Massoreta koꞌi teꞌereꞌiaꞌag̃kap nug̃ Tupana Ehay piat sehay koꞌi ete hampȳk kahato popuo.
POPERA APE PIAT SEHAY | ȲT KATꞌI TUPANA EHAY MOMÃ KUAP
Tupana Ehay toig̃neꞌen ne mītꞌīn taꞌatuꞌywyk terān tepiat sehay koꞌi pykai
NIATPO HAP Sese mītꞌīn timomã terān Tupana Ehay hawyi tempu kahato kosap pykai Tupana Ehay tuweitykꞌi. Maꞌato toig̃ neke poꞌog̃ niatpo hap koꞌi. Iraniaꞌīn Tupana Ehay apuksit haria hawyi Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap nug̃ haria taꞌatuꞌywyk terān Tupana Ehay piat sehay koꞌi iꞌatumikyꞌesat awy hamo. Taꞌatupȳwoꞌi Tupana Ehay piat sehay koꞌi ete pote taꞌatuꞌywyk sehay iꞌatumimohey koꞌi ewy hamo. Erehaꞌat o kotā̃ e hap koꞌi kape.
Tupana Montypot Yat etiat. Samaria piaria tikyꞌesat kahato sehay Tupana Ehay piat Tupana Motypot Yat nug̃ yityꞌok Kerisĩ e hap totiat hap. Miꞌi pote Iesui putꞌokꞌe hap eꞌyj̃an mete Samaria piaria taꞌatuꞌywyk Tupana Ehay piat sehay koꞌi. Kotā̃ e hap. Esutu 20:17 pe kotā̃ taꞌatuwan poꞌog̃ — yityꞌok Kerisĩ tote. Itote wyti ewetunug̃ no yparakai e iꞌatumiwan me.
Ieuwa Iesui hawyi Paꞌãu wentup ewy yn tukupteꞌen hap etiat. Tupana Ehay wan hap kahu hawyi 300 anu kosap hawyi mītꞌīn taꞌatuꞌywyk sehay 1 Iuwãu 5:7 piat. Wentup ok toipȳwo kahato Ieuwa Iesui hawyi Paꞌãu wentup yn tukupteꞌen hap ete pote toiwan kotā̃ e poꞌog̃ itote — Ȳwot Sehay Wakuat hawyi Tupana Paꞌãu wentup yn tukupteꞌen e tomiwan me. Maꞌato saꞌawyꞌi wuaria miwan me ȳt katꞌi mesūwat sehay. Wemūꞌe hat Bruce Metzger e hap het rakat kotā̃ e miꞌi hap etiat — Anu 501 pyi mesūwat sehay tomipag̃ rakat tuwemoherep kahato miwan latim potꞌi rakat puo koꞌi pe iꞌewȳte Vulgata latim pusu puo iaꞌag̃kap koꞌi pe wy e.
Tupana set etiat. Iuteuria taꞌatuhuꞌatꞌi Tupana set sese pote iraniaꞌīn Tupana Ehay apuksit haria taꞌatuhep Tupana set miwan koꞌi pyi. Hawyi taꞌatupag̃ Tupana e hap sio Aikaꞌiwat e hap. Maꞌato miꞌi koꞌi tuwemoherep Tupana Ehay pe Tupana etiat enoi hamo ynꞌi maꞌato iꞌewȳte tupanaria saꞌag̃ koꞌi etiat mītꞌīn etiat sio ahiag̃ etiat enoi hamo wy. — Iuwãu 10:34, 35; 1 Kur. 8:5, 6; 2 Kur. 4:4.a
ȲT KATꞌI TUPANA EHAY MOMÃ KUAP Iraniaꞌīn Tupana Ehay piat sehay koꞌi iaꞌag̃kap nug̃ haria iꞌatupotpap hampȳk popuoꞌi. Hawyi iraniaꞌīn teꞌerepyi taꞌatuꞌywyk sehay koꞌi. Maꞌato iraniaꞌīn iꞌatupotpap hampȳk kahato popuo. Kotā̃ e hap. Iesui putꞌokꞌe hawyi 500 anu kosap hawyi massoreta koꞌi teꞌereꞌiaꞌag̃kap koꞌi nug̃ Iesui yian miat hap piat sehay koꞌi ete. Iꞌatuminug̃ set texto massorético e sio aipusu puo massoreta minug̃ e. Miꞌiria taꞌatumorānia sehay koꞌi hawyi letra iaꞌag̃kap koꞌi taꞌatuꞌaparapꞌi hamo. Taꞌatupuenti miꞌaparap koꞌi kat kat popera pyi teꞌereꞌiaꞌag̃kap nug̃ hawe pote taꞌatuwan miꞌi hap popera iꞌatuꞌiaꞌag̃kap koꞌi pe. Massoreta koꞌi ȳt taꞌatuꞌywyk hinꞌi Tupana Ehay piat sehay koꞌi. Puruwei Moshe Goshen-Gottstein e hap het rakat kotā̃ e — Ȳt karāmpeꞌi massoreta koꞌi taꞌatuꞌywyk Tupana Ehay piat sehay koꞌi teꞌerepyi e.
