota romono. Jal ma dhi tayo onego oik weche moko ma nyalo konyo maber e tij yalo. Bang’ mano, kosepog ji, ng’ato achiel kuom jo grubno telo ne ji e lemo kae to gidhi achiel ka achiel e alwora monego gilendie. Romogo onego okaw kind dakika abich nyaka abiriyo kama, to ka otime bang’ chokruok moro mar kanyakla, onego obed machuokie moloyo. Romogo onego otim e yo ma jiwo ji, ma puonjogi yore ma nyalo tiyonegi maber, kendo ma nyisogi weche monego giluw sa ma gidhi e tij yalo wach maber. Jo ma pod nyien kod jo mamoko ma nyalo dwaro kony onego opog gi jolendo molony mondo giyud tiegruok.

CHENRO MAG CHOKRUOGE E KANYAKLA MANYIEN KOD MATINDO TINDO

²² Kaka jopuonjre Kristo medo bet mang’eny, e kaka kwan mag kanyakla bende medore. Kinde mang’eny, jarit-alwora e ma kwayoga mondo ochak kanyakla moro manyien. Nitie kinde moko ma grube matindo tindo nyalo neno ni ber mondo gichokre kanyachiel gi kanyakla moro man machiegni kodgi.

²³ Kata kamano, nitiere kanyakla moko matindo ma sa moro nyimine kende e ma nitie. Ka en kamano, seche ma nyaminwa moro lemo e lo kanyakla kata kotayo chokruoge, obiro timo kamano mana ka oumo wiye ka luwore gi kaka Ndiko chiko jo ma mine. (1 Kor. 11:3-16) Kinde mang’eny, obiro tayo chokruogego kobet piny kong’iyore gi jowinjo. Nyimine ok gol twege ka gichung’ e nyim kanyakla. Kar mano, gin gisomo asoma weche ma riwruok mar oganda Jehova oseiko ka gichiwo paro moko e wi wechego. Kata ginyalo keto migawono kaka mbaka e kindgi kata ginyalo time kaka ranyisi. Kuonde kaka mago, bad ofis biro keto nyaminwa achiel mondo obed kaka jal ma tudore gi ofis kendo chano weche mag chokruoge. To ka kinde ochopo ma koro owete nitie minyalo ket mondo orit wechego, owetego e ma biro timo migepego.

CHOKRUOGE MAG ALWORA

²⁴ Higa ka higa, itimoga chenro mondo kanyakla mopogore opogore manie alwora achiel obed gi chokruoge ariyo mag alwora. Itimogiga odiechieng’ achiel-achiel. Romo mag mor kaka mago miyoga jo mobiro kinde mag ‘yawo chunygi’ sa ma gichokore kaka Jokristo. (2 Kor. 6:11-13) Riwruok mar oganda Jehova paroga matut ka pok oyier wach maduong’ mogol e Ndiko ma dhi bedo wich ma tayo chokruogego kaachiel gi migepe mopogore opogore mag program. Ipuonjowa e chokruogego kokalo kuom twege, ranyisi, ranyisi ma nyiso kaka gimoro ne otimore adier, ranyisi ma ng’ato wuoyoe kende, kod penjo mipenjo ji mondo wayudgo puonj moko. Puonj michiwo e kinde mowinjorego tego kendo gero jogo duto mobiro. E chokruoge ariyogo, thuolo betgae mar tiso jopuonjre manyien ka ginyisogo ni gisechiwo ngimagi ne Jehova.

CHOKRUOGEWA MADONGO

²⁵ Dichiel e higa, itimoga chokruoge moko madongo. Kinde mang’eny, gibedoga chokruoge mag ndalo adek ma kanyakla mowuok e alwora mogwaro romoe kanyachiel. Bede ofis matindo tindo nyalo neno ni ber ka kanyakla duto manie bwo ofisgi oromo kanyachiel. E pinje moko, chenro mag chokruoge madongo kaka mago inyalo tim ka luwore gi chal mantie, kata ka luwore gi kaka riwruok mar oganda Jehova ochiko. E pinje moko, kinde ka kinde ichanoga mondo otim chokruoge madongo moriwo pinje kata chokruoge moko moyiedhi ma Joneno alufe mang’eny moa e pinje ma oko nyalo dhiye. Nyaka ne chakgi, ji mathoth osepuonjore wach maber mar Pinyruoth nikech huma ma chokruoge madongogo osekelo e pinje mitimogie.

