Disiembrë

Pën kyaj nnaywyinguwijts nnayˈaguwijtsëm, mbäät mëjwiin kajaa nyajjaˈäjtëmë amay jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, pën nˈixyˈäjtëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ets tsyëënë mä kyubokyë Diosë tyuunk, ¿waˈandaa net nyajtëwäˈänëm wiˈix yajtunyë Diosë tyuunk mä taabë lugäär? Kyaj tijaty nyajtëwäˈänëm mët ko nˈaxëktunäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm, pes mëk ntsojkëm ets nnijawëyäˈänëm wiˈix yaˈix yajpäättë. Nan pääty nyajtëwäˈänëm mët ko ndimnigäjpxäˈänëm mä ninuˈkxtakëm. Per mä duˈumbë jotmay, tsojkëp amonyë nwëˈëmëm. Ko pën mëktaˈaky nduknigäjpxäˈänëm diˈib kyaj mbäät pën tnijäˈäwë, kyaj nety ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nan kyaj nety ntsojkëm pënaty tukjotkujkˈäjtëdëp ko kyaj ti tnigäjpxäˈäny. Seguurë ko kyaj niˈigyë nˈamaymyoˈoyäˈän njotmaymyoˈoyäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënääytyëp mä kyubokyë Diosë tyuunk. Per nan nituˈugë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tkanimaytyäˈägäˈändë wiˈixën jap yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, ryeunyonkˈattë o tyuˈukmuktë mëdë myëguˈuktëjk. w20.03 paj. 21 parr. 11, 12

Dios kyaj ojts ttuknibëjtäägë etsë naxwinyëdë jäˈäy yˈoogët, yëˈë tsyojk ets jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë. Per tsojkëbë netyë Adán mëdë Eva tmëmëdowdëdë tyäˈädë anaˈamën diˈibë Jyobaa mooyëdë: “Yëˈë ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë kyaj mbäät xyjeˈxy, yëˈë ko ja xëëw mä xyjeˈxy, seguurë ko mˈoogët” (Gén. 2:16, 17). Per ta Satanás dyajtuuny tuˈugë tsäˈäny parë tˈanmääyë Eva, extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Jotmaymyëët njënäˈänëm ko Eva myëbëjkë tyäˈädë anëë ets ta ojts tjeˈxy ja ujts tëëm. Ok, ta nanduˈun ja Adán ojts tjeˈxy (Gén. 3:6). Duˈun ja poky ets ja oˈkën tyëjkë yä naxwiiny (Rom. 5:12). Duˈun extëmë netyë Dios të jyënaˈany, Adán mëdë Eva oˈktë. Perë Satanás duˈunyëmë naxwinyëdë jäˈäy ojts twinˈëëny mä wiˈix yajpäättë oˈkpë. Ok, ta ojts dyajwaˈkxyë wiingatypyë anëë, extëm ko anmë kyaj yˈooky ets ko waˈan të nyaybyäädëdë mëdë wiinkpë oˈkpë anmë. Wiˈixëmë tyäˈädë anëë të tjantsy yajwaˈkxy ets duˈun twinˈëënyë mayjyaˈay axtë tyambäät (1 Tim. 4:1). w19.04 paj. 14, 15 parr. 3, 4

