Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu
MARCH 5-11
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 20-21
“Woshe Ashaka Kupwa Wakama, Ikeye Napande Kupwa Ngamba ya Vakwavo”
(Mateo 20:3) Cho watuhukile lalo kuya kuje kwa kulandethela ha thimbu ya mu chitanu na iwana ku mutondo, cho wamwene vakwavo vanemana ngocho kuje,
mithzimbu ya mu nwtsty
Kwa Kulandethela
Myela imo ya kulandethela, ngwe ou uvanamwetha aha, yakele ku mukulo wa tapalo. Vaka-kulandetha vakele na kulandethela vyuma vyavo mu tapalo, cho noku kwakwitila kwapwile kwahi. Vanu va mu chitingitingi vakele na kulanda vindeho na malonga na vinganja vya vuma, cho lalo vakele na kulanda nevi vya mangilasi vya ndando yakama. Ava vanu vakele na kuya na kulanda vyakulya ha litangwa na litangwa mwafwa kukwakele mafulinji. Omu mu myela ya kulandethela mwakele na kulingiwa vyuma vyavingi, vaka-kulanda vakele na kuthziva mithzimbu ivakele na kwendeka vaka-kulandulula na vaka-kwenda, cho lalo vanike kukekwo kuvakele na kwehela, vaje lalo kuvakele ha vipangi vakele na kuvandamena kuvakumuna. Yesu nendi wakangwithilileko vaka-kuvinja, cho lalo Paulu wambulwilileko muthzimbu wauvwa. (Vil 17:17) Oloni valongethi va majwi a lishiko na Vafaliseo va kulyaletha muvakele na kuya oku ku myela, vashakele manene kuvameneka na kuvathingimika.
(Mateo 20:20, 21) Athinoni munakathzi wa Zembendeo wethzile kuli Yesu na vana vendi va vanalume vavali, cho wathsikamene ha mavuli ku mesho a Yesu na kumulomba chuma chimo. 21 Cho Yesu wamwihwile ngwendi, “Vikajo ushaka?” Wamukumbulwile ngwendi, “Tava ngechi vana vange vavali vakatumbame mu Vumwene vwove, umo ku livoko lyove lya chilyo, mukwavo ku livoko lyove lya chimwoshwe.”
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 20:20, 21 mu nwtsty
munakathzi wa Zembendeo: Ikeye wapwile ina ya kapositolo Yakomba na Yowano. Mako wathonekele mu Mukanda wendi ngwendi, Yakomba na Yowano vakevo vaile kuli Yesu. Nameme Yakomba na Yowano vashakele kulomba Yesu, oloni valikwathethele vaina va Salome vaje vapwile vateñathzi ya Yesu.—Mat 27:55, 56; Mak 15:40, 41; Yow 19:25.
umo ku livoko lyove lya chilyo, mukwavo ku livoko lyove lya chimwoshwe: Evi vitwamo vyoshe vimwetha moko ya kushwana na kathingimiko, oloni kathingimiko kakama kakakala ku chilyo.—Mya 110:1; Vil 7:55, 56; Lom 8:34.
(Mateo 20:25-28) Ngechi vene, Yesu wavathanene voshe vaije kuli ikeye, wavalekele ngwendi, “Mwathzivuka ngweni vaka-kushwana vaje kethi vaka-kukulahela vali na ndthzili hali vanu vavo, cho na vantwama vavo vali na moko yakama hali vakevo. 26 Eyi kethi ikeyo ngila hakati keni embwe. Oloni woshe ashaka kupwa wakama, ikeye napande kupwa ngamba ya vakwavo voshe, 27 cho woshe ashaka apwe wa kulivanga hakati keni, ikeye napande kupwa ndungo ya vakwavo voshe, 28 nameme Muna Munu kethzile ngechi vanu vamupangele embwe, oloni wethzile mu kupanga, na kwana mwonyo wendi ngechi apatule vanu vavangi.”
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 20:26, 28 mu nwtsty
ngamba: Nambe “katumwa.” Mbimbiliya ikapangetha lijwi lya Chingiliki lya di·aʹko·nos kulumbununa munu uje akatwalelelaho kulikehetha mu kupangela vakwavo. Eli lijwi vanalipangetha mu kulumbununa Kilisitu (Lom 15:8), na vangamba nambe tutumwa va Kilisitu (1Kr 3:5-7; Kol 1:23), vaka-kupangela (Fil 1:1; 1Ti 3:8), na vangamba vakwavo vaje vakapanga mu vinjuvo (Yow 2:5, 9) na vaka-kupanga mu fulumende (Lom 13:4).
kethzile ngechi vanu vamupangele embwe, oloni wethzile mu kupanga: Nambe “kethi vamupangele, oloni apangele vanu.”
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 21:9, NWT) Cho mbunga ije yatwamene kulutwe na ije yakavele munima yendi yashangumukile kutambeka ngwayo, “Tukulomba, mulwile Muna Ndaviti.” Wa kukwithula uje aija mu lithzina lya Yehova. Tuli na kukulomba yove wakala mwilu mulwile.”
