SIGAND NGIMA
“Lweny En mar Jehova”
TARIK 28 JANUAR 2010, ne an e taon ma jaber miluongo ni Strasbourg e piny France. Ne en kinde koyo. Ne ok adhi kuno mana bayo, to ne an gi jowetena ma nomi migawo mar kedo ne ratiro mar Joneno mag Jehova e Od Bura ma Ulaya mar Ratiro mag Dhano (European Court of Human Rights). Wach maduong’ ma noterowa kanyo en ni sirkand France ne wacho ni Joneno mag Jehova me pinyno ne pok ochulo osuru ma romo dola 89,000,000 mag Amerka, kendo koro ne gibandhowa gowino. To gima ne duong’nwa moloyo kata pesano ne en ni nying Jehova oyud duong’, joge osik ka nigi nying maber, kendo gidhi nyime lame ka gin thuolo e pinyno. Gima notimore e od burano chieng’no nomiyo wabedo gadier ni “lweny en mar Jehova.” (1 Sa. 17:47) We anyisu ane gima notimore.
Wechego nochakore e giko higni mag 1990 ka ne sirkand France owacho ni ne dwarore ni ofiswa me pinyno ochul osuru e chiwo ma ne giyudo e kind higni mag 1993 kod 1996. Ne watero wachno e kot mopogore opogore e piny France, to ne ok ong’adnwa bura makare. Ne wamako apil e kot, to pod ne ok waloyo kes. Omiyo, sirkandno nokawo pesa ma dirom dola 6,300,000 mag Amerka, koa e akaunt mar ofiswa manie pinyno. Yo kende ma ne wanyalo yudogo pesago ne en tero kesno e Od Bura ma Ulaya mar Ratiro mag Dhano. Kata kamano, od burano nonyisowa ni warom gi loya mag sirkand France kod jal ma ne dhi wuoyo e lo od burano, mondo wane ka wanyalo winjore ka pok gichako yalo kesno.
Ne waparo ni jal ma ne dhi wuoyo e lo od burano ne dhi kwayowa ni wachul sirkand France pesa moro matin mondo watiek wachno. Kata kamano, ne wang’eyo ni ka wachulo kata mana siling’ achiel, to mano ne dhi tuomore gi puonj mag Muma ma wayiego. Owete gi nyimine e ma nogolo chiwogo mondo gisirgo tije mag Pinyruoth, omiyo, mago ne ok gin pes sirkal. (Mat. 22:21) To pod ne wadhi e romono mondo wachiw luor ne od burano.
Loya magwa e Od Bura ma Ulaya mar Ratiro mag Dhano, 2010
Ne watimo romono e achiel kuom ute mabeyo manie od burano. Romono ne ok ochakore maber. Jal ma ne wuoyo e lo od burano nochako wuoyo kowacho ni Joneno mag Jehova nonego ochul sirkand France osuru moko kuom pesa ma ne gikwayono. Ne wapo mana ka wapenje niya: “Be ing’eyo ni sirkand France osekawo dola 6,300,000 mag Amerka kowuok e akaunt mar ofiswa?”
Ne obwok ahinya ka ne wapenje penjono. Ka ne loya mag sirkand France oyie ni ne gikawo pesago, pache nolokore dichiel. Nokwerogi matek kae to otieko romono gie sechego. Gikanyono, ne wafwenyo ni Jehova notiyo gi yo ma ne ok wapar kata mondo okonywa loyo kesno. Ne wawuok kanyo ka wamor kendo ne wawuoro ahinya gima notimoreno.
