Watchtower LAIBRALI YA HA INTANETI
Watchtower
LAIBRALI YA HA INTANETI
Mbunda
  • MBIMBILIYA
  • MABULU
  • BIWANO
  • mwbr18 September pp. 1-8
  • Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu

Haunanyateka kuhesi vidio.

Cabihya, kuli bukalu bunonowesa ei vidio kushokoloka.

  • Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu
  • Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano (2018)
  • Tumitwe twa Biñanda
  • SEPTEMBER 3-9
  • SEPTEMBER 10-16
  • SEPTEMBER 17-23
  • SEPTEMBER 24-30
Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano (2018)
mwbr18 September pp. 1-8

Viñanda vya Kupangetha mu Mukanda wa Viwano wa Vuyoye Vwetu Vaka-Kilisitu na Chipangi Chetu

SEPTEMBER 3-9

VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | YOWANO 1-2

“Yesu Alinga Chikomoketho Chendi cha Kulivanga”

(Yowano 2:1-3) Ha litangwa lya mu chitatu kwakele chiwano mu nganda ya Kana mu Ngalileya. Cho vaina ya Yesu vakele kuje, 2 cho Yesu hamo na vandongethi vendi navo lalo vavalanyele ku chiwano chije. 3 Omwo vinyu vyahwile, vaina ya Yesu vendekele kuli ikeye ngwavo, “Vinyu vinahu.”

w15 6/15 4 ¶3

Kilisitu Ikeye Napu Ndthzili ya Njambi

3 Yesu walingile chikomoketho cha kulivanga ku chilika cha vulo mu Kana, ku Ngalileya. Oku ku chilika kwakele vanu vavangi. Hamo mukemwo vinyu vyahwile. Maliya, ina ya Yesu nendi kwakele. Ha myaka yaingi, Maliya wathinganyekethethele ha vyuma vivapolofwetele hali munendi, uje yathzivukile ngwendi vakamutumbula “Muna Njambi.” (Luk 1:30-32; 2:52) Kuma Maliya wakulahelele ngwendi munendi wakele na ndthzili ije kasholwele ku vanu ndi? Maliya na Yesu vathzivilile ngothzi vaje vaka-kulyambata va mu Kana, cho lalo kuvashakele ngwavo vathzive shwamwa. Yesu wamwene ngwendi wapandele kuvakwatha. Watengulwile malita 380 a mema kupwa “vinyu.” (Tandeni Yowano 2:3, 6-11.) Yesu wapandele kulinga chije chikomoketho ndi? Embwe. Walingile chije chikomoketho mwafwa wathzemene vanu, cho lalo watembwininine Ishe uje wapwa muka-kwana.

(Yowano 2:4-11) Cho Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Ove munakathzi kuwapandele kunjileka vije njinapandele kulinga? Thimbu yange kanda yete.” 5 Vaina ya Yesu valekele vaje vangamba ngwavo, “Lingeni vyoshe vyamileka.” 6 Vayunda vakele na mashiko a vilongetha vyavo vya ha kujwela, cho ha chuma echi kuje kwakele vinjava vya mamanya vya kutekwila mema vitanu na imo, vyoshe vyapwile vyakama imo na imo yathele kukala na mema akweta ku malita 100. 7 Yesu walekele vaje vangamba ngwendi, “Shulitheni evi vinjava na mema.” Cho vavishulithile vyoshe vwaa, 8 cho wavalekele ngwendi, “Ololo tekuleni mema ngechi muatwale kuli mukulunu wa chiwano.” Ngechi vene, vamutwalelele mema, 9 Haje ha thimbu ije atengulukile kupwa vinyu, cho waamakelele. Ikeye kathzivukile kuje kuvyatundile vinyu (oloni vaje vangamba vatekwile aje mema vathzivukile), ngechi vene, vathanene vavenya vulo, 10 cho wendekele kuli ikeye ngwendi, “Vanu voshe vakalivanga kwana vinyu vyaviwa, cho omwo oni vaje vavanalanya vananu manene, athinoni vana vije vyavishamu. Oloni yove watulikile vinyu vyavivwa kweta ku thimbu ino.” 11 Yesu walingile echi chithzivukitho cha kulivanga ku Kana mu Ngalileya, kuje kwasholwele vumpau vwendi, cho vandongethi vendi vamukulahelele.

jy 41 ¶6

Alinga Chikomoketho cha Kulivanga

Echi chikecho chikomoketho cha kulivanga chalingile Yesu. Vandongethi vendi muvamwene echi chikomoketho, likulahelo lyavo lyakanyamene. Munima ya chilika, Yesu na vaina na vandolome vendi vaile ku nganda ya Kapenauma ku mukulo wa Lishali lya Ngalileya.

Kutondethetha Vithimpi vya Theho:

(Yowano 1:1) Ha kulivanga kwakele Lijwi, cho Lijwi lyakele hamo na Njambi, cho Lijwi lyapwile [njambi, NWT].

kuthzivitha Yow 1:1 mu nwtsty

Lijwi: Nambe “Chithzivukitho.” Mu Chingiliki, ho loʹgos. Aha vanalipangetha kwimanenako lithzina lya munu. Cho vanalipangetha lalo na ku Yow 1:14 na ku Kuj 19:13. Yowano wendekele ngwendi Lijwi napu Yesu. Yesu vamutumbwile ngwavo Lijwi thimbu kanda achije hano hathi, nomwo wakele hano hathi na hanima ya kuya mwilu. Yesu wapwile Muka-kwendekelako Njambi. Ngechi, kunafwila kwendeka ngwetu thimbu kanda Yesu aije hano hathi, Yehova wamupangethele mu kwendeka na vanu.—Kus 16:7-11; 22:11; 31:11; Kut 3:2-5; Maa 2:1-4; 6:11, 12; 13:3.

hamo: Nambe “hayehi.” Lijwi lya Chingiliki lya pros, omu mu mukana lilumbununa kukala hayehi na munu nambe vuthamba. Limwetha lalo kulithethza kuli mukati ka vanu vavali, Lijwi na Njambi wa vuthunga.

