Disiembrë

Tëëyëp, myëdäjttëp ijty ja kostumbrë parë jäˈäy twowdë kaabyë mä tyëjk, ets duˈun ttukˈixtë ko oy mëët yˈitäˈändë ets ko mëët nyaymyayäˈänëdë (Gén. 18:1-8; Juec. 13:15; Luk. 24:28-30). Ets ëtsäjtëm, ¿pënatyën jawyiinˈäjtp mbäät nwoˈowëm? Yëˈë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuˈugyë mëët nˈëxpëjkëm, pes yëˈë diˈib xëmë mëët nyajpatëm. Kom niˈigyë tsyiptäˈäganë tyäˈädë tiempë, nyajtëgoyˈatäˈänëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët oy nˈijtëm. Ko sirkuitë xykyuˈijxëm, tsojkëp yajmoˈoyëdë jyäjtakn. Nan tsojkëp nmoˈoyëmë jyäjtakn pënaty jäjttëp mä eskuelë diˈib yajkypyë Diosë kyäjpn ets pënaty tuundëp mä jëën tëjk yajkojy. Ko tijaty yˈayoˈonbëjtaˈaky, ta näägë familyë wyëˈëmdë winwäˈätstuuy ets tsojkëp nˈagëˈë nˈaxäjëm axtë koonëm yaˈˈagojëdë jyëën tyëjk. Kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko yëˈëyë mbäät dyakyë jäjtakn ja diˈib mëjë jyëën tyëjk ets oy. Pesë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm waˈan jantsy kanäkˈok kujk dyäjknë jäjtakn. ¿Mbäädë net ëtsäjtëm nˈawäˈänëm ja jëën tëjk oy myutskëty ets oy nëgoo kyaˈoyëty? w18.03 15 parr. 6, 9

¿Ti pudëkëyanëp parë pyëdëˈëgët? Kyaj pyëdëˈëgäˈäny mët ja kyëˈëm mëjääw, yëˈë duˈun mët ja Diosë myëjääw (2 Kor. 4:7). Tuk pëkyë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib yajkypyë Diosë myëjääw, yëˈë ko këˈëm nnayjëjwijtsëmbijtëm. Jëjpˈam ets nuˈkxtakëm, nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm. Per ¿ti mbäät xytyuny pën mtsiptakxëp xyˈëxpëkëdë Biiblyë o kyaj xytsyojkënyëˈaty mˈëxpëkäˈäny? Këdii wiˈix mnayjyawëty. Jyobaa mbudëkëyanëp parë xytsyojkënyëˈatët xyˈëxpëkëdë yˈAyuk, per net pën mnayäjkëp (1 Peed. 2:2). Tim jawyiin, amdowë Jyobaa naybyudëkë ets mnayjëjwijtsëmbitëdët këˈëm parë xyˈëxpëkëdë yˈAyuk, ta net xytyunët extëm të xyˈanëëmë. Mbäät mˈëxpëjktsondaˈaky naa wanaty, ets ta ogäˈän xytyukxondäˈägäˈäny ets xyˈixäˈäny ko kyaj nëgoo tsyipëty. Jantsy oy mnayjyawëyaˈanyëty ko aduˈuktuuy xypyawinmayët nuˈunën yˈoyëtyë Jyobaa jyot wyinmäˈäny (1 Tim. 4:15). w18.03 29 parr. 5, 6

Mä kyajnëm nyëbety ja diˈib nyaˈëxpëjkëm, tsojkëp tnijawët ja tëyˈäjtën mä pënën Dios, ti të ttuknibëjtäägë ets ti të ttuny parë xyyajnitsokëm (1 Tim. 2:3-6). Duˈun kyëktëkëyaˈany ja myëbëjkën, ets yëˈë pudëkëyanëp parë tmëmëdowëdë Jyobaa yˈanaˈamën ets tmastutäˈäyët tijaty yˈaxëkˈijxypy (Apos. 3:19). Jëjpˈam ets duˈun ttunët, pesë Dios kyaj tkupëkäˈäny ja diˈib të nyaywyandaˈagyëty pën duˈunyëm ttunyë axëkˈäjtën (1 Kor. 6:9, 10). ¿Per tijaty aktsojkëp ttunët? Jëjpˈam nyëjkxët mä tuˈukmujkën, kyäjpxwäˈkxët etsë jäˈäy dyaˈëxpëkët (Apos. 1:8). Ko nety duˈun ttuundäˈäy ja diˈib nyaˈëxpëjkëm, ta net tmënuˈkxtäˈägët anaytyuˈugë Jyobaa mä tˈanëëmë ko tyukwandakypy ja jyukyˈäjtën, ets ok, ta net nyëbatët. w18.03 6 parr. 12

Jyobaa yëˈë winˈijxë María parë dyajmaxuˈunkˈatëdë Jesus mët ko duˈunë nety jyukyˈaty extëmë Diosë myëjääw tyuˈumoˈoyëty. Ets dyaˈijxë ko yajkujäˈäyë wiˈix ojts tmëjkugäjpxë Jyobaa ko ojts tninëjkxy ja Elisabet ets ja Zacarías ( Luk. 1:46-55). Extëmë María jyënany, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëk ttsojkënyëˈajtyë Diosë yˈAyuk, ets ko nyijäˈäwëbë nety yajxon wiˈix jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën (Gén. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12). Ko María mëdë José pyëjktë, kyaj yˈijt tsyënääytyë, jaanëm ko netyë Jesus të myaxuˈunkˈaty. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko nimajtsk yëˈë jëjpˈam pyëjtaktë ti Jyobaa tsyojkypy ets kyaj tijaty yëˈëjëty tsyojktëp (Mat. 1:25). Nuˈun ja xëëw tiempë nyajxy, María ojts yajxon tmëdoowgukë tijatyë Jesus tyuun ets tijaty myaytyak. Jyantsy nyijawëyan tijaty yajwandak mä ja Mesías. Pääty, oy ko nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ets nwinmäˈäyëm wiˈix mbäät nbëjtakëm jawyiin tijatyë Dios tsyojkypy. w18.02 21 parr. 11

