CILONGESA 28
MWASO 88 Njileke Bingila Byobe
Mwafwa Bika Tunapande Kutonda Kutunangula?
“Mana akala kuli baje bashaka kubanangula.”—PROV 13:10.
BILI MUNO MU CILONGESA
Muno mu cilongesa tusimutwiya byuma bitunapande kulinga mangana binangulo bitutambula bitukwase.
1. Twasa kwangula bati byakulinga na kulinga byuma bije bibwaha? (Provebia 13:10; 15:22)
TUBABOSHE tukashaka kwangula mwamubwa byakulinga, co lalo tukashaka ngwetu byuma bitulinga bibwahe. Lijwi lya Njambi linatuleke byuma bitunapande kulinga mangana twangule mwamubwa byakulinga na kulinga byuma bije bibwaha.—Tandeni Provebia 13:10; 15:22.
2. Yehova natukulahesa kutulingila byuma muka?
2 Tate yetu Yehova ikeye asa kutwana binangulo byabibwa, ngeci tunapande kumulomba mangana atwane mana. Natukulahesa kutukwasa, mwafwa nendeka ngwendi: “Njikunangula oku mesho ange anakutala.” (Samu 32:8) Yehova natukulahesa kutwana binangulo bitutonda na kutukwasa tubipangese.
3. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?
3 Muno mu cilongesa tupangesa Lijwi lya Njambi Mbimbiliya mu kukumbulula bihula biwana: (1) Cifwa muka cinjinapande kukala naco mangana njiwane bukwasi ku binangulo byabibwa? (2) Iya asa kunjana binangulo byabibwa? (3) Njasa kumwesa bati ngwange njitonda kunjinangula? (4) Mwafwa bika kunjapandele kulomba bakwetu banjangwile byakulinga?
CIFWA MUKA CINJINAPANDE KUKALA NACO?
4. Cifwa muka citunapande kukala naco mangana tuwane bukwasi ku binangulo byabibwa?
4 Tunapande kupwa ba kulikehesa mangana tuwane bukwasi ku binangulo byabibwa. Tunapande kunanguka ngwetu tutonda bukwasi bwa bakwetu mangana twangule mwamubwa byakulinga nga twaliwana na byuma bije kanda tuciliwaneho laja nabyo. Co lalo tunapande kunanguka ngwetu kutuzibuka byuma byoshe. Nga kutupu ba kulikehesa, co Yehova kasa kutukwasa. Ngeci binangulo byoshe bitutambula mu Lijwi lyendi Mbimbiliya biya mwangoco ngwe mwa mema abetila ha limanya. (Mika 6:8; 1 Pita 5:5) Oloni nga tupwa ba kulikehesa, co tutolilila na kupangesa binangulo bitunda mu Mbimbiliya.
5. Byuma muka byalingile Mwene Devidi bije byesi kumulingisile apwe wa kulyalesa?
5 Tucisimutwiyeni byuma bitulilongesa ku mwanja wa Mwene Devidi. Devidi kalyalesele nameme walingile byuma byabingi byabibwa. Myaka yaingi kunima simbu kanda apwe mwene, banu bamuzibukile kupwa muka-kwimba wamubwa manene. Co bamulombele apwe mukakwimbila mwene myaso. (1 Samwe 16:18, 19) Yehova wabwabesele Devidi mangana enge Mwene Saulu. Co wamwanene sipilitu ya kujela ije yamulingisile akale na nzili. (1 Samwe 16:11-13) Banu bamushangalele manene mwafwa watsiile bitozi babo, kwambateselela na Kafilisitiya wa kutunuka wa lizina lya Goliati. (1 Samwe 17:37, 50; 18:7) Ngwe Devidi wapwile wa kulyalesa, ngwe wasinganyekele ngwendi kasa kutambula binangulo bya bakwabo mwafwa walingile byuma byabingi. Oloni Devidi wapwile wa kulikehesa.
6. Tuzibuka bati ngwetu Devidi washakele kutambula binangulo kuli bakwabo? (Taleni na cikupulo cili ha liputa lyakulibanga.)