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 21:9 mu nwtsty
Tukulomba, mulwile: Nambe ngwetu “Hosana.” Eli lijwi lya Chingiliki lyatunda ha majwi a Chihevelu aje alumbununa “tukulomba, mulwile” nambe “mulwile shukulu.” Awa majwi a “tukulomba, mulwile” emanena kulomba Njambi ovole nambe akwathe. Anatha lalo kulumbununa “kumulambelela mangana ovole.” Mu kwita kwa thimbu vanu vashangumukile kupangetha awa majwi mu kushangathzala Njambi na kumulemetha. Awa majwi a Chihevelu tuawana ku Mukanda wa Myatho 118:25, cho vakele na kuwemba manene ha thimbu ya Pasovala. Ngechi, vanu vanukile awa majwi ha thimbu eyi. Ngila imo yakumbulwililemo Njambi lilombelo lya kulwila Muna Ndaviti yapwile ya kumuthangula ku vathsi. Ku Mateo 21:42, Yesu wapangethele majwi ali ku Mukanda wa Myatho 118:22, 23 mu kutaletha kuli Mesiya.
Muna Ndaviti: Awa majwi ali aha amwetha chikota cha Yesu na chipangi chendi ha kupwa Mesiya ivakulahethele.
(Mateo 21:18, 19) Halikaki mutondo, omwo Yesu welukile ku nganda, cho wathzivile njala. 19 Wamwene muti wa mukuyu ku mukulo wa ngila, cho waileko, oloni kawaneneko vushuka kuvanga maputa lika. Ngechi veni, wendekele kuli muti uje ngwendi, “Tunde hano kethi ukaime lalo vushuka.” Cho haje vene uje muti womine chau.
Wapangethele Muti wa Mukuyu mu Kulongetha vya Kukala na Likulahelo
Vika vyalingithile Yesu omithe uje muti wa mukuyu? Wamwethele vyalingilile ngocho, omwo wendekele ngwendi: “Mwa vuthunga njimileka ngwange, nga mukulahela na kujeneka vimata, mukatha kulinga evi vinjinalingi ku muti wa mukuyu. Cho kethi evi lika embwe, oloni mukatha nameme kwendeka ku lilundu eli ngweni, ‘Katuka ulyumbile mu mema a kalunga,’ cho likalyumbila vene. Nga mukulahela mukatambula vyuma vyoshe vimukalomba.” (Mat 21:21, 22) Welukilile kwendeka thimpi ya kukala na likulahelo lya kushwenyetha lilundu.—Mat 17:20.
Ngechi ha kumitha uje muti wa mukuyu, Yesu walongethele chilongetha chakama cha kukulahela Njambi. Wendekele ngwendi: “Omwo mulomba chuma, kulaheleni ngechi munachitambula, cho vyoshe mulomba vakamyanavyo.” (Mak 11:24) Echi chilongetha chapwile chakama ku tupositolo va Yesu, mwafwa kwakele vyetheko vije vyakele na kwija. Kuli lalo likwatathano lili mukati ka kumitha muti wa mukuyu na chifwa cha likulahelo.
Vaisalele valifwile ngwe uje muti wa mukuyu, mwafwa uje muti washolokele ngwe wemine vushuka. Vanu Vaisalele valikumiyiye kukala na vuthamba na Njambi, cho vasholokele ngwe vakele na kwononoka Mashiko endi. Oloni ava vanu kuvakele na likulahelo, cho lalo kuvemine vushuka vwavuvwa. Vavyanene Muna Njambi. Ngechi, omwo Yesu womithile uje muti wa mukuyu wa kujeneka kwima vushuka wamwethele vyuma vikalingiwa ku vanu va Isalele va kujeneka likulahelo vaje vafwile ngwe uje muti.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 20:1-19) “Omwo Vumwene vwa mwilu vunapu ngwe vavenya lihya lya mikolovothzi ya vushuka vwa vinyu uje watuhukile mutondotondo waile na kulanya vaka-vipangi ngechi vakapange mu lihya lyendi lya mikolovothzi ya vushuka vwa vinyu. 2 Ikeye walithzivathanene navo kuvafweta fweto ya ha litangwa mbongo ya siliva, cho wavatumine ku lihya lyendi na kupanga. 3 Cho watuhukile lalo kuya kuje kwa kulandethela ha thimbu ya mu chitanu na iwana ku mutondo, cho wamwene vakwavo vanemana ngocho kuje, 4 ngechi vene, wavalekele ngwendi, ‘Neni lalo yeni mukapange ku lihya lyange, njikamifweta muyinapande fweto yeni.’ 5 Ngechi vene, vaile. Athinoni ha thimbu ya mu likumi na ivali na ha thimbu ya mu likumi na vitanu ha kuteuka kwa litangwa, walingile chuma chimo. 6 Cho ha thimbu ya mu likumi na vitanu na vivali waile kuje kwa kulandethela, cho wawanene veka lalo vanemana ngocho. Wavehwile ngwendi, ‘Omwo vikajo munemanena ngocho kuno litangwa lyoshe lyamutunu?’ 7 Vamukumbulwile ngwavo, ‘Omwo Naumo wahi natulanya ku vipangi.’ Ikeye wavalekele ngwendi, ‘Yeni mukapange mu lihya lyange lya mikolovothzi ya vushuka vwa vinyu.’ 8 “Cho omwo vetele ku chingwethzi, vavenya lihya walekele muka-kutwamenena vaka-vipangi ngwendi, ‘Thana vaka-vipangi uvane fweto yavo, shangumukila kuli vaka-kukotokela na kutwala kuli vaka-kulivanga.’ 9 Vanu vaje vashangumukile kupanga ha thimbu ya mu likumi na vitanu na vivali wavafwetele umo na umo mbongo ya siliva. 10 Ngechi vene, omwo vaje valanyele ha kulivanga vethzile, vayongwele ngwavo vakevo vakatambula vyavingi kutuvakana vakwavo, oloni na vakevo lalo umo na umo watambwile mbongo ya siliva. 11 Vatambwile vimbongo vyavo, cho vashangumukile kulinyenyeta kuli uje wavalanyele. 