Bajuda baje belukile ku Isalele kutunda mu Babiloni bapandele kukapwa banu ba kujela kuli Njambi. (Kwitu 7:6) Ngeci, bapandele kutengululako byuma bimo mangana bazibise Yehova kubwaha. Bajuda babangi baje basemukilile mu Babiloni, hamo basinganyekele na kumona byuma ngwe mubabimwenenene Bababiloni. Munima ya myaka ya kweta ku 69 kutunda habelukilile Bajuda ku Isalele, Ngubulu Nehemiya wakasamene mwawanene ngwendi banike bamo baje basemukilile mu Isalele kubazibukile kwendeka ndaka ya Bajuda. (Kwitu 6:6, 7; Nehe 13:23, 24) Kuma baje banike basele kulemesa mwamubwa Yehova nga kubazibukile ndaka ya Cihebelu ije ibapangesele mu kusoneka Lijwi lyendi ndi? (Ezela 10:3, 44) Ngeci, baje Bajuda bapandele kutengululako bimo. Co kulinga ngoco kwapwile kwakwasi mu Isalele muje mubashangumukile kulemesa lalo Yehova mu ngila inapande.—Nehe 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Calubinda, nameme tukale na lishungu lya kushaka kushulisilila bilengo byetu, kuli byuma bimo byasa kutwonowesa. Cakumwenako, “lubinda” lwasa kutengulula byuma, kutubiisila simbu na kutwonowesa kushulisilila cilengo cetu. (Kwambu 9:11) Twasa kuliwana na bukalu buje bwasa kutuzeyesa na kutepulula ku nzili yetu. (Visi 24:10) Mwafwa ya kujeneka kulumbunuka, twasa kusebuka na kulinga byuma bije byasa kutwonowesa kushulisilila cilengo cetu. (Loma 7:23) Nambe hamo twasa kuliziba lika kujuka manene. (Mate 26:43) Bika byasa kutukwasa nameme nga twaliwana na byuma bije byasa kutwilwisila munima? Anukeni ngweni kwilukila munima kukulumbununa ngwabo munonwa. Mbimbiliya imwesa ngwayo tubaboshe twasa kuliwana na bukalu kushwa kumo. Oloni inamwesa lalo ngwayo, twasa kukolesa nga tuliwana na bukalu. Nga mutwalelelaho kukolesa nameme mwaliwana na bukalu, co mumwesa ngweni mushaka kuzibisa Yehova kubwaha. Yehova akabwahelela mwakamimono mulifwita kushulisilila cilengo ceni. w23.05 30 ¶14-15

Kupwa painiya kwasa kukwasa ndolome wa mukwenje kulilongesa mwakupangela mwamubwa na banu ba kuliseza-seza. Kwasa kumukwasa lalo kumona mwakupangesela mwamubwa bimbongo bya kupwamo byanasa kukala nabyo. (Flp 4:11-13) Kulinga bupainiya bwa kukwasa kunapu ngila imo yasa kushangumukilamo munu cipangi ca simbu yoshe. Kulinga ngoco, kumukwasa alibwahesela bupainiya bwa simbu yoshe. Kulinga bupainiya kwasa kushokolwela lalo munu cikolo ca kukobela mu miyati ikwabo ya cipangi ca simbu yoshe ya kufwa ngwe cipangi ca kutunga nambe kupangela ha Betheu. Bandolome banapande kulyakela cilengo ca kupwisamo bitondeka mangana bakwase bandolome na bandokazi babo ha kupwa bakulunu mu cikungulukilo. Mbimbiliya ngwayo baje balinga mwoshe mubasela mangana balinge eci cipangi ‘bali na kushungwiya cipangi cacibwa.’ (1 Timo 3:1) Ndolome napande tahi kupwisamo bitondeka mangana apwe ngamba wa cikungulukilo. Bangamba ba cikungulukilo bakakwasa bakulunu mu bingila byabingi. Bakulunu na bangamba ba cikungulukilo boshe bakalikehesa na kukwasa bandolome na bandokazi babo na kupanga na ntwima cipangi ca kwambulula. w23.12 28 ¶14-16