Noviembre
Majte 1 sá noviembre
Kʼianga jngo chjota xi tokjoan nchja̱ nga tikje nrʼoéjinni jotjínni kjoa, to chjotachininí kʼoa nangi síkʼéjna yaole (Prov. 18:13).
Nga tsín ʼyaa ngayeje tʼatsʼe Jonás, tjínjinkʼa xi kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín kisitjoson je xá xi kisʼenele kʼoa nga tsín kixi kitʼale Niná. Je Jeobá kʼoakitsole nga katafikájinkon chjota xi Nínive tsʼe nga ni̱kjeson. ʼNdele nga sitjoson jotsakʼinle, tosaa jngo chitso tsakʼejnaya xi xin ndiaa ki “nga tsakangale Jeobá” (Jon. 1:1-3). Tsa ñá kʼoajinsʼin kinikjaʼaitsjeen nga tsín bakinle nga je ni̱kasén ijngokʼa. Tonga je Jeobá alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen (Jon. 3:1, 2). Yaa ʼyañá jokoankjoan kjoaixi Jonás jokitso nga tsakʼétsʼoale Jeobá kʼianga tíjnaya tsʼoa̱ je jti̱ (Jon. 2:1, 2, 9). Likui jao tjínná nga nkjín kʼa tsakʼétsʼoale Jeobá, kʼoa yaa ʼyañá jokisʼe kon Jonás ninga tsakangale xá xi kitsjoale Jeobá. Jmeni xi kitso, bakó nga kisʼele kjoanangitokon, nga kitsjoa kjoanda kʼoa nga ñaki kʼoatjín kon nga sitjosonle Niná. Je Jeobá kui kiskotsenle jmeni xi nda kisʼin Jonás, kinrʼoéle nga tsakʼétsʼoale kʼoa tosi tonda profetale koan. Nʼio chjíle nga ndakjoanla katanrʼoé je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼoa kʼia tsjoá kjoafaʼaitsjen. w20.04 15 párr. 4-6
Mixkue 2 sá noviembre
[Je Pablo] tsakjákao kjoa xi tjítʼa xo̱n Escritura. Kʼoasʼin kitsoya, kʼoa kisikixiya kjoa (Hech. 17:2, 3).
Je chjotale Cristo xi títjon tsakatio koankjainle jme xi tsakʼinyale kʼoa kisijéle Niná je nganʼiotsjele nga koanjinle jotjínni je Énle. Tsakásjaiya tsa ya xo̱n Escritura yʼangini jmeni xi tsakʼinyale (Hech. 17:11, 12; Heb. 5:14). Chjota jebi ali tokui koankjainnile nga tsjoa kisatio kon, kʼoa ali tokui kisixánile Jeobá nga ya ñatjen koatio kao xi ngikʼa chjotale Cristo. Je kjoamakjain xi kisʼele yaa tsakʼangini jmeni xi tso je Énle Niná (Col. 1:9, 10). Jmeni xi tso je Énle Niná alikʼia bʼantjaiya (Sal. 119:160). Tobʼelañá, alikui bʼantjaiya ningalani sikiʼaonná jme xi kuitsoná jngo ndsʼee kʼoa tsa ai jée koa̱njngí. Kʼoati tsín bʼantjaiya kʼianga kjoa sʼená. Kuinga machjénni nga nda jchaa jotso je Énle Niná kʼoa kʼoéjngoaa tokoán nga ñaki kʼoatjín jme xi tso. Jngo yá xi na̱nga̱ kjio ja̱ma̱le alikui jme xi male ninga nʼio faʼa je ntjao̱. Kʼoatisʼinni, kʼiatsa ya Énle Niná chʼa̱ngiñá jmeni xi makjainná koasenkaoná kʼianga ñʼai tjín kjoa kuitjátojiaan. w20.07 9 párr. 6, 7
Xipe 3 sá noviembre
Tsakatéxomanajin nga kuinókjoayalaijin chjota naxinandá (Hech. 10:42).
Kʼianga binyakoaa je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi tjínle kjoachoya jékjoanni Jesús xi tibinyakoaa (Mat. 25:34-40). Jngo koya josʼin kuisenkoaa kʼiaa nga si̱tjosoán je xá xi tsakánele je chjotatjenngile, nga chjotale Cristo si̱koaa je chjota (Mat. 28:19, 20). Kʼianga tsjoánganʼio je “xi kjaʼaí barré” nʼio binyakao je ndsʼe̱ Cristo nga̱ kui xi mele nga kataʼmiyason je énnda xi tsʼe Chjotaxále Niná jngo tjíjtsa Sonʼnde (Juan 10:16). Tsa ya majngokoaa xi kjaʼaí barré, kʼianga ñandia ñandia ʼmiyasoán kʼoasʼin bakonilee kjoatsjoacha je Jesús kao chjotale xi ya tjínle kjoachoya ya ngʼajmi. Kʼoati miyole maa je Jeobá kao Jesús kʼianga kʼoasʼin nichjén je tao̱nná nga bʼainganʼioá xá xi je tjíobándiaale (Luc. 16:9). Tobʼelañá, koaan kʼoee tao̱n xi kʼoasʼin machjén nga bʼainganʼiole je xi kjoaxkón bichóne. Kʼoati koa̱n koatioá tao̱n ya jtín jña mangían kʼoa kuisenkoaa je ndsʼee xi ʼyaa nga nganʼio machjénle (Prov. 19:17). w20.04 24 párr. 12, 13
Bixine 4 sá noviembre
Alikui skoe̱xkón je Ninále chjotajchíngale [...]. Tosaa je kʼoasjengʼa je niná xi tsjoá nganʼio (Dan. 11:37, 38).