12 Vendekele nendi ngwavo, ‘Ava vanu vakukotokela vanapanga thimbu imo lika, omwo yetu tunapanga litangwa lyoshe lyamutunu na kwenya litanya, cho unavafwete kupwitha hamo netu?’ 13 Oloni wakumbulwile umo wavo ngwendi, ‘Tolilila muthamba, yange kunjakukwithile. Kuma kutwalithzivathanene fweto ya kupwa mu mbongo imo ya siliva ndi? 14 Ambata fweto yove uye. Njishaka kwana kuli ou wa kukotokela ngwe munjinana yove. 15 Kuma kunjapandele kulinga na vimbongo vyange ngwe munjinashakela ndi? Nambe yove kuma uli na chipululu ha vungulu vwange ndi?’” 16 Cho Yesu wamanethele kwendeka ngwendi, “Ngechi vene, vaka-kulivanga vakapwa vaka-kukotokela, cho vaka-kukotokela vakapwa vaka-kulivanga.” 17 Cho omwo Yesu wakele na kuya ku Yelusalema, ikeye waile na vandongethi vendi likumi na vavali kwavo lika na kwendeka navo mu vushweke, omwo vakele na kuya mu ngila. 18 Wavalekele ngwendi, “Tolilileni, tuli na kuya ku Yelusalema kuje Muna Munu vakamwana ku mavoko a vakulunu va vaka-kukombelela na kuli valongethi va majwi a Lishiko. Cho vakamuhitha na kumutwala ku kuthsa, 19 cho vakamwana kuli vaje kethi Vayunda vaje vakamushendumuna, na kumupupa, cho vakamushukika ha chilindakano [chiti cha kuyandethela], oloni omwo kuneti matangwa atatu akathanguka.”
MARCH 12-18
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 22-23
“Ononokeni Mashiko Avali Akama”
(Mateo 22:36-38) Wamwihwile ngwendi, “Mulongethi, lishiko mukajo lyakama ku Mashiko?” 37 Cho Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Thzema Shukulu Kalunga Njambi yove na mbunge yove yoshe, na mwonyo wove woshe, na mana ove oshe. 38 Eli lishiko likelyo lishiko lyakama lya kulivanga.
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 22:37 mu nwtsty
mbunge: Mu ngila ikwavo eli lijwi likalumbununa munu wa mukati. Oloni nga valitumbwila hamo na “mwonyo” na “mana,” cho lilumbununa vyuma vya kufwa ngwe vithinganyeka vya munu nomwo mwakalithzivila na vyuma vyakashungwiya. Nameme majwi atatu avanapangetha aha a (mbunge na mwonyo na mana) kuwalumbununa chuma chimo, oloni vanawapangetha mu kumwetha thimpi yakama ya kuthzema manene Njambi.
mwonyo: Nameme “muvila woshe.”
mana: Aje apwa chashu cha kuthinganyeka. Munu napande kupangetha chashu chendi cha kuthinganyeka mangana athzeme Njambi na kumuthzivuka. (Yow 17:3; Lom 12:1) Ku mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 6:5, kuli majwi a Chihevelu aje alumbununa, ‘mbunge na mwonyo na ndthzili.’ Oloni ku mukanda wa Mateo vanapangetha lijwi lya Chingiliki lya “mana” kethi lya “ndthzili.” Eli lijwi linatha kwimanena vyuma vyavingi. Cha kulivanga, kuthañulu, mu Chihevelu kumwakele lijwi lije lyalumbunwine “mana,” oloni vakele na kupangetha lijwi lije lyalumbunwine “mbunge.” Eli lijwi valyethekethele ku munu wa mukati kwambatethelela na vithinganyeka nomwo mwakalithzivila na vifwa vyendi nevi vikamushongangeya kulinga vyuma vimo. (Kwi 29:4; Mya 26:2; 64:6; kengeni viñanda vitukwatha kuthzivithitha eli lijwi lya mbunge ha vesi eyi vene.) Nga mu Chihevelu vapangetha lijwi lya “mbunge,” cho mu Mbimbiliya ya Chingiliki ya Septuagint vapangetha lijwi lije linalifu neli lya “mana.” (Kus 8:21; 17:17; Vit 2:10; Isa 14:13) Mateo wapangethele lalo lijwi lya Chingiliki lije lilumbununa “mana,” kethi lya “ndthzili” omwo wendekele majwi ali ku Kwituluka mu Mashiko 6:5, mwafwa lijwi lya Chingiliki lije lilumbununa “ndthzili” linambatethelela na ndthzili ya munu yoshe nambe ngwetu chashu chendi cha kuthinganyeka. Nameme ngocho, kulitombola kwa majwi a mu Chihevelu na Chingiliki kutukwatha kulumbununa vyuma vyalingithile vaje vathonekele viñanda vije vyendeka vya Yesu vajeneke kupangetha majwi akulifwa.
(Mateo 22:39) Cho lishiko lya mu chivali lalo lya kufwa ngwe eli ngwalyo, ‘Unapande kuthzema mukweni ngwe muwalithzema yove vavenya.’
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 22:39 mu nwtsty
Lya mu chivali: Ku Mateo 22:37, vanamwetha chikumbululo cha Yesu ku Vafaliseo, oloni Yesu wendekele vyavingi kutuvakana vyuma vivamwihwile omwo wendekele vya lishiko lya mu chivali (Kul 19:18), mu kulongetha ngwendi mashiko avali oshe analitombola, cho lalo Mashiko oshe a Mosesa na vilongetha vya Tupolofweto vinemana aha ha mashiko.—Mat 22:40.
mukweni: Lijwi lya Chingiliki lije lilumbununa “mukweni” (nambe “munu uje ali muyehi”) linatha kulumbununa vyavingi kethi lika vaje vamunalyata navo. Linatha lalo kulumbununa munu woshe woshe uje itukalikwatathana nendi.—Luk 10:29-37; Lom 13:8-10.