Lijwi lyapwile njambi: Nambe “lyalifwile na Njambi.” Lijwi lyapwa Yesu. Yowano kalumbunwine ngwendi Lijwi lyapwile Njambi Muka-ndthzili Yoshe. Eyi vesi inamwetha ngwayo “Lijwi” lyakele “hamo na Njambi,” kumwetha ngwavo kethi munu umo. Yesu vanamutumbula ngwavo wa kulifwa na Njambi mwafwa ikeye Muna Njambi wa ntwatwa, uje kwitila muli ikeye Njambi watangele vyuma vyoshe. Endekethi ili mu Vimbimbiliya vyavingi vya Chingilishi na Chifulenchi, na Chinjemani ishaka kulifwa neyi ili mu Mbimbiliya ya New World Translation, kumwetha ngwavo “Lijwi” lyapwile “munu wa kulifwa na Njambi.” Kol 2:9 ngwayo Yesu washula na vifwa vya Njambi. Cho lalo lijwi lya Chingiliki livanalumbununa ngwavo “kulifwa na Njambi” vanalipangetha mu Mbimbiliya ya Septuagint [nambe ngwetu “mu Vithoneka vya kuthañulu vivanungulwile kutunda mu Chihevelu kutwala mu Chingiliki”]. Eli lijwi valipangethele kuli Njambi nambe ku munu wa kulifwa na Njambi, cho lalo lyathele kupwa “Muka-ndthzili nambe wa Kutakama.” Kutumbula Lijwi [Yesu] ngwetu “wa kulifwa na Njambi” nambe muka-ndthzili,” kulitombola na vupolofweto vuli ku Isa 9:6, NWT, kuje kuvanatumbula Mesiya ngwavo Njambi Muka-ndthzili” (kethi Njambi Muka-ndthzili Yoshe”).

(Yowano 1:29) Halikaki Yowano wamwene Yesu ali na kwija kuli ikeye, cho wendekele ngwendi, “Kengeni, Muna Manga wa Njambi, uje muka-kutunditha vuvi vwa vaka-kaye.

kuthzivitha Yow 1:29 mu nwtsty

Muna Manga wa Njambi: Hanima ya kumumbwitika na kumwetheka kuli Liyavolo, Yowano muka-kumbwitika watumbwile Yesu ngwendi “Muna Manga wa Njambi.” Awa majwi awaniwa lika ha mukanda wa Yow 1:29 na Yow 1:36. (Kengeni Litaba Zeekelizwe. A7.) Kwetheketha Yesu ku muna manga kunafwila. Mu Mbimbiliya, vimanga vavanene kupwa ñombelo ya kuthambetha vuvi na kushwenya kuyehi na Njambi. Oku kwemaneneneko ñombelo yanene Yesu mwathsililile vanu voshe. Kwendeka ngwetu “Muna Manga wa Njambi” kwimanena vyuma vyavingi. Yowano Muka-kumbwitika wathzivukile Vithoneka vya Chihevelu, ngechi, hamo majwi endi emaneneneko evi vyuma vinatako: lijamba lya manga lije Avilahama wanene ñombelo mu kwingitha munendi Isake (Kus 22:13), muna manga wa ha Paseka uje vathsiyile mu Ingito ha kupatula Vaisalele (Kut 12:1-13), nambe muna manga wa nkomba uje vakele na kukombelela kuli Njambi mu Yelusalema mutondo na chingwethzi (Kut 29:38-42). Yowano wathinganyekele lalo vya vupolofweto vwa Isaya kuje kwendekele Yehova ngwendi “ngamba yange” “wolokele kulu ngwe manga uje vatwala na kumuthsiya.” (Isa 52:13; 53:5, 7, 11) Kapositolo Paulu mwathonekelele Vaka-Kolinte mukanda wa kulivanga, watumbwile Yesu ngwendi ‘Muna Manga wetu wa Paseka.’ (1Kr 5:7) Kapositolo Petulu wendekele vya “ñombelo ya ndando yakama ya Kilisitu, uje wapwile ngwe muna manga wa kujeneka kapenga.” (1Pe 1:19) Cho ku Kujombolola vanapangetha majwi a “muna manga” vithimbu vya kutuvakana 25, kwimanena Yesu.—Vyakumwenako evi: Kuj 5:8; 6:1; 7:9; 12:11; 13:8; 14:1; 15:3; 17:14; 19:7; 21:9; 22:1.