¿Wiˈix mbäät nmëbëjkëmë Dios ets nmëmëdoˈowëm extëmë Job? Oy ti jotmay nbatëm, nˈokpëjtakëm xëmë Jyobaa jëjpˈam, nˈoktukˈijxpajtëm amumduˈukjot ets nˈokmëmëdoˈowëm. Pes tyam nnijäˈäwëm tiko mbäät duˈun nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, nnijäˈäwëm pënën Satanás ets wiˈix xymyëmadäˈägäˈänëm (2 Kor. 2:11). Ets mët ko yajkujäˈäyë mä Biiblyë wiˈixë Job jyajty, ta nnijäˈäwëm tiko Dios tnasˈixë ayoˈon. Tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Daniel nan xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ko Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, yëˈë tuˈugë gobiernë diˈib tunäämp abëtsemy nyaxwinyëdë mä yˈanaˈamäˈänyë Jesukristë (Dan. 7:13, 14). Ets ko tim tsojk dyajjëjptëgoyaˈany tukëˈëyë ayoˈon jotmay. Extëmë Job jyajty, nan yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko tsojkëp nbaˈˈayoˈowëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib axëëk jäjt këbajttëp. Näˈäty mbäät dyajpëtsëmdë ääw ayuk diˈib kyaj të tniwinmayë extëm jyajtyë Job (Ecl. 7:7). Per en lugäär nˈëbat ngäjpxpatëm, nˈokjaygyujkëm tiko duˈun jyënaˈany ets nˈokpaˈˈayoˈowëm. Duˈuntsoo nety nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën diˈib paˈˈayoop ets tsojkp (Sal. 103:8). w18.02 6, 7 parr. 16, 19, 20

Ta näägë jäˈäy diˈib jëmbijttëp mëj këjxm mët ko tsyujˈattë, ko oypyënëty yˈixyˈatëdë, ko tjattë xyuˈux kyowdët, ko jyantsy kyumëjääwˈattë o ko mëjë jäˈäy yajnaxëdë. David myëdäjtääy tukëˈëyë tyäˈädë, per xëmë yˈijty yujy tudaˈaky. Extëm ko dyaˈoˈkyë Goliat, ta ja rey Saúl yˈanmääyë ko mbäädë nety pyeky mët ja nyëëx. Perë David ta yˈatsooy: “¿Pënëtsën ëjts [...] parëts nmëˈtˈatëdë rey?” (1 Sam. 18:18). Tyam, ninuˈun nDiosmëduˈunëm, nan nduˈunëmë mëjääw parë nˈijtëm yujy tudaˈaky extëmë David. Xyyajmonyˈijx xyyajmonyjäˈäwëm ko Jyobaa yujy tyudaˈagyëty, oy yëˈë tˈanaˈamdäˈäy tukëˈëyë. Ets nguytyuˈunëmë tyäˈädë ääw ayuk: “Jikyˈattë extëm ja Dios ttseky, es mëdattë paˈˈayoˈon, oyjyot, tudaˈakyˈat, yuunk naxypy esë maˈxtujkën” (Kol. 3:12). Ets nan nnijäˈäwëm ko jäˈäy dyaˈixyëtyë tsojkën “kyaj nyayajmëjnaxyëty, kyaj myëj pyäädë” (1 Cor. 13:4, TMN). Nan mbäädë jäˈäy tmëwingondë Jyobaa ko tˈixtët njäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky. w18.01 28 parr. 6, 7

Mbäät tyëgoyˈatyë meeny sentääbë ko ti tuunk yajtuknibëjtäägë (Apos. 4:34, 35; 1 Kor. 16:2). Waˈan mä nduˈukmujkëm ttukniwinmayëdë tkojäˈändë tuˈugë Tëjk mä nˈËxpëjkëm. O waˈan nyaˈˈanmäˈäyëm ko tsyokyëtyë meeny sentääbë mä nˈasambleeˈäjtëm o yajpudëkëyaˈanyë nmëguˈukˈäjtëm mä tijaty të yˈayoˈonbëjtaˈaky. Meeny sentääbë diˈib nyäjkëm, nan tuump parë yajpudëkëdë misioneerë, prekursoor espesial, sirkuitë ets pënaty tuundëp mä kyopkë Jyobaa tyestiigëty ets mäjaty yajpäätyë Betel. Niˈamukë mbäät nbudëjkëmë Jyobaa tyuunk diˈib tuˈuyeˈepy mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp. Kyaj pën yajtuknijawë ko meeny sentääbë nyäjkëm, pes jap nˈagoˈonëm mä käjuˈunk o ngajxëm mä jw.org. Waˈan mwinmay ko tim waanë ja meeny diˈib myajkypy. Perë meeny sentääbë diˈib yˈaxäjëbë Diosë kyäjpn ja myiny mä nimaybyë jäˈäy diˈib yäjktëp wanaty. w18.01 19 parr. 10, 11

Niˈamukë Dios mëduumbë tsojkëp nyëbattët, pes jëjpˈam parë nnitsokëm (Mat. 28:19, 20). Ko mnëbejty, ta xyyajnigëxëˈky ko ojts mnaywyandaˈagyëty, jaˈa njënäˈänëm, ko xytyukwandakyë Jyobaa xytsyokäˈäny, ets ko nitii duˈun jëjpˈam xykyapëjtäˈägäˈäny extëm ko xytyunët ti yëˈë tsyojkypy. Ko nnaytyukëdëjkëmë Dios, yëˈë diˈib mas oy mbäät nduˈunëm. Ko mˈokwinmay, ¿ja ti wiinkpë diˈib mbäät xytyuny? Pën kyaj xymyëdunyë Jyobaa, ta Satanás mduktunëdët ti yëˈë tsyojkypy. Yëˈë ninuˈun tkamëmay tkamëdäjy wiˈix mnitsoˈogët, niˈigyë xyondäˈägäˈäny ko xykyapäädët ja jukyˈäjtënë winë xëëbë, mët ko xypyuwäˈägët ets xyjëjpkudijëdë yˈanaˈamënë Jyobaa. Okpawinmay ja kunuˈkxën diˈib të xyˈaxäjë ko të mnaywyandaˈagyëty mä Jyobaa ets ko të mnëbety. Ets ko të xytyukëdëkë mjukyˈäjtënë Jyobaa mbäädë net mjënäˈäny: “Jyobaa yajpääty mët ëjts; kyajts ntsëˈëgëyaˈany. ¿Wiˈixëts mbäädë naxwinyëdë jäˈäy xyˈoktuny?” (Sal. 118:6). Nitii duˈun mëj xykyayajnayjäˈäwëm extëm ko nbuwäˈkëmë Dios ets ko xykyupëjkëm. w17.12 23, 24 parr. 1-3

