Kʼoailee kjoanda je Jeobá nga síndayaná
“Ji Jeobá, jiní Nʼainajin. Kʼoa jinjin niʼndeníjin, kʼoa jiní xi nindanáijin josʼín jngo xi tii sínda; ji kinindanáijin ngatsʼijin” (ISAÍAS 64:8).
1. Ánni nga je Jeobá xi ngisa ngʼa tíjnani tikʼoajinni toʼya chjotani xi tii sínda.
KʼIANGA sá noviembre nó 2010, jngo tii xi ya China koannda kisatena ya Inglaterra. Jngo chjota xi me 70 miyón dólar tsakʼéchjí. Tokʼoamaná nga nʼio naskánasíkjoan kʼoa nga nʼio chjí tii sínda je chjota kʼoa nga to niʼnde síndani. Je Jeobá yaa mangóson jngo chjota xi tii sínda. Tonga je Jeobá ngisaa ngʼa tíjna tikʼoajinni toʼya chjotani xi tii sínda. Je Biblia kʼoatso nga je Jeobá nʼio nda kji chjota kisinda kʼoa “chaole nangi” kisichjén nga kisinda (Génesis 2:7). Chjota jebi Adán tsakʼin kʼoa “ʼndíle Niná” koan kʼoa kʼoasʼin koannda nga koa̱n skénngi jokjoan je Jeobá (Lucas 3:38).
2, 3. Jósʼin chjénngilee je chjota israelita xi kʼoakoannile je jéele.
2 Kʼianga tsín tikisitjosonnile Jeobá je Adán, alikui tiʼndíle Niná koanni. Tonga nʼio nkjín chjota xi ya kinroani Adán xi koanmele nga je Jeobá koatexomale (Hebreos 12:1). Nangitokon koan kʼoa kisitjosonle je Jeobá. Tsakʼasjengi je Na̱i kʼoa tsakakó nga koanmele nga je Jeobá xi Nʼaile koa̱n kʼoa nga je sikixiya (Juan 8:44). Nga kixi kitʼale je Niná kui síkjaʼaitsjenjinná jokitso je chjota israelita nga kʼoakoannile je jéele, kitso: “Ji Jeobá, jiní Nʼainajin. Kʼoa jinjin niʼndeníjin, kʼoa jiní xi nindanáijin josʼín jngo xi tii sínda; ji kinindanáijin ngatsʼijin” (Isaías 64:8).
3 Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, ñá xi choʼndale Niná maa, tibʼenelee yaoná nga kʼoati tinʼia jokisʼin je chjota israelita xi kʼoakoannile je jéele kʼoa kao kjoanangitokon tinitjosonlee je Jeobá. Nʼio tse kjoanda tjínná nga Nʼainá mani je Jeobá. Kʼoati mená nga je sindayaná (chótsenlai je rekuadro “Jósʼin tsoyanile”). Kuinga chjónangisínilee yaoná jebi: “A tsjoaʼndeña nga sindayana je Jeobá nga ya koa̱nngósoan jngo tii xi nʼio chjíle. A kʼoasʼin sikjaʼaitsjen xi tʼatsʼe ndsʼe nga tojo sʼa tísíndaya je Jeobá”. I̱ kjoaʼmiya jebi, jan koya jchaa xi koasenkaoná nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen josʼin mele Jeobá. Xi títjon chótʼayá kui jósʼin kjoejin Jeobá ʼyani xi síndaya. Xi majaoni, ánni nga síndayani. Kʼoa xi majanni, jósʼin síndaya.