Tarik 30, Jun 2011, Od Bura ma Ulaya mar Ratiro mag Dhano nong’ado ni ne waloyo kesno. Ne gigolonwa osuruno kendo ne ochik sirkand France ni oduoknwa pesawa ma ne gisekawo kaachiel gi ohala moro e wiye! Bura ma nong’adno osekonyo e siro lamo maler e piny France nyaka e kindegi. Penjo ma ne wapo ka wapenjono ma inyalo pim gi kidi achiel ma nogoyo wi Goliath e ma noloko weche. Ang’o momiyo ne waloyo burano? En nikech, mana kaka Daudi nonyiso Goliath, “lweny en mar Jehova.”—1 Sa. 17:45-47.
Mano kende ok e kes ma waseloyo. Chop sani, waseloyo kes 1,225 e od buche ma malo e pinje 70 kod e kot mamoko, kata obedo ni sirkende ma roteke kod dinde mag miriambo osebedo ka kwedowa. Buche ma waseloyogo osekonyo e siro ratiro ma wan-go e weche mag lamo, lendo e lela, tamruok timo nyasi ma ok winjre gi yiewa, kod e weche mag medo ng’ato remo.
Ere kaka nadhi yalo kes ma nomakowa e pinje mag Ulaya kata obedo ni natiyo e Ofiswa Maduong’ man Amerka?
JONYUOLNA MA NE GIN JOMISONARI NOKONYA AHINYA
Jonyuolna ma gin George kod Lucille, nodhi e klas mar 12 mar Skul mar Gilead, kendo nomigi migawo e piny Ethiopia kama nonyuolae e higa mar 1956. Ne gichaka ni Philip nikech Filipo ma ne en jaland Injili e kinde Jokristo mokwongo. (Tich 21:8) Higa ma noluwo sirkal nogoyo tijwa marfuk. Kata obedo ni pod natin, nanyalo neno kaka joodwa ne lamo Jehova aling’ ling’. Kinde kaka mago ne mora ahinya nikech pod natin! Gima lit en ni sirkal noriembowa e pinyno e higa mar 1960.
Nathan H. Knorr (koracham) ka nolimo joodwa Addis Ababa, Ethiopia, 1959
Ka ne wadar ma wadhi Wichita, Kansas, e piny Amerka, jonyuolna nodhi nyime lendo gi kinda mana kaka jomisonari. Ne gipuonja adiera kaachiel gi nyaminwa maduong’ miluongo ni Judy kod owadwa matin miluongo ni Leslie, ma bende ne onyuol e piny Ethiopia. Notisa ka ajahigni 13. Higni adek bang’e, joodwa nodar ma wadhi e taon mar Arequipa e piny Peru kama jolendo ne dwaroree moloyo.
E higa mar 1974 ka ne ajahigni 18, ofiswa ma Peru nomiya migawo mar bedo painia makende kaachiel gi owete moko ang’wen. Nonego walendi e alwora ma pok nolendiega ma yudore e Gode mag Andes. Mano noriwo lendo ne Jo-Quechua kod Jo-Aymara. Ne watiyoga gi mtoka moro ma nolos ka yie maduong’ ma bende ne wadak e iye. Ne wachako mtokano ni “The Ark” nikech yo ma nolosego. Pod aparo kaka nalendo ne jogo ka anyisogi ndiko ma wacho ni Jehova chiegni tieko dhier, tuoche, kod tho. (Fwe. 21:3, 4) Ji mang’eny norwako adiera.
Odwa ma niluongo ni “The Ark,” 1974
ADHI E OFISWA MADUONG’
E higa mar 1977 ka ne owadwa Albert Schroeder ma ne nie Bura Matayo olimo piny Peru, nojiwa mondo apong’ fom mar kwayo tiyo e Bethel ma Amerka. Natimo kamano. Mapiyo bang’ mano, nogwela e Bethel ma Brooklyn tarik 17 Jun, 1977. Kuom higni ang’wen ma noluwo, natiyo e Migawo mar Ler kod Migawo mar Loso Kuonde Mokethore.