Kutanda Mbimbiliya

(Yowano 1:1-18) Ha kulivanga kwakele Lijwi, cho Lijwi lyakele hamo na Njambi, cho Lijwi lyapwile [njambi, NWT]. 2 Tunde ha kulivanga, Lijwi lyakele hamo na Njambi. 3 Hali ikeye Njambi watangele vyuma vyoshe, cho kukwethi chuma chivatangele kujeneka ikeye chahi. 4 Lijwi likelyo lyapwile nthina ya mwonyo, cho mwonyo ou ukewo wanenele cheke kuli vanu. 5 Cheke chinatwila mu lithuthulungu, cho lithuthulungu kulyathele kuchitunditha embwe.6 Njambi watumine muluwa wendi, lithzina lyendi Yowano, 7 ikeye wethzile na kuleka vanu ha vyuma vya cheke, ngechi voshe vathzive lijwi na kukulahela. 8 Ikeye kapwile cheke embwe, oloni wethzile na kwambulula ha vyuma vya cheke. 9 Echi chikecho chapwile cheke cha vuthunga, cheke chije chili na kwija mu kaye na kutwila hali vanu voshe. 10 Lijwi lyakele mu kaye. Cho nameme Njambi watangele kaye hali ikeye, oloni kaye kukamuthzivukile. 11 Ikeye wethzile ku lifuti lyendi, oloni vanu vendi kuvamutambwile. 12 Oloni kuli voshe vaje vamutambwile na kukulahela kuli ikeye, wavanene moko ya kupwa vana va Njambi. 13 Vakevo kuvapwile vana va Njambi ku chithemwa cha hano hathi embwe, chithemwa cha kuthemuka ku munalume, oloni Njambi vavenya ikeye wapwile ishavo. 14 Cho Lijwi lyemukile munu, lyashulile na kutetela na vuthunga, cho lyakele hakati ketu. Twamwene vumpau vwendi, vumpau vuje vwatambwile ha kupwa mwana umo lika wa ishe. 15 Yowano wambulwile vya hali ikeye. Cho watambekele ngwendi, “Ou ikeye uje injamilekele ngwange, ‘Ali na kwija munima yange, oloni ikeye napu wakama kutuvakana yange, omwo ikeye wakeleko ha kulivanga omwo yange kanda njithemuke.’”) 16 Cho ha kushula na kutetela kwendi watuvethzikithile tuvavoshe, watwanene vivethzikitho kuvwethzelela ha vivethzikitho vikwavo. 17 Omwo Njambi wanene lishiko lyendi hali Mosesa, oloni kutetela na vuthunga vinaija hali Yesu Kilisitu. 18 Naumo wahi wamona Njambi, kuvanga Mwana uje umo lika, wa kulifwa mumo na ishe, uje ali kumati ya ishe, ikeye namusholola.

SEPTEMBER 10-16

VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | YOWANO 3-4

“Yesu Ambulwila Munakathzi wa Kasamaliya”

(Yowano 4:6, 7) Lithima lya Yakomba lyakele kuje, cho Yesu watumbamene kuyehi na lithima omwo wajukile kwenda. Thimbu yapwile hakati ka mutwe.7 Munakathzi umo wa Kasamaliya wethzile na kutekula mema, cho Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, “Njaneko mema njinwe.”

kuthzivitha Yow 4:6 mu nwtsty

omwo wajukile kwenda: Eyi ikeyo lika vesi ivanendeka mu Vithoneka ngwavo Yesu “wajukile kwenda.” Yesu wakele na kulamata ha munkinda na thimbu ya 12:00, cho wakele na kutunda ku Chinema cha Yundeya kuya ku Sikale mu Samaliya, uje munkinda wapwile waulaha, wa mamita a kutuvakana 900.—Yow 4:3-5; kengeni Litaba Zeekelizwe. A7.

(Yowano 4:21-24) Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, “Ove munakathzi njikulahele, thimbu ili na kwija omwo vanu kuvakalemetha Tate ha munkinda ou nambe mu Yelusalema. 22 Yeni Vasamaliya kumuthzivuka uje imulemetha, oloni yetu Vayunda tuthzivuka uje itulemetha, omwo kwamena kwatunda kuli Vayunda. 23 Oloni thimbu ili na kwija, cho inete laja, omwo ha ndthzili ya mundthzindthzime wa Njambi vanu vakalemetha Tate ngwe muje mwafwa, vakamulemetha mu vuthunga ngwe muje mwashaka. 24 Njambi ikeye mundthzindthzime, cho vaje vamulemetha vanapande kumulemetha mu vuthunga.”

(Yowano 4:39-41) Vasamaliya vavangi va mu nganda ije vakulahelele kuli Yesu omwo uje munakathzi wendekele ngwendi, “Nanjileka vyuma vyoshe vinjalingile.” 40 Ngechi vene, omwo Vasamaliya vethzile kuli ikeye vamulombele ngechi akale navo, cho Yesu wakele kuje matangwa avali. 41 Cho vavangi vakulahelele kuli ikeye omwo majwi endi,

Kutondethetha Vithimpi vya Theho

(Yowano 3:29) Uje ali na shombolwa ikeye vavenya vulo, oloni muthamba wa vavenya vulo, uje nemana na kumutolilila, avwahelela omwo athziva lijwi lya vavenya vulo. Ngechi vene, mukemwo mu kunapu kuvwahelela kwange.

Kuthzivithitha Joh 3:29 mu nwtsty

muthamba wa vavenya vulo: Kuthañulu, muthamba wa vavenya vulo wemaneneneko muka-kwambata, cho wakele na chipangi chakama cha kuvwahetha chilika cha kavuthamba kendi. Vamumwene ngwe ikeye walingithile vaje vanu vavali valyambate. Ha litangwa lya chilika, chambato na shombolwa na mbunga yavo vakele na kutulila ku njuvo ya chambato nambe ku njuvo ya vaishe. Ha thimbu ya chilika, kavuthamba wavwahelelele omwo wathzivile lijwi lya uje ambata endeka na shombolwa, mwafwa walithzivile ngwendi napanga mwamuvwa chipangi chendi. Yowano Muka-kumbwitika walyethekethele kuli ‘kavuthamba wa vavenya vulo.’ Yesu ikeye wapwile vavenya vulo, cho chivunga cha vandongethi vendi chemaneneneko shombolwa. Ha kupwa Muka-kuvwahethelako Mesiya ngila, Yowano Muka-kumbwitika wanenele “shombolwa” nambe ngwetu vandongethi va kulivanga kuli Yesu Kilisitu. (Yow 1:29, 35; 2Ko 11:2; Efe 5:22-27; Kuj 21:2, 9) “Kavuthamba wa vavenya vulo” wamanethele chipangi ha kuvwahetha vyoshe; cho thimbu oyo, kakele lalo na chipangi chakama. Mukemwo Yowano wendekele ngwendi: “Ikeye napande kupwa wakama, oloni yange njinapande kupwa wamundondo.”—Yow 3:30

(Yowano 4:10) Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Nga wathzivukile vwana vwa Njambi, cho nou akulomba mema akunwa, nga unamulombo, cho nga na kwana mema a mwonyo.”