Je én xi tongini kinokjoa kʼoatso nga je rey xi norte tsʼe “alikui skoe̱xkón je Ninále chjotajchíngale”. Jósʼin kitjoson jebi. Je Unión Soviética koanmele kisichangi je religión xi tjín. Kʼianga nó 1918 je chjotaxá xi Unión Soviética tsʼe tsakʼéne nga kui kataʼmiyale je xti ya ndʼiaskuela nga tsín ʼya Niná tjín. Kʼoa jósʼin kitsjoale kjoajeya “je niná xi tsjoá nganʼio”. Nʼio tse tao̱n kisikje nga ngisa koannkjínya je chjotakjoajchánle kʼoa jmi ki̱cha̱ xi bomba basén tsakatse nga ngisa katasʼele nganʼio. Kʼianga jeki nichxin, je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe nʼio nkjín ki̱cha̱ xi síchjén chjotakjoajchán kisʼele xi ngisa nkjín millón chjota síkjeson. Je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe tsakinyakao xínkjín nga tsʼatsen je xi “chʼao kjoan xi síkixoya ngayeje”, xi tsonile, je Organización de las Naciones Unidas (Dan. 11:31). w20.05 6, 7 párr. 16, 17
Xoto 5 sá noviembre
Je ndsʼaibi [...] jekicha tsakai, tonga jekoansjaini (Luc. 15:32).
ʼYá xi koa̱n koasjai xi jekisikatío xále Niná. Je xi xínkjín mani, xi chjotajchínga sʼin tjío, je precursor kʼoa kao publicador. A tíjnaná jngo miyo kʼoa tsa xi xíngiaa mani xi jekisikʼéjna xále Niná. A kajinñá xi jekisikatío xále Niná kʼianga ʼmiyasoán jña nʼio tjín chjota kʼoa tsa kʼiaje̱ nga xki̱ ndʼia xki̱ ndʼia ʼmiyasoán. Tsa mele nga ʼya xi kuichosíxatʼa kʼoa tsa kʼoakuitsoná joʼmi, jñani tsʼe kʼoa tsa tsjoáná númerole teléfonole kʼoakʼuínlee nga je xi chjotajchínga sʼin tjío si̱kʼatolee. Jngo ndsʼee xi chjotajchínga sʼin tíjna, xi Thomas ʼmi itso: “Xi títjon sʼian kuinga kjonangile je ndsʼee kao tichjaa tsa be jñani tjío xi jekisikatío xále Niná, kʼoa tsa maije̱ kjonangile je ndsʼee tsa faʼaitsjenle tʼatsʼe jngo chjota xi tsín tibichóni kjoajtín. Kʼianga fisixatʼa je ndsʼee kʼoa tsa tichjaa xi jekisikatío xále Niná, kjonangile tʼatsʼe xtile kʼoa tsa tʼatsʼe xínkjín. Tjínkʼa xi kikao xtile kjoajtín ngasʼa, kʼoa tsa saʼnda jekitsoyason. Kʼoati koa̱n kuinyakoaa tsanda je nga katasíxá ijngokʼanile Jeobá”. w20.06 24 párr. 1; 25 párr. 6, 7
Taingo 6 sá noviembre
Sikjaʼaitsjenña je xále Jah; sikjaʼaitsjenña je xá xi naskánatjín kinʼiai nichxin kjoatse (Sal. 77:11).
Toñá xi chjotaa xi maná nikjaʼaitsjeen jmeni xi kinʼia ngasʼa. Nga maná nikjaʼaitsjeen basenkaoná nga nindayaa yaoná, nga tsín tikui kʼoanʼiañá kʼoa tsín tikui nikjaʼaitsjenñá jmeni xi tsín kixi tíjna (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Koaan nga kʼoasʼin si̱ngalee je kjoafaʼaitsjenná nga katabe jmeni xi ndatjín kʼoa jmeni xi chʼaotjín (Heb. 5:14). Koaanná koakoá kjoatsjoacha kao kjoamatokon, kʼoa koaanná chjénngilee je Jeobá josʼin bakó kjoatéxomakixi. Jngo koya josʼin koakoá nga bʼé kjoanda nga maná nikjaʼaitsjeen kʼiaa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin tíbasenkaoná je Jeobá kʼoa josʼin tísínʼio tokoán. Tsa kʼoasʼiaan, alikui jao sʼe̱ tokoán nga koasenkaoná nichxin xi nroaján (Sal. 77:12; 78:4, 7). Ijngo koya kʼiaa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin bakóná kjoanda je xíngiaa kʼoa kʼoati kʼoailee kjoanda. Je chjota xi kotʼayason kʼoatso nga ngisa tsjoa satío kon je chjota xi tsjoá kjoanda. w20.05 23 párr. 12, 13
Lune 7 sá noviembre
Tikjónchai jaʼaín jebi xi nʼio jeya tíjna, je jaʼaínle Jeobá Nináli (Deut. 28:58).
Si̱kjaʼaitsjenla jokisʼe kon Moisés nga tsabe je kjoajeyale Jeobá ya nindo Horeb. Je libro Perspicacia para comprender las Escrituras kʼoatso nga tsakui nichxin toje Moisés xi kui sén tsabe nga kjesa faʼaijin je Jesús i̱ Sonʼnde. Je Jeobá jngoo ánkje kisichjén nga i̱ kitsole je Moisés: “Jeobá, Jeobá, jngoo Niná xi tjínle kjoamatokon kʼoa xi mamake chjota, likui tokjoan síjtile yaole kʼoa nʼio tjínle xi ñaki kjoatsjoacha kʼoa kao xi ñaki kʼoatjín, kʼoa jmi mani xi bakóle je kjoatsjoacha, síchatʼa jñani tsín kʼoanʼia, jñani saténgiaa kʼoa jñani bijnyijée” (Éx. 33:17-23; 34:5-7). Kʼianga kisichjén Moisés je jaʼaínle Jeobá jaʼaitsjenjinle je sén xi tsabe kʼianga kʼoakitso Jeobá je texto xi kamaxkia ndʼaibi. Kʼianga nikjaʼaitsjeen je jaʼaínle Jeobá machjén nga kʼoati si̱kjaʼaitsjenjiaan jokjoan. Si̱kjaʼaitsjeen nga tjínle nganʼio, kjoachjine, kjoatéxomakixi kao kjoatsjoacha. Kʼianga si̱kjaʼaitsjenjiaan jokjoan kui xi koasenkaoná nga ngisasa koakolee kjoaxkóntokon (Sal. 77:11-15). w20.06 8, 9 párr. 3, 4
Majte 8 sá noviembre
Nda tʼinkoai xi kichotʼayai, xi nda koankjainli (2 Tim. 3:14).