Korā̃ toig̃ kahato Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap koꞌi. Miꞌi koꞌi taꞌatupowȳro wemūꞌe haria ipuenti miꞌaparap koꞌi miwan koꞌi pe. Kotā̃ e hap. Anu kahato turān religião piat akag̃ koꞌi taꞌatuhoꞌomūꞌe mītꞌīn — Eweipȳwo kahato kuap Tupana Ehay latim pusu puo hampȳk kahato pote iꞌatuꞌe. Maꞌato taꞌatuꞌywyk taꞌyn 1 Iuwãu 5:7 piat sehay koꞌi. Miꞌi pote iraniaꞌīn Tupana Ehay pe hoꞌokup wy sehay iꞌatumipag̃ rakat aikotā̃ popera João Ferreira de Almeida e hap ewy. Maꞌato kan aimūꞌe iraniaꞌīn Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap koꞌi. Bruce Metzger e hap het rakat kotā̃ e — Mesūwat sehay 1 Iuwãu 5:7 piat iꞌatumipag̃ rakat tuwemoherepꞌi iraniaꞌīn iaꞌag̃kap koꞌi potꞌi rakaria pe siríaco pusu puo copta pusu puo armênio pusu puo etíope pusu puo árabe pusu puo neig̃ eslavônio pusu puo. Maꞌato popera koꞌi latim pusu puo hawe yn e. Miꞌi pote iraniaꞌīn popera pakup koꞌi nug̃ haria taꞌatuhep mesūwat sehay Tupana Ehay pyi. Miꞌitā̃ taꞌatunug̃ popera Almeida Século 21 e hap nug̃ haria.
Chester Beatty P46 e hap. Miwan Tupana Ehay piat papiro puat. Miꞌi 200 anu Iesui putꞌokꞌe hawyi piat minug̃.
Korā̃ Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap koꞌi potꞌi rakaria aipowȳro kuap asom watipȳwo Tupana Ehay ete hamo. Anu 1947 wemūꞌe haria ipuenti miwan koꞌi iꞌokpoꞌi puo Rolos do Mar Morto e hap het rakaria. Miꞌi pote wemūꞌe haria teꞌeremūꞌe Rolos do Mar Morto hawyi miwan koꞌi massorético wuaria minug̃. Rolos do Mar Morto wyti potꞌi kahato poꞌog̃ miwan koꞌi massorético wuaria minug̃ kai. Miꞌi hap etiat wentup ok wemūꞌe hat kotā̃ e — Wentup ok Rolos do Morto piat miwan puo pyi yn watipȳwo kahato kuap taꞌyn Tupana Ehay iaꞌag̃kap nug̃ haria iꞌatupotpap hampȳk kahato popuo. Mil anu kosap pykai miwan koꞌi toꞌoꞌewy kahato e.
Popera koꞌi yat Irlanda totiat Chester Beatty e hawe hoꞌokup miwan koꞌi Tupana Ehay piat Iesui putꞌokꞌe hawyi hap etiat papiro puat. Iraniaꞌīn potꞌi kahato Tupana Ehay wan hap kahu hawiat. Popera Dicionário Bíblico Anchorb e hap kotā̃ e — Popera koꞌi potꞌi rakaria papiro puaria waku kahato. Miꞌi koꞌi aipowȳro watikuap poꞌog̃ Tupana Ehay sese etiat maꞌato iꞌewȳte aimūꞌe Tupana Ehay piat sehay koꞌi iaꞌag̃kap nug̃ haria iꞌatupotpap hampȳk kahato popuo miwan koꞌi toꞌoꞌewy kahato pote e.
Tupana Ehay wyti hampȳk poꞌog̃ iraniaꞌīn popera koꞌi potꞌi rakaria kai e.
KAN TUWEMOHEREP Toig̃ Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap koꞌi kahato pykai miꞌi hap waku Tupana Ehay sese puenti hamo. Sir Frederic Kenyon e hap het rakat kotā̃ e — Tupana Ehay ete hoꞌokup kahato iaꞌag̃kap koꞌi poꞌog̃ poꞌog̃ iraniaꞌīn popera koꞌi kai. Miꞌi hap aipowȳro watikuap Tupana Ehay pȳwo piat. Wemūꞌe sese haria ikuap Tupana Ehay wyti aikotā̃ saꞌawyꞌi wuaria miwan koꞌi ewy te. Tupana Ehay ete ȳt katꞌi miꞌaparap koꞌi. Hawyi William Henry Green e hap het rakat kotā̃ e miwan koꞌi Iesui putꞌokꞌe hawyi hap koꞌi etiat — Watikuap Tupana Ehay piat iaꞌag̃kap koꞌi hampȳk kahato hap. Hampȳk poꞌog̃ poꞌog̃ iraniaꞌīn popera koꞌi potꞌi rakaria kai e.
a Etikuap poꞌog̃ hamo erehaꞌat o apêndice A4 hawyi A5 popera Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada e hawe. Miꞌi popera etipuenti kuap site jw.org pe.
b Popera set sese The Anchor Bible Dictionary e.