Ënäˈkuˈunk kyajnëmë jyot wyinmäˈäny kyaˈpxtënëm parë yajxon wyinmaytyët, tjaygyukëdët tijaty, tˈixtët ets tjëjpkuwäˈägëdët tuˈugë jotmay. Pääty pojënë wyinˈëënyëty ja diˈib aguanëˈäjtëp. Tyäˈädë jäˈäy wyinˈëˈëmpy wyinxajpy ja uˈunk, tˈanëëmë ko yëˈë pyoky, ko kyaj mbäät pën tukˈawanë ets ko pën myaytyakypy, kyaj pën tmëbëkäˈäny ets kyaj pën pyudëkëyaˈanyëty. Ets nanduˈun tˈanëëmë ko mayë jäˈäy duˈun tmëttsëënëdë ënäˈkuˈunk parë dyajnigëxëˈëktë ko naytsyojkëdëp. Tyäˈädë mëjwiin kajaa yˈaxëktunäˈänyëty ja uˈunk ets kanäk jëmëjt kyaj tjaygyukëyaˈany ko tukëˈëyë tyäˈädë kyajtëm tyëyˈäjtënëty. Mbäädë net ja uˈunk yeeky pyety ets wyinmay ko kyaj wyäˈätsëty, ko kyaj ti ttsoowëty ets ko kyaj nyitëkëty parë pën tsyokëdët. Extëm nˈijxëm, yëˈë xytyukjaygyujkëm tiko nëgooyë tkuˈayoˈowëndë kanäk jëmëjt pënaty yaˈˈaguanëˈäjttë. Tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp, mä mayë jäˈäy kyaj “tmëdattë ja oyjyot” ets mä “axëk jäˈäyëty esë winˈëˈëmbëty [...] waanë niˈigyë oˈktëy” yˈadëtsnëdë (2 Tim. 3:1-5, 13). w19.05 paj. 15 parr. 7, 8

¿Wiˈixë Jesus dyaˈëxpëjkyë jäˈäy? Tuk pëky, mëdë yˈääw yˈayuk. Tijaty kyäjpx myaytyak myëdäjtë mëkˈäjtën, pes yëˈë tukniˈˈijxë ja tëyˈäjtën mä pënën Dios, tiko të nmiˈinëm yä Naxwiiny ets ko yëˈëyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën diˈib yajjëwäˈägaampy tijatyë naxwinyëdë jäˈäy yaˈˈayoowëp (Luk. 24:19). Ets ja tuk pëky, tukniˈˈijxë mëdë yˈijxpajtën. Extëm jyukyˈajty, ta tmooyë ijxpajtën ja yˈëxpëjkpëty mä wiˈix mbäät nanduˈun jyukyˈattë (Fwank 13:15). ¿Näˈä Jesus yaˈëxpëjky? Ko ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy yä Naxwiiny (Mat. 4:23). Ets ko jyukypyejky, nan yaˈëxpëjk pënaty panëjkxëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, ko nety të tyuˈukmuktë naa mëgoxk mëgoˈpx naxyën, ta jamë Jesus kyëxëˈky ets ojts ttukˈaneˈemy parë nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëktë (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 15:6). Ko jyëmbijty tsäjpotm, duˈunyëm ttukniˈˈijxë ja yˈëxpëjkpëty, pes yëˈë nyigëbäjkˈäjtypy ja tuˈukmujkën. Extëm nˈokpëjtakëm, naa jaa mä jëmëjt 96, dyajtuunyë apostëlë Juan parë tmooyë käjpxwijën ets tjotmëkmooy ja Dios mëduumbëty diˈibë nety nëjkxandëp tsäjpotm (Kol. 1:18; Diˈibʉ Jat. 1:1). w19.05 paj. 3 parr. 4, 5

Mëk nduˈun nˈayoˈowëm parë nyajnäjxëmë xëëw tiempë. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm xëëbääty tyundë parë tpäättë ti nyijukyˈattëp mëdë fyamilyë. Ta wiinkpëty diˈib jantsy kanäk oorë nyiyoˈoytyëbë tyuunk ets nanduˈun ko jyëmbijnëdë. Ets ta diˈib mëk jyantsy yajtuundëbë jyot myëjääw parë tpäättë myeeny syentääbë. Pääty ko tsyuˈujënë, të jyantsy yˈanuˈkxëtyaˈaytyë ets kyaj tnekymyëdattë jot mëjääw parë yˈëxpëktët. Tsojkëp njuˈtëmë tiempë parë nˈëxpëjkëmë Diosë yˈAyuk etsë ëxpëjkpajn, per jantsy ëxpëjkëmë duˈun, kyaj jeˈeyë nikäjpx ngukäjpxëm. Jëjpˈam parë duˈun nduˈunëm pën itäˈänëm oy mëdë Jyobaa ets pën nbäädäˈänëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë (1 Tim. 4:15, 16). Näägë nmëguˈukˈäjtëm tsojk pyëdëˈkojtë bom bom parë yˈëxpëktë mä wijy kejˈyë jyot wyinmäˈäny. Ets ta diˈib uxëp jyuˈttëp waanë tiempë parë yˈëxpëktë ets tpawinmaytyë mä kyaj ti naynyaˈamë. w19.05 paj. 26 parr. 1, 2