Odiechieng aruswa, 1979
E dwe mar Jun 1978, naromo gi Elizabeth Avallone ka ne wan e chokruok moro moriwo pinje ma notim New Orleans, Louisiana. Mana kaka an, en bende nodongo e adiera kendo adiera e ma ne chiko ngimane. Elizabeth nosebedo japainia mapile kuom higni ang’wen, kendo nodwaro dhi nyime tiyo ne Jehova kuom thuolone duto. Ne wadhi nyime tudore kode, kendo bang’ kinde ne wang’ado ni ne wadhi kendore. Ne wakendore tarik 20 Oktoba, 1979, kendo nogwelwa mondo wati e Bethel.
Owete gi nyimine ma ne nie kanyakla ma Brooklyn Spanish ma e kanyakla ma ne wahango dhiye, norwakowa gi mor. Kendo kuom higni duto ma wasebedo e Bethel, kanyakla mamoko adek osesirowa ahinya. Wamor ahinya gi yore duto ma osiepewa kod joodwa osekonyowago e rito jonyuolwa ma koro oseti.
Jo Bethel ma ne nie kanyakla mar Brooklyn Spanish, 1986
ACHAKO TIYO E MIGAWO MAR CHIKE
E dwe mar Januar 1982, nabwok ahinya ka notera e Migawo mar Chike e Bethel. Higni adek bang’e, nokwaya ni adhi apuonjra chike e yunivasiti mondo abed loya. Nawuoro ahinya ka nafwenyo ni kes mang’eny ma Joneno mag Jehova oseloyo e kot, e ma osebedo ka medo siro ratiro ma ji mang’eny nigo e piny Amerka kod pinje mamoko. Ka ne wan e klas, ne wanono wechego e yo matut.
Ne an jahigni 30 kende ka noketa mondo achung’ ne Migawo mar Chike e higa mar 1986. Ne amor ahinya ni owete matayo ne omiya migawo maduong’no ka pod atin. Kata kamano, ne aluor nikech ne ok ang’eyo gik mang’eny e migawono.
Nabedo loya ma sirkal opwodho e higa mar 1988, Kata kamano, ne ok afwenyo kaka somo mar yunivasiti ne osemiyo winjruokna gi Jehova odok chien. Somo ma malo nyalo miyo ng’ato obed gi sunga koparo ni koro en ng’at makende moloyo jomamoko ma ok osomo kaka en. Elizabeth ne okonya ahinya. Nokonya keto pacha e timo gik ma ne nyalo konya tego winjruokna gi Jehova mana kaka natimoga ka ne pok adhi e yunivasiti. Timo mano nokawa kinde, kata kamano, amor ni natego winjruokna gi Jehova. Gik ma notimorenago nokonya fwenyo ni somo ma malo ok e gima duong’. Hero Jehova, bedo gi winjruok maber kode, kendo hero owete gi nyimine e gima kelo mor madier.
TIYO GI CHIK SIRKAL E SIRO RATIRO MAR WACH MABER
Ka ne asetieko tiegora e yunivasiti, ne aketo pacha e Migawo mar Chike e Bethel kod kedo ne wach maber e kot. Migawo ma ne atimo ne ber, kata kamano, ne nitie pek moko nikech lokruoge ma ne timore e riwruogwa. Kuom ranyisi, ne wausoga bugewa ma lero Muma. Kata kamano, e higa mar 1991, ne okwa Migawo mar Chike mondo onon kaka wanyalo chiwo bugewa ma ok wakwayo pesa moro amora. Bang’ kinde, Joneno mag Jehova nochako chiwo buge nono ma onge chudo. Mano nokelo yot e tije mag Bethel kod tij lendo kendo chop sani ok wachulga osuru ma ok ochuno. Jomoko ne paro ni lokruogno ne dhi miyo wadong’ ma onge pesa kendo chungo tijwa mar lendo. Mano ne ok otimore. Kwan mar jolendo osemedore ahinya chakre higa mar 1990 kendo ji mang’eny sani nyalo yudo chiemb chuny ma ok gichulo gimoro amora. Asepuonjora ni lokruoge madongo ma timorega e riwruogwa dhi maber nikech Jehova ema konyowa kotiyo gi jatich mogen kendo mariek.—Wuok 15:2; Mat. 24:45.