(Mateo 22:40) Mashiko oshe a Mosesa na vilongetha vya vaka-kwimanena [tupolofweto] vinemana ha mashiko awa avali.”
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 22:40 mu nwtsty
Mashiko . . . Tupolofweto: “Mashiko” alumbununa mukanda wa Kushangumuka kutwala ku Kwituluka mu Mashiko. “Tupolofweto” vanapu mikanda ya mu Mbimbiliya ije yendeka vya vupolofweto vuje vuli mu Vithoneka vya Chihevelu. Oloni nga awa majwi oshe vawapangetha, cho vulumbunwithi vwawo vunatha kwambatethelela na vuje vuli mu Vithoneka vya Chihevelu.—Mat 7:12; 22:40; Luk 16:16.
vinemana: Lijwi lya Chingiliki lije lilumbununa “vinemana” nambe ngwetu kukundama, vanalipangetha aha mu kulumbununa “kukulahela chuma chimo.” Ngechi, Yesu wamwethele ngwendi kethi lika Mashiko a Mosesa akupwa 10 akundamene ha chithzemo, oloni mashiko oshe amu Vithoneka.—Lom 13:9.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 22:21) Vamukumbulwile ngwavo, “vya Sezale.” Athinoni Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Mwamuvwa, ngechi vene, aneni kuli Sezale vije vinakundama kuli Sezale, cho aneni kuli Njambi vije vinakundama kuli Njambi.”
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 22:21 mu nwtsty
Sezale vije vinakundama kuli Sezale: Awa majwi endekele Yesu aha analifu na aje ali ku mukanda wa Mako 12:17 na Luka 20:25, cho oku ku mikanda kukekwo lika kwendekele vya mwene wa Valoma. Vije “vinakundama kuli Sezale” vinambatethelela kufweta lithimu na kuthingimika na kwononoka fulumende na kwononoka vanu vaje vali na moko ya kuyula.—Lom 13:1-7.
kuli Njambi vije vinakundama kuli Njambi: Vyuma vinakundama kuli Njambi vinambatethelela kulemetha Njambi na mbunge yoshe na kumuthzema na kumwononoka.—Mat 4:10; 22:37, 38; Vil 5:29; Lom 14:8.
(Mateo 23:24, NWT) Eni vantwama vatupuputwa, mukakembulula kambulumbulu, oloni mukalehula kamelo.
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 23:24 mu nwtsty
mukakembulula kambulumbulu, oloni mukalehula kamelo: Vaisalele vamwene kambulumbulu na kamelo kupwa vya kujwala. (Lev 11:4, 21-24) Yesu wanangwile vantwama va vulombelo vwa makuli, mwafwa vakele na kukembulula tumbulumbulu ha vyuma vya kunwa kutewa valijwaletha nambe ngwetu kukavangeya tumashiko twatundondo, oloni vombwanethele mashiko a theho, kuje kunapu ngwe kulehula kamelo.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 22:1-22) Cho lalo Yesu wapangethele vithimo omwo wendekele na vanu ngwendi, 2 “Vumwene vwa mwilu vunapu ngwe mwene walingile chiwano cha vulo vwa munendi wa munalume. 3 Cho watumine vangamba vendi mu kuleka vaje vavalanyele ku chiwano, oloni vakevo vavyanene. 4 Ngechi vene, watumine vangamba vakwavo lalo kuli vaje vavalanyele ngwendi, ‘Kengeni, njavwahetha laja vya kulya vyange, vingombe vange na vimuna vange vakununa vanavathsiyi laja, cho vyuma vyoshe vinavwaha laja. Ijeni ku chiwano cha vulo.’ 5 Oloni vaje vavalanyele kuvombileko mbunge, vaile ku vipangi vyavo, umo waile ku lihya lyendi, mukwavo lalo waile ku venda yendi, 6 vamocho vakwatele vaje vindungo, vavapupile na kuvathsiya. 7 “Mwene waluvalele manene, cho watumine mashwalale vendi vaile na kuthsiya vaje vathsiyile vaje vindungo, cho venyekele nganda yavo. 8 Athinoni wendekele kuli vangamba vendi ngwendi, ‘Chiwano cha vulo vanachivwahetha laja, oloni vanu vaje vavalanyele kuvethzileko. 9 Ngechi vene, yeni ku mathambwa ngila, cho voshe vamuwanako vathaneni vaije ku chiwano.’ 10 Ngechi vene, vaje vangamba vaile kuje ku mathambwa ngila, cho vanenele vanu voshe vaje vavawaneneko, vavavwa na ava vavavi, cho ije njuvo ya chiwano cha vulo yashulile na vanu. 11 “Oloni omwo mwene wakovelelemo mu kumona vaje vangendthzi, cho wawanenemo munu umo uje kathzalele chikoveyo cha chiwano cha vulo. 12 Cho mwene wamwihwile ngwendi, ‘Muthamba, vatijo unakovelele muno kujeneka vuthzalo vwa chiwano cha vulo?’ Oloni uje munu wolokele kulu nachimo chahi chendekele. 