6 Mwapwile mwene, Devidi wangwile babusamba baje bakele na kumwana binangulo byabibwa. (1 Kolo 27:32-34) Nameme simbu kanda apwe mwene, Devidi wakele na kutolilila ku binangulo byabibwa bibakele na kumwana bakwabo. Wakele na kutambula binangulo bibakele na kumwana banalume na banakazi. Cakumwenako watambwile cinangulo camwanene Abigeo. Abigeo wapwile munakazi wa Nabale, munalume wa kulyalesa, wa kujeneka kasingimiko na kujeneka kukandelela. Devidi walikehesele na kutambula cinangulo ca Abigeo cije camukwasele ajeneke kulinga byuma byabibi.—1 Samwe 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Mwene Devidi walikehesele, co watambwile cinangulo camwanene Abigeo na kucipangesa (Taleni paragirafu 6)
7. Byuma muka bitulilongesa ku mwanja wa Devidi? (Ekelesiya 4:13) (Taleni na bikupulo.)
7 Tulilongesa byuma byabingi kuli Devidi. Cakumwenako, hamo tuli na cashu cimo nambe moko. Nameme ngoco, kutwapandele kusinganyeka ngwetu tuzibuka byuma byoshe, co kututondo binangulo bya bakwetu. Ngwe mwa Devidi, tunapande kutolilila ku binangulo byabibwa bibatwana bakwetu, ipwe bakulunu nambe banike. (Tandeni Ekelesiya 4:13.) Nga tulinga ngoco, co tujenjuka kulinga byuma bije byasa kutukobelesa mu bukalu na kukobelesa bakwetu mu bukalu.
Tunapande kutolilila ku cinangulo cacibwa catwana munu woshe-woshe (Taleni paragirafu 7)c
IYA ASA KUNJANA BINANGULO BYABIBWA?
8. Bika byalingisile Jonathani ase kwana Devidi cinangulo cacibwa?
8 Tucisimutwiyeni ha cuma cikwabo citulilongesa ku mwanja wa Devidi. Devidi Watolililile ku binangulo bibamwanene banu baje bakele na busamba bwa kukanyama na Yehova, co lalo bazibisisile mwamubwa bukalu bwakele na kuliwana nabwo. Cakumwenako, mwatondele kuzibuka indi asa kukala mu kwoloka lalo na Mwene Saulu, Devidi watolililile ku cinangulo camwanene Jonathani muna Saulu. Mwafwa bika Jonathani wasele kwana Devidi cinangulo cacibwa? Mwafwa Jonathani wakele na busamba bwa kukanyama na Yehova, co lalo wazibukile mwamubwa Saulu. (1 Samwe 20:9-13) Bika bitulilongesako?
9. Iya itunapande kulomba cinangulo? Endekeni cakumwenako. (Provebia 13:20)
9 Nga tutonda cinangulo, tunapande kucilomba kuli munu uje ali na busamba bwa kukanyama na Yehova, co lalo azibuka mwamubwa byuma bitunaliwana nabyo.a (Tandeni Provebia 13:20.) Cakumwenako, hamo ndolome atonda munu napande wa kulyambata nendi. Iya asa kumwana cinangulo cacibwa? Nga ehula munu uje kanda acambate, nasa kumwana cinangulo cacibwa nga cinemana ha binangulo bya mu Mbimbiliya. Oloni nasa kuwana cinangulo cacibwa manene nga ehula baka-kulyambata baje bamuzibuka mwamubwa, co lalo banapangela Yehova ha myaka yaingi oku bali mu bulo. Banasa kumwana binangulo bya mu Mbimbiliya na kumuleka byuma bibanaliwana nabyo mu bulo bwabo.
10. Bika bitusimutwiya?
10 Tunasimutwiya ha cifwa citunapande kukala naco na banu basa kutwana binangulo byabibwa. Tusimutwiyeni oni mutwasa kumwesela ngwetu tutonda kutunangula na kumona indi tunapande kulomba banu batwangwile byakulinga.
NJASA KUMWESA BATI NGWANGE NJITONDA KUNJINANGULA?
11-12. (a) Byuma muka bitunapande kujenjuka kulinga? (b) Bika byalingile Mwene Lehoboamu mwashakele kwangula byakulinga?
11 Simbu imo munu nasa kulomba cinangulo oku nangula laja byakulinga. Co ashaka lika kumona indi banu balitombola na byuma byanangula. Munu wa cifweci katondo kumunangula. Napande kulilongesa ku byuma balingiwile kuli Mwene Lehoboamu.
