Lingeni Cilika ca Bulo mu Ngila Ije Imwesa Kasingimiko kuli Yehova

1-2. Mwamona bati cilika ca bulo?

KUMA mwalikumiya kulyambata ndi? Nga mukemwo, co twabwahelela hamo neni. Hamo mwazezama kubwahesa bya cilika ceni ca bulo. Yehova atonda ngwendi mulikuwe ha litangwa lya cilika ca bulo bweni.a Co lalo atonda ngwendi mutwaleleleho kupwa ba kubwahelela mu bulo bweni.—Prov 5:18; Mwaso 3:11.

² Cilika ceni ca bulo cinapande kumwesa kasingimiko kuli Yehova. Mwafwa bika? Co bika bimwasa kulinga mangana cilika ceni ca bulo cimwese kasingimiko kuli Yehova? Eci cilongesa banacibwahesela baje bashaka kulyambata, baje bali na kulibwahesela bya cilika cabo ca bulo. Nameme ngoco, binangulo bitusimutwiya byasa kutukwasa tubaboshe tusingimike Yehova nga tuya ku cilika ca bulo nambe nga banatulombo kwetesa biyongola byetu ha byuma bibanayongola kulinga baje bashaka kulyambata ha cilika cabo ca bulo.

MWAFWA BIKA MUNAPANDE KUSINGIMIKA YEHOVA?

3. Bika bibanapande kwanuka baka-Kristu baje bashaka kulyambata omwo babwahesa bya cilika cabo ca bulo, co mwafwa bika?

³ Baka-Kristu baje bali na kubwahesa cilika ca bulo bwabo banapande kulinga ngoco mu ngila ije ilitombola na binangulo bya Yehova bya mu Mbimbiliya. Mwafwa bika? Mwafwa Yehova ikeye wakeleko bulo. Ikeye wabwahesele ngwendi banu bakulibanga, Adama na Eva balyambate. (Gene 1:28; 2:24) Ngeci, baje bashaka kulyambata banapande kulinga mwoshe mubasela mangana cilika cabo cimwese kasingimiko kuli Yehova.

4. Mwafwa bika baje bashaka kulyambata banapande kulinga mwoshe mubasela kumwesa kasingimiko kuli Yehova ha litangwa lya cilika ca bulo bwabo?

⁴ Kuzibuka ngweni Yehova wapwa Ishweni na kabusamba keni, kunapande kumilingisa musinganyekesese mwalizibila ha byuma bimushaka kulinga ha litangwa lya cilika ceni ca bulo. (Hebe 12:9) Twakulahela ngwetu mushaka kutwalelelaho kunyungilila busamba bweni na Yehova, co kumushaka kulinga byuma bije bimuzibisa kubabala ku mbunge ha litangwa lya cilika ceni ca bulo nambe ha litangwa lyoshe-lyoshe. (Samu 25:14) Acisinganyekeni ha byuma byanamilingila Yehova nebi byakamilingila kulutwe. Kuma kusinganyeka ha byuma ebi kukumilingisa mumumwese kasingimiko ha cilika ceni ca bulo ndi?—Samu 116:12.

MWASA KUSINGIMIKA BATI YEHOVA?

5. Binangulo bya mu Mbimbiliya byasa kukwasa bati baje bashaka kulyambata bangule mwamubwa byakulinga ha cilika cabo ca bulo?

⁵ Mbimbiliya kuyesi na mukana wa mashiko aje amwesa mwakulingila cilika ca bulo. Ngeci, baje bashaka kulyambata basa kubwahesa cilika cabo ca bulo kwesekesa nomu mubinafwila byuma kubakala, cisemwa cabo nambe kwesekesa na byuma bibashaka. Nameme ngoco, baka-Kristu banapande kukabangeya mashiko a fulumende kutalesa ku bulo. (Mate 22:21) Byoshe-byoshe bibangula kulinga baka-Kristu baje bashaka kulyambata binapande kulitombola na binangulo bya mu Mbimbiliya. Nga balinga ngoco, co bazibisa Yehova kubwaha ku mbunge. Binangulo muka bibanapande kwanuka?