Ok waloga kes e kot mana nikech wakawoga loya mabeyo. Kinde mang’eny, gima konyowaga en timbewa mabeyo. Naneno mano maler e higa mar 1998 ka ne owete adek ma ne nie Bura Matayo kod mondegi odhi e chokruoge moyiedhi e piny Cuba. Ne ging’won kendo ne gichiwo luor ne ji duto, to mano nomiyo jotend sirkal oneno ni ok wadonjrega e weche mag siasa, kendo mano nochiwo neno moloyo kata gik ma ne wasenyisogi.
Kata kamano, nitie kinde ma chunowa dhi e kot kendo ‘tiyo gi chik sirkal e siro ratiro mar wach maber. (Fil. 1:7) Kuom ranyisi, nitie pinje moko man Ulaya kod piny South Korea ma kuom higni mang’eny ne ok oyienwa timo tije mamoko ka ng’ato otamore dhi e lweny. Mano nomiyo owete ma dirom 18,000 modak Ulaya kod mamoko ma kwan-gi okalo 19,000 e piny South Korea otue e jela nikech gitamore dhi e lweny.
Gikone, tarik 7 Julai, 2011, Od Bura ma Ulaya mar Ratiro mag Dhano notiyo gi kes mar Bayatyan v. Armenia e ng’ado bura. To mano ne oyawo ne owetewa gi nyiminewa man e pinje mag Ulaya thuolo mar tiyo tije mamoko ka gitamore dhi e lweny. Tarik 28 Jun, 2018, Kot Maduong’ e piny South Korea bende nong’ado bura ma kamano. Gima kamano di ne ok otimore ka po ni owetewa ma rowere di ne oriwo lwedo weche mag lweny.
Migawo mar Chike e ofiswa maduong’ kod manie ofisewa mamoko e piny ngima, tiyo matek mondo giked ne ratiro ma wan-go mar lamo Jehova kendo lando Pinyruodhe. Wan gi thuolo makende mar wuoyo e lo owetewa gi nyiminewa sama sirkal kwedogi. Bed ni waloyo kes moro e kot kata ooyo, wayudoga thuolo mar chiwo neno e nyim jotelo, ruodhi, kod ogendni. (Mat. 10:18) Jong’ad bura, jotend sirkal, jofwambo gi keyo weche, kod jomamoko, somoga ndiko ma waketo e kalatese mag kes magwa, kata samoro giwinjo ndikogo sama wan e nyim jong’ad bura. Joma chunygi ni kare puonjorega weche moko e wi Joneno mag Jehova kod gik ma wayiego. Moko kuom jogo osebedo Joneno wetewa.
EROKAMANO JEHOVA!
Kuom higni mokalo 40, asetiyo gi owetewa manie Migawo mar Chike e ofise mopogore opogore kendo asechung’ e nyim jong’ad bura mang’eny kod jotend sirkende. Ahero owetewa gi nyiminewa ma tiyo e Migawo mar Chike e ofiswa maduong’ kae, kod ma tiyo e ofisewa mamoko e piny ngima. Asedak e ngima mopong’ gi mor kod gueth.
Elizabeth osemakore koda kendo osejiwa ahinya kuom higni 45 mokalo. Osetimo kamano e kinde ma weche beyo kod e kinde ma weche tek. Ahere ahinya nikech osetimo duto monyalo kata obedo ni en gi tuo moro monyagorego kendo ma mayega teko.
Waseneno kaka wan wawegi ok wanyal locho kata yudo teko ka wagenore. To mana kaka Daudi nowacho, “Jehova miyo joge teko.” (Zab. 28:8) Adier, “lweny en mar Jehova.”