Je Jesús kʼoakitso nga kʼoasʼin skoe̱ni chjota ʼyani xi ñaki chjotatjenngile mani nga tsjoake koa̱n xínkjín (Juan 13:34, 35). Tonga tsa mená nga nʼio sʼe̱jna je kjoamakjainná tjínsa jmeni xi sʼiaan. Ali tsa tokuijin nga jchaa nga tjínnele tsjoake koa̱n xínkjín je chjotale Cristo. Tobʼelañá, tsa jngo ndsʼee, tsa jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna kʼoa tsa jngo precursor xi ai jée koa̱njngí, tsa sikiʼaon kjoafaʼaitsjenná kʼoa tsa yátsʼi̱n kuinyale Niná kʼoa kʼoakuitso nga tsín kʼoatjín jmeni xi makjainná, jósʼiaan. A kui sikaténginá kʼoa a tsín tije Jeobá si̱xánilee. Jebi kui bakóyaná nga tjínnele nʼio sʼe̱jna je kjoamakjainná kʼoa tsín tokui kjuinñá jmeni xi sʼín xi kjaʼaí. Je kjoamakjainná yaa mangóson joni jngo ndʼia. Tsa mená nga nʼio sʼe̱jna alikui koa̱n tokui kjuinñá josʼe tokoán, tjínnele kui kuenta sʼiaan ánni nga kinichriantʼanilee je Jeobá kao naxinandále. Kuinga nʼio machjénni nga ntsjaintsjai chótʼayá je Biblia, si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi chotʼayá kʼoa ñaki kʼoakʼoé tokoán nga tʼatsʼe Jeobá tínroani (Rom. 12:2). w20.07 8 párr. 2, 3
Mixkue 9 sá noviembre
Kuinyakoaa xi tjíomʼe (Hech. 20:35).
Nkjín choa̱ tjín xi bakóná nga je ánkje binyakaoná nga masjainá xi jekisikjin tonga xi mele sixá ijngokʼanile Jeobá (Apoc. 14:6). Tobʼelañá, je ndsʼee xi Silvio ʼmi, xi Ecuador tsʼe, tsakʼétsʼoale je Jeobá nga katabasenkao nga kuicho ijngokʼani jinjtín. Kʼianga tíbʼétsʼoa kʼiakjoán kicho síkjane je timbrele ndʼiale jao xi chjotajchínga sʼin tjío. Nga tiʼakʼiani, kitsoyale nga kʼoatso je Biblia nga tsín tsjionkon Jeobá je choʼndale. Tsjoa sa̱tío tokoán nga kuinyakoaa xi jekisikatío xále Niná nga sichriantʼa ijngokʼanile Jeobá. Je ndsʼee xi Salvador ʼmi, xi precursor sʼin tísíxá itso: “Nga faʼaikao ijngokʼa Jeobá jinnaxinandále xi jekisikjin, tsjoa sʼe tokoan kʼoa sakʼoa ñaki nroajen ndáxkoan, kʼoa nda sʼe tokoan nga kui kjoanda tjínna nga tsjoanganʼioa”. Tsa jekinikjinlai naxinandále Niná, ali jaojin bʼai tokuin nga tojo tsjoakeli Niná. Je Jeobá tíkoyali nga si̱chriantʼa ijngokʼanilai. w20.06 29 párr. 16-18
Xipe 10 sá noviembre
Kao xkuin jchani je xi nʼio nda bakóyali (Is. 30:20).
Nga je Jeobá xi nʼio nda bakóyaná, nkjín choa̱ faʼaitʼa ya Biblia xi binyakaoná (Is. 30:21). Koaan si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin kichomani nga nda kisʼin choʼndale xi tsakatio nichxin kjoatse, kʼoa jmeni xi koanle xi tsín nda kisʼin (Sal. 37:37; 1 Cor. 10:11). Si̱kjaʼaitsjenla jmeni xi koanle je rey Saúl. Kʼianga sʼa ti nʼio nangitokon koan kʼoa kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga tsín kuitjosonle je xá xi sʼe̱nele (1 Sam. 9:21; 10:20-22). Tonga kʼianga rey jekoan Saúl, ngʼakon koan kʼoa kui kʼoakisʼin jmeni xi tsín je tjínnele kʼoasʼin. Ñandia nga tsín tsejta koan kʼoa tsín kiskoyale je profeta Samuel nga koakale cho̱ Jeobá, tosaa je tsakaká cho̱, ninga tsín je bakinle kʼoasʼin. Nga kʼoakisʼin, je Jeobá tsakʼasjengi kʼoa chaan tsakjáʼale xále (1 Sam. 13:8-14). Choa̱ jebi kui bakóyaná nga tsín koa̱n kui kʼoasʼiaan jmeni xi tsín ñá bʼakaoná. w20.08 10 párr. 10, 11
Bixine 11 sá noviembre
Jchaxkón je xi [...] binyatítjonno nga tiyokao Nainá (1 Tes. 5:12).
Jé Jesús tísíchjén Jeobá nga títsjoále “kjoatjao chjotasonʼnde”, xi tsonile, je ndsʼee xi bándiaaná (Efes. 4:8). Je ndsʼee jebi yaa maxki̱kao je Cuerpo Gobernante kao xi ya binyakao, Comité xi tsʼe Sucursal, superintendente xi tsʼe circuito, ndsʼee xi tsoya skuela xi satío jinnaxinandále Niná, xi chjotajchínga sʼin tjío kao siervo ministerial. Ngatsʼi ndsʼee jebi kao nganʼiotsjele Niná kitjoejinni nga sikuinda je choʼndale Niná kʼoa nga tsjoánganʼiole je jtín (1 Ped. 5:2, 3). Kao nganʼiotsjele Niná tjoejinni je ndsʼee nga kʼoasʼin je xá xi tjín ya jinjtín. Machjénná ngayeje xi tjínle yaoná ningalani kjaʼaí kjaʼaísʼin síxá, jolani je ndsaa, je ndso̱koaa kao xi kjaʼaísanile, tikʼoasʼinni je ndsʼee xi xá kjinele, binyakao je jtín ninga kjaʼaí kjaʼaí xá sʼín. Alikui yaole bʼasjengʼa, tosaa bʼénele yaole nga sínʼiojin je ndsʼee kʼoa tsjoánganʼiole (1 Tes. 2:6-8). Bʼailee kjoanda Jeobá nga tjío je ndsʼee ya jinjtín xi binyakaoná kʼoa xi tsín to yaole fini. w20.08 21 párr. 5, 6
Xoto 12 sá noviembre
Tangíon, kʼoa chjotana tikao je chjota (Mat. 28:19).