Kuthzivithitha Yow 4:10 mu nwtsty

mema a mwonyo: Awa majwi a Chingiliki alumbununa mema mpundu a mu vindonga. Awa mema analithethze na mema a mu lithima aje kuwethi na kwenda. Ku mukanda wa Lev 14:5, majwi avanapangetha a “mema a mu lithima lya kavwelu-vwelu” alumbununa “mema a mwonyo.” Ku Njelemiya 2:13; na 17:13, vanamwethako ngwavo Yehova ikeye “lithima lya kavwelu-vwelu lya mema a monyo.” Kulumbununa ngwavo lijwi lya Njambi limanena mema a mwonyo. Yesu mwendekele vya “mema a mwonyo” a chifwitha, uje munakathzi wa Kasamaliya wathinganyekele ngwendi Yesu walumbunwine mema mpundu.—Yow 4:11; kengeni kuthivithitha Yow 4:14 mu nwtsty.

Kutanda Mbimbiliya

(Yowano 4:1-15) Vafaliseo vathzivile ngechi Yesu ali na kuwana na kumbwitika vandongethi vavangi kutuvakana Yowano— 2 (Kethi Yesu wavambwitikile embwe, oloni vandongethi vendi vachilingilile.)—3 Ngechi vene, omwo Yesu wathzivile vije vivendekele, watundile ku Yundeya welukile ku Ngalileya, 4 mu vungendthzi vwendi vwa kuya kuje wetile mu Samaliya. 5 Ngechi vene, mu Samaliya wetele ku nganda ivatumbwile Sikale, muyehi na lihya lije lyanene Yakomba kuli munendi Yosefa. 6 Lithima lya Yakomba lyakele kuje, cho Yesu watumbamene kuyehi na lithima omwo wajukile manene kwenda. Thimbu yapwile ha kati ka mutwe. 7 Munakathzi umo Kasamaliya wethzile na kutekula mema, cho Yesu wendekele kuli ikeye ngwendi, “Njaneko mema njinwe.” 8 (Omwo vandongethi vendi vaile mu nganda na kulanda vya kulya.) 9 Munakathzi wa mukumbulwile ngwendi, “Yove u Kayunda, cho yange nji Kasamaliya, ngechi vene, vatijo unjilomba mema ngechi unwe?” (Vayunda kuvethi kupangetha vinganja na malonga vije vivakapangetha Vaka-Samaliya.) 10 Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Nga wathzivukile vwana vwa Njambi, cho nou akulomba mema akunwa, nga unamulombo, cho nga na kwana mema a mwonyo.” 11 Cho munakathzi wendekele ngwendi, “Shukulu, kukwethi chuma cha kutekwitha mema, lithima lyalovo. Kulijo ukawana mema a mwonyo? 12 Kuma yove unatuvakana kukulwila yetu Yakomba uje watwanene lithima eli ndi? Ikeye wanwilemo na vana vendi, na vimuna vendi voshe.” 13 Yesu wamukumbulwile ngwendi, “Woshe anwa ku mema awa akathziva lalo lihwila, 14 oloni woshe anwa ku mema anjikamwana kakathzivi lalo lihwila embwe. Mema aje anjikamwana akapwa lithima lya kavweluvwelu muli ikeye lije likamwana mema a mwonyo na kumwana mwonyo wa myaka yoshe.” 15 Munakathzi wendekele kuli ikeye ngwendi, “Mwene, njaneko owo mema. Ngechi kethi njikathzive lalo lihwila, nambe kunjikaijaija lalo kuno na kutekula mema.”

SEPTEMBER 17-23

VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | Yow 5-6

“Kaleni na Vithinganyeka Vyavivwa Omwo Mukavangeya Yesu”

(Yowano 6:9-11) “Kwali umo mwanike ali na mikasha itanu ya makende a vunga vwa mbale ya maumwa na vithi vavali. Oloni kuvyatha kupwamo kuli vanu voshe ava.” 10 Yesu wavalekele ngwendi, “Lekeni vanu vatumbame hathi.” (Kuje kwakele mwila waungi manene.) Ngechi vene, vanu voshe vatumbamene hathi vapwile vanalume 5,000. 11 Yesu watambwile ije mikasha ya makende, cho wakandelelele kuli Njambi, cho wapangethzelele vanu vaje vatumbamene kuje hathi. Ngechi vene, walingile chuma chimo na ku vithi lalo, cho voshe valile vakutile.

Kuthzivithitha Yow 6:10 mu nwtsty

voshe vatumbamene hathi vapwile vanalume 5,000: Mateo ikeye lika wathonekele ngwendi “vanakathzi na vanike” vaje kuvalavele, mwathonekele vyechi chikomoketho (Mat 14:21) Ngechi kunafwila kwendeka ngwetu vanu voshe vaje vashukile Yesu mukukomoketha vatuvakanene 15,000.

(Yowano 6:14) Omwo vanu vakele kuje vamwene echi chalingile Yesu, vendekele ngwavo, “Mwa vuthunga ou ikeye Muka-kwimanena [kapolofweto] uje naija hano ha kaye.”

(Yowano 6:24) Ngechi vene, omwo mbunga ije ya vanu yamwene ngechi Yesu na vandongethi vendi vahiko kuje, vakovelele mu mato aje, cho vaile ku Kapenauma na kumushakethzeka.

Kuthzivithitha Yow 6:14 mu nwtsty

kapolofweto: Vayunda vavangi va mu chiita cha myaka cha kulivanga vathinganyekele ngwavo kapolofweto Mosesa uje ivanendeka ku Kwi 18:15, 18, ikeye wapwile Mesiya. Oloni majwi akwendeka ngwawo naija hano ha kaye alumbununa kwija kwa Mesiya. Yowano ikeye lika wathonekele vyuma vivanendeka omu mu vesi.