²⁶ Chokruoge madongogo bedoga kinde ma oganda mosechiwore ne Jehova riwore e lamo kanyachiel ka gimor. Chokruogego osechiwo thuolo ma ileronwago adiera moko e yo momedore. E chokruoge moko madongo, igologa buge manyien mwanyalo somo wan wawegi, puonjorego e chokruoge mag kanyakla, kata tiyogo e yalo wach maber. Kindego bende chiwoga thuolo mag tiso ji. Chokruogego konyo ahinya e miyo dongruok obedie e tij Nyasaye. Chokruogego nyiso gadier ni oganda Jehova en riwruok mar owete ma gin Jokristo mosechiwore tiyo ne Nyasaye, kendo ma nigi kido ma nyiso ni adier gin jopuonjre Yesu Kristo.​—Joh. 13:35.

²⁷ Sa ma wadhi e chokruogewa mag kanyakla, chokruogewa mag alwora, kod chokruogewa madongo, wayudo jip ma konyowa timo dwach Jehova. Ipuonjowa bende mondo watang’ ne timbe maricho mag pinyni ma nyalo ketho yiewa kaka Jokristo. Chokruogego duto kelo duong’ gi pak ne Jehova. (Zab. 35:18; Nge. 14:28) Wamor ni Jehova osechiwo thuolo kaka mago mondo joge mosechiworene oyud chiemb chuny e kinde mag gikogi.

CHIEMO MODHIAMBO MAR RUOTH

²⁸ Dichiel e higa, kanyakla mag Joneno mag Jehova e piny mangima paroga tho Yesu Kristo. Iluongo nyasino ni Rapar mar Tho Kristo kata ni Chiemo Modhiambo mar Ruodhwa. (1 Kor. 11:20, 23, 24) Mano e chokruok maduong’ie mogik ne oganda Jehova e higa. Ndiko chikowa achiel kachiel ni mondo watim Rapar mar tho Kristo.​—Luka 22:19.

²⁹ Tarik mitimoe raparno luworega gi tarik ma ne itimoe Sawo mar Pasaka ka luwore gi Muma. (Wuok 12:2, 6; Mat. 26:17, 20, 26) Pasaka ne en sawo mitimo higa ka higa kiparogo Wuok ma ne Jo-Israel owuokgo Misri e higa 1513 ka Kristo podi. E kindeno, Jehova nowalo odiechieng’ mar apar gang’wen mar dwe ma ne giluongo ni Nisan mondo obed tarik ma Jo-Israel chamoe nyarombo mar Pasaka kendo mondo giwuog e tuech ma ne otuegigo e piny Misri. (Wuok 12:1-51) Ka ng’ato ni Jerusalem, onyalo ng’eyo tarigno kuom kwano odiechienge 13 ka dwe manyien osewuok e kor polo. Kinde mang’eny, tarik mar paro tho Kristo bedoga tarik ma dwe duto kwongo rienyie kaka en oduto.

³⁰ Mathayo 26:26-28 nyisowa weche Yesu owuon ma chiko kaka onego otim nyasi mar paro thone. En nyasi ma iye ok olichore ruok ma jo ma biro yudo pok mar locho kanyachiel gi Yesu Kristo e Pinyruodh polo timo. (Luka 22:28-30) Jokristo ma ok bi dhi locho gi Kristo kaachiel gi jo mamoko moyie biro, ijiwoga mondo gibedie sa ma itimo sawo mar Chiemo Modhiambo mar Ruodhwa kata obedo ni gin to ok gicham makate kata madho divai. Birogi e nyasino nyiso ni gimor gi chenro ma Jehova noketo mondo oresgo oganda dhano duto kokalo kuom Yesu Kristo Wuode. Ndalo manok ka pok otim Rapar mar tho Kristo, igologa twak moro makende mar ji duto moik mondo okony ji bedo gi siso mar dhi e Rapar kod puonjruok Muma.

³¹ Joneno mag Jehova ritoga kinde mag chokruok ka gin gi siso ahinya nimar chokruogego miyowaga thuolo mag ‘dewruok mondo wajiw hera kod timbe mabeyo.’ (Hib. 10:24) Jatich mogen kendo mariek temoga ahinya mondo gine ni puonj mimiyowa e chokruogego owinjore kodwa. Kuom mano, ijiwo jotich Jehova duto kaachiel gi jo ma ne omor gi wach ma ne oyalnegi mondo gibi e chokruoge ma ok gibare e ka giyud puonj mabeyo ma biro konyogi. Sa ma jotich Nyasaye nyiso ni gimor gi puonj ma Jehova chiwonegi kokalo kuom riwruok mar oganda mare, mano miyo gibedo e winjruok achiel. To maduong’ moloyo en ni mano miyo gipako Jehova kendo gimiye duong’.​—Zab. 111:1.