Jngo koya xi koasenkaoná nga koa̱nmená kʼuínyasoán kuinga je chjota “tjíotsaoba, kʼoa tʼaxin tjío” kʼoa machjén nga katabe xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná (Mat. 9:36). Je Jeobá kui xi mele nga ngatsʼi katabe jotjínni xi tʼatsʼe kʼoa nga kuitjontjaile yaole (1 Tim. 2:4). Je xi koasenkaoli nga koa̱nmeli kʼuínyasuin kuinga si̱kjaʼaitsjenjin josʼin bichótsjoá xá jebi. Kui xá ʼmiyanilee chjota nga mená nga kuitjontjai (Rom. 10:13-15; 1 Tim. 4:16). Kʼoati tjínnele nga jchaa jmeni xi sʼiaan. Je Jesús kʼoakitsole chjotatjenngile josʼin kuitsoyason, jmeni xi kʼoa̱, jñani kuitsoyason kʼoa jmeni xi kuitso (Mat. 10:5-7; Luc. 10:1-11). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, je naxinandále Jeobá nkjín xo̱n kao video títsjoáná xi binyakaoná nga ʼmiyasoán, kʼoa tsoyaná josʼin si̱chjén. Kʼianga tíʼmiyaná josʼin machjén binyakaoná nga ngisa nda ʼmiyasoán (2 Tim. 2:15). w20.09 4 párr. 6, 7, 10
Taingo 13 sá noviembre
Tsínna kjoajin xi ngisa sʼe̱na kjoatsjoa joni tsa jebi, nga nrʼoenia nga je xtina kao kjoakixi tjíomani (3 Juan 4).
Nʼio nkjín chjota tsakasenkao je pastro Juan nga chjotale Cristo koan, kʼoa nʼiojin tsjoa kisʼe kon nga kisʼejinle nga tojo kixi tjíofitʼale Jeobá, kʼoa joxtile sʼin tsabekon je chjotale Cristo jebi. Nga nʼio tse kjoa tjíofaʼatojin, tsakasenkao nga nʼio kisatio je kjoamakjainle. Kʼoati tsjoa satío tokoán nga tsjoátʼale yaole Jeobá je ʼndíxtiná kʼoa tsa je chjota xi ʼmiyalee Biblia, tsjoa satío tokoán nga tosi tonda je Jeobá síxále (3 Juan 3). Kʼianga nó 98, jé nganʼiotsjele Jeobá tsakándiaale pastro Juan nga jan xo̱n xi faʼaitʼa Biblia kiski. Kui xá kiskini nga kisinʼiojin je chjotale Cristo nga tosi tonda katamakjainle xi tʼatsʼe Jesús kʼoa tosi tonda kʼoasʼin katafikao yaole jotjínni xi kjoakixi. Nʼio kisikjáojin nga je chjota xi kjoandiso tsoya tjíofaʼasʼenjin ya jinjtín (1 Juan 2:18, 19, 26). Je chjota jebi kʼoakitso nga makjainle tʼatsʼe Niná tonga tsínni kisitjoson je kjoatéxomale. w20.07 20 párr. 1-3
Lune 14 sá noviembre
Katamakjainno xi tʼatsʼe Niná, kʼoati katamakjainno xi tʼatsʼan (Juan 14:1).
Nga ʼyaa nga ñaki kʼoatjín jmeni xi tso je Énle Niná, kui xi mená nga nʼio nkjín chjota katasʼejinle. Makjainná jmeni xi tongini tso je Énle Niná (Sal. 119:42; Is. 40:8). Tiʼyañá josʼin tíbitjoson kʼa ndʼaibi je én xi tongini kinokjoa. Kʼoati tiʼyaa josʼin tjíobinyakao chjota nga tjíofitjenngi jmeni xi tso Biblia. Kui jebi xi bakóná nga machjén kʼianga sʼe̱jinle ngatsʼi chjota jmeni xi tso Énle Niná. Makjainná xi tʼatsʼe Jeobá, nga̱ tʼatsʼe tínroani jmeni xi ʼmiyasoán, kʼoa makjainná xi tʼatsʼe Jesús, xi Rey sʼin tíjnale je Chjotaxále Niná. Tojmeni xi koa̱n, jé Jeobá tsjoánganʼioná kʼoa koasenkaoná (Sal. 46:1-3). Kʼoati tjínjngo tokoán nga ya tjen ngʼajmi tíbándiaanile Jesús nga tíʼmiyason, nga̱ jé Jeobá kitsjoale xá nga kʼoasʼin (Mat. 28:18-20). Nga tjínná kjoamakjain ʼyañá nga sichikontʼainná Jeobá jokji bʼenelee yaoná nga ʼmiyasoán. w20.09 12, 13 párr. 15-17
Majte 15 sá noviembre
Kjaínga tondaní nga kʼoasʼin kasíkaona, kʼoakasʼín jña saʼnda tje̱n kamale (Mar. 14:6, 8).
Sakʼoa machjén nga kuinókjoantjé kʼoa nga kuinyakoaa je tichjaa (Is. 1:17). Tobʼelañá, tsa jngo tichjaa xi jekʼien xʼinle kʼoa tsa kitsjion xʼinle, machjén nga ʼya xi koasenkao jñani ñʼai male. Jngo tichjaa xi jejchínga machjénjinle nga ʼya xi koasenkao nga kjoakaonajmí je chjinexki kʼianga koa̱nxkile. Kʼoa jngo tichjaa xi precursora sʼin tísíxá kʼoa xi kʼoati tsjoánganʼio jmesa xá xi tjín jinnaxinandále Niná, machjénjin nga ʼya xi kuinchja̱ntjai tsa ʼya xi jotsole nga tsín titse tsoyasonni. Si̱kjaʼaitsjenla jme xi kisʼin je Jesús. Je Jesús kinchja̱ntjai je yánchjín xi Niná kisixále kʼianga tsín kʼoatjín jmeni xi tsakʼinle. Tobʼelañá, kinchja̱ntjai je María kʼianga kʼoakitso je Marta nga tsín tíbasenkao (Luc. 10:38-42). Kʼoati kinchja̱ntjai kʼianga kʼoakitso je chjota nga tsín ndatjín jme xi kisʼin (Mar. 14:3-9). Je Jesús koanjinle ánni nga kʼoakisʼinni kʼoa i kitso: “Tojñani ngakijnda sonʼnde nga kuinókjoayani énndabi, kʼoatisʼin sʼe̱ én nga kʼoasʼin kasíkaona”. w20.09 24 párr. 15, 16
Mixkue 16 sá noviembre
Tikuindao je chjotale Niná xi tjíojinno. Ali kao kjoanʼiojin nikuindao, tokao kjoandano kʼoasʼiaon (1 Ped. 5:2).