13 Athinoni mwene walekele vangamba vendi ngwendi, ‘Mukuteni ku mavoko na kumendi, cho mumbileni hanja mu lithuthulungu, kuje akalila na kulingenjenga kumayo.’” 14 Cho Yesu wamanethele kwendeka ngwendi, “Vavangi vanavalanya, oloni vavandondo lika vavanangula.” 15 Athinoni Vafaliseo vaile na kutumba vutumbe ngechi vakamwetheke na vihula. 16 Cho vatumine vandongethi vavo vamo kuli Yesu na veka lalo vaka-munga ya Helonde ngwavo, “Mulongethi, twathzivuka ngwetu yove ukendeka vuthunga, cho ukalongetha vuthunga vwa chithzango cha Njambi hali munu, kujeneka kulipetha ha viyongola vya vanu, omwo kuwethi kukenga hali munu nambe wapwa wa vulemu nambe kethi wa vulemu. 17 Tuleke, wayongola vati? Kuma Lishiko lyetu livindika kufweta lithimu kuli Sezale mwene wa Valoma indi embwe?” 18 Oloni Yesu wathzivukile laja viyongola vyavo na vutumbe vwavo vwa vuvi, cho wendekele ngwendi, “Yeni vaka-chivembulu. Vikajo muli na kunjethekela? 19 Njimwetheni mbongo ya kufweta lithimu.” Cho vamwanene mbongo imo, 20 cho wavehwile ngwendi, “Chihanga cheya na lithzina lyeya evi viliho?” 21 Vamukumbulwile ngwavo, “Vya Sezale.” Athinoni Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Mwamuvwa, ngechi vene, aneni kuli Sezale vije vinakundama kuli Sezale, cho aneni kuli Njambi vije vinakundama kuli Njambi.” 22 Omwo vathzivile ngachije, valikomokelele, cho vamuthethzele vaile.
MARCH 19-25
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 24
“Twaleleleniho Kupwa va Kutona ku Sipilitu Muno mu Matangwa a Kukotoka”
(Mateo 24:12) cho omwo vuvi vunatumu, chithzemo cha vanu kuvakwavo vanu chikatonola.
it-2 279 ¶6
Chithzemo
Chithzemo cha Vanu Kuvakwavo Vanu Chatha Kutonola. Yesu Kilisitu, omwo walekele vandongethi vendi vyuma vya kulutwe, wendekele ngwendi chithzemo (a·gaʹpe) cha vanu vavangi vaje valitumbula ngwavo vakulahela kuli Njambi chikatonola. (Mat 24:3, 12) Kapositolo Paulu wendekele ngwendi, ha thimbu ya matangwa a kukotoka vanu vakapwa “vaka-kuthzema vimbongo.” (2Ti 3:1, 2) Chili vene munu natha kwivala vinangulo vya vuthunga, cho lalo chithzemo chanakala nacho chinatha kutonola. Ngechi nga tuthinganyekethetha ha lijwi lya Njambi na kukavangeya vinangulo vyendi kutukwatha tukale na chithzemo cha vuthunga.—Efe 4:15, 22-24.
(Mateo 24:39) oloni kuvathzivukile chuma muka chikalingiwa noho livathzi lyethzile, cho voshe vanyongele. Mukemwo muchikapwa omwo Muna Munu akaija.
w99 11/15 19 ¶5
Muli na Kushulithilila Chipangi Chanamyana Njambi ndi?
5 Yesu Kilisitu wendekele ha matangwa a kukotoka ngwendi: “Ngwe muchapwile ha matangwa a Nowa, ngechi vene, muchikapwa ha kwija kwa Muna Munu. Ha matangwa aje omwo livathzi kanda lyete, vanu valile, vanwile, vambatele na kushombwetha, noho litangwa lije omwo Nowa wakovelele mu vwato, oloni kuvathzivukile chuma muka chikalingiwa noho livathzi lyethzile, cho voshe vanyongele. Mukemwo muchikapwa omwo Muna Munu akaija.” (Mat 24:37-39) Kulya na kunwa mukwethekela kukwavihile, cho lalo vulo vwatunda kuli Njambi. (Kus 2:20-24) Oloni nga tunanguka ngwetu vyuma vitukalingi ha litangwa na litangwa vikevyo vitunatwameka kulutwe, cho tunapande kulomba manene kuli Njambi. Yehova atha kutukwatha tutwameke vya Vumwene kulutwe na kulinga vyuma vya vuthunga na kushulithilila chipangi cha natwana.—Mat 6:33; Lom 12:12; 2 Ko 13:7.
(Mateo 24:44) Ngechi vene, neni livwahetheleni chimweja, omwo Muna Munu aija ha thimbu ije vene kumwayongwele ngweni aija.
Tupositolo Vehwile vya Chithzivukitho
Yesu wendekele ngwendi vandongethi vendi vapandele kupwa va kukengelela na kupwa va kutona na kulivwahethela. Yesu wavanangwile lalo kupangetha chithimo chikwavo ngwendi: “Oloni thzivukeni ngweni, nga vavenya njuvo nathzivukile thimbu yakaija mwithzi, nga natumbamene na kutona ngechi mwithzi kethi atuve njuvo yendi. Ngechi vene, neni livwahetheleni chimweja, omwo Muna Munu aija ha thimbu ije vene kumwayongwele ngweni aija.”—Mat 24:43, 44.
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 24:8, NWT) Vyuma vyoshe evi vikapwa mashangumukilo a tuyando.