6. Mwafwa bika baje bashaka kulyambata banapande kwononoka mashiko a fulumende kutalesa ku bulo?

⁶ Ononokeni mashiko a fulumende. (Loma 13:1, 2) Mu mafuti amangi kwakala mashiko a fulumende abanapande kwononoka baje bashaka kulyambata. Baje bashaka kulyambata banapande kutondesesa mashiko ali ku mwela kubakala. Nga mutonda bukwasi bwa mwakuwanena awa mashiko, co lombeni bakulunu ba cikungulukilo bamikwase.b

7. Cilika ca bulo cinapande kwenda bati?

⁷ Lingeni byuma mu ngila inapande. (1 Kori 10:31, 32) Cilika ceni cinapande kumwesa bushuka bwa sipilitu ya Njambi kutubakana kumwesa sipilitu ya kaye. (Gala 5:19-26) Cambato napande kumona ngwendi cilika cabo ca bulo cizibisa banu kubwaha na kumwesa kasingimiko, mwafwa ikeye akapwa mutwe wa naanga. Bika byasa kulingisa cilika ca bulo cizibise banu kubwaha na kumwesa kasingimiko? Ñanda ya bulo ije inemana ha Mbimbiliya ibana mu cizemo na mu kasingimiko, ilingisa banu bazibisise ngwabo bulo bwapwa bwana bwakutunda kuli Njambi. Co ikwasa boshe baje baitolilila bazibisise ngwabo cilika ca bulo capwa ca seho manene. Baka-Kristu babangi bakangula ngwabo ñanda ya cilika ca bulo ikakele ku Njibo ya Bumwene nga citaba. Nga munangula kulinga ngoco, co munapande kusonekela bakulunu ba cikungulukilo mukanda wa kubalomba kupangesa Njibo ya Bumwene oku kucili simbu.

8. Bika bimunapande kulinga mangana mwela wa cilika ca bulo bweni umwese kasingimiko kuli Yehova? (Loma 13:13)

⁸ Tandeni Loma 13:13. Bika bimunapande kulinga mangana mwela umunangula ngweni kukele cilika keti umwese sipilitu ya mu kaye? Lijwi lya Cigriki libanangulula ngwabo “bilika bya kalwa,” lyatalesele ku biwano bibakele na kukala nabyo banu, haje habakele na kunwa manene bwala na kwimba myaso kuketa na mukati ka butsiki. Nga munangula ngweni ha cilika ceni ca bulo hakala bwala, co munapande kulibwahesela cimweja bya kulinga mangana keti kukale munu anwa bwala mu kutubakanesa.c Nga munangula kwohyesa myaso, co tepululeniko ku cilumo ha seteko inapande mangana baje banaija ku cilika balikuwe kusimutwiya. Anguleni mwamubwa myaso imwohyesa na kutondesesa mwamubwa majwi alimo mangana keti mutanwise banu.

9. Bika bibanapande kwanuka baje bashaka kulyambata kutalesa ku majwi abendeka banu nambe byuma bibalizima nabyo buli ha cilika cabo ca bulo?

⁹ Ku myela imo, babusamba na baka-naanga ya cambato na shombolwa bakabalombo bemane na kwendekako majwi amandondo hali shombolwa na cambato. Co ku myela ikwabo bakamwesa vidio nambe bikupulo bya cambato na shombolwa nambe kulinga byuma byeka bya kulizima nabyo buli. Byuma bya cifweci bikalingisa litangwa lya bulo lipwe lya kulitila. Nameme ngoco, munapande kumona ngweni byuma bilingiwa ha cilika bishongangeya banu. (Filp 4:8) Lihuleni ngweni: ‘Kuma bimwesa kasingimiko kuli bakwetu ndi? Kuma bisingimika bulo ndi?’ Oloni cihula ca seho manene cimunapande kulihula eci: ‘Kuma bimwesa kasingimiko kuli Yehova ndi?’ Kukwabihile nga munu endeka byuma bije bijolesa banu ha cilika, oloni kapandele kwendeka byuma bije bilingisa banu basinganyeke bya kulilala. (Efeso 5:3) Nga mushaka ngweni babusamba nambe baka-naanga yeni bakendekeko majwi amo ha cilika ceni ca bulo, co moneni ngweni banazibisisa mwamubwa bibanapande kwendeka nebi kubapandele kwendeka.