(Yowano 6:25-27) Omwo vanu vamwene Yesu muthambwa ya Lishali, vendekele kuli ikeye ngwavo, “Mulongethi, unetele kuno thimbu ika?” 26 Yesu wavakumbulwile ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, munanjishakethzekele kethi omwo mwamwene vithzivukitho vyange, oloni omwo mwalile makende na kukuta. 27 Kethi mupangele vyakulya vije vikavola, oloni pangeleni vyakulya vya mwonyo wa myaka yoshe. Evi vikevyo vyakulya vije vyakamyana Muna Munu omwo Njambi, namwaka chimwetho chakumutava.”

(Yowano 6:54) Echi chikecho chithzivukitho cha mu chivali chalingile Yesu omwo watundile ku Yundeya kwija ku Ngalileya.

(Yowano 6:60) Oloni Yesu wathzivukile ngechi vandongethi vendi vakele na kungunguta omwo lijwi eli, ngechi vene, wendekele kuli vakevo ngwendi, “Chuma echi chimilingitha ngechi mulikele ndi?

(Yowano 6:66-69) Omwo ha chuma echi, vandongethi va Yesu vavangi velukile munima kuvashakele kuya lalo nendi. 67 Ngechi vene, Yesu wehwile vaje vandongethi likumi na vavali ngwendi, “Vati yeni cho? Mushaka lalo kwiluka ndi?” 68 Simoni Petulu wamukumbulwile ngwendi, “Mwene, tuya kuli iyajo lalo? Yove uli na majwi aje ana mwonyo wa myaka yoshe. 69 Cho tunakulahela na kuthzivuka ngwetu yove wa Kujela uje watunda kuli Njambi.”

Kuthzivitha Yow 6:27, 54 mu nwtsty

vyakulya vije vikavola . . . vyakulya vya mwonyo wa myaka yoshe: Yesu wanangukile ngwendi vanu vakele na kumukavangeya mangana vawaneko lika vya kulikwatha navyo. Nameme vyakulya vitukali vikakwatha mu muvila, oloni “vyakulya” vya mu lijwi lya Njambi vikwatha vanu vakawane mwonyo wa myaka yoshe. Yesu walekele vanu vapangele “vyakulya vya mwonyo wa myaka yoshe,” kulumbununa kupanga na ndthzili vyuma vya ku sipilitu na kukala na likulahelo mu vyuma vyoshe vyavalongethele.—Mat 4:4; 5:3; Yow 6:28-39.

alya muvila wange na kunwa maninga ange: Kethi ngwavo vanu valile muvila na kunwa maninga a Yesu mpundu, oloni vakele na likulahelo muli Yesu Kilisitu. (Yow 6:35, 40) Yesu wendekele awa majwi mu 32 C.E., cho kakele na kwendeka Kulya kwa Mwene kwa Chingwethzi kuje kwalingile mwaka watakaneneko. Wendekele awa majwi munima ya chilika cha ‘Paseka’, cha Vayunda (Yow 6:4), cho vaka-kumutolilila vanukile theho ya maninga a muna manga aje ovwele vaisalele ha vuthsiki vuje vuvatundile mu Ingito (Kut 12:24-27). Yesu wamwethele ngwendi, maninga endi nawo akalingitha vandongethi vendi vakawane mwonyo wa myaka yoshe

w05 9/1 21 ¶13-14

Twenda hamo na Yehova Njambi yetu

13 Nameme ngocho, mbunga yakavele Yesu, cho yamuwanene “muthambwa ya Lishali,” ngwe mwendekelele Yowano. Vika vivamukavelele nameme wavyanene kumupwitha mwene? Vwingi vwavo vakele na vithinganyeka vya vunu, vatondele ngwavo Yesu avane ane vyakulya ngwe mwalingile Yehova ha kwana vyakulya kuli Vaisalele mu mambo mu thimbu ya Mosesa. Yesu mwanangukile vithinganyeka vyavo vyavivi, washangumukile kuvalongetha vuthunga mangana vatengulule vithinganyeka vyavo. (Yowano 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Vamo vashangumukile kungunguta omwo Yesu wendekele echi chithimo ngwendi: “Mwa vuthunga njimileka ngwange, nga kumuli muvila wa Muna Munu na kunwa maninga endi, kumukakala na monyo. Woshe alya muvila na kunwa maninga ange ali na mwonyo wa myaka yoshe, cho njikamuthangwila ku mwonyo ha litangwa lya kukotoka.”—Yowano 6: 53, 54 54.

14 Vithimo vya Yesu vyalingithile vanu valyangwile kwenda na Njambi. Vikevyo vyavalekelelele chije chithimo. Oloni chavaluvalethele manene. Mbimbiliya ngwayo: “Vandongethi vendi vavangi omwo vathzivile evi, vendekele ngwavo: ‘Vilongetha evi vinapu vya vikalu. Iyajo atha kuvitolilila?’” Yesu wavalekele ngwendi vanapande kutondethetha vyalumbunwine majwi endi. Wendekele ngwendi: “Sipilitu ya kujela ya Njambi ikeyo ikamyana mwonyo, kethi ndthzili ya munu. Majwi awa njendeka kuli yeni akewo a Sipilitu, cho anena mwonyo.” Oloni anga vanu kuvamutolilile, Mbimbiliya ngwayo: “Omwo ha chuma echi, vandongethi va Yesu vavangi velukile munima kuvashakele kuya lalo nendi.”—Yowano 6:60, 63, 66.