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 24:8 mu nwtsty
mashangumukilo a tuyando: Awa majwi avanendeka aha mu Chingiliki alumbununa mushongo wakama ukakala ha kukita mwana, cho lalo amwetha vukalu na kuvavala na tuyando tuvakaliwana natwo vanu voshe. Ngechi, vupolofweto vwamwethele ngwavwo tuyando na vukalu vikalivwethzelela manene, ngwe mwa mushongo wa kukita mwana, cho lalo vikambata thimbu athinoni ñavava yakama ivanamwetha ku Mateo 24:21 ikaija.
(Mateo 24:20) Lombeleni kuli Njambi ngechi kethi mukatewe ha thimbu ya chithika, nambe ha Litangwa lya kuhwima.
viñanda vitukwatha kuthzivithitha Mat 24:20 mu nwtsty
ha thimbu ya chithika: Nyondthzi yakama na livathzi na kutonola vikalingitha vanu vawane vukalu vwa kwenda na kuwana vyakulya na kuwana kwa kuvanda.—Eze 10:9, 13.
ha Litangwa lya kuhwima: Ku myela ya kufwa ngwe Yundeya, vanu kwavakaluwilile kwenda mangendthzi amalaha na kwambata vitele, mwafwa vikolo vya nganda vakele na kuvipata ha Litangwa lya kuhwima nambe ngwetu lya Sapalalo.—Kengeni Vil 1:12 na Litaba Zeekelizwe. B12.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 24:1-22) Yesu watuhukile mu Njuvo ya Shukulu Kalunga, washakele kuya, omwo vandongethi vendi vethzile kuli ikeye vamumwethele vinjuvo vya Njuvo ya Shukulu Kalunga. 2 Oloni Yesu wendekele ngwendi, “Munamono vinjuvo vyoshe evi ndi? Kukukakala limanya limo likathala mu mutambela walyo, oshe akathiwuka.” 3 Cho Yesu watumbamene ha Munkinda wa Oliveta, vandongethi vendi vethzile kuli ikeye mu vushweke, vamwihwile ngwavo, “Tuleke mwaka uka evi vyoshe vikasholoka, cho chithzivukitho mukajo tukathzivuka nacho kwija kwove na kukotoka kwa kaye?” 4 Cho Yesu wavakumbulwile ngwendi, “Nyanyameni, cho kethi mutave umo amikwithe. 5 Omwo vanu vavangi vakaija mu lithzina lyange vakendeka ngwavo, ‘Yange vene wa kuvwavetha.’ Cho vakatangula vavangi. 6 Mukathziva vindthzita na lingwavo lya vindthzita, oloni kethi mukajujuke. Omwo vyuma evi vinapande kusholoka, oloni kuvilumbununa ngechi kukotoka kwa kaye kunete. 7 Omwo lifuti limo likalwa ndthzita na lifuti likwavo, cho vumwene vukalwitha vumwene vukwavo. Kukakala njala ya lyangengela, na mandunduma ku mitambela ya kulithethzathethza. 8 Vyuma vyoshe evi vinapu ngwe kushangumuka kwa mushongo wa kukita mwana. 9 “Athinoni vakamikwata nakumiyandetha nakumithsiya, cho miyati yoshe ya vanu vakamithzinda omwo lithzina lyange. 10 Cho vavangi kuvakanjikulahela ha thimbu ije, cho vakalyenda vungungu umo na mukwavo. 11 Cho vaka-kwimanena vamakuli vavangi vakasholoka, cho vakatangula vanu vavangi. 12 Cho omwo vuvi vunatumu, chithzemo cha vanu ku vakwavo vanu chikatonola. 13 Oloni woshe uje akakateya na kushongo akovoka. 14 Cho evi Viñanda Vyavivwa vya Vumwene vyakavyambulula mu kaye mwoshe ngwe kupwa vukaleho ku miyati yoshe, cho athinoni kukotoka kwa kaye kukaija. 15 “Ngechi vene, mukamona Chimwetho cha Vunyengwe chije chendekele Ndanyele chinemana mu mwela wa kujela.” (Yove uli na kulava thzivithitha muvinalumbunukila.) 16 “Athinoni vaje vali mu Yundeya vakatewele ku malundu. 17 Munalume uje ali hakamwa ya njuvo yendi kethi akashulukeho na kwambata vije vili mu njuvo yendi. 18 Cho munalume uje ali mu lihya lyendi kethi akeluke na kwambata chikoveyo chendi. 19 Cho luvinda ku vanakathzi vaje vakakala na tufumba, na vanakathzi vaje vakajamwetha ha thimbu ije. 20 Lombeleni kuli Njambi ngechi kethi mukatewe ha thimbu ya chithika, nambe ha Litangwa Lya kuhwima. 21 Omwo ha matangwa aje kukakala ñavava ije kanda vaimoneho laja tunde ha kutanga kwa kaye kweta na lelo lino. Nambe kulutwe kuikakalako lalo. 22 Cho nga Njambi kakehethele matangwa aje, nga munu naumo wahi akovoka. Oloni na akehetha omwo vanu vendi vaje vangwile.
MARCH 26–APRIL 1
VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | MATEO 25
“Twaleleleniho Kupwa va Kutona”
(Mateo 25:1-6) “Athinoni Vumwene vwa mwilu vukapwa ngwe vambanda likumi, vaje vambatele mathzi muvindeya vyavo vaile na kushesha vavenya vulo. 2 Vatanu vapwile vakweva, cho vatanu lalo vapwile vakunyanyama. 3 Omwo vaje vakweva vambatele vindeya lika, kuvambatele mathzi. 4 Oloni vaje vakunyanyama vambatele mathzi mumalulu amo na vindeya vyavo. 5 Omwo vavenya vulo weshwalele, ngechi vene, vaje vambanda vanengukile vaile mutulo. 6 “Oloni mukati kavuthsiki vathzivile mutambi ngwavo, ‘Kengeni, vavenya vulo ali na kwija, tuhukeni mukamusheshe.’