10. Mwafwa bika baje bashaka kulyambata banapande kupwa ba kulikehesa omwo babwahesa bya cilika cabo ca bulo? (1 Iwano 2:15-17)

¹⁰ Pweni ba kulikehesa. (Tandeni 1 Iwano 2:15-17.) Yehova akakandelela manene nga bangamba bendi balinga byuma bije bimwesa kasingimiko kuli ikeye kutubakana kulinga byuma bije bilingisa banu babashangale. Ngeci, baka-Kristu ba kulikehesa kubapandele kupangesa bimbongo byabingi manene na ‘kutembesa byuma bibali nabyo mu kuyoya.’ Bubwa muka butundamo nga mwasiwisa cilika ceni ca bulo? Tucisimutwiyeni ha cakumwenako ca ndolome Mike wa ku Norway. Ou ndolome wendekele ngwendi: “Kutwalikobelesele mu mikuli, co lalo twasele kutwalelelaho kulinga bupainiya. Twasiwisile cilika cetu ca bulo. Nameme ngoco, capwile cacibwa manene, co kutukacibala.” Ndokazi Tabitha wa ku India wandekele ngwendi: “Kutwakele manene na bishoti mwafwa twasiwisile cilika ca bulo bwetu. Co kukwakele byabingi bya kulibwahesela bije byesi kunenele bimata mukati ketu tubabali na mukati ketu na baka-naanga yetu.”

11. Cambato na shombolwa basa kumwesa bati ngwabo bapwa ba kulikehesa omwo bangula bizalo bibazala ha cilika cabo ca bulo? (Taleni na bikupulo.)

¹¹ Kuma munangula laja bizalo bimuzala ha cilika ceni ca bulo ndi? Twakulahela ngwetu mushaka kukasholoka mwamubwa. Nameme mu simbu ibasonekele Mbimbiliya, cambato na shombolwa bakele na kwaka manene mbunge ku sholwesi yabo. (Isaya 61:10) Cili bene, bizalo bimuzala ha cilika ceni ca bulo binasa kuliseza na bizalo bimunasa kuzala ha cilika coshe-coshe. Nameme ngoco, bizalo bimuzala ha cilika ceni ca bulo binapande kumwesa ngwabyo mu ba kulikehesa. (1 Timo 2:9) Keti mutabese bizalo byeni nambe byuma bya ku mubila bimupangesa kupwa byuma bya seho bibakanuka manene banu ha cilika ceni ca bulo.—1 Pita 3:3, 4.

12. Mwafwa bika baka-Kristu baje bashaka kulyambata banapande kujenjuka ku bisemwa bya ha cilika ca bulo bije kubilitombola na Mbimbiliya?

¹² Byaneni bisemwa bije kubilitombola na Mbimbiliya. (Kujo 18:4) Ano matangwa mu kaye, bilika bya bulo binashulu na bisemwa bije binalikwatasana na bilinga bya manseno na bisemwa bya bulombelo na sande. Yehova ali na kutuleka ngwendi tujenjuke ku byuma bya kujwala bya cifweci. (2 Kori 6:14-17) Nga mu citingitingi ceni mwakala bisemwa bije kumuzibuka mwamubwa indi Yehova abitabesa, co tondeseseni mwamubwa hali obyo bisemwa. Mwasa kutondesesa lalo binangulo bya mu Mbimbiliya mangana mwangule mwamubwa bimushaka kulinga ha cilika ceni ca bulo.

13. Baje bashaka kulyambata basa kutembwinina bati Yehova mwakamwenamo ñanda ya kutambula bwana?

¹³ Kuma kumwakala kwakala cisemwa ca kwana bwana kuli baje balyambata ndi? Munu na munu uje naija ku cilika nasa kwana bwana kwesekesa na bimbongo byali nabyo. Baka-Kristu banabashongangeya kupwa baka-kwana. Co kwana kukabalingisa babwahelele. (Prov 11:25; Bili 20:35) Nameme ngoco, baje balyambata kubapandele kulingisa baje banaija ku cilika cabo balizibe ngwabo banapande bene kwana bwana. Nambe kubalingisa balizibe kubihya ku mbunge nga kubana bwana bwa ndando ya helu. Tutembwinina mwakamwenamo bwana Yehova nga tutabesa banu bane bwana kwesekesa na byuma bibali nabyo na kwana kutundilila kwisi ya mbunge yabo.—2 Kori 9:7.