JÓSʼIN KJOEJIN JEOBÁ ʼYANI XI SÍNDAYA
4. Jméni xi kotsenle je Jeobá kʼianga kjoejin je chjota nga katamachriantʼale. Jngo choa̱ tʼejnai.
4 Je Jeobá kui kotsenle jotjío ni̱ma̱le chjota (tʼexkiai 1 Samuel 16:7b).a Tobʼelañá, nʼio nkjín chjota xi tsín nʼio chjí ʼyatokon tsakatiojin je jtínle Cristo kʼianga tosʼa kisʼejnatítjon (Juan 6:44). Tobʼelañá, je xi Saulo tsakʼin, xi tsakasentítjonle relijiónle chjota judío, ngʼakon koan, nʼio tsʼen koan kʼoa kitjenngike je chjotale Cristo kʼoa énndiso tsakáne (1 Timoteo 1:13). Tonga je Jeobá kui kiskotsenle jotjín je ni̱ma̱le Saulo kʼoa alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen tsa tsín tikoa̱n koa̱nndayani (Proverbios 17:3). Tosa kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga koa̱nchjénle nga kuitsoyason “ngixko̱n chjota xi li judíojin, kao chjotatítjon, kao xtile Israel” (Hechos 9:15). Je Jeobá kʼoati kiskoejin xi kjaʼaí chjota kʼianga kisindaya kʼoa kui koanngóson jngo tii “xi nʼio nda kji” (Romanos 9:21). Tjínkʼa xi kisiché, xi chjotachʼi̱ koan kʼoa xi kisichajngi (1 Corintios 6:9-11). Tonga nga tsabe xi tʼatsʼe Niná, sa tse sa tse kjoamakjain kisʼele kʼoa kitsjoaʼnde nga kisindaya Niná.
Tsín koa̱n chʼaosʼin si̱kjaʼaitsjeen tʼatsʼe ndsʼee kao tʼatsʼe chjota xi ʼmiyasonlee
5, 6. 1) Nga ʼyaa nga je Jeobá xi síndayaná, jósʼin si̱kjaʼaitsjeen tʼatsʼe chjota xi ʼmiyasonlee. 2) Nga ʼyaa nga je Jeobá xi síndayaná, jósʼin jchatokoán je ndsʼee.
5 Je Jeobá be jokjoan chjota xi kjoejin. Kuinga tsín koa̱n chʼaosʼin si̱kjaʼaitsjensíñá tʼatsʼe ndsʼee kao tʼatsʼe chjota xi ʼmiyasonlee. Kʼoati tsín koa̱n nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsínkʼia testigole Jeobá koa̱n jngo chjota. Kataʼyala choa̱le je ndsʼee xi Michael ʼmi. Itso: “Kʼianga bichókonna je testigole Jeobá, tobʼechjoale ndʼia kʼoa tsín tsen sikoa. Kʼoa nʼio tsʼen sikoa. Xijekoanni, jngo familia tsaʼbexkoan xi nʼio nda sʼín. Kʼoa tokʼoakoanna nga kisʼejinna nga testigole Jeobá ma. Kʼiaa kisikjaʼaitsjen ánni nga tsín nda sikaoña je xi testigole Jeobá ma. Kʼoa kuini nga tsín ñaki nda ʼbe josʼín kʼoa nga tokui kiña jotso chjota xi tʼatsʼe”. Je Michael koanmele tsabesa xi tʼatsʼe testigole Jeobá kʼoa kiskotʼaya je Biblia. Xijekoan, kisʼenngindá kʼoa ñaki to xále Niná kisʼin nga jekoanni.
6 Nga ʼyaa nga je Jeobá xi síndayaná, ndasʼin nikjaʼaitsjeen xi tʼatsʼe ndsʼee. Kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga tojo sʼa tjíosíndaya je Jeobá, nga̱ je Jeobá kʼoasʼin bekon. Je Jeobá be jotjío je ni̱ma̱le kʼoa nga tsín tongantsjai nga chʼao sʼin. Kʼoati be jokoa̱nkjoan nga jekoa̱nni (Salmo 130:3). Jé Jeobá tichjenngilee kʼiatsa ndasʼin si̱kjaʼaitsjeen tʼatsʼe ndsʼee. Kʼoati koa̱n kuinyakoaa je ndsʼee nga tosi tonda koa̱nndayasa (1 Tesalonicenses 5:14, 15). Je xi chjotajchínga sʼin tjío tjínnele jngo choa̱ kʼoejna kʼianga kʼoasʼin kuinyakao je ndsʼee (Efesios 4:8, 11-13).