Myënëjkxypyë tiempë parë mbäät duˈun nnayajtëgäjtsëm. Waˈan tsyokyëty nduˈunëmë mëjääw kanäk jëmëjt parë mbäät nnayaˈoˈoyëm (2 Peed. 1:5). Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë mbäät nyajtëgäjtsëm ja jot winmäˈäny ets ja jot korasoon. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm? Min nˈokˈijxëm tuk pëky majtsk pëky tijaty mbäät nduˈunëm. Tuk pëky diˈib jëjpˈam mbäät nduˈunëm, yëˈë ko nnuˈkxtakëm. Nanduˈun mbäädë Jyobaa nˈamdoˈow nbëjktsoˈowëm extëm niduˈuk diˈib jyaayë Salmo, diˈib jënan: “Dios, mmoogyëts tuˈugë korasoonë wäˈätspë, ets mmoogyëts tuˈugë jembyë winmäˈäny, tuˈuk diˈib xëmë itëp” (Sal. 51:10). Oy ko nwinmäˈäyëm ko tsojkëp nyajtëgäjtsëm ja jot winmäˈäny ets nˈamdoˈowëmë Jyobaa nyaybyudëkë. Myëmajtsk pëky diˈib nanduˈun jëjpˈam, yëˈë ets nbawinmäˈäyëm. Oy ko bom bom ngäjpxëmë Biiblyë ets njuˈtëmë tiempë parë nbawinmäˈäyëm. Ets mä duˈun nduˈunëm, oy ko nˈijxëm diˈibë jot winmäˈäny mbäät nyajtëgäjtsëm (Sal. 119:59, TY; Eb. 4:12; Sant. 1:25). Nˈokˈijxëm tijaty të xytyukninäjxëmë naxwinyëdë jäˈäy. Nan oy ko nayjyäˈäwˈijtëm tijaty këˈëm xyyajtëgoyäˈänëm etsë net nduˈunëmë mëjääw parë nmastutëm. w19.06 paj. 8 parr. 1; paj. 10 parr. 10; paj. 12 parr. 11, 12

Ko nety ti nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, oy ko nˈijxëm näˈä tijaty ndunäˈänëm ets kyaj nyajtëgäjtsëm. Kyaj nˈawijxëm aber näˈä nˈokmëdäjtëm ja tiempë, pes waˈan ninäˈä ngamëdatäˈänëm (Ecl. 11:4). Ets nan kyaj nasˈijxëm parë xypyëjkëm ja tiempë etsë jot mëjääw tijaty kyaj tyim jëjpˈamëty parë nduˈunëm diˈib mas jëjpˈam (Filip. 1:10, TNM). Pën mbäät, nˈokjuˈtëmë tiempë parë nduˈunëm diˈib të nduknibëjtakëm mä kyaj nëgoo pën xyˈatsijpëm. Nˈoktuknijäˈäwëmë wiink jäˈäy ko aduˈugë jot winmäˈäny nbëjtäˈägäˈänëm mä diˈib jam nduˈunëm. Nˈokˈyajpiˈtsëmë telefënë ets nan oy ko ok nˈijxëm ja korree elektronikë o nyajtuˈunëmë redes sociales. Extëm wyimbëtsëmy tijaty nduknibëjtakëm ndunäˈänëm, mbäät nˈijxkijpxyëm extëm ko muum nëjkxëm. Pën jäˈtäˈänëm mä të nitsoˈonëm, kyaj nëjkx nduˈujëmbijtëm mët ko nbatëm ja karreteerë aduky, nˈëxtäˈäyäˈänëm mätsoo mbäät näjxëm. Nanduˈun jyaty ko nbëjtakëmë jot winmäˈäny mä wiˈix wyimbëtsëmäˈäny tijaty nduknibëjtakëm, kyaj nëjkx pojën xyyaˈëxtëkëwäˈkëm ja amay jotmay diˈibë nety nwinguwäˈkëm (Gal. 6:9). w19.11 paj. 30 parr. 17, 18