12 Lehoboamu ikeye wengile Mwene Solomoni ha bumwene. Lehoboamu mwapwile mwene, banu te bali laja na byuma byabingi byabibwa. Oloni banu balizibile ngwe Solomoni wabapangesele manene. Ngeci baile kuli Lehoboamu na kumulomba ngwabo asiwise bipangi byabo. Lehoboamu wabalombele ngwendi bamwane simbu asinganyekesese ha byuma byangula kulinga. Hakulibanga walingile mwamubwa kulomba cinangulo ku bakulunu baje bakwasele Solomoni. (1 Bimye 12:2-7) Nameme ngoco, wabyanene cinangulo cibamwanene baje banalume ba kukola. Mwafwa bika walingile ngoco? Hamo Lehoboamu wangwile laja byakulinga, co watondele ngwendi baje banalume ba kukola bakundwiye byuma byanangula. Mukemwo washakele byuma bibamulekele babusamba bendi ba bakwenje mwafwa byalitombwele na byuma byayongwele kulinga. (1 Bimye 12:8-14) Ngeci Lehoboamu walekele banu byuma bibamulekele babusamba bendi. Bika byatundilemo? Banu babangi bamutengulukilile na kulyangwila mwene weka. Co kutunda bene haje Lehoboamu watwaleleleleho kuliwana na bukalu.—1 Bimye 12:16-19.
13. Twasa kuzibuka bati ngwetu tutonda kutunangula?
13 Bika bitulilongesa ku mwanja wa Lehoboamu? Tunapande kulomba bakwetu batunangule simbu kanda twangule byakulinga. Twasa kuzibuka bati ngwetu tutonda kutunangula? Twasa kulihula ngwetu: ‘Kuma njikalombo cinangulo na kucibyana nga kucalitombwele na byuma binjitonda yange ndi?’ Tucisimutwiyeni ha cakumwenako.
14. Bika bitunapande kwanuka nga batwana cinangulo? Endekeni cakumwenako. (Taleni na cikupulo.)
14 Acisinganyekeni ngweni ndolome banamukulahesa kumwana cipangi cacibwa manene. Simbu kanda atambule cije cipangi, alomba cinangulo kuli mukulunu wa mu cikungulukilo. Ou ndolome aleka uje mukulunu ngwendi cipangi cibashaka kumwana cimulingisa akale kulako na naanga yendi ha simbu yailaha. Uje mukulunu anukisa ou ndolome cinangulo ca mu Mbimbiliya cije cimwesa ngwaco cipangi ca kunyunga naanga yendi ku sipilitu cinapu ca seho manene. (Efeso 6:4; 1 Timo 5:8) Lingeni ngwe uje ndolome abyana kutambula cinangulo ca uje mukulunu, co atwalelelaho kulomba cinangulo kuli bakwabo bandolome mu cikungulukilo kweta noho hawanena umo amuleka ngwendi atambule cije cipangi. Kuma ou ndolome ali na kutonda bene cinangulo indi nangula laja byakulinga, co atonda lika munu alitombola na byuma byanangula kulinga? Tunapande kwanuka ngwetu mbunge ikakwisi. (Jele 17:9) Simbu imo banasa kutwana cinangulo cije kutwashakele, oloni hamo cikeco cinangulo cinatupande.
Kuma tuli na kutonda kutunangula indi tutonda lika munu uje alitombola na byuma bitunangula kulinga? (Taleni paragirafu 14)
KUMA NJINAPANDE KULOMBA BAKWETU BANJANGWILE BYAKULINGA NDI?
15. Byuma muka kutwapandele kulinga, co mwafwa bika?
15 Yehova atonda ngwendi tubaboshe tulyangwile byakulinga. (Gala 6:4, 5) Tunalilongesa ngwetu simbu kanda twangule byakulinga, kunapu kwa seho kutonda binangulo mu Lijwi lya Njambi Mbimbiliya na kulomba bukwasi kuli baka-Kristu ba kukola ku sipilitu. Nameme ngoco, kutwapandele kulomba bakwetu batwangwile byakulinga. Bamo banasa kulinga ngoco ha kwihula munu ibakulahela ngwabo: “Ngwe yobe waliwana nobu bukalu ngwe unalingi bika?” Bamoco banasa kulinga ngoco ha kwangula kulinga byuma byangwile mukwabo kwa kujeneka kusinganyekesesaho.