Kutondethetha Vithimpi vya Theho:

(Yowano 6:44) Naumo wahi aija kuli yange kuvanga tate uje wamutumine amunene kuli yange, cho njikamuthangwila ku mwonyo ha litangwa lya kukotaka.

kuthzivithitha Joh 6:44 mu nwtsty

amunene kuli yange: Nameme lijwi lya Chingiliki livanatengulula ngwavo “kukoka,” vanalipangetha ku linimbwa lya kukwatetha vithi (Yow 21:6,11), oloni kulilumbununa ngwavo Njambi akathindiya vanu vamupangele. Munu na munu ali na ndthzili ya kulyangwila kupangela Njambi. (Kwi 30:19, 20) Njambi akakokela vanu va vimbunge vyavivwa kuli ikeye. (Mya 11:5; Vit 21:2; Vil 13:48, NWT) Njambi akakoko vanu va vimbunge vyavivwa kupangetha muthzimbu wa mu Mbimbiliya na sipilitu yendi ya kujela. Vupolofweto vuli ku Isa 54:13, vuje vuvanendeka ku Yow 6:45 vunakundama ku vanu vaje vakakoko Njambi.—Etheketheni Yow 6:65.

(Yowano 6:64) Oloni hakati keni hali vamo kanda vakulahele.” (Omwo Yesu wathzivukile tunde ha kulivanga vaje kuvakulahelele na uje akamwenda vungungu.)

kuthzivitha Yow 6:64 mu nwtsty

Yesu wathzivukile. . . uje akamwenda vungungu: Yesu walumbunwine Yundasa Isikalyote. Yesu walombelele vuthsiki vwoshe kuli Ishe thimbu kanda angule tupositolo vendi 12. (Luk 6:12-16) Ha kulivanga, Yundasa wapwile wa kulongwa kuli Njambi. Oloni Yesu wathzivukile ngwendi Yundasa akamwenda vungungu. (Mya 41:9; 109:8 41:9) Yundasa mwashangumukile kutenguluka, Yesu ha kupwa ikeye muka-kuthzivuka viyongola vya vanu wanangukile ngocho. (Mat 9:4) Njambi uje athzivuka vya kulutwe, wathzivukile ngwendi kavuthamba umo wa Yesu ikeye akamwenda vungungu. Oloni kutwatha kwendeka ngwetu Njambi ikeye wavwahethele ngwendi Yundasa akenda Yesu vungungu, mwafwa Njambi wakala na vifwa vyavivwa, cho wathzema kulikwatathana na vanu.

tunde ha kulivanga: Awa majwi kualumbununa litangwa lyathemukile Yundasa nambe livamwangwile kupwa kapositolo, mwafwa Yesu walombelele vuthsiki vwoshe. (Luk 6:12-16) Oloni alumbununa kushwa hashangumukilile Yundasa kukala na vithinganyeka vyavivi. (Yow 2:24, 25; Kuj 1:1; 2:23; kengeni kuthzivitha Yow 6:70; 13:11.) Oku kumwetha ngwavo Yundasa washangumukile kukala na vithinganyeka vyavivi. Lijwi lya “kulivanga” (mu Chingiliki, ar·kheʹ) mu Vithoneka vya Chingiliki cha Vaka-Kilisitu vakalipangetha mu vingila vya kulithethzathethza. Chakumwenako ku 2 Pe 3:4, lijwi lya “kulivanga” linataletha ku kushangumuka kutanga. Oloni ha vithimbu vimo, likalumbununako vyuma vyeka. Chakumwenako, Petulu wendekele ngwendi sipilitu ya kujela yethzile hali vaje kuvapwile Vayunda ‘ngwe muyethzilile hali yetu lalo ha kulivanga.’ (Vil 11:15) Petulu kalumbunwine litangwa lyathemukile nameme litangwa livamwangwile kupwa kapositolo. Oloni walumbunwine litangwa lya Pentekosita ya 33 C.E., nambe, ‘mashangukilo’ a kutambula sipilitu ya kujela ije yavakwathele vendeke mu vindaka vyeka. (Vil 2:1-4) Twatha lalo kumona muvanapangethela lijwi lya “kulivanga” nambe “kushangumuka” ku Luk 1:2; Yow 15:27; na 1Yo 2:7.

Kutanda Mbimbiliya

(Yowano 6:41-59) Vayunda vashangumukile kungunguta, omwo wendekele ngwendi, “Yange likende lije lyatundile mwilu.” 42 Ngechi vene, vendekele ngwavo, “Ou munalume kethi ikeye Yesu muna Yosefa ndi? Tuthzivuka ishe na vaina, vaticho ololo endeka ngwendi watundile mwilu?” 43 Yesu wavakumbulwile ngwendi, “Kethi mungungute hakati keni. 44 Naumo wahi aija kuli yange kuvanga tate uje wamutumine amunene kuli yange, cho njikamuthangwila ku mwonyo ha litangwa lya kukotaka. 45 Vaka-kwimanena vathonekele ngwavo, ‘Voshe Njambi akavalongetha.’ Woshe athzivuka Tate na kulilongetha kuli ikeye aija kuli yange. 46 Echi kuchalumbunukile ngechi umo wamona Tate, kuvanga lika uje watunda kuli Njambi ikeye wamona Tate. 47 Mwa vuthunga njimileka ngwange, uje akulahela ali na mwonyo wa myaka yoshe. 48 Yange likende lya mwonyo. 49 Vakukulwila veni valile mana mu mambo, oloni vathsile. 50 Oloni likende lije litunda mwilu linapu ngechi woshe uje alyako kakathsi embwe. 51 Yange likende lya mwonyo lije lyatundile mwilu. Nga munu alya ku likende eli, akayoya ku myaka yoshe. Cho likende lije linjikamwana linapu muvila wange, uje unjana ngechi vaka-kaye vayoye.” 52 Echi chashangumwine vimata vyavikalu hakati kavo. Vehwile ngwavo, “Vatijo munalume ou atha kutwana muvila wendi ngechi tuulye?” 53 Ngechi vene, Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, nga kumuli muvila wa Muna Munu na kunwa maninga endi kumukakala na mwonyo. 54 Woshe alya muvila wange na kunwa maninga ange ali na mwonyo wa myaka yoshe, cho njikamuthangwila ku mwonyo ha litangwa lya kukotoka. 55 Omwo muvila wange ukewo vyakulya vya vuthunga, maninga ange akewo vya kunwa vya vuthunga. 56 Woshe alya muvila wange na kunwa maninga ange akala muli yange, cho yange njikala muli ikeye. 57 Tate wa kuyoya ikeye wanjitumine, omwo ikeye ngechi yange njili na kuyoya lalo. Mu chifwa chimo lika uje anjilya akayoya omwo yange.58 Eli likelyo likende lije lyatundile mwilu, kethi ngwe likende lije valile va kukulwila veni, cho vathsile embwe. Uje alya likende eli akayoya myaka yoshe.” 59 Yesu wendekele evi omwo wakele na kulongetha mu sinangonge mu kapenauma.