Je chjota xi nda kiskoʼnda barré tsabejin nga sakʼoa cha je barré. Kʼianga kʼoakoan alikui totaon tsabe je barréle. Nichxin kjoatse, tjínkʼa choʼndale Jeobá xi tsín kʼoakisʼin choatse josʼin koanmele Jeobá. Je profeta Jonás tsakangaa kʼoa tsín kisitjoson je xá xi kisʼenele. Tonga je Jeobá alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga tsín tije tsjoáxánile. Tojo sʼín je chjota xi nda koʼnda barréle, je Jeobá tsakasenkao kʼoa kitsjoale nganʼio xi koanchjénle nga kitjosonle je xá xi tsakánele (Jon. 2:7; 3:1, 2). Kʼoa jngoo xka̱na̱cho̱ʼbá kisichjén nga kitsoyale nga nʼio chjí bekon Jeobá nga jngó jngó chjota (Jon. 4:10, 11). Jebi kui bakóyaná nga je xi chjotajchínga sʼin tjío alikui koa̱n nga tokʼoejngole kon xi jekisikatío xále Niná. Tosaa machjén nga sijinle yaole ánni nga kisikjinnile je jtín. Kʼoa kʼianga jekjoaʼaí ijngokʼani ya jinjtín tjínnele tosi tonda koakole kjoatsjoacha kʼoa koa̱nndosinle. w20.06 20, 21 párr. 10-12
Xipe 17 sá noviembre
Kʼoainganʼio choale (Dan. 11:34).
Kʼianga jekiskajenngi je Unión Soviética nga nó 1991, je choʼndale Niná xi ya tsʼe ndái tsakatio choatse, kʼoa kui kjoandái jebi xi kinchja̱ni je Daniel kʼianga “kʼoainganʼio choale” kitso. Nga kʼoakoan, kitjoʼndele nga kitsoyason, kʼoa tochoatsee jaʼato nga siento jmi koanni xi kitsoyason ya naxinandá jñani tsakánentsja je Unión Soviética. Tonga nga jeki nichxin, jé Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole xi rey xi norte tsʼe koan. Je rey xi norte tsʼe kao rey xi sur tsʼe, jan koya tjínni xi tjínnele sʼin: xi títjon, bʼetʼale je naxinandále Niná, xi majaoni, jme xi sʼín kui bakó nga kontra bʼejnale je Jeobá kao choʼndale, kʼoa xi majanni, bʼetʼale je rey xi kontra sʼin tíjnale. Je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole tíbʼetʼale je naxinandále Niná nga tíbatéchjoa nga tíʼmiyason kʼoa nga siento jmi ndsʼee tífitjenngike. Jmeni xi sʼín kui bakó nga jtike je Jeobá kao naxinandále. Kʼoa kʼoati tíbʼetʼale je rey xi sur tsʼe, xi tsonile, Gran Bretaña kao Estados Unidos. w20.05 12 párr. 3, 4
Bixine 18 sá noviembre
Tikuindai je xi tibakoyai (1 Tim. 4:16).
Tjínnele nda kʼuínyaa je Énle Niná tsa mená nga chjotatjenngile Cristo koa̱n je chjota. Millón chjota ʼmiyale Biblia nga xki̱ xomana. Ngatsʼiñá nga tsjoachaa kʼianga ʼmiyaa je Énle Niná. Kʼoa tsakui nichxin toñá nokjoa ʼndeʼndee kʼianga ʼya xi bakoyalee. Tsa ñá bʼakaoná fandiaa Nga chotʼaya Xo̱n xi Bájinkonná, Nga chotʼaya Biblia ya jinjtín kʼoa nga ʼmiyalee je chjota, alikui koa̱n nga toñá kuinókjoa ʼndeʼndee. Tosa kui Biblia si̱chjén nga koakoyaa. Alikui koa̱n nga toñá kʼoakuixoán ngayeje jmeni xi ʼyaa tʼatsʼe jmeni xi tíchobayani kʼoa tsa textole Biblia tiʼmiyaa (Juan 16:12). Tikjaʼaitsjenlai jókji ʼyai xi tʼatsʼe Biblia nga tokʼia kʼinsʼenngindái kʼoa jókji jemajinli ndʼaibi. Tokuijin ʼyai tsakai jmeni xi ngisasa chjíle xi tsoya Biblia (Heb. 6:1). Nga̱ nkjín nó bichómani nga sa tse sa tse xi majinná, kuinga tsín koa̱n nga to jngokʼakjoan kʼuínyanilee je chjota jmeni xi jeʼyaa ñá xi tʼatsʼe Biblia. w20.10 14, 15 párr. 2-4
Xoto 19 sá noviembre
A tsí tsa jebi xi chjineyá, xi ʼndíle María (Mar. 6:3).
Je Jeobá nda kiskoejin je xi xijchále koan je Jesús i̱ Sonʼnde (Mat. 1:18-23; Luc. 1:26-38). Jmeni xi tso Biblia tʼatsʼe María tsoyaná nga nʼio tsjoake koan je Jeobá kʼoa kao Énle (Luc. 1:46-55). Kʼoa nga kisitjoson je José jmeni xi kitsole je Jeobá tsakakó nga tsjoake kʼoa nga mele nga tsjoa kʼoe kon (Mat. 1:24). Je Jeobá ali tsa chjotanyinájin kiskoejin xi xijchále koan Jesús i̱ Sonʼnde. Jmeni xi kitsjoatʼa je José kao María kʼianga jekitsin je Jesús yaa ʼyañá nga ma̱ kisijchá yaole (Luc. 2:24). Alikuijin nʼio tse tao̱n kisʼele kʼoa alikuijin nʼio nkjín tsojmi kisʼele, tsakui nichxin ñato kʼoa tsa nkjínsa koan je xtile (Mat. 13:55, 56). Je Jeobá kisikuindaa je ʼNdíle, tonga kʼoati kitsjoaʼnde kʼianga ñʼai tjín kjoa jaʼatojin (Mat. 2:13-15). Tobʼelañá, tjínkʼa je xi xínkjín koanni je Jesús xi tsín koankjainle tsakai nga je xi Mesías ma (Mar. 3:21; Juan 7:5). Kʼoa tsakui nichxin kʼia kʼien je José nga sʼasa xti je Jesús kʼoa kjoabajin tsakʼejnajin. w20.10 26, 27 párr. 4-6
Taingo 20 sá noviembre
Likui xin koatejnale, nitsjionkonjinle (Heb. 13:5).