16. Bika byalingiwile mu cikungulukilo ca Korinte, co munu na munu wapandele kulyangwila kulinga byuma muka? (1 Korinte 8:7; 10:25, 26)
16 Acisinganyekeni ha byuma bibangwile kulinga baka-Kristu ba mu cikungulukilo ca Korinte kutalesa ku situ ibanene ku tumponya. Kapositolo Paulu walekele baje baka-Kristu ngwendi: “Tuzibuka ngwetu kamponya napu cuma cangoco mu kaye, co kukwesi Njambi weka kubanga umolika.” (1 Kori 8:4) Mwafwa ya byuma byendekele Paulu, baka-Kristu bamo ba mu cikungulukilo ca Korinte balyangwilile kulya situ ibakele na kulanda mu maketi, nameme bayanene ku tumponya. Bamo balyangililile kujeneka kulya ije situ mwafwa yasele kuzeyesa citakutaku cabo. (Tandeni 1 Korinte 8:7; 10:25, 26.) Munu na munu wapandele kulyangwila byakulinga. Kapositolo Paulu kashongangeyeye baka-Korinte bangwile bakwabo byakulinga nambe kutembwinina byuma bibangwile bakwabo. Umo na umo wabo wapandele ‘kulitabela kuli Njambi.’—Loma 14:10-12.
17. Bika byasa kulingiwa nga tutembwinina bibanalingi bakwetu? Endekeni cakumwenako. (Taleni na bikupulo.)
17 Byuma byalingiwile kuli baka-Kristu ba mu Korinte byasa kulingiwa bati ano matangwa? Tucisimutwiyeni ha ñanda ya tuma twatundondo twa mu maninga. Muka-Kristu woshe napande kulyangwila kutambula nambe kubyana otu tuma twatundondo.b Nameme kutwasa kuzibisisa mwamubwa ei ñanda, oloni munu na munu napande kulyangwila byakulinga. (Loma 14:4) Nga twangula byuma bibanangula bakwetu tunasa kuzeyesa citakutaku cetu. Twasa kulongesa mwamubwa citakutaku cetu nga tucipangesa. (Hebe 5:14) Ngeci simbu muka itunapande kulomba cinangulo kuli muka-Kristu wa kukola ku sipilitu? Twasa kulinga ngoco nga tunatondesesa mwamubwa, oloni tucitonda bukwasi mu kuzibisisa binangulo bya mu Mbimbiliya kutalesa ku byuma bitushaka kwangula kulinga.
Tunapande kutondesesa simbu kanda tulombe bakwetu batunangule (Taleni paragirafu 17)
TWALELELENIHO KUSHAKA KUMINANGULA
18. Byuma muka byanatulingila Yehova?
18 Yehova namwesa ngwendi watukulahela manene mwanatutabesa kulyangwila byakulinga. Natwana Lijwi lyendi Mbimbiliya na babusamba ba mana baje batukwasa tuzibuke mwamubwa mwakupangesela binangulo bya mu Mbimbiliya. Ebi byuma byoshe bimwesa ngwabyo Yehova watwaka mbunge ha kupwa Tate yetu wa cizemo. (Prov 3:21-23) Twasa kumwesa bati ngwetu twakandelela ku byuma byanatulingila Yehova?
19. Twasa kutwalelelaho bati kuzibisa Yehova kubwaha?
19 Bisemi bakabwahelela manene kumona bana babo bakola na kupwa bangamba ba Yehova ba mana baje bakakwasa bakwabo. Mu ngila imolika, Yehova akabwahelela kutumona tutwalelelaho kukola ku sipilitu na kushakezeka binangulo byendi na kwangula byakulinga bije bimwesa ngwabyo twamuzema.
MWASO 127 Njinapande Kupwa Munu Wakufwa Bati
a Bisimbu bimo baka-Kristu banasa kulomba binangulo kuli banu baje kubesi kulemesa Yehova, kutalesa ku bimbongo, sakesi nambe byuma byeka.
b Nga mushaka kuzibuka byabingi ha ñanda ei, taleni cilongesa 39 ha simpi 5 na ha mutamba wa “Waneni bikwabo” mu libulu lya Likuweni Kuyoya Myaka Yoshe!
c KULUMBUNUNA BIKUPULO: Mukulunu ali na kunangula mukulunu mukwabo kutalesa ku endekesi yendi ha ciwano cibanakele naco.