SEPTEMBER 24-30

VITHIMPI VYA THEHO VYA MU LIJWI LYA NJAMBI | YOWANO 7-8

“Yesu Washangathzalele Ishe”

(Yowano 7:15-18) Vantwama va Vayunda valikomokelele manene, cho vendekele ngwavo, “Munu ou nathzivuka vati vyuma vyavingi omwo ikeye kalilongethele sikola?” 16 Ngechi vene, Yesu wakumbulwile ngwendi, “Evi njili na kulongetha kethi vyange embwe, oloni vitunda kuli Njambi, uje wanjitumine. 17 Woshe ashaka kulinga vije vyashaka Njambi akathzivuka nga evi njili na kulongetha vitunda kuli Njambi nambe nga njili na kwendeka na moko yange. 18 Uje endeka na moko yendi vavenya ashaka kuwana kathingimiko kendi ikeye vavenya. Oloni uje ashaka kathingimiko ka uje wamutumine napu munu wa vuthunga, cho muli ikeye kumwethi makuli.

cf 100-101 ¶5-6

“Vithoneka Vyendekele Ngwavyo”

5 Yesu washakele vanu vathzivuke kuwatundililile muthzimbu wambulwile. Wendekele ngwendi: “Evi njili na kulongetha kethi vyange embwe, oloni vitunda kuli Njambi, uje wanjitumine.” (Yow 7:16) Ha thimbu ikwavo, wendekele ngwendi: “Kunjatha kulinga chuma chimo na ndthzili yange vavenya, oloni njendeka lika vije vyanjilongethele Tate.” (Yow 8:28) Wendekele lalo ngwendi: “Majwi awa njinendeka kuli yeni ku apwile a mu mbunge yange embwe. Tate wakala muli yange akapanga vipangi vyendi.” (Yow 14:10) Yesu wamwethele ngwendi walongethele vuthunga ha kwilukila ilukila kwendeka majwi a mu Lijwi lya Njambi.

6 Vaka-kutondethetha vanawana ngwavo vwingi vwa majwi endekele Yesu atundile mu Vithoneka vya Chihevelu. Oloni hamo tunatha kulihula ngwetu, ‘Kuma Yesu wapangethele Vithoneka vya Chihevelu vyoshe, mu myaka itatu na hafu yambulwile na kulongetha ndi? Hamo wapangethele na Vithoneka vikwavo. Oloni kuvathonekele vyuma vyoshe vyalingile Yesu. (Yow 21:25) Hamo mwatha kutanda vyuma vyoshe vyalingile Yesu mu maola amandondo lika. Oloni achithinganyekeni ngweni, wakele na kwendeka vya Njambi na Vumwene vwendi na kupangetha Vithoneka vya Chihevelu. Ha vithimbu vyavingi Yesu wakele na kulongetha vanu kwa kujeneka livulu lya kuthzenga. Yesu wendekele mu mutwe vwingi vwa Vithoneka vya Chihevelu mwendekele Ñanda yendi ya ha Munkinda ya kuthsimana.

(Yowano 7:28, 29) Ngechi vene, omwo Yesu wakele na kulongetha mu njuvo ya Shukulu Kalunga, wendekele na lijwi lyakama ngwendi, “Munjithzivuka mwamuvwa ndi? Cho muthzivuka noku kunjatunda ndi? Kunjethzile na moko yange vavenya embwe uje wanjitumine, wapwa muka-vuthunga. Kumumuthzivuka, 29 oloni yange njimuthzivuka, omwo njatunda kuli ikeye, cho ikeye wanjitumine.”

(Yowano 8:29) Cho uje wanjitumine ali hamo nange, kanjithethzele yange lika embwe, omwo thimbu yoshe njikalingi vije vimuvwaheletha.”

w11 3/15 11 ¶19

tambuleni sipilitu ya Njambi, kethi sipilitu ya Kaye

19 Ononokeni Yehova mukushula. Thimbu yoshe Yesu wakele na kuthzivitha Ishe kuvwaha ku mbunge. Ha thimbu imo, vyuma vyathinganyekele Yesu vyalithethzele na vije vyatondele Ishe. Oloni wakulahelele Ishe na kumuleka ngwendi: “Kethi ngwe mwaya chithzango change embwe, oloni chithzango chove chilingiwe.” (Luka 22:42) Lihuleni ngweni, ‘Njikononoka Njambi nameme kulinga ngocho kwapwa kwakukalu?’ Tunapande kwononoka Njambi mangana tukawane mwonyo. Tunapande kumwononoka mwafwa ikeye watutangele, ikeye natwana mwonyo cho ikeye akatunyungu. (Mya. 95:6, 7) Kukwethi chuma chituvakana kwononoka Njambi. Kutwatha kuwana vivethzikitho nga kutumwononoka.

Kutondethetha Vithimpi vya Theho

(Yowano 7:8-10) Yeni ku chiwano. Yange kunjiyiko, omwo thimbu yange kanda ichete.” 9 Ngechi vene, wendekele majwi awa, cho wathalele mu Ngalileya. 10 Oloni omwo vandolome vendi vanai laja ku chiwano, athinoni Yesu lalo waile, kaile chitona mesho, oloni waile mu vushweke.

w07 2/1 6 ¶4

Vika tunapande kwendekela Vuthunga?