A sakʼoa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga toñá tiyoaa kʼoa nga tsín ʼya xi tjín xi koasenkaoná kʼianga kjoa tiyojiaan. Ali tsa to ñájin xi kʼoasʼe sakʼoa tokoán, kʼoati tjínkʼa choʼndale Jeobá xi kʼoakisatio kon nichxin kjoatse (1 Rey. 19:14). Kʼianga kʼoasatío tokoán, si̱kjaʼaitsjeen nga i̱ tsoná je Jeobá: “Likui xin koatejnale, nitsjionkonjinle”. Tosa je Jeobá si̱nʼiotʼaa yaoná, kʼoa i̱ kuixoán: “Jé Nainá [Jeobá] xi basenkaona, likui tsakjonnia” (Heb. 13:5, 6). Je pastro Pablo jé kiskile én jebi je chjotale Cristo xi Judea tsʼe xi kʼia chrianle nó 61 tsakatio. Jmeni xi kitso pastro Pablo kʼoati tso je én xi faʼaitʼa ya Salmo 118:5-7. Joni je xi kiski salmo, je Pablo be nga je Jeobá koasenkao. Tobʼelañá, tsʼatola jao nó tongini nga kjesa kjijinle xo̱nkarta je chjota hebreo, je Pablo tsee kjoa jaʼatojin nga jtsíntjao̱ jaʼajin ndáchikon nga tíjnaya barco (Hech. 27:4, 15, 20). Nga kʼia kʼoa nga tongileni, nkjín kʼa tsakasenkao je Jeobá. w20.11 12 párr. 1, 2
Lune 21 sá noviembre
Ali i̱jin si: “Ánni nga ngisa nda tsakiyoñá ngasʼa tikʼoajinni ndʼai” (Ecl. 7:10).
Ánni nga tsín ndatjínni nga ngotjo ngosa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjenñá nga ngisa nda tsakiyoaa ngasʼa. Tsa kʼoasʼiaan tokuijin si̱kjaʼaitsjeen kʼoa alikuijin kuenta sʼiaan je kjoa xi kitjatojiaan. Si̱kjaʼaitsjenla jokoan je chjota israelita, kʼianga jekitjoni ya Egipto, ngotjo kichajinnile jokji kjoañʼai tsakjaʼá, kʼoa tokui jaʼaitsjenle nga nda tsakjien. Kʼoakitso nga tokjoatjao kiskine je jti̱, pepino, sandía, oxo̱ kao tontsjo (Núm. 11:5). Tonga alikui tokjoatjao kiskine je tsojmi xi kisʼe ya Egipto, ngisani tse tsakʼéchjí jmeni xi kiskine, nga̱ choʼnda koan kʼoa totaon tsaʼya (Éx. 1:13, 14; 3:6-9). Tonga ngotjo kichajinnile jmeni xi koantʼain kʼoa tokui kisimekon jmeni xi kiskine. ʼNdele nga kui sikjaʼaitsjen josʼin tsakasenkao Jeobá, tosaa kui kisikjaʼaitsjen josʼin tsakatio ngasʼa. Je Jeobá alikui kisasenle nga kʼoakisʼin (Núm. 11:10). w20.11 25 párr. 5, 6
Majte 22 sá noviembre
Je Jeobá chrian tíjnale je xi nʼio aon tjío ni̱ma̱le; bʼasjentjai xi jekisikinroajen kon (Sal. 34:18).
Toxá nroajeen sakʼoani tokoán nga kui nikjaʼaitsjeen nga tochoatse biyoaa kʼoa nga tokjoa tjínntsjainá (Job 14:1). Nʼio nkjín choʼndale Niná xi kʼoakisatio kon nichxin kjoatse. Saʼnda kui xi koanmele nga katabiya (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Tonga jé Jeobá kitsjoanganʼiole ngantsjai kʼianga kʼoakisatio kon. Jé Jeobá xi kʼoasʼin koanmele nga ya Biblia kisʼetʼaxo̱n jme kjoa xi jaʼatojin ánni koasenkaoniná kʼoa tsjoánganʼioniná (Rom. 15:4). Je José, xi tile koan Jacob ngotjo tsʼantjaiyani josʼin tsakʼejna. Ndasʼin tíjna tsakai nga̱ nʼio tsjoake je nʼaile, tonga xijekoanni, choʼndale koan jngo chjota xi tsín je Jeobá bʼétsʼoale (Gén. 37:3, 4, 21-28; 39:1). Xi ijngosani, je chjoónle Potifar jée tsakáne kʼianga kʼoakitso nga me tsabetaon. Kʼoa je Potifar alikui tsakásjaiya jokjoantjínni kjoa, kuinga ndoyá kiskanini je José kʼoa cadena kisʼetʼa ya yandoyá (Gén. 39:14-20; Sal. 105:17, 18). Tonga alikui kisikʼajenle kon je José. w20.12 16, 17 párr. 1-4
Mixkue 23 sá noviembre
Kataʼyaxkón jaʼaínli (Mat. 6:9).