(Mateo 25:7-10) Athinoni vaje vambanda voshe vendukile na kushwameka vindeya vyavo. 8 Cho vaje vakweva vendekele kuli vaje vakunyanyama ngwavo, ‘Twaneniko mathzi eni, omwo vindeya vyetu vili na kuthzima.’ 9 Oloni vaje vakunyanyama vavakumbulwile ngwavo, ‘Embwe, kutupwithamo neni netu. Yeni ku vaka-kulandetha mukalilandele yeni vavenya.’ 10 Cho omwo vambanda vakweva vaile na kulanda mathzi, cho vavenya vulo wetele, na vaje vambanda vatanu valivwahethelele chimweja vakovelele hamo nendi ku chiwano cha vushombolwa, cho vashokele lipito.
(Mateo 25:11, 12) “Munima lalo vaje vambanda vakwavo vethzile, vendekele ngwavo, ‘Mwene. Mwene. Tushokolweleniko.’ 12 Oloni wavakumbulwile ngwendi, ‘Mwa vuthunga njimileka ngwange, kunjimithzivuka.’”
Kutondethetha Vithimpi vya Theho
(Mateo 25:31-33) “Omwo Muna Munu akaija mu vumpau vwendi hamo na tungelo twendi voshe, akatumbama ha litanda lyendi lya vumwene. 32 Cho miyati yoshe ya vanu vakakungulukila kuli ikeye. Athinoni akavangununa vamo oku, vakwavo oku, ngwe muje kanyungi akangununa vimanga kuvatunditha ku vimembe. 33 Cho akaka vimanga ku livoko lyendi lya chilyo, oloni akaka vimembe ku livoko lyendi lya chimwoshwe.
Kukwatha Vishongo va Kilisitu
7 Matangwa ano, tunathzivithitha chithimo cha vimanga na vimembe. Twathzivuka ngwetu Yesu ikeye “Muna Munu,” nambe ngwetu mwene. Vaje vavanatumbula ngwavo “vandolome” vanapu vanalume na vanakathzi va kuvwavetha na sipilitu vaje vakayula na Kilisitu mwilu. (Lom. 8:16, 17) “Vimanga” na “vimembe” vemanena vanu va kujeneka kuvwavetha na sipilitu ya kujela. Thimbu ya kuthompa ikashangumuka mwaka uka? Ikashangumuka kuyehi na mamanethelelo a ñavava yakama ije ili muyehi. Vika vivakathompela vanu kupwa vimanga na vimembe? Vakavathompa kwetheketha nomwo muvakele na kwambatelamo vishongo va Kilisitu va kuvwavetha na sipilitu vaje vathalele hano hathi. Tunavwahelela manene kuthzivuka ngwetu Yehova na tutwila cheke ngechi tuthzivithithe vivilumbununa vithimo vili ku mukanda wa Mateo kapetulu 24 na 25.
(Mateo 25:40) Cho mwene akavakumbulula ngwendi, ‘Mwa vuthunga njimileka ngwange, omwo mwachilingile kuli umo wa ava vavandondo vathamba vange, mwachilingile kuli yange.’
w09 10/15 16 ¶16-18
“Mu Vavuthamba Vange”
16 Nga mushaka kukayoya mu Vumwene vwa Njambi, cho munapande kuyoya vati na vishongo va Kilisitu? Tuchithimutwiyeni ha vingila vitatu. Ngila ya kulivanga, kupanga na mbunge yetu yoshe mu chipangi cha kwambulula. Kilisitu washikile vishongo vendi ngwendi vambulule muthzimbu wauvwa mu kaye koshe. (Mat 24:14) Nameme ngocho echi chipangi chinatha kuvalemena nga vimanga veka kuvavakwatha. Ngechi nga thimbu yoshe vimanga veka valyana mu chipangi cha kwambulula, cho vali na kukwatha vishongo va Kilisitu vashulithilile chipangi chavo cha kujela. Chivunga cha ndungo wa kulongwa na kunyanyama chikavwahelela manene ngwe mwakavwahelela Kilisitu.
17 Ngila ya mu chivali oyo vimanga veka vakwathelamo vishongo va Kilisitu inapu ya kwana milambu ije ikwatha mu chipangi cha kwambulula. Yesu washongangeyeye vaka-kumukavangeya ngwendi valikute vuthamba “na vufuko vwa hano ha kaye.” (Luk 16:9) Yesu kalumbunwine ngwendi twatha kulanda vuthamba kuli Yehova nambe kuli Kilisitu, oloni ngwendi nga tupangetha vufuko vwetu mu chipangi cha Vumwene, cho vuthamba na chithzemo chetu kuvipu lika vya kwendeka mu kanwa, oloni vipwa vya “vuthunga.” (1 Yo 3:16-18) Tukwatha mu chipangi echi, nga tulyana kuya na kwambulula na kwana milambu ku chipangi cha kutunga na kuvwahetha vinjuvo vya viwano na mu chipangi cha kwambulula cha mu kaye koshe. Yehova na Yesu vakavwahelela manene mutukana milambu yetu, ipwe yakama nambe yaindondo.—2 Ko 9:7.
18 Ngila ya mu chitatu itwatha kumwethelamo ngwetu twapwa tuvavuthamba va Kilisitu inapu kwononoka vivatuleka vakulunu va chikungulukilo. Ava vanalume vanavangula na sipilitu ya kujela yakapangetha Kilisitu. (Efe 5:23) Kapositolo Paulu wathonekele ngwendi: “Ononokeni vantwama veni na kukava mashiko avo.” (Hev 13:17) Vithimbu vimo kukatukaluwila kwononoka mashiko a mu Mbimbiliya avatwana vakulunu va chikungulukilo chetu. Kuthzivuka vuthzeye vwavo kunatha kutwonowetha kutambula vivatunangula. Oloni Kilisitu uje wapwa Mutwe wa chikungulukilo ali na kupangetha ava vene vanalume va kujeneka kulumbunuka. Ngechi kwononoka kutwamenena kwavo kutukwatha kukala na vuthamba vwavuvwa na Kilisitu. Nga tukavangeya kutwamenena kwa vakulunu va chikungulukilo na kujeneka kwakela mana ku vuthzeye vwavo, cho tumwetha ngwetu twathzema Kilisitu.
Kutanda Mbimbiliya
(Mateo 25:1-23) “Athinoni Vumwene vwa mwilu vukapwa ngwe vambanda likumi, vaje vambatele mathzi mu vindeya vyavo vaile na kushesha vavenya vulo. 2 Vatanu vapwile vakweva, cho vatanu lalo vapwile vakunyanyama. 3 Omwo vaje vakweva vambatele vindeya lika, kuvambatele mathzi. 4 Oloni vaje vakunyanyama vambatele mathzi mu malulu amo na vindeya vyavo. 5 Omwo vavenya vulo weshwalele, ngechi vene, vaje vambanda vanengukile vaile mutulo. 6 “Oloni mukati ka vuthsiki vathzivile mutambi ngwavo, ‘Kengeni, vavenya vulo ali na kwija, tuhukeni mukamusheshe.’ 7 Athinoni vaje vambanda voshe vendukile na kushwameka vindeya vyavo. 8 Cho vaje vakweva vendekele kuli vaje vakunyanyama ngwavo, ‘Twaneniko mathzi eni, omwo vindeya vyetu vili na kuthzima.’ 9 Oloni vaje vakunyanyama vavakumbulwile ngwavo, ‘Embwe, kutupwithamo neni netu. Yeni ku vaka-kulandetha mukalilandele yeni vavenya.’ 10 Cho omwo vambanda vakweva vaile na kulanda mathzi, cho vavenya vulo wetele, na vaje vambanda vatanu valivwahethelele chimweja vakovelele hamo nendi ku chiwano cha vushombolwa, cho vashokele lipito. 11 “Munima lalo vaje vambanda vakwavo vethzile, vendekele ngwavo, ‘Mwene. Mwene. Tushokolweleniko.’ 12 Oloni wavakumbulwile ngwendi, ‘Mwa vuthunga njimileka ngwange, kunjimithzivuka.’” 13 Cho Yesu wamanethele kwendeka ngwendi, “Nyanyameni omwo kumuthzivuka litangwa nambe thimbu. 14 “Ha thimbu ije vene Vumwene vwa mwilu vukapwa ngwe munalume umo waile vungendthzi ku lifuti lya kulyala, cho wathanene vangamba vendi, cho wavanene moko ha vufuko vwendi. 15 Wanene kuli umo na umo ngwe ku mana endi, umo wamwanene vimbongo vya ngolinde vya kupwa 5,000, mukwavo wamwanene vimbongo vya kupwa 2,000, cho mukwavo wamwanene vimbongo vya kupwa 1,000. Athinoni wakatukile waile vungendthzi vwendi. 16 Uje ngamba watambwile vimbongo vya kupwa 5,000 waile na kukathekathana, wawaneneho lalo vimbongo vya kupwa 5,000. 17 Mu ngila imo lalo ngamba uje watambwile vimbongo vya kupwa 2,000 waile na kukathekathana, cho wawanene lalo vimbongo vya kupwa 2,000. 18 Oloni uje ngamba watambwile vimbongo vya kupwa 1,000 waile, cho wakendile chiteke washitikile vije vimbongo vya shukulu yendi. 19 “Omwo kwetile matangwa amangi, cho uje shukulu ya vangamba vaje welukile, walavele hamo navo vije vimbongo vyendi. 20 Cho uje ngamba watambwile vimbongo vya kupwa 5,000 wethzile, cho wanene vimbongo vyeka lalo vya kupwa 5,000, wendekele ngwendi, ‘Shukulu, mwanjanene vimbongo vya kupwa 5,000. Kengeni. Njinawanaho lalo vimbongo vyeka vya kupwa 5,000.’ 21 Shukulu yendi wamukumbulwile ngwendi, ‘Unalingi mwamuvwa manene, u ngamba wamuvwa wa kulongwa. Walongwele ku vyuma vyavindondo, ngechi vene, njikakupwitha muka-kunyunga vimbongo vyavingi. Kovela mukuvwahelela kwa shukulu yove.’ 22 “Na uje ngamba watambwile vimbongo vya kupwa 2,000 nendi lalo wethzile, cho wendekele ngwendi, ‘Shukulu, mwanjanene vimbongo vya kupwa 2,000. Kengeni. Njinawanaho lalo vimbongo vyeka vya kupwa 2,000.’ 23 Shukulu yendi wamukumbulwile ngwendi, ‘Unalingi mwamuvwa manene, u ngamba wamuvwa wa kulongwa. Walongwele ku vyuma vyavindondo, ngechi vene, njikakupwitha muka-kunyunga vimbongo vyavingi. Kovela mu kuvwahelela kwa shukulu yove.’