Ohinga mar Jarito e Dho Ingresa Mayot—Gimomiyo Igoye
KUOM higini mathoth, chwo gi mon e piny mangima osenyiso ni gimor gi puonj mag Muma ma giyudo e Ohinga mar Jarito. E dwe mar Julai 2011, ne ochak goyo Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot. Gasedno nowacho kama: “Gocho manyienni, ibiro goyo kitemogo kuom higa achiel, to ka oyud ni okonyo to ibiro dhi nyime goye.”
Koro wamor landonu ni waseng’ado ni gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot biro dhi nyime. E wi mano, ibiro chak goye bende e dho Faransa, Portuguese, kod Spanish mayot.
GIMOMIYO JI OHERO GASEDNO
Moko kuom ji mathoth mawuok South Pacific nowacho kama bang’ yudo gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot: “Koro owete nyalo winjo mapiyo tiend puonj duto manie Ohinga mar Jarito.” Nondik niya e barua moro: “Sani koro thuolo ma ne itiyogo e manyo tiend weche moko e diksonari, kendo temo lero tiend weche moko matek winjo, koro itiyogo e rango ndiko kod kaka gitudore gi wach mipuonjruok.”
Miyo moro ma noyudo tiegruok e kolej ma Amerka wacho kama: “Kuom higini 18, asebedo ka awacho kendo ndiko mana dho Ingeresa ma joma osomo ahinya ema nyalo winjo. Nabedo gi tim mar wuoyo kendo paro weche e yo mogajore ahinya maok ochuno. Nafwenyo ni ne dwarore atim lokruok maduong’ ahinya kuom yo ma ne awuoyogo kendo parogo gik moko.” Koro sani ka en jalendo ma nigi nyak, owacho niya: “Gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot osekonya e okang’ malach. Weche motigo e gochono, ketona ranyisi maber kuom kaka anyalo chano wechena e yo mayot.”
Nyaminwa moro e piny Ingresa, ma ne obatisi e higa 1972 nondiko kama kaluwore gi gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot: “Kane asomo gocho ma ne okwongo wuok, nawinjo mana ka gima Jehova obet e batha, komako goka kendo wasomo kanyachiel. Ne chalo mana ka gima wuoro somone nyathine sigana kapok gidhi nindo.”
Nyaminwa moro ma ne obatisi chiegni higini 40 mosekalo to sani nie Bethel ma Amerka, nowacho ni Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot osekonye kinde ka kinde winjo tiend puonj moko e yo matut. Kuom ranyisi, sanduk mawiye wacho ni “Weche Moko Moler Tiendgi” e gocho mar Septemba 15, 2011, nolero tiend wach mayudore e bug Jo Hibrania 12:1 ni “joneno opie molworowa kaka bor polo” ma mano ne nyiso niya: “Jonenogo ne ng’eny ma ne ok nyal kwan-gi giduto.” Nyaminwano wacho niya: “Mano nomedo yawo pacha kuom kaka ne ajawinjo ndikono.” Nomedo wacho kama kowuoyo kuom chokruok mitimo juma ka juma: “Kata kapo ni nyathi chiwo dwoko mage kosomo achiel kachiel kowuok e Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot, wechego ok chalre gi manie Ohinga mar Jarito ma thoth jowinjo tiyogo. Omiyo dwoko ma nyathi chiwo pod mulo chuny jowinjo.”
Nyaminwa machielo ma bende wuok Bethel nondiko niya: “Kinde duto abedo gi siso mar winjo dwoko ma nyithindo chiwo e kanyakla. Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot osekonyogi chiwo dwoko ka gin gi chir. Dwoko ma gichiwo osebedo ka jiwa ahinya.”
Nyaminwa moro ma ne obatis e higa mar 1984 ne mor ahinya kuom yudo Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot. Nowacho kama: “Nawinjo mana ka gima an ema ne ondikna gasedno. Bedona mayot winjo tiend gik ma asomo. Omiyo sani an gi chir mar chiwo paro e Puonjruok mar Ohinga mar Jarito.”
EN GASET MA JONYUOL OGENO AHINYA
Miyo moro ma nigi nyathi ma wuoyi ma jahigini abiriyo, nowacho niya: “Chon kane watimo ikruok ne Puonjruok mar Ohinga mar Jarito, ne en tich matek lero ne wuoda weche moko.” Gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot osekonyo miyono nade? Nondiko kama: “Awuoro ahinya ni sani wuoda koro nyalo somo paragraf kendo winjo tiend gik moko maok ochuno ni alerne. Nikech weche motigo ok tek, kendo sentens bende ok boyo, sani ok oluor somo. Tinde oiko paro mobiro chiwo e chokruoge maok akonye, kendo oketo pache duto kuom puonjruok mitimo maok ool.”
Miyo moro ma nigi nyathi ma nyako ma jahigini ochiko nondiko kama: “Chon ne wakonye iko dwoko ma obiro chiwo e chokruoge. Sani to koro otimo ikruokno kende owuon. Tinde walerone mana weche matin ka dichiel. To nikech sani wechego wuok e chunye, omor ahinya gi Puonjruok mar Ohinga mar Jarito.”
NYITHINDO TO WACHO ANG’O E WI GOCHONI?
Nyithindo mang’eny neno ni gin e ma olosnegi gocho mar Ohinga mar Jarito e dho Ingresa mayot. Rebecca ma jahigini 12 nokwayo kama: “Akwayou ni udhi nyime goyo gasedno! ” Nomedo wacho niya: “Ahero ahinya somo kama wacho ni ‘Weche Moko Moler Tiendgi.’ Gochono yot ahinya ne nyithindo.”
Nicolette ma jahigini abiriyo, bende nigi paro machalo kamano. Owacho niya: “Chon ne ok yotna winjo tiend puonj manie Ohinga mar Jarito. Sani anyalo golo paro nyading’eny kenda awuon.” Emma ma jahigini ochiko nondiko niya: “Gochono osekonya ahinya an kaachiel kod owadwa ma jahigini auchiel. Sani koro wawinjo tiend puonj mathoth! Ero uru kamano!”
Nenore maler ni gocho mar Ohinga mar Jarito mondiki e dhok mayot osekonyo ji mang’eny nikech weche motigo yot winjo. To nikech okonyo e okang’ malach, koro ibi goye kanyachiel gi gocho mapile mosebedo kakonyo ji chakre higa mar 1879.
[Picha e ite mar 29]
[Picha e ite mar 30]
[Blab e ite mar 30]
“Sani koro thuolo ma ne itiyogo e manyo tiend weche moko e diksonari, kendo temo lero tiend weche moko matek winjo, koro itiyogo e rango ndiko kod kaka gitudore gi wach mipuonjruok”
[Picha e ite mar 31]
[Blab e ite mar 31]
“Awuoro ahinya ni sani wuoda koro nyalo somo paragraf kendo winjo tiend gik moko maok ochuno ni alerne”