Je Jesús kʼoakitso nga je xi nʼio tjínle kjoandosin xi si̱jé nga kʼoétsʼoalee Niná kuinga kataʼyaxkón je jaʼaínle. Jmé xi tsoyanile én jebi. Nga kataʼyaxkón tso kui xi tsonile nga katabitjotsje. Tonga tsakui nichxin tjínkʼa xi i̱ kuitso: “A tsí jetsje je jaʼaínle Jeobá. Ánni nga chʼa̱sjetsjesíñá”. Nga jchaa xi tʼatsʼe jebi, tjínnená nga si̱kjaʼaitsjeen ngayeje jmeni xi tsoyanile jngo jaʼaín. Jngo jaʼaín ali tsa tosʼetʼaxo̱njin kʼoa ali tsa tobʼaxki̱jin. Je Biblia itso: “Ngisaa nda nga nda bʼaxkiaa tikʼoajinni tsa nʼio tse kjoanyiná tjínná” (Prov. 22:1; Ecl. 7:1). Ánni nga nʼio chjínile. Kuinga kao jaʼaínná ʼyanile ʼya chjotañá. Je xi nʼio chjíle ali tsakuijin joʼmi jngo chjota, kuiní josʼin síkjaʼaitsjen xi kjaʼaí kʼianga nrʼoé je jaʼaínle. Kʼianga ʼya xi énndiso nchja̱ xi tʼatsʼe Jeobá, síjndí je jaʼaínle nga̱ tsín nda síkʼaxki̱. w20.06 3 párr. 5-7
Xipe 24 sá noviembre
Nʼio tisikjáojian, kʼoa i xian: Jeobá kʼiá saʼndani (Sal. 6:3).
Kʼianga nʼio tse kjoa tiyojiaan, tsakui nichxin nʼio si̱kjáojiaan kʼoa tsín tijchañá josʼiaan. Tobʼelañá, tsakui nikjáojiaan nga tsín masonniná jotjín tao̱n njená, kʼoa tsa chʼinlani kʼoetʼaná kʼoa tsín tikoa̱n si̱xáñá kʼoa tsa saʼnda si̱chaa je xáná. Tsakui nichxin kʼoati kui nikjáojiaan tsa tsín kixi kjuintʼalee Niná kʼianga kui sa̱tíobasenná xi tsín sasénle Niná. Kʼoa tsakui nʼio si̱kjáojiaan jósʼiaan nga kʼoetʼale naxinandále Niná je chjota xi je Na̱i kjinentsja. Tsakui nichxin i̱ kuixoán: “A chʼaotjín nga kui sikjáojian”. Je Jesús i kitsole je chjotatjenngile: “Ali bʼexkónjinlao yaono” (Mat. 6:25). Ali tsakuijin xi kitsonile je Jesús nga ñaki tsínkjoan jme xi si̱kjáojiaan. Tjínkʼa je choʼndale Jeobá xi tsakatio nichxin kjoatse xi nʼio kisikjáojin, ninga kʼoalani, tojo nda tsakatio ngixko̱n Niná (1 Rey. 19:4). Je Jesús kui xi kitsole nga tsín nʼio si̱kjáojiaan tʼatsʼe kjoa xi tjín sonʼnde kʼoa nga tsínkui kʼoechjoaná nga si̱xálee je Jeobá. w21.01 3 párr. 4, 5
Bixine 25 sá noviembre
Je xʼin ngʼajko̱le chjoónle (1 Cor. 11:3).
Je xi xʼin jé tsjoále kuenta Jeobá kao Jesús josʼin skoe̱kon familiale (1 Ped. 3:7), Je Jeobá xi jko̱ tíjnale ngatsʼi xi tjío sonʼnde kao ngʼajmi, tjínle ʼnde nga je kʼoakuitso josʼin je xtile kʼoa tjínnele sitjosonle (Is. 33:22). Nga je Jesús xi jko̱ tíjnale je jtín, kʼoati tjínle ʼnde nga je kʼoakuitsoná jmeni xi sʼiaan kʼoa tjínnele si̱tjosonlee (Gál. 6:2; Col. 1:18-20, TNM). Joni je Jeobá kao Jesús, je xi jko̱ tíjnale yaniʼya kʼoati je tjínle ʼnde nga skoéjin jmeni xi sʼin je familiale (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Tonga tjín jmeni xi tsín koa̱n nga je kʼoakuitso. Tobʼelañá, jmeni xi kuitsole je familiale nga sʼin yaa kʼoangini jmeni xi tso je Énle Niná (Prov. 3:5, 6). Xi ijngosani, alikui tjínle ʼnde nga je kʼoakuitso josʼin je xi kjaʼaí familia (Rom. 14:4). Kʼianga jemajchínga je xtile kʼoa nga jebʼasjetʼaxin yaole, bakóle kjoaxkóntokon, tonga alikui tije tjínnile ʼnde nga kʼoakuitsole josʼin (Mat. 19:5). w21.02 2, 3 párr. 3-5
Xoto 26 sá noviembre
Síkuinda xínkjín (1 Tim. 5:8).
Kʼianga bajngiʼa familiale je xi jko̱ tíjnale yaniʼya kʼoasʼin bakónile nga tsjoake. Tonga xi ngisa chjíle kuinga koasenkao nga nda koatio ngixko̱n Niná (Mat. 5:3, TNM). Kʼianga tjenbʼatʼa yá kjoañʼai je Jesús tsakásjai ʼya xi sikuinda je na̱le. Ninga tse kjoañʼai tífaʼá, jé Juan tsakánele nga katasíkuinda je na̱le (Juan 19:26, 27). Je xi jko̱ tíjnale yaniʼya kʼoati tse xá kjinele tsanda je. Tjínnele nga chjotanixá koa̱n ánni nga nda kʼoaxki̱ni je Jeobá (Efes. 6:5, 6; Tito 2:9, 10). Kʼoa tjínjinkʼa xi xá kjinele ya jinjtín, tsjoánganʼiole kʼoa binyakao je ndsʼee, kʼoa nda choa̱ batío nga tsoyason. Tonga kʼoati machjén nga ntsjaintsjai skótʼaya Biblia kao chjoónle kʼoa kao xtile. Nʼiojin tsjoa sa̱tío kon je familiale nga sikuinda, nga koa̱njngíʼa kʼoa nga kuitsoyale xi tʼatsʼe Niná (Efes. 5:28, 29; 6:4). w21.01 12 párr. 15, 17
Taingo 27 sá noviembre
Jngo chjoón xi nʼio nda sʼín, síkuindaa jme xá xi kjima ya ndʼiale (Prov. 31:27).