ÁNNI NGA SÍNDAYANINÁ JE JEOBÁ
7. Ánni nga kʼoainilee kjoanda je Jeobá nga batekjáyaná.
7 Tjínkʼa chjota xi kʼoatso nga kʼia bechjí je kjoabichakjáyale xijchále kʼianga jexijchá ma tsanda je. Kʼianga jemajchíngaa, ʼyachjíñá nga tsakatekjáyaná je xijcháná nga̱ kuinga tsjoakená nga kʼoakisʼinni (tʼexkiai Hebreos 12:5, 6, 11).b Je Jeobá tsjoakená nga̱ xtile maa. Kuinga kao kjoatsejta batekjáyaniná kʼoa síndayaniná. Kui xi mele nga kui xi ndatjín chjoéjiaan, nga tsjoa sʼe̱ tokoán kʼoa nga tsjoacha katamaa nga̱ Nʼainá mani (Proverbios 23:15). Tsín mele nga kjoañʼai chja̱ʼá kʼoa nga kuiyá tsa tsín kʼoakoa̱nniná je jéená (Efesios 2:2, 3).
Je Jeobá tsjoakená nga̱ xtile maa, kuinga kao kjoatsejta batekjáyaniná kʼoa síndayaniná
8, 9. 1) Jmé xi títsoyaná ndʼaibi je Jeobá. 2) Ya sonʼnde chjotse, jósʼin tosi tonda kuitsoyaná je Jeobá.
8 Nga kjesa ʼyajián je Jeobá, tsakui nichxin tsín kʼoakoankjoaan josʼin sasénle. Tonga jé tsakasenkaoná nga tsʼantjaiyaa kʼoa jenda nʼia ndʼaibi (Isaías 11:6-8; Colosenses 3:9, 10). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, je Jeobá jtín sʼin tísíkatíoná kʼoa nyʼán sʼin tísíkatíoná nga títsoyaná kʼoa nga tísíndayaná. Ndasʼin tiyoaa ninga chʼao chon sonʼnde. Kʼoa je ndsʼee xi tsín kisakole kjoatsjoacha ya yaniʼyale, ndʼaibi tsjoa tjíole nga̱ ñaki tsjoake kjoaixi je ndsʼee (Juan 13:35). Kjimaná tibakolee kjoatsjoacha xíngiaa. Tonga xi ngisa chjíle kuinga jeʼyaa je Nʼainá xi tíjna ngʼajmi kʼoa nga ʼyaa nga tsjoakená (Santiago 4:8).
9 Ya sonʼnde chjotse nʼio tsjoa sʼe̱ tokoán nga tojé koatio je chjota xi je Jeobá bexkón. Kʼoati nʼio tsjoa sʼe̱ tokoán nga jesonʼndenaxó koa̱n i̱ Sonʼnde kʼianga jekoatexoma Chjotaxále Niná. Nga kʼia, je Jeobá tosi tonda sindayaná kʼoa tosi tonda kuitsoyaná (Isaías 11:9). Je Niná sindayaa je kjoafaʼaitsjenná kao yaoná kʼoa ñaki tsje koaan. Kʼoa ngisaa choa ñʼai koa̱nná nga koa̱nsaná xi tʼatsʼe kʼoa nga si̱tjosonlee. Kuinga kʼoaiʼndenilee je Jeobá nga tosi tonda katasíndayaná. Koakolee nga bʼailee kjoanda nga tíbakóna kjoatsjoacha (Proverbios 3:11, 12).