Näˈäty mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm wiˈix xytyuˈunëm o xyˈanmäˈäyëm diˈib axëëk xyyajnayjyäˈäwëm o ëtsäjtëm duˈun nyajnayjyäˈäwëm. Etsë tyäˈädë mbäät nˈijxëm extëm tuˈugë mëj jotmay. Nan taaˈäjtpë wiinkpë jotmay diˈibë Jyobaa nyasˈijxëp parë nyajnigëxëˈkëm pën nmëdunäˈänëm xëmë, ets parë njäjtëm tuˈugyë nduˈunëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nanduˈun tsojkëdëbë Jyobaa oy pyokyjyaˈayˈattë. Jyobaa nyasˈijxëp parë dyajnaxtëdë jotmay pënaty mëduunëdëp, extëm jyajtyë José. Ko nety jeˈeyë yaˈkpëtsëmynyëm, ta ojts ja myëgaˈaxëty tyoogëdë mët ko myëtsipˈatëdë ets ojts yajmënëjkxy Egipto (Gén. 37:28). Seguurë ko Jyobaa mëk tjäˈäwë ko axëëk yajtuunyë tyäˈädë myëtnaymyaayëbë, tuˈugë mixy diˈib tëyˈäjtën myëët jukyˈäjtp. Per kyaj ttuktëjkë tyäˈädë jotmay. Ets nan kyaj dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ko ja Potifarë kyudëjk nyiwäämbajtë ets yajtsuumy. Per ¿ojtsë Jyobaa tmastuˈutyë José? Kyaj. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa yëˈë pudëjkë etsë “José aakˈoy winë wyimpëtsëˈëm jyëjpëtsëˈëmxëtëty” (Gén. 39:21-23, TY). w18.01 9, 10 parr. 12-14

Ko pën xyyajtëˈëwëm tijaty nmëbëjkëm, seguurë ko nˈanmäˈäyëm ko nmëbëjkëmë Jyobaa ets ko yëˈë xymyoˈoyëmë jukyˈäjtën. Nan nˈanmäˈäyëm ko nmëbëjkëmë Jesukristë diˈib kyuˈoˈkë nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm. Ets waˈan nˈanmäˈäyëm ko jukyˈatäˈänëm mä ja it lugäär diˈibë nety të jyëmbity jantsy tsuj. Per ¿nigäjpxëm ko nmëbëjkëm ko jukypyëkandëbë oˈkpë? Oy njaˈˈawijxëm ntsokwëˈëmäˈänëm mä ja mëj ayoˈon ets njukyˈatäˈänëm winë xëëw yä Naxwiiny, taaˈäjtp tiko jyëjpˈamëty nmëbëjkëm ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë. Koxyëp kyajjukypyejkyë Jesus, kyajxyëp tyam jam yˈaneˈemy ets ninuˈunxyëp kyatsobääty ko nimaytyakëm ja yˈAnaˈam Kyutujkën (1 Kor. 15:12-19). Per ijtëm seguurë ko Jesus jukypyëjk, ets nmëbëjkëm ko oˈkpë jantsy jukypyëkandëp oyë jäˈäy xytyukxikëm (Mar. 12:18; Apos. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8). w17.12 8 parr. 1, 2

Ja fariseety yëˈëyë nety yˈijxtëp ti ja jäˈäy të ttuundëgoy ets kyaj ti japˈäjtp mä kyorasoon, o wiˈix meerë jyaˈayˈaty. Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë ko Jesus ojts nyijkxy kääy ukpë mä Mateo tyëjk. Ja fariseety dyajtëëwdë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty: “¿Wiˈixë dëˈën ko yëˈë mwintsën kyay yˈiiky mëdë yajkugëbajtpëty es mëdë pojpë jäˈäyëty?”. Jesus ta yˈatsooy: “Kyaj tsyekyëty ja kutsooy mä yëˈë diˈibë oyˈäjt mëkˈäjttëp, jaayë dëˈën mä yëˈë pumäˈäyjyaˈayëty. Nëjx jattë diˈibë yˈandijpy ja Diosë jyaaybyajtën mä jyënaˈany: Ëj ntsejpyëts es xymyëdattët ja paˈˈayoˈon, es kyajts xytyukwintsëˈëgëdëts ja jëyujk anyimalëty. [...] Pes kyajts ëj nwoy ja jäˈäy diˈibë jikyˈäjttëp tëyˈäjtën mëët, yëˈë dëˈënë pojpë jäˈäyëty es jyodëmbittët” (Mat. 9:9-13). ¿Yëˈë netyë Jesus nyikäjpxtutypy ja pokyjyaˈayëty? Kyaj. Yëˈë tsyojkypyë nety ets jyodëmbittët, ets yëˈë tuk pëky diˈib yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkx (Mat. 4:17). Jesus pyëjkë kuentë ko tamë nety ja “yajkugëbajtpëty” etsë “pojpë jäˈäyëty” diˈib jodëmbitandëp. Tyäˈädë jäˈäyëty kyaj nety jeˈeyë të nyëjkxtë mëgääy mëˈukpë mä Mateo tyëjk, yëˈë duˈun mët ko nimay tpanëjkxtë Jesus (Mar. 2:15). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko ja fariseety kyaj nety duˈunë jäˈäy tˈixtë extëmë Jesus. w17.11 13, 16 parr. 2, 15

Jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nyajpatëm mä Diosë kyäjpn. Ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë mä reunyonk ets ko nnaybyudëjkëm nixim niyam mëdë oyjyot oywyinmäˈäny, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nyajjëgakëm ja ijxën mä ja premië. Per mbäät nmëdäjtëmë jotmay mëdë nmëguˈukˈäjtëm mët ko jam ti nyajpojkëm, ets pën kyaj ngäjpxˈoˈoyëm, mbäädë net nbëjkëˈkëm ja akë (1 Peed. 3:8, 9). ¿Ti ndunäˈänëm parë nˈaxäjëm ja premië ets kyaj xytyuˈuˈadujkëm ja akë? Yëˈë extëmë Pablo ojts tˈanëëmë ja Dios mëduumbëty diˈib Colosas: “Dios mtsojkëdëp miits es të mwinˈixëdë es yëˈë mjaˈˈatëdëp. Pääty jikyˈattë extëm ja Dios ttseky, es mëdattë paˈˈayoˈon, oyjyot, tudaˈakyˈat, yuunk naxypy esë maˈxtujkën” (Kol. 3:12). Ets “duˈunyëm mnaymyëmaˈkxtukëdët nixim niyam ets mnaybyokymyaˈkxëdët amumduˈukjot nixim niyam, pën jam pën të tmëdëgoyë myëguˈuk. Duˈun extëmë Jyobaa ojts mbokymyaˈkxëdë amumduˈukjot, nanduˈun miitsëty xytyundët” (Col. 3:12, 13, TNM). w17.11 27 parr. 7, 8