Je Biblia kʼoatso jmeni xi koa̱nle sʼin jngo chjoón. Tobʼelañá, koaanle nda kʼoendajin jme xá xi tjín ya yaniʼya, nga koatse kʼoa nga koatena nangi kʼoa tsa jme negocio sʼin (Prov. 31:15, 16, 18). Ali tsa choʼndajin ma, tjínle ʼnde nga kʼoakuitso josʼin síkjaʼaitsjen. Je xʼinle be nga kuitjosonle tsa jme xáni kʼoa kuenta sʼín josʼin síkjaʼaitsjen (Prov. 31:11, 26). Kʼianga kʼoasʼin ʼyaxkón je chjoón, kʼoati kao kjoatsjoa sítjosonle je xʼinle kʼoa bexkón nga jko̱ tíjna ya yaniʼya. Ninga nʼio nkjín koya jmeni xi kisʼin je Jesús, alikui kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga nangi síkʼéjna yaole kʼianga je Jeobá sítjosonle (1 Cor. 15:28; Filip. 2:5, 6). Tikʼoasʼinni je chjoón xi nʼio nda sítjoson je xá xi kjinele kʼoa xi fitjenngi je choa̱le Jesús, alikui kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga ngisa nangi síkʼéjna yaole kʼianga sítjosonle je xʼinle. Ali tsa tokuijin sítjosonnile nga tsjoake, kui kʼoasʼínni nga tsjoake kʼoa bexkón je Jeobá. Je chjoón, alikui sitjosonle je xʼinle kʼiatsa kui kʼoakuitsole nga kui kʼoakatasʼín jmeni xi kontra tíjnale Biblia. w21.02 11 párr. 14, 15; 12 párr. 19
Lune 28 sá noviembre
Je kjoañʼaibe síjchájinná kjoatsejta (Rom. 5:3).
Nga tsjoachaa je Niná kui xi basenkaoná ngantsjai nga chókjoajinná kʼianga fitjenngikená chjota. Tobʼelañá, kʼianga kʼoakitsole je chjotaxá judío nga tsín tikatatsoyasonni je pastro, nga tsjoake je Niná i kitso: “Ngisa machjén nga nikjitjosonlee Niná kaoni tsa chjotasonʼnde” (Hech. 5:29; 1 Juan 5:3). Nga tsjoake Niná je ndsʼee, kixi tjíofitʼale ninga tse nganʼio tjínle je chjotaxá xi tjíofitjenngike. ʼNdele nga si̱kʼajenlee tokoán nga chjota fitjenngikená tosaa tsjoa sʼe tokoán (Hech. 5:41; Rom. 5:4, 5). Tsakui nichxin kui xi ngisa ñʼai maná nga xíngiaa batiochjoaná. Kʼianga skoe̱ je xíngiaa nga mesaná jchaa xi tʼatsʼe Jeobá, tjínjinkʼa xi kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga totíchʼanachaná kʼoa nga jekjimaskáyaná (tingósonkoai Marcos 3:21). Tsakui nichxin saʼnda totaon skoe̱ná. Tonga ʼyañá nga toxá kʼoakoa̱nni, nga̱ je Jesús kʼoakitso nga “je xi kontrale chjota, tijeni xi tjío ya ndʼiale” (Mat. 10:36). w21.03 21 párr. 6, 7
Majte 29 sá noviembre
Ngatsʼi chjota ndi̱to̱n ndi̱to̱n katanrʼoé, tonga katakjenjta nga nchja̱ (Sant. 1:19).
Kʼia tsa ʼya xi kʼoakuitsoná nga koanngínkoaa nga koaitsoyale chjota, nda kuinyañoaa jmeni xi títso je xi títsoya kʼoa jmeni xi títso je xi tísakóyale. Tsa nda kuinyañoaa, jchañá jokuixoán kʼiatsa machjén nga ñá kuinókjoaa. Alikui koa̱n nga toñá kuinókjoaa, kʼoa tsín koa̱n nga ñá kuinókjoajiaan nga títsoya je ndsʼee kʼoa tsa jekjaʼaínile xi si̱kʼaxkiaa. Kʼianga ñá kuinókjoaa tochoa én si̱chjén, koaan jngo choa̱ kʼoéjnaa kʼoa tsa jme xi chjónangilee je xi tíʼmiyale nga ngisa nda katamajinle jmeni xi tíkotʼaya. Sakʼoajin kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín jme xi kabixoán, tonga tsa kʼoakʼuínlee je chjota nga nda tísʼín nga tíkotʼaya, kʼoajinsʼin kuisenkaoñá nga tosi tonda skótʼaya je Énle Niná. Tsa tjen ndiaale koaan kʼoéyanajmí choalee jósʼin tsaʼyañá je Énle Niná, jmé kjoa xi kitjatojiaan kʼoa jósʼin tsakasenkaoná je Jeobá (Sal. 78:4, 7). Tsakui nichxin koasenkao nga nʼio sʼe̱jna kjoamakjainle, nga sitjoson jotso je kjoatéxomale Niná kʼoa nga koaisʼenngindá. w21.03 10 párr. 9, 10
Mixkue 30 sá noviembre
Tikinjao chjota tʼatsʼan (Mat. 28:19).
ʼYáni xi tjínnele kuitjongʼa kʼianga masjainá je chjota xi nda nrʼoé je Énle Niná. Yaa tsoyaná jmeni xi kiskile Pablo je chjotale Cristo xi Corinto tsʼe, i kitso: “An tsakʼentje, Apolos tsakʼéjtenngile nandá, tonga Niná xi kisijchá. Nijejin xi bʼéntje xi chjíle, nijejin xi nandá bʼéjtenngile, tonga Niná xi síjchá” (1 Cor. 3:6, 7). Tojo kisʼin je Pablo, kʼianga masjainá je chjota xi nda nrʼoé je Énle Niná, tjínnele je Jeobá chʼa̱sjengʼaa. Jósʼin koakoá nga ʼyachjiá nga je tinixákoaa Jeobá, Jesús kao ánkje (2 Cor. 6:1). Kʼiaa nga kʼuínyasonlee je chjota jokji tjen kʼoakoa̱nná. Kʼoa alikui tokui xi machjén, tjínnele tosi tonda kʼuínyalee Biblia je chjota xi mandosinle Énle Niná. Kʼianga satéjiaan jngo chjota xi mandosinle, tjínnele nga tosi tonda koakoyalee. Kʼianga sa nda sa nda kotʼaya je Énle Niná kʼoa mele chjotale Cristo koa̱n, tsjoa satío tokoán josʼin basenkao je Jeobá nga síndaya yaole kʼoa nga síkʼantjaiya josʼin síkjaʼaitsjen. w20.05 30 párr. 14, 16-18