JÓSʼIN SÍNDAYANÁ JE JEOBÁ
10. Jósʼin kiskenngile Jesús je Jeobá nga tsejta koan kʼoa jokisʼin nga kitsjoale kjoafaʼaitsjen je chjotale.
10 Je Jeobá nʼio nda bená, nʼio nda be josʼin síndayaná. Be jmeni xi ñʼai maná, jokji tjen kʼoamaná kʼoa jokji jetinindayaa yaoná kʼoa kui xi kuenta sʼín je Jeobá kʼianga síndayaná (tʼexkiai Salmo 103:13, 14).c Kʼianga koa̱njinná josʼin bekonná je Jeobá, si̱kjaʼaitsjenla jokisʼin je Jesús kʼianga kisatengi sakʼoa je chjotatjenngile. Sakʼoaa kui tsakjáotiyani ʼyáni xi ngisa ngʼa tíjna. Tsa yalani tiyoaa nga kʼia, jósʼin kinikjaʼaitsjeen xi tʼatsʼe chjotatjenngile Jesús. A kʼoatsakixoán nga ñʼai koa̱nndayani. Tonga je Jesús alikui kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen. Tsabee nga koa̱nle koasenkao je chjotale nga sindaya yaole. Jósʼin tsakasenkao. Kisʼele kjoatsejta kʼoa kao kjoanda kitsjoale kjoafaʼaitsjen, kʼoa nga kisʼele kjoanangitokon, nʼio nda choa̱ tsakʼéjnale (Marcos 9:33-37; 10:37, 41-45; Lucas 22:24-27). Kʼianga jejaʼáyanile je Jesús, kui nganʼiotsjele Niná tsakʼaile je pastrole kʼoa tsín tikui kisikjáojinni ʼyáni xi ngisa ngʼa tíjna. Tosa kui nʼio kitsjoale kjoandosin je xá xi tsakánele je Jesús (Hechos 5:42).
11. 1) Jósʼin tsakakó je David nga kitsjoaʼnde nga kisindaya je Jeobá. 2) Jósʼin koa̱n chjénngilee.
11 Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, kʼianga síndayaná je Jeobá kui síchjén je Biblia, nganʼiotsjele kao je jtín. Tsa mená nga sindayaná je Énle Niná, tjínnele kʼoéxkiaa, si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi kʼoéxkiaa kʼoa si̱jélee je Niná nga katabasenkaoná nga si̱tjosonlee. Je rey David i kitsole je Jeobá: “Sikjaʼaitsjenjinña tʼatsi bʼajnda nitje̱n” (Salmo 63:6). Kʼoa i kitsosa: “Kʼoasjengʼaña je Jeobá, je xi tsjoána kjoafaʼaitsjen. Kʼoa je kjoafaʼaitsjenna síkixiyandana nga manjio” (Salmo 16:7). Je David kisikjaʼaitsjenjin kjoatéxomale Jeobá kʼoa kitsjoaʼnde nga kui tsakándiaale kjoafaʼaitsjenle. Kʼoakisʼin ninga sakʼoa ñʼai koanle nga kisitjoson je kjoafaʼaitsjen xi tsakʼaile (2 Samuel 12:1-13). Jósʼin chjénngilee je David nga kisʼele kjoanangitokon kʼoa nga kisitjoson. Kʼiaa nga chjónangilee yaoná jebi: “Kʼianga bʼexkia Biblia, a sikjaʼaitsjenjinña kʼoa a tsjoaʼndeña nga kui kjoatéxomale Jeobá bándiaana josʼin sikjaʼaitsjen kʼoa jotjín tokoán. A koaan nga ngisasa sindaya yaona” (Salmo 1:2, 3).
12, 13. Jósʼin síchjén Jeobá je nganʼiotsjele kao je jtín nga síndayaná.