¿Tiko mbäädë mwinmäˈäny xypyëjtaˈaky parë mnëbatët? Mët ko yajxon të xyˈëxpëkyë Biiblyë, ta mëjwiin kajaa tijaty të xynyijawë mä Jyobaa, wiˈix jyaˈayˈaty ets wiˈix tijaty ttuny. Tukëˈëyë tyäˈädë yëˈë diˈib të mˈajäˈt të mjotjäˈtëty ets päätyë net mëk xyjantsy xytsyokyë Jyobaa. Ta net të mjënäˈäny ko mnëbatäämp mët ko xyjantsy xytsyoky. Ja tuk pëky tiko nanduˈun të xytyukniwinmayë mnëbatäˈäny, yëˈko të xynyijawë tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp ets të xymyëbëky. Okwinmay wiˈixë Jesus ojts tniˈanaˈamë ets nëjkxë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm parë pyanëjkxëdët (Mat. 28:19, 20). Yëˈë jyënany ko pënaty nëbatandëp tsojkëp ttundët “xyëëgyëjxmë Dios Teety, [...] ja yˈUˈunk, es ja espiritë santë”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko amumduˈukjot nmëbëjkëm tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp mä Jyobaa, mä Jesus ets mä espiritë santë. Tyäˈädë tëyˈäjtën mëjwiin kajaa mëkˈäjtën tmëdaty ets mbäät mˈajäˈt mjotjäˈtëty këkpäät nëˈpäät. w20.03 paj. 9 parr. 8, 9

Jyobaa kyaj jeˈeyë tkejxy ja yˈanklësëty parë nëjkx ttukˈawanëdë Lot ko kutëgoyäämbë Sodoma käjpn, yëˈë duˈun parë tpudëkëdët ets kyaˈaktët mëdë fyamilyë (Gén. 19:12-14, 17). Nanduˈun ëtsäjtëm, pën nˈijxëm ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tam ttuny diˈib mbäät myoˈoyëtyë amay jotmay. Tsojkëp nmëmaˈkxtujkëm, oy netyë tkamëmëdowët ja käjpxwijën diˈib nmoˈoyëm mëdë Biiblyë. Nˈokjäˈäyˈäjtëm extëm ja nimajtskpë anklës. Nˈokˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wixaty mbäät nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, en lugäär nmëtsipkaˈxëm ets nmëjagamgakëm (1 Fwank 3:18). Ets waˈan nanduˈun tsyokyëty ndimkëˈëmëmäjtsëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nbudëjkëm parë tkuytyunët ja käjpxwijën diˈib yajpatp mä Biiblyë. Jyobaa mbäätxyëp ojts jeˈeyë tˈixy ttuny mäjatyë Lot tyëgoy, per kyaj duˈun ttuuny. Ko tiempë nyajxy, ta twinmäˈänymyooy apostëlë Pedro parë tnimaytyäˈägëdë Lot ko yëˈë tuˈugë yetyëjk diˈib jukyˈäjt tëyˈäjtën myëët (Sal. 130:3). Nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtën ets nˈokˈijxëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib myëdäjttëbë nmëguˈukˈäjtëm. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë mas niˈigyë nmëmaˈkxtujkëm, ets waˈan nëjkx tkupëktë parë nbudëjkëm. w19.06 paj. 21 parr. 6, 7