JENJUKENI KU BUKALU NA KUBUHYANA

14. Bukalu muka bubakaliwana nabwo baka-Kristu bamo baje bashaka kulyambata?

¹⁴ Mwasa kuliwana na bukalu omwo mulibwahesela cilika ceni cije cimwesa kasingimiko kuli Yehova. Cakumwenako, kunasa kumikaluwila kubwahesa cilika cacasi. Ndolome Charlie, uje wakala ku Solomon Islands, wendekele ngwendi: “Kukwapwile kwakwasi kwangula banu ba kulanya ku cilika cetu ca bulo mwafwa twakala na babusamba babangi, co mu cisemwa cetu banu boshe bakabandamena kubalanya ku cilika ca bulo.” Tabitha itundeka hakulibanga wendekele ngwendi: “Ku mwela kunjala, banu babangi bakai ku cilika ca bulo. Kwambatele simbu mangana bisemi betu batambule biyongola byetu bya kulanya lika banu babandondo.” Sarah wa ku India wendekele ngwendi: “Banu babangi bakaka manene mbunge ku bwingi bwa bimbongo bibali nabyo kutubakana kwaka mbunge ku byuma bibasinganyeka banu hali bakebo. Bashoniange bakele na cilika ca bulo cakama, ngeci nange njalizibile ngwange cilika ca bulo bwange cinapande kupwa cakama.” Bika byasa kumikwasa muhyane bukalu bwa cifweci na bukwabo bweka?

15. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kulombela omwo mubwahesa bya cilika ca bulo bweni?

¹⁵ Lombeleni kushwa kumo omwo mubwahesa bya cilika ca bulo bweni. Mwasa kuleka Yehova mwoshe mumuli na kulizibila nambe bukalu bumuli na kuliwana nabwo. (Filp 4:6, 7) Mwasa kulomba Yehova amikwase kwangula mwamubwa byakulinga. Co lalo mwasa kumulomba amikwase kuwa mbunge nga muli na bishoti nambe kupwa ba kusimpa nga bimunangula binaliseze nebi bibatonda bakweni. (1 Pita 5:7) Likulahelo lyeni kuli ikeye likanyama manene omwo mulimwena Yehova mwakumbulwila malombelo eni. Tabitha itunabanga kwendeka, wendekele ngwendi: “Yange na munalume wange twalishoshomwenene manene ngwetu hamo kutulitombola mu byuma byatonda umo na umo wetu nebi bibatonda baka-naanga yetu. Ngeci simbu yoshe mutwakele na kusimutwiya mucendela cilika cetu ca bulo, twakele na kushangumuka na lilombelo. Twalimwenenene bukwasi bwa Yehova, co lalo twalikuwile kwoloka mukati ketu tubabali na mukati ketu na baka-naanga yetu.”

16-17. Kusimutwiya mwamubwa kumikwasa bati omwo mubwahesa bya cilika ca bulo bweni?

¹⁶ Simutwiyeni mwamubwa mu kasingimiko. (Prov 15:22) Yeni munapande kwangula byuma byabingi bya kulinga ha cilika ceni ca bulo. Munapande kwangula litangwa lya cilika, bimbongo bimupangesa na banu bamushaka kulanya na byuma byeka. Simbu kanda mwangule byakulinga, ilwileni hamo bimushaka kwangula na kusimutwiya ha binangulo bya mu Mbimbiliya kutalesa ku byuma bimunangula. Mwasa lalo kusimutwiya ha binangulo bibamyana bandolome na bandokazi ba kuhya ku sipilitu baje bapwa myanja yaibwa. Omwo musimutwiya na bakweni byuma bimushaka kwangula, mweseni ngozi, kuzibisisa na kutengululako bimo nga citaba. Cakumwenako, nga bisemi beni batonda ngwabo mulingeko byuma bimo ha cilika ceni ca bulo, co bazibisiseni na kulinga bibamileka nga byabibwa. Anukeni ngweni litangwa lya cilika ceni ca bulo linapu lya kulitila na kuli bakebo. Nga kumwasa kulinga bibatonda, co balekeni biyongola byeni mu cizemo na ngozi. (Kolo 4:6) Lumbunwineni mwamubwa baka-naanga yeni ngweni cilengo ceni cinapu kulinga cilika cije cinena kubwahelela na kumwesa kasingimiko kuli Yehova.