Ko ijty tuˈugë israelitë yˈayoˈonbääty ets yajjäˈäyˈooky, mbäät kyeˈeky ets nyijkxy mä ja nax käjpn mä kyaktsoˈoky ets mä ja käjpndëjkˈääw tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk. Tyäˈädë mëjjäˈäytyëjk tsojkëp ijty yˈoyjyaˈaytyäˈäktët mët ja yajjäˈäyˈoˈkpë. Ko waanë tiempë nyaxy, ta yajmënëjkxy mä ja oˈk tëgoˈoyën të tyuny të jyatyëty parë jamë mëjjäˈäytyëjk pyayoˈoyëdët (Núm. 35:24, 25). Ets ko dyajwingëdäˈäktë ko ayoˈonbat, ta yajmëjëmbity mä nety të kyaktsoˈoky. ¿Tiko nety jyëjpˈamëty ets ja yajjäˈäyˈoˈkpë tkëyakët ja tyëyˈäjtën mä ja mëjjäˈäytyëjk? Yëˈko tsojkëbë nety dyaˈittët wäˈäts ja Diosë kyäjpn jam Israel, ets tpudëkëdët ja yajjäˈäyˈoˈkpë parë ttukˈoyˈatët ja Diosë pyaˈˈayoˈowën. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmbyë Biiblyë jyënaˈany ko pën ja yajjäˈäyˈoˈkpë kyaj tkëyaky ja tyëyˈäjtën, mbäädë nety yˈooky. [...] Mët ko kyaj nety të dyajtuunkpääty diˈibë Dios të tpëjtaˈaky parë kyaj wiˈix yajtunët”. Per pën kyaj kyaktsoˈoky mä ja käjpn diˈibë nety të yajwinˈixy, mbäät ja myëguˈuk yaˈoˈkëmbityëty. w17.11 9 parr. 6, 7

Jyobaa yëˈë tyam yajtuumbyë yˈanklës parë tjotmëkmoˈoy ets tkuwäˈäny ja kyäjpn (Mal. 3:6; Eb. 1:7). Mä jëmëjt 1919 ja Diosë kyäjpn yˈawäˈätspëtsëëmy mä Mëj Babilonia, ets desde jaa duˈunyëm myëjwindëkë oy mëktaˈagyë myëtsip jyapajëdijtëdë (Diˈibʉ Jat. 18:4). Komë anklëstëjk yëˈë kyuwaambyë Diosë kyäjpn, ta kyaj nekytsyëˈkëm ko xyjaˈabëjkëm ja relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty (Sal. 34:7). Niˈigyë nˈijtëm seguurë ko duˈunyëm nmëduunˈadëˈëtsäˈänëmë Jyobaa agujk jotkujk abëtsemy nyaxwinyëdë. Jyobaa yˈanklëstëjk yajpäädäˈändë nbëˈääyˈäjtëm. Mä nety tyuny jyatyëty ja mëj ayoˈon, yëˈë Jyobaa yˈanklëstëjk xykyuwäˈänäˈänëm ko nety dyajkutëgoytyë pënaty nyibëdëˈktëbë Jyobaa yˈanaˈam kyutujkën (2 Tes. 1:7, 8). ¡Okwinmay wiˈix tijaty tyunäˈäny jyatäˈänyëty! w17.10 28 parr. 10, 11

Ko tuˈugë jiiky mëguˈuk yaˈëxkexy o këˈëm jyënaˈany ko kyaj yˈokTestiigëˈatanë, mëk njäˈäwëm, duˈunxyëp extëm tuˈugë espäädë ttukumnaxyë korasoon. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko duˈumbë jotmay nbatëm? Jëjpˈam nˈëxpëjkëm parë mëbëjkën mëk yˈitët, tsojkëp xëmë ngäjpxëmë Biiblyë, nˈëxpëjkëm tijaty naxäämp mä reunyonk ets kyaj ndëgoyˈäjtëm, nëjkxëm käjpxwäˈkxpë ets nˈamdoˈowëmë Jyobaa jot mëjääw parë nmëmadakëm (Juud. 21). Per ¿ti mbäät nduˈunëm pën jeˈeyë nmoˈon ndujkënë? Kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm. Nˈokpëjtakëmë jot winmäˈäny mä Jyobaa tyuunk, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë oy jatëgok nnayjyäˈäwëm. Okˈix wiˈix jyajty ja diˈib jyaayë Salmo 73. Yëˈë duˈun tijaty tˈijxy ko kyaj yˈoybyëtsëmäˈäny ets yëˈë diˈib yajmoon yajtujkë. Per ko tpëjtakyë wyinmäˈäny parë xëmë Jyobaa tmëdunäˈäny, yëˈë pudëjkë parë wyinmääytyëgäjtsy (Sal. 73:16, 17). Tyäˈädë nan yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. w17.10 16 parr. 17, 18

Ko Satanás ojts tmëgajpxy ja Eva, duˈun tpëjtaky ja yˈääw yoˈkn extëmxyëp tmëmay tmëdäjy. Per nëgoobë nety duˈun ja wyinjup të tpëjtaˈaky, yëˈë nety yˈëxtaapy ti këˈëm tyukˈoyˈatëp (Gén. 3:4, 5). Ahitofel, nanduˈun nyayajnäjxë extëmë Davitë myëtnaymyaayëbë, per ta tmastuty ko tˈijxy tijaty mbäät ttukˈoyˈaty (2 Sam. 15:31). Mä tyäˈädë tiempë, taaˈäjtpë apostatas ets pënaty yajnaywyäˈkxanëbë Diosë kyäjpn, yajtuundëbë ääw ayuk diˈib “këxëˈkp ko yˈoyëty” ets duˈun “twinwepy twinjääxy” parë ttukmëbëktë ja Dios mëduumbë ko tsyojktëp, per kyaj dyuˈunëty, këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë (Rom. 16:17, 18). Ayoˈon tsoytyuˈunë nety nnaymyoˈoyëm ko jeˈeyë wingëˈëy agëˈëy ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm parë nwinˈëënäˈänëm. Mbäät yajwinˈëënyë naxwinyëdë jäˈäy, perë Jyobaa kyaj. Jesus jyënany ko pënaty winˈëˈën winxäjtëp yajmoˈoyandëp ja “mëk tëytyuˈunën” (Mat. 24:51). Pääty, tsojkëp nnayajtëˈëwëm: “¿Winë ääw winë jotëts nyaˈixyëtyë tsojkën ets kyajts mä nyajtëkë naywyinˈëën naywyinxäjë?”. w17.10 8 parr. 6-8

Pën ja jäˈäy ndukwingugäjpxëmë Biiblyë, duˈunxyëp extëm nasˈijxëm parë Jyobaa kyäjpxët. Pes niˈigyë mëkˈäjtënë tmëdaty tuˈugë tekstë diˈib të nwinˈijxëm ets kyaj dyuˈunëty ja nˈayukˈäjtëm (1 Tes. 2:13). Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “Mäts ngäjpxwaˈkxy, ¿nduumbyëtsë mëjääw parëtsë jäˈäy ndukwingugäjpxë Biiblyë?”. Per kyaj jeˈeyë tsyokyëty etsë jäˈäy ndukwingugäjpxëmë Biiblyë. Pes extëm jyajty mä primer siiglë, nanduˈun tyam mayë jäˈäy kyaj tjaygyukëdë wiˈixë Biiblyë jyënaˈany. Pääty, kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko tuˈugë jäˈäy të tjaygyukë ja tekstë mët ko të ndukwingugäjpxëm. Tsojkëp nikäjpxëmbijtëm wiˈix jyënaˈany o ndukjuˈtutëm majtsk tëgëëgë ayuk diˈib jëjpˈam ets nimaytyakëm. Pën nduˈunëm duˈun, ta ja jäˈäy yˈadëk tyuktëkëdët ja Diosë yˈAyuk (Luk. 24:32). w17.09 25 parr. 7, 8

Jyobaa tsyojkypy ets pënaty mëduunëdëp tpaˈˈayowëdë jäˈäy etsë myëguˈuktëjk (Fwank 13:34, 35). “Paˈˈayoˈowën”, yëˈë yˈandijpy “nˈayoˈowëm nmëguˈukˈäjtëm pyëˈääy”. Nan yëˈë yˈandijpy ko ääw jot jyënaˈany nbudëkëyäˈänëm pënaty ayoowdëp. Pääty, nˈokˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny parë duˈun nduˈunëm. Mayë nmëguˈukˈäjtëm pyaˈˈayoowdëbë myëguˈuktëjk ko tijaty yˈayoˈonbëjtaˈaky. Etsë jäˈäy pyëjktëbë kuentë ko Jyobaa tyestiigëty naybyudëjkëdëp ko ti ayoˈon tyuny jyatyëty (1 Peed. 2:17). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Japón, japë nety tsyëënë mä windëgooytyaay ja jëën tëjk ko nyajxy ja mëk ujx ets ko kyuyaˈpë ja mejny mä jëmëjt 2011. Yëˈë jyënany ko mëjääwmooyë ko tˈijxy nimay ja nmëguˈukˈäjtëm tyundë diˈib määyëm tsyoondë Japón ets diˈib wiink paˈis parë tˈagojëdë nmëguˈukˈäjtëmë tyëjk ets nanduˈun mäjaty tyuˈukmuktë. Nanduˈun jyënany: “Tukëˈëyë diˈibëts të nˈixy, xypyudëjkëbëts parëts nbëkyë kuentë ko Jyobaa xytsyojkëm, ko nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm ets ko abëtsemy nyaxwinyëdë nmëguˈukˈäjtëm xynyinuˈkxtakëm”. w17.09 11 parr. 12, 13

¿Tiko jyëjpˈamëty ets njäjtëm nayjëjpkuwijtsëm? Min nˈokˈijxëm majtsk pëky. Myëduˈuk, yëˈë ko pënaty nayjëjpkuwijtsëdëp kyaj nëgoo tmëdattë jotmayë mëjwiin kajaabë. Kyaj tsyiptakxëdë oy yˈitët mëdë myëguˈuktëjk ets kyaj nyaytyukmëmadäˈägëdë akë etsë moˈon tujkën. Myëmajtsk, yëˈko net mbäädë Dios xykyupëjkëm ko njëjpkudijëm tijaty xyyajtëgoyäˈänëm ets kyaj nnaytyukmëmadakëm ja axëëkpë tsojkën. Adán mëdë Eva kyaj duˈun ttuundë (Gén. 3:6). Ets duˈun extëm tkuˈayoˈowëdë ko kyaj nyayjëjpkuwijtsëdë, nanduˈun tyam nimayë jäˈäy tkuˈayowëdë ko kyanayjëjpkuwitsëdë. Kyaj mbäät nayjëjpkuwijtsëm extëm jyapäätyëty mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm. Perë Jyobaa nyijäˈäwëp ko nduˈunëmë mëjääw parë kyaj nnaytyukmëmadakëm tijaty xyyajtëgoyäˈänëm, ets xypyudëkëyäˈänëm (1 Rey. 8:46-50). w17.09 3, 4 parr. 3, 4

Tuk tiempë jap Sudáfrica, kyaj yajnasˈijxë etsë jäˈäy tyuˈukmuktët diˈib wiˈixëm ixˈäjttëp. Per domingë xëëw 18 äämbë disiembrë 2011, naxy 78,000 Testiigëty tyuˈukmujktë diˈib wiˈixëm ixˈäjttëp ets tsyoondë kanäk paˈis, mä ja estadio diˈib yajpatp Johannesburgo parë tmëdoowˈitäˈändë Diosë yˈayuk. Niduˈuk ja jäˈäy diˈib nyiwintsënˈäjtypy ja estadio, jyënany:“Ninäˈänëmtsë nety duˈun ngaˈixyë mayjyaˈay diˈib jantsy oy jäˈäyˈäjttëp. Niˈamukë ak oy tsuj të nyayxyoxëdë, ets wäˈäts të dyajwëˈëmdë estadio. Per diˈibëts niˈigyë mëjˈixy njäˈäwëp, yëˈë ko miitsëty kyaj mnaybyaxëdë oy wiˈix mˈixˈattë”. Ko duˈunë jäˈäy xynyimaytyakëm diˈib kyaj Tyestiigëty, yëˈë yajnigëxëˈkypy ko ëtsäjtëm jeˈeyë diˈib nnayaˈijtëm tuˈugyë abëtsemy nyaxwinyëdë (1 Peed. 5:9). ¿Tiko kyaj nduknaxˈäjtëm mëdë wiinkpë organisasion? Yëˈko xypyudëjkëmë Diosë yˈayuk etsë myëjääw parë nmastutëm wiˈix ijty njukyˈäjtëm ets nbaduˈudëjkëm “ja jembyë jikyˈäjtën” (Éfes. 4:22, 24). w17.08 17, 18 parr. 2, 3

Biiblyë jyënaˈany ko net nyajnigëxëˈkëmë maˈkxtujkën pën nmëdäjtëmë Diosë myëjääw. Pes pën kyaj nmëdäjtëm, tsip nyajnigëxëˈkëm mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm. Tyäˈädë jäˈäyˈäjtën yëˈë Dios xynyamoˈoyëm, ets ko nyajnigëxëˈkëm, ta nyaˈijxëm ko ntsojkëmë Jyobaa etsë nmëguˈukˈäjtëm. Ko ngamaˈkxtujkëm, ta kyaj nekytsyojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm (1 Kor. 13:4; Gal. 5:22). Ko nmëdäjtëmë maˈkxtujkën, ta nanduˈun nmëmadakëmë amay jotmay mëkˈääw mëkjot (Kol. 1:11; Sant. 1:3, 4). Nan yëˈë yˈandijpy kyaj nduunëmbijtëm ko pën axëëk xytyuˈunëm ets kyaj nmastutëmë Jyobaa oy ti xyjäjt xykyëbajtëm. Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets nˈëxkäjpëm ko nyajtëgoyˈäjtëm ja maˈkxtujkën, extëm jyënaˈany mä Santya̱ˈa̱gʉ 5:7, 8. w17.08 4 parr. 4

Ënäˈktëjkëty, ¿këdii ko tuˈugë jäˈäy tsyoonäˈäny, jawyiin ttuknibëjtäägë mä nyëjkxäˈäny? Jukyˈäjtën duˈun extëm ko tuˈugë jäˈäy muum nyijkxy ets ja yajtukniwitsë mä nˈënäˈkˈäjtëm, per oy tsyiptaˈaky, Jyobaa mbäät xypyudëjkëm extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Jyobaa mˈanmääyëp ets yajxon xytyukniwitsët tijaty mdunaampy (Ecl. 12:1; Mat. 6:20). Yëˈë tsyojkypy ets mjotkujkˈatët. Ets mbäät xypyekyë kuentë ko yëˈë mdukmëtsojkëp, ko xyˈixët, xymyëdowët ets xyjaygyapët tijaty yëˈë të dyajkojy. Okwinmay nanduˈun wiˈix xykyuentˈäjtëm ets wiˈix xytyukniˈˈijxëm mas oy njukyˈäjtëm. Per okˈix wiˈix tˈanëëmë pënaty kyaj kyupëjkxëty ja kyäjpxwijën: “Yëˈë të xywyinˈixtë diˈibëts kyaj ndukxondaˈaky”. Per ta net jyënaˈany: “¡Okˈixtë! Pënatyëts xymyëduundëp xondäˈägandëp, per miitsëty myajnaxandëbë tsoytyuˈun. ¡Okˈixtë! Pënatyëts xymyëduump jantsy xondäˈägandëp mët ko oy ja jyot kyorasoon yajpäättë” (Is. 65:12-14). Pääty ko nduknibëjtakëm diˈib oy wimbëtsëëmp, ta nmëjkumäˈäyëm Jyobaa (Prov. 27:11). w17.07 22 parr. 1, 2

Duˈun extëmë Dios tnijawë mä yajpääty tuˈuk tuˈugë mëtsäˈä, nanduˈun yajxon tnijawë mä nyajpatëm, wiˈix nnayjyäˈäwëm ets ti nyajtëgoyˈäjtëm niduˈuk niduˈuk. Jyobaa jyaygyujkëp ti amay jotmay nwinguwäˈkëm niduˈuk niduˈuk ets myëdäjtypyë mëkˈäjtën parë xypyudëjkëm (Sal. 147:5). Näˈäty, mbäät nˈijxëm tuˈugë jotmay ko jantsy kajaa ets ko tsip nmëmadakëm. Perë Dios nyijäˈäwëp nuˈunën tijaty nmëmadakëm ets “jyamyejtsypy ko naxway ëtsäjtëm” (Sal. 103:14). Kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät naa tim yëˈëyëm tuˈugë jotmay xyyajtëgoˈoyëm. Extëm nˈokpëjtakëm, niˈamukë nmëkjäˈäwëm ko jam wiˈix të njënäˈänëm, ko ti axëëkpë tsojkën xytyuktëjkëm näˈäganäˈäty o ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm. Jyobaa kyaj tmëdatyë duˈumbë jotmay, per wäˈäts tjaygyukë wiˈix nnayjyäˈäwëm (Is. 40:28). ¿Të mijts këˈëm xyˈixy wiˈixë Jyobaa të dyajtunyë myëjääw parë të mbudëkëty ets të xymyëmadaˈaky tuˈugë jotmay? (Is. 41: 10, 13). w17.07 18, 19 parr. 6-8

Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jap kyugäjpnëty Sri Lanka, per kyaj jap tsyëënë. Jeˈeyë ko tapë tyëjk etsë nyax diˈib tyukˈanuˈkxypyë nmëguˈukˈäjtëm parë jap ryeunyonkˈattët, yˈasambleeˈattët ets jap jyäjtäˈäktë pënaty Dios mëduundëp. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yajtuumbyë myeeny syentääbë, per duˈun tpudëkë ja myëguˈuktëjk diˈib ayoowdëp. Ets mä it lugäär mä kyubokyë Diosë tyuunk, yäjktëbë nmëguˈukˈäjtëmë tyëjk parë jap tyuˈukmuktët. Duˈuntsoo nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib ayoowdëp tmëdattë tuˈugë lugäär mä tyuˈukmuktë ets kyaj tˈajuytyuktë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm xëmë tnayakyë meeny sentääbë parë Diosë tyuunk ets jyënaˈany ko nuˈun kujkë xëëw tiempë nyaxy, mëjwiin kajaa ttukˈoyˈaty ko duˈun yˈoyjyaˈaytyaˈaky. Jyënaˈany: “Tëts nˈixy ko mientrësëts niˈigyë nayaky tijatyëts nmëdäjtypy, niˈigyëts nˈoyjyaˈaytyaˈaky parëts nbokymyaˈkxëdë nmëguˈuktëjk, nmaˈkxtukëdëts, ngupëkëdëts ja käjpxwijën o nˈoyjyaˈaytyäˈägëdëts kots pën axëëk xyyajnayjyawëty”. w17.07 9 parr. 9, 10

Pënë Job jyaygyujkë ok tiko nety të yˈayoy, waˈan näˈäganäˈäty twinmääy tidaa ko nety tyim jëjpˈamëty ets mëk yˈayowët. Pën winmääy duˈun, waˈan tjamyejtsy wiˈixë netyë Jyobaa të yˈanëˈëmxëty ets mbäät yëˈë jyotkujkmooyë ets pyudëjkë parë tˈixët ti diˈib mas jëjpˈam (Sal. 94:19). Ko nbawinmäˈäyëm wiˈixë Job jyajty, mbäät xypyudëjkëm parë kyaj yëˈëyë nwinmäˈäyëm ja ayoˈon diˈib nbatëm ets nan mbäät xyjotkujkmoˈoyëm. Pesë “Diosë jyaaybyajtën, yajkëxjääy es naytyukniˈˈijxëm es nmëdäjtëm ja maˈxtujkën es jotkujk nˈawijx njëjpˈijxëm diˈibë minäämp” (Rom. 15:4). Yˈijxpajtënë Job yëˈë xytyukniˈˈijxëm ets kyaj aduˈuk nmëmäˈäy nmëdäjëm wiˈix njäjt ngëbajtëm mä jukyˈäjtën etsë net njäˈäytyëgoˈoyënë diˈib mas jëjpˈam: nbuwäˈkëm ja madakën diˈibë Jyobaa myëdäjtypy parë yˈanaˈamët. Nan nˈokjamyajtsëm ko yëˈë nety nbuwäˈkëmë Diosë yˈanaˈamën ko mëk ndënäˈäyëm oy myëjwiin kyajaaty ja ayoˈon diˈib xytyukmiˈinëm extëm jyajtyë Job. w17.06 24, 25 parr. 9, 13, 14

Jesus nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈëxpëjkpëty poˈkxandëp. Extëm tëgok, ko nety jeky të jyantsy kyäjpxwäˈkxtë, ta tˈanmääy extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Ko ti ndukxondakëm diˈib mëdë tiempë nyajnäjxëm, mbäät xypyudëjkëm parë nboˈkxëm ets oy nnayjyäˈäwëm. Per tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj mas jëjpˈam nbëjtakëm. Mä primer siiglë duˈunë nety mayë jäˈäy jyënäˈändë: “Nˈokkäˈäy nˈokˈukëm jeˈeyë. Ayäbom nˈoˈkëm” (1 Kor. 15:32). Tyam, nanduˈun mayë jäˈäy wyinmaytyë. Pääty, ¿wiˈix mbäät nbëjkëmë kuentë pën kajaa xëëw tiempë nyajtuˈunëm mä tijaty ndukxondakëm? Mbäät nwinˈijxëm tuˈugë sëmään etsë net ngujäˈäyëm nääk oorë tiempë nyajnäjxëm mä Diosë tyuunk. Ets ok, mbäädë net ngujäˈäyëm nääk oorë tiempë nyajnäjxëm mä ëyëˈk kuyäjtk, mä telebisionk, mä bideojueegë o mä oytyim tiijëty diˈib ndukxondakëm. ¿Mbäädë net nˈijxëm mä tsyokyëty nnayajtëgäjtsëm? (Efes. 5:15, 16, TNM). w17.05 24 parr. 11-13

Mä ja ijxpajtën diˈibë Jesus pyëjtak, ja ajuuy adoˈkpë tpaty tuˈugë perlë diˈib jantsy oy. Tyäˈädë jäˈäy mëk tjantsy tsyojkyë tyäˈädë perlë axtë tyoˈktäˈäyan tukëˈëyë diˈib myëdäjtypy parë tjuyaˈany. Mbäät nbawinmäˈäyëm ko mëjwiin kajaa nety dyajtsobääty. Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën duˈun extëm ja perlë, ets pën mëjwiin kajaa nyajtsobatëm extëm ja ajuuy adoˈkpë, ta nëjkx tukëˈëyë njëjpkudijëm parë xëmë nyajpatëm mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën (Mar. 10:28-30). Extëm nˈokpëjtakëm, Zaqueo yëˈë ijty tuˈugë yajkugëbajtpë wintsën diˈibë nety të myëkjäˈäytyaˈaky mët ko jäˈäy tmeetsy awinˈëën (Luk. 19:1-9). Per ko ojts tmëdoy wiˈixë Jesus tnimaytyaˈaky ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, ta tjantsy yˈoymyëdooy ets axtë yajtëgatsanë jyukyˈäjtën. Päätyë Jesus tˈanmääy: “Wintsën, tyamëts nmoˈoyaˈany ja ayoobëjäˈäytyëjk ja njikyˈäjtënëts kujkwaˈxy. Es pën tëts ndony pën mët ja anëë, tyamëts nyajjëmbitët taxk dëˈënën”. Zaqueo yajjëmbijt nuˈunë nety të myeetsy ets kyaj ti tnekyˈatsojky. w17.06 10 parr. 3-5

Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib pyudëjkëdëp ja familyë, xëmë mbäät tˈanëëmë ja uˈunk ënäˈk ets twintsëˈëgëdët ja tyääk tyeety. Ets mbäät duˈun ttundë ko oy tnimaytyäˈäktët ja tääk teety ets ko tmëjˈixtët ja kutujkën diˈib myëdäjttëp parë tˈëwij tkäjpxwijtët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Ets ko yajpäättët mët ja ënäˈkuˈunk, oy ko nyaygyuentˈatëdët parë kyaj ti jotmay tpäättët o parë kyaj ti ttundët diˈib tëgatsy jyaygyukëbë nmëguˈukˈäjtëm o pënaty kyaj yˈëxpëktë (1 Peed. 2:12). Tääk teety mbäät tˈamdowdë naybyudëkë, per yëˈëyëm nyikëjxmˈäjttëp parë yˈuˈunk yˈënäˈk ttukniˈˈixëdët ja tëyˈäjtën. Nan oy ko tˈix ttundët wiˈix ja yˈuˈunk yˈënäˈk yajpudëkëdë. Tääk teety, amdowdë Jyobaa parë mbudëkëdët ets pudëkëdë mˈuˈunk mˈënäˈk nuˈun mmadäˈäktë (2 Crón. 15:7). Pëjtäˈäktë mas jëjpˈam wiˈix mbäädë mˈuˈunk mˈënäˈk oy yˈittë mëdë Jyobaa ets kyaj yëˈëjëty tijaty miitsëty mdukˈoyˈattëp. Tundë mëjääw parë xyˈixtët pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk jotjäjtëdëp ja Diosë yˈAyuk. Ets ittë seguurë ko mbäät jyäˈttë Dios mëduumbë. w17.05 14 parr. 19, 20

Okwinmay ko nimajtskë yetyëjk tniwäämbattë tuˈugë jäˈäy ko të tmëgäjpxtëgoyë Dios, tyäˈädë mëjwiin kajaa kyuboky. Kyaj jyatëyˈäjtënëty, per ta tyäˈädë jäˈäy yaˈˈanëëmë ko kajaa të tyuundëgoy ets ko kyuˈoogëyaampy. Nˈokwinmäˈäyëm wiˈix nyayjyäˈäwëdë pënaty tyuundëp tijaty tëyˈäjtën myëët ko tˈijxtë yajkukäˈtsnëdë tyäˈädë yetyëjk mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Tyäˈädë jantsy tuun jantsy jäjtë duˈun. Yëˈë duˈun jäjt tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëwˈäjt Nabot, diˈib jukyˈäjt ja tiempë mä Acab ojts yˈaneˈemy jam Israel (1 Rey. 21:11-13; 2 Rey. 9:26). Ja rey Acab yëˈë nety yˈoyˈijxypy ja uubës kam diˈibë Nabot jyaˈäjtypy. Ta tˈanmääy ko tjuyaˈany o twingugëˈëytyët mët jatuˈugë uubës kam, perë Nabot kyaj tkupëjky. ¿Tiko Nabot kyaj dyakany ja yˈuubës kam? Yëˈko ja Ley diˈibë Jyobaa myooy ja israelitëty, yajkubojk ko ttoˈknaxtët ja nax diˈib yajtukumääytyëp mä fyamilyë (Lev. 25:23; Núm. 36:7). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Nabot myëmëdoobyë netyë Jyobaa. w17.04 21, 22 parr. 1, 4

¿Pënaty tsokwëˈëmandëp ko netyë axëkjäˈäytyëjk kyutëgoytyë? Jyobaa duˈun twandaˈaky: “Diˈib yujy tudaˈaky, yëˈë jyaˈˈatandëbë naxwinyëdë, ets ttukxondäˈägäˈändë mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën diˈib jaˈˈatäämp”. Ets ta net yˈakjënäˈäny: “Pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët tjaˈˈatäˈändë naxwinyëdë, ets ttuktsëënëyäˈändë xëmëkyëjxm” (Sal. 37:11, 29). ¿Pënatyën yajtijtëp “diˈib yujy tudaˈaky” ets diˈib “jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët”? Yëˈë pënaty tyam yˈixyˈäjttëbë Jyobaa ets myëmëdoowdëp. Nan yëˈë yajtijtëp pënaty “jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët”, pes tyunandëp tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp. Tyam yëˈë mas niˈigyë jaˈäjtpë axëkjäˈäy ets kyaj dyuˈunëtyë oyjyaˈay, per mä ja jembyë jukyˈäjtën diˈibë Dios wyandakypy, yëˈëyë jamˈatäämbë jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky ets diˈib jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët. Yëˈëjëty diˈib yajjëmbitandëbë tyäˈädë Naxwinyëdë jantsy oy jantsy tsuj. w17.04 11 parr. 5, 6

“Diosë tsyojkën” yëˈë xypyudëjkëm parë nanduˈun ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, ets mas niˈigyë pën yajnäjxtëbë ayoˈon jotmay (1 Fwank 3:17, 18). Extëm nˈokpëjtakëm, mä primer siiglë jamˈäjt tëgokë yuu, ets ja Dios mëduumbëty kyuˈayoˈowëdë. Pääty ja myëguˈuktëjk tyuknigajxëdë naybyudëkë (Apos. 11:28, 29). Ja apostëlë Pablo etsë Pedro nan yˈanmääytyë ja myëguˈuktëjk ets yˈoyjyaˈaytyäˈäktët (Rom. 12:13; 1 Peed. 4:9). Pën nˈagëˈë nˈaxäjëm tsuj yajxon ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib xynyimiˈinëm, pes mas niˈigyë mbäät jantsy oy nˈagëˈë nˈaxäjëm pënaty pyattëbë ayoˈon jotmay o pënaty yajpajëdijttëp mët ko Dios mëdundë. Tyää näämnëm, milˈamë Jyobaa tyestiigëty të tnikaˈaktë jyëën tyëjk mä tuk pëkyë lugäär jap Ucrania mët ko jäˈäy tsyiptundë ets mët ko yajpajëdittë nmëguˈukˈäjtëm. Jotmaymyëët njënäˈänëm ko ojts näägë jäˈäy yaˈoogëdë. Per nimay jap jyäjtaktë mä nmëguˈukˈäjtëmë jyëën tyëjk diˈib tsënääytyëp wiinktsoo jap Ucrania ets Rusia. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Ucrania ets Rusia, kyaj ti ttuktëjk ttukwäˈkëdë ets duˈun ojts dyajnigëxëˈëktë ko kyaj dyuˈunˈattë “extëm ja naxwinyëdë jäˈäyëty”. Nan yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë “Diosë yˈayuk” xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot (Fwank 15:19, OTJ; Apos. 8:4). w17.05 4, 5 parr. 6, 7