12 Je nganʼiotsjele Niná nkjín koya basenkaoná nga nindayaa yaoná. Tobʼelañá, koaanle koasenkaoná nga chjénngilee jokoankjoan je Jesús kʼoa nga kʼoakoa̱nkjoaan josʼin mele Niná (Gálatas 5:22, 23). Koakoá kjoatsjoacha. Nga tsjoachaa je Niná, mená si̱tjosonlee kʼoa kʼoaiʼndelee nga sindayaná nga̱ ʼyañá nga kjoanda tsaanñá. Je nganʼiotsjele Niná kʼoati koasenkaoná nga tsín kʼoakoa̱nkjoaan jokjoan chjota xi tjín sonʼnde (Efesios 2:2). Si̱kjaʼaitsjenla jokisʼin je pastro Pablo. Kʼianga sʼa xti, kui kjoafaʼaitsjen kisʼele josʼin kitsoyale je xi nyatítjonle relijiónle chjota judío. Tonga kui nganʼiotsjele Niná tsakasenkao nga kisikʼantjaiya yaole. Kuinga i̱ tso xi kiskisíni: “Ngayije koa̱nna nga̱ tijnakoa Cristo xi tsjoána nganʼio” (Filipenses 4:13). Kʼoati si̱jélee je Jeobá nga katatsjoáná je nganʼiotsjele kʼoa je kjuinrʼoéle kjoabʼetsʼoaná (Salmo 10:17).
Jé xi chjotajchínga sʼin tjío síchjén je Jeobá nga síndayaná, kuinga machjénsíni nga chʼa̱ʼén je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná (Chótsenlai párrafo 12 kao 13)
13 Je Jeobá kʼoati kui síchjén je jtín kao je xi chjotajchínga sʼin tjío nga síndayaná. Tobʼelañá, je xi chjotajchínga sʼin tjío binyakaoná kʼianga be tsa jñani machjén nga si̱ndayaa yaoná. Tonga ali tsa totsʼejin kjoafaʼaitsjen síchjén nga tsjoáná kjoafaʼaitsjen (Gálatas 6:1). Nangitokon ma kʼoa jé Jeobá síjéle kjoamajintokon kao kjoachjine. Kʼoa yaa Biblia básjaiya kao je xo̱n xi Énle Niná yʼangini nga tsjoáná kjoafaʼaitsjen. Kʼianga kjoafaʼaitsjen tsjoáná je xi chjotajchínga sʼin tjío tʼatsʼe jokjoan najño xi chʼakjá kʼoa tsa jmesani xi kjaʼaí, si̱kjaʼaitsjeen nga kʼoasʼin tíbakóniná je Jeobá nga tsjoakená. Tsa si̱tjosoán je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná, tibʼaiʼndeñá nga tísíndayaná je Niná kʼoa kjoanda tsaanñá.
14. Jósʼín je Jeobá ningalani tjínle ʼnde nga sindayaná.
14 Tsa majinná josʼin síndayaná je Jeobá ngisajin nda kjuinkoaa je ndsʼee. Xi ijngosani, kʼoajinti tsín chʼaosʼin si̱kjaʼaitsjeen tʼatsʼe je chjota xi ʼmiyasonlee kao je xi bʼaile estudio. Nichxin kjoatse, jngo chjota xi tii sínda, kʼianga kjesa síndajin tii títjon kjoanla tobijbi sítsje je niʼnde kʼoa faʼáxinle je la̱jao̱ xi tjíojin. Tikʼoasʼinni je Jeobá, basenkao je chjota xi tsjoáʼnde nga nindaya. Tonga kʼoati tsjoáʼndele nga je chjota katakjoéjin jmeni xi mele sʼin. Tsín bʼénele nga sikʼantjaiya yaole. Tochoa choa tsoyale jotjínni kjoatéxomale kʼoa tsjoáʼndele nga je chjota xi kuitsoni tsa mele nga sikʼantjaiya yaole.
15, 16. Jósʼin bakó je chjota xi Biblia ʼmiyale tsa mele nga je Jeobá sindaya. Jngo choa̱ tʼejnai.