¹⁷ Kunasa kupwa kwakukalu kulumbunwina bisemi beni baje kubapwile Bakaleho ba Yehova byuma bimunayongola kulinga ha cilika ceni ca bulo. Oloni mwasa kubakwasa bamone byuma ngwe mumuli na kubimwena. Cakumwenako, ndolome Santhosh wa ku India wendekele ngwendi: “Baka-naanga yetu batondele ngwabo tulinge bisemwa bya Cihindu ha cilika cetu ca bulo. Kwambatele simbu mangana bazibisise byuma bitwangwile kulinga. Twatabele kulinga byuma bimo bibatondele bije kubyazibisile Yehova kubabala ku mbunge. Cakumwenako, twatengulwile byakulya bibapandele kukalya banu na kubwahesa bibatondole bakebo. Co lalo twayongwele ngwetu keti kukakale kwimba nambe kukina mwafwa kubezililile byuma bya cifwoco.”

18. Bika bimunapande kulinga mangana litangwa lya cilika ceni ca bulo lyende mwamubwa? (1 Korinte 14:40) (Taleni na cikupulo.)

¹⁸ Libwaheseleni mwamubwa. Kunoneka mwamubwa byuma kukamikwasa mangana keti mukalishoshomwene manene ha litangwa lya cilika ceni ca bulo. (Tandeni 1 Korinte 14:40.) Ndolome Wayne wa ku Taiwan wendekele ngwendi: “Mukwasalele matangwa amandondo mangana litangwa lya cilika cetu ca bulo lyete, twalingile ciwano na baje balyanene kukwasa ha cilika cetu. Twasimutwiiye ha byuma bitwalibwaheselele kukalinga ha cilika na kwituluka mu byuma bimo mangana cilika cetu cende mwamubwa.” Mu kushaka kumwesa kasingimiko kuli baje bamunalanya ku cilika, moneni ngweni munyunga mwamubwa simbu.

19. Bika bimunapande kulinga mangana cilika ceni citwaleleleho kumwesa kasingimiko?

¹⁹ Mwasa kujenjuka bukalu bwabwingi nga musinganyekela cimweja byuma bimwasa kulinga nga kwasholoka bukalu. (Prov 22:3) Cakumwenako, nga mu citingitingi mumwakala banu bakai ku cilika ca bulo nameme kubabalanyele, co simutwiyeni cimweja bimwasa kulinga mangana byuma bya cifweci keti bilingiwe. Lekeni babushoko bweni baje kubesi mu busunga byuma bibanapande kubandamena ngwabo bilingiwa na kubaleka mumwamwena bisemwa bimo bya bilika bya bulo. Mwasa lalo kubaleka batande ñanda ya Silozi ya mutwe wa “Ki Lika Mañi Zeezahalanga Kwa Linawenga za Lipaki za Jehova?” ha jw.org. Mwasa kulomba ndolome wa kuhya ku sipilitu apwe “muka-kutwamenena cilika” mangana amone mubyendela byuma ha cilika ceni. (Iwano 2:8) Nga mumulekela cimweja bimunayongola kulinga ha cilika ceni, co mumukwasa alinge mwoshe mwasela kwendesa cilika ngwe mumunanonekela mangana cilika ceni cimwese kasingimiko kuli Yehova.

20. Byuma muka bibanapande kwanuka baje bashaka kulyambata kutalesa ku cilika ca bulo bwabo?

²⁰ Mwasa kulishoshomwena manene nga musinganyeka byuma byoshe byalibungila mu kubwahesa cilika ceni ca bulo. Nameme ngoco, anukeni ngweni cilika ceni cikakalako lika litangwa limo, co akapwa lika mashangumukilo amabwa a kupangela hamo Yehova mu kuyoya kweni. Ngeci esekeni mwoshe mumwasela kwasiwisa cilika ceni ca bulo na kucibwahesa mu ngila ije imwesa kasingimiko kuli Yehova. Kulaheleni Yehova. Nga mutabesa Yehova amitwamenene, co mubwahesa cilika ceni mu ngila yaibwa manene ije kumukalibeye mu kuyoya kweni kwoshe.—Samu 37:3, 4.