Chakumwenako muka chije chimwetha ngwacho Yesu wendekele Vuthunga? Thimbu imo, Yesu wakele na kuthimutwiya na vanu vaje kuvapwile vaka-kukulahela, cho vashakele kuthzivuka vungendthzi vwendi. Vamulekele ngwavo “Tunda kuno uye ku Yundeya.” Yesu wavakumbulwile vati? Wendekele ngwendi: “Yeni ku chiwano [ku Yelusalema]; Yange kunjiyiko, omwo thimbu yange kanda ichete.” Oloni Yesu lalo waile ku Yelusalema ku chiwano. Vika vyavakumbulwilile ngocho? Kuvapandele kuthzivuka kwoshe kwaya na thimbu yayako. Yesu kavakumbulwile mu kushula mangana kethi vamuvulumune nambe kuvulumuna vandongethi vendi. Kendekele makuli mwafwa kapositolo Petulu wathonekele vya Kilisitu ngwendi: “Ikeye kalingile vuvi, cho lalo naumo wahi wathzivile makuli atunda mu kanwa kendi.”—Yow 7:1-13; 1 Pe 2:22.

(Yowano 8:58) Yesu wakumbulwile ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, thimbu kanda Avilahama athemuke, ‘Yange [kunjakele, NWT]’”

kuthzivitha Yow 8:58 mu nwtsty

yange kunjakele: Vayunda vaje vakele na kulwitha Yesu vashakele kumwasha mamanya mwafwa vendekele ngwavo ‘wamwene Avilahama,’ oloni ngwe muvendekelele te kanda ete ha ‘myaka 50.’ (Yow 8:57) Yesu washakele kuvaleka ngwendi, wapwile munu wa ku sipilitu mwakele mwilu, thimbu kanda Avilahama athemuke. Vamo ngwavo eyi vesi ilumbununa ngwayo Yesu napu hamo na Njambi. Vakendeka ngwavo lijwi lya Chingiliki lya e·goʹ ei·miʹ linalitombola na majwi ali mu Mbimbiliya ya Septuagint ku Kut 3:14, kuje Njambi nalitumbula vavenya. (kuthzivithitha Yow 4:26 mu nwtsty.) Oloni majwi a Yesu aje ali ku Yow 8:54, 55 amwetha ngwawo kalipwithile ngwe napu hamo na Njambi.

Kutanda Mbimbiliya

(Yowano 8:31-47) Ngechi vene, Yesu wendekele kuli vaje vamukulahelele ngwendi, “Nga mwononoka vilongetha vyange, mwa vuthunga munapu mu vandongethi vange, 32 cho mukathzivuka vuthunga, cho vuthunga vukamipatula.” 33 Vamukumbulwile ngwavo, “Yetu tuvatekulwila va Avilahama, kanda tupwe tu vindungo va munu umo embwe. Vika ulumbununa ha kwendeka ngwove, ‘Vakamipatula’?” 34 Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Mwa vuthunga njimileka ngwange, munu woshe alinga vuvi napu ndungo ya vuvi. 35 Ndungo kakundamene ku nanga ya munu thimbu yoshe, oloni mwana ikeye wakundamako thimbu yoshe. 36  Ngechi vene, nga Mwana amipatula, mwa vuthunga mukapwa vaka-kupatuka. 37 Njathzivuka ngwange mwapwa muvatekulwila va Avilahama oloni mushaka kunjithsiya, omwo kumutambula vilongetha vyange.. 38 Njendeka vije vyananjimwetha Tate, oloni yeni mulinga vije vyanamileka ishweni.” 39 Vamukumbulwile ngwavo, “Avilahama ikeye tatetu.” Yesu wakumbulwile ngwendi, “Nga mwa vuthunga mwapwile mu vana va Avilahama, nga neni muli na kulinga vipangi vije vyalingile Avilahama. 40 Oloni chuma chimo lika chinjinalingi chinapu kumileka vuthunga vunjathzivile kuli Tate, oloni yeni mushaka kunjithsiya. Avilahama kalingile chuma ngwe echi embwe. 41 Yeni muli na kulinga vije vyalingile ishweni.” Vakumbulwile ngwavo, “Njambi lika ikeye Tatetu, yetu tuvana vendi va vuthunga.” 42 Yesu wendekele kuli vakevo ngwendi, “Nga mwa vuthunga Njambi wapwa Ishweni, ngwe mwanjithzeme, omwo yange njatundile kuli Njambi, ololo njili kuno. Kunjethzile na ndthili yange vavenya, oloni ikeye wanjitumine. 43 Omwo vikajo kumuthzivithitha vije njendeka? Kumushaka kutolilila ku majwi ange. 44 Yeni muli na ishweni, Liyavolo, cho mushaka kukava mashungu a ishweni. Tunde ha kulivanga ikeye wapwile muka-kuthsiya, cho kapwile muka-vuthunga embwe, omwo muli ikeye kumwakele vuthunga. Omwo endeka makuli, endeka muje mwafwila , omwo wapwa muka-makuli, cho ikeye ishe ya makuli. 45 Oloni yange njendeka vuthunga, mukemwo kumwethi na kunjikulahela. 46 Iyajo hakati keni anjihitha ha vuvi? Nga njendeka vuthunga, omwo vika kumunjikulahela? 47 Uje atunda kuli Njambi atolilila ku majwi a Njambi. Yeni kumwatundile kuli Njambi embwe, cho mukemwo kumutolililako.”

    Mabulu a Mbunda (1987-2025)
    Tundaho
    Kobela
    • Mbunda
    • Anako bakweni
    • Biushaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mashiko a Mwakuipangesela
    • Mwakupangesela Mizimbu Yobe
    • Mwakunonekela Mizimbu Yobe
    • JW.ORG
    • Kobela
    Anako Bakweni