15 Kataʼyala jokoan jngo tichjaa xi Australia tsʼe, xi Tessie ʼmi. Kʼianga kiskotʼaya je Biblia, tochoa ñʼai koanle nga koanjinle jmeni xi tsakʼinyale. Tonga tsín kisindaya yaole kʼoa tsín ki je kjoajtín. Je tichjaa xi kitsjoale estudio tsakʼétsʼoale je Jeobá kʼoa kʼoakitso nga tsín titsjoánile estudio chjoón jebi. Tonga kʼianga tjíokotʼaya, je Tessie kʼoakitsole je tichjaa anni nga tsín tísíndayani yaole. Kʼoakitso nga chʼaotjín kon nga̱ tojo nʼio tsjoake nga tao̱n sískáni. Tonga kʼoakitso nga tsín tikʼoasʼinni.
16 Tochoatse jaʼato kʼoa ki kjoajtín je Tessie kʼoa kui kʼoakisʼin xi sasénle je Jeobá, ninga tsabesin je xi miyole koanni tsakai. Nga jeki nichxin, kisʼenngindá kʼoa precursora koan ninga sʼa ʼndí kjoan xtile. Alikui jao tjínná nga je Jeobá síchriantʼale je chjota xi kotʼaya Biblia kʼoa xi síkʼantjaiya yaole, basenkao nga tosi tonda síndaya yaole nga ya koa̱nngóson joni jngo tii xi nʼio chjíle.
17. 1) Ánni nga tsjoa sʼeni tokuin nga je Jeobá tísíndayali. 2) Jméni xi jchaa ya kjoaʼmiya xi ijngo.
17 Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, tjín ʼnde jñani tojo tjín je chjota xi tii sínda kʼoa nʼio naskásíkjoan. Kʼoatisʼinni je Jeobá, nga síndayaná kao kjoatsejta tsjoána kjoafaʼaitsjen, kʼoa xijema kui kotsenle jonʼia (tʼexkiai Salmo 32:8).d A tiʼyañá nga mandosinle je Jeobá xi tʼatsaan. A tiʼyañá josʼin nga ngasin nganda tísíndayaná. Jméni xi koasenkaoná nga tosi tonda sindayaná je Jeobá. Jméni xi sʼiaan nga tsín ya koa̱nngósoán je niʼnde xi tsín nda mandani je tii. Kʼoa jósʼin je xi xijchá ma nga sixákao je Jeobá nga sindaya xtile. Kui kuitsoyaná je kjoaʼmiya xi ijngo.
a 1 Samuel 16:7b: “Je Niná alikui kui kotsenle jmeni xi kotsenle chjota, nga̱ je chjota tokui kotsenle jmeni xi fa’aya xko̱n; tonga je Jeobá kui kotsenle jotjín je ni̱ma̱le chjota”.
b Hebreos 12:5, 6, 11: “A jekʼoasʼin kichajinno josʼin nga bʼéneno xi fákaono joni tsa xi kao xtile, nga tso: ʼndína, ali taonjin ʼyai je kjoanikixile Nainá, nimaʼindajinjin kʼia nga je síkixili. Je Nainá tsjoále kjoañʼai je xi tsjoake, kʼoa bále ngatsʼi ʼndíle xi kjoétjao. Kjoakixiní, kʼia nga sʼe kjoañʼai, nijmejin kjoañʼai xi tsjoá kjoatsjoa, tokjoaba xi tsjoá, tonga skanni tsjoále kjoakixi xi nyʼán tjín je xi tínikinyákixi”.
c Salmo 103:13, 14: “Josʼín jngo nʼai nga bakóle kjoamatokon je xtile, je Jeobá kʼoasʼin bakóle kjoamatokon je xi tsokjónke. Nga̱ nʼio nda be josʼin koanndaa, kʼoa faʼaitsjenle nga to chaoñá”.
d Salmo 32:8: “Sichoyale, kʼoa xínyale jokji ndiaa xi kʼuínyai. Kʼoa kʼianga tsjoale kjoafaʼaitsjen skotsenle”.