Ko gobiernë dyajkubokëdë Diosë tyuunk, mbäädë net myiny mä jot winmäˈäny pën oy ko nëjkxëm wiinktsoo tsënaabyë mä kyaj pën xytyukmëtsipˈäjtëmë Diosë tyuunk, per këˈëm mbäät nwinmäˈäyëm. Mbäät näägë nmëguˈukˈäjtëm pyudëkëdë ko tˈëxpëktët ti tyuundë ja Dios mëduumbëty ja tiempë mä jukyˈäjttë ja apostëlëtëjk. Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty diˈibë nety yajpattëp Jerusalén, ojts yˈayoˈoywyäˈkxtäˈäytyë, tam diˈib ojts nyëjkxtë mä kanäägë yˈit lyugäärë Judea ets Samaria, axtë tam diˈib ojts nyëjkxtë Fenicia, Chipre ets Antioquía (Mat. 10:23; Apos. 8:1; 11:19). Etsë apostëlë Pablo jamyë ojts wyeˈemy mä ja it lugäär mä nety meerë të jyantsy yajnibëdëˈëktë (Apos. 14:19-23). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko këˈëm mbäät twinˈixtë ti tyunandëp niduˈuk niduˈuk diˈib nyikëjxmˈäjttëbë fyamilyë. Per mä ti tkatunyëm, tsojkëp tmënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa ets tˈixët wiˈix ja fyamilyë yaˈixy yajpääty ets pën oybyëtsëmäämp o kyaj ko nyëjkxtët wiinktsoo tsënaabyë. Ets kyaj mbäät tëgatsy nwinmäˈäyëm o nˈijxëm mä ti tyunandëp niduˈuk niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm. w19.07 paj. 10 parr. 8, 9

Jesus ojts xytyukˈanaˈamëm etsë nëjkxë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm “mä tëgekyë naxwinyëdë” parë pyanëjkxëdët (Mat. 28:19). Kyaj jeˈeyë tsyokyëty ndukniˈˈijxëm tijatyë Jesus ojts ttukˈaneˈemy ja yˈëxpëjkpëty, tsojkëbën ndukniˈˈijxëm wiˈix mbäät tkuytyuny mä jyukyˈäjtën. Nˈokpudëjkˈadëtsëm mä jam ttunyë mëjääw parë tmëmëdowäˈäny ja Biiblyë kyäjpxwijën. Ta näägë jäˈäy diˈib pojënë myastutypy tijatyë nety tyuundëp ets dyajtëgatstë jyot wyinmäˈäny, perë wiinkpë myënëjkxypy mas niˈigyë tiempë. Min nˈokˈijxëm wiˈix wyimbëtsëëmy ko dyaˈijxë maˈkxtujkën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib misioneerëˈäjt Perú. Yëˈë tnimaytyaky: “Nyaˈëxpëjkëts tuˈugë jäˈäy diˈib xyëwˈäjtypy Raúl, yajkëjx majtskë liibrë, per duˈunyëm tmëdäjty mëjwiin kajaa amay jotmay. Ninuˈunë nety oy kyatsëënë mët ja kyudëjk, yˈaxëkˈëy yˈaxëkajpxy ets tsip ja yˈuˈunk yˈënäˈk wyingutsëˈëgëdët. Per kom jëjwitsë ojts yoˈoy reunyonk, tats duˈunyëm nmëyoˈoyˈadëtsy mët ja fyamilyë. Raúl, jaanëm nyëbejty ko nyajxy tëgëk jëmëjt mätsë nety të nˈixyˈaty”. w19.07 paj. 15 parr. 3; paj. 18, 19 parr. 15-17

Ko Pablo tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos. Tsumyë nety yˈity mä tuˈugë tëjk jam Roma, ets kyaj nety mbäät tsyoony ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Per kyaj tiempë dyajpaˈäjty, pes myëtmaytyak pënaty nimiinëdë ets nyijäˈäyë kanääk ja tuˈukmujkën diˈibë nety jagam yajpattëp. Pablo nyijäˈäwëbë nety ko duˈun extëmë Jesus, tsojkëp ttunëdë mëjääw axtë mäbäät jyukyˈaty. Pääty ojts tˈijxkijpxyë ja Dios mëduumbë jyukyˈäjtën extëm ko jäˈäy pyëyëˈëktë (1 Kor. 9:24-27). Pënaty pëyëˈktëp, jamë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä jyäˈtäˈändë, kyaj wiinktsoo nyasˈix nyaskowëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, pënaty pëyëˈkijpxyëdëp, mbäät twinnaxtë mä jäˈäy jyuy tyook o tpäättë jam ti diˈib mbäät yajnëˈëwëˈëm yajtuˈuwëˈëmëdë. Per ¿waˈandaa niduˈuk wyäˈkwëˈëmët parë tˈixët tijatyë jäˈäy tyoˈk yäjktëp? Niwiˈixtsoo, pes ko wyëˈëmët, ta kyaj nëjkx myadaˈaky. Nanduˈun jyaty mä nibëyëˈkëm ja jukyˈäjtën, kyaj mbäät nasˈijxëm ets tijaty xyyajnëˈëwëm xyyajtuˈuwëˈëmëm. Pën jamyë ja ijxën nbëjtakëm mä njäˈtäˈänëm ets pën nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa amumduˈukjot, ta nëjkx nˈaxäjëm ja kumäˈäyën extëmë apostëlë Pablo. w19.08 paj. 3 parr. 4; paj. 4 parr. 7

Ko ja winmäˈäny të nbëjtakëm parë nmëmëdowäˈänëmë Dios, ta të nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën ets ja mëbëjkën. Tyäˈädë mbäädë net tëgatsy tˈixtë ja jiiky mëguˈuk. Tim jawyiin, ko kyaj nˈoktuˈunënë ja xëëw ets kyaj nˈoktuktëjkënë ja politikë. Ets ko duˈun tim ogäˈän tˈixtë, mbäädë net nääk xytyukjotˈambëjkëm (Mat. 10:35, 36). Per kyaj yˈoyëty nwinmäˈäyëm ko ninäˈä kyatëgatsäˈändë. Nˈoktuˈunëmë mëjääw parë ndukjaygyujkëm tijatyën nmëbëjkëm, pes ko duˈun ngatuˈunëm, duˈunxyëp extëm ëtsäjtëm njënäˈänëm ko kyaj nyitëkëdë ja jukyˈäjtënë winë xëëbë. Per kyaj ëtsäjtëm xypyatëmë tyäˈädë tuunk, Jyobaa yëˈë të ttuknipëkyë Jesus (Fwank 5:22). Pën maˈkxtujkëm, mbäät ok ja jiiky mëguˈuk tˈoymyëdowdë Diosë yˈayuk. Tsojkëp nˈijtëm oyjyaˈay, per nan mëk mbäät ndënäˈäyëm ko nbatëm ja amay jotmay (1 Kor. 4:12b). Waˈan ja jiiky mëguˈuk kyaj yajxon tjaygyukëdë tiko jyëjpˈamëty parë ëtsäjtëm nmëduˈunëmë Jyobaa. w19.08 paj. 17 parr. 10, 13; paj. 18 parr. 14

Pën të nmëmadakëm tuˈugë jotmay, extëm pën ojts xypyatëm tuˈugë mëk päˈäm o të yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk, mbäät nwinmäˈäyëm: “Ninäˈäxyëbëtsë tyäˈädë jotmay të ngamëmadaˈaky naytyuˈuk”. Per ojts nmëmadakëm tuˈuk tuˈugë xëëw mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë diˈibë Jyobaa yajkypy, ja mëkˈäjtën diˈib jantsy mëjwiin jantsy kajaa (2 Kor. 4:7-9). Nan nyajtëgoyˈäjtëmë nyaybyudëkë espiritë santë parë njëjpkuwäˈkëm tijatyë naxwinyëdë jäˈäy xytyuktunäˈänëm (1 Juan 5:19, TNM). Ets nan ntsojkëm xypyudëjkëm parë ntsiptuˈunëm mët ja “mëjkuˈu esë kaˈoybyë” (Éfes. 6:12). Diosë myëjääw xymyoˈoyëm ja mëkˈäjtën o ja madakën parë nduˈunëm tukëˈëyë tijaty yajtunäämp oy nbatëmë amay jotmay. Apostëlë Pablo myëduunˈadëtsë Jyobaa ets tyuun ja tuunk diˈib yajtuknipëjk oy tpatyë amay jotmay mët ko pyudëjkë “ja Jesukristë myëkˈäjtën” (2 Kor. 12:9). w19.11 paj. 8 parr. 1-3

Nituˈugë liibrë kyajaˈˈaty diˈib myëmiimpy ja jäˈäyëtyë yˈääw ayuk diˈib tyimˈijxtë Jesus, yëˈëyë jeˈeyë Biiblyë. Ets nan yëˈëyë diˈib nyimaytyakypy yajxon ti Jesus mdukmëduunë. Ko xynyijawët tijatyë Jesus tyuun ets yˈëëw kyäjpx, ta mjënäˈänäˈäny ko mmëtnaymyaayëbëˈataampy. Nijawë wiˈix xytsyokëdë Jesus. Tyäˈädë yëˈë mbudëkëyanëp parë mas niˈigyë xytsyokëdë Jyobaa. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko Jesus yëˈë yajxon yajnigëxëˈkypy wiˈixë Tyeety jyaˈayˈaty. Mientrës mas niˈigyë xyˈixyˈatyë Jesus, ta xyjaygyukëyaˈany yajxon wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty ets ta mas niˈigyë xytsyokäˈäny. Okpawinmay wiˈixë Jesus tpaˈˈayooy ja jäˈäyëty diˈibë nety kyaj pën tsyokëdë, ja diˈib ayoowdëp, ja diˈib pëjk ijxëdëp ets ja diˈib yajpattëp amääy amutsk. Nan okpawinmay wiˈix mmoˈoyëtyë ëwij käjpxwijën ets wiˈix mbudëkëty mä mjukyˈäjtën ko xymyëmëdoy (Mat. 5:1-11; 7:24-27). Seguurë ko mas niˈigyë Jesus xytsyokäˈäny ko xypyawinmayët wiˈix ojts mguˈook mgutëgoyëty parë mbäät ja mboky mgaytyey yajmeˈkxy (Mat. 20:28). Pën mjaygyujkëp ko mijtsë Jesus ojts mguˈoogëty, ta jyënäˈänäˈäny ja mˈääw mjot parë mjodëmbitët ets xyˈëxtäˈäyëdë Jyobaa parë mbokymyaˈkxëdët (Apos. 3:19, 20; 1 Fwank 1:9). Ets ko mas niˈigyë xytsyokëdë Jyobaa mëdë Jesus, ta myajpäädäˈänët mët ja jäˈäyëty diˈib nanduˈun tsojkëdëp. w20.03 paj. 5, 6 parr. 10-12

Mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm wyinmay ko yëˈë diˈib mbäät yajxon ttuny tuˈugë tuunk. O tuˈugë toxytyëjk mbäät wyinmay ko ja myëmëjjäˈäy mas niˈigyë tnijawë wiˈix tijaty yajtunäˈäny ets kyaj dyuˈunëtyë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Pën njantsy myëdäjtëmë yujyˈat tudaˈakyˈat, kyaj duˈun nwinmayäˈänëm. Min nˈokˈijxëm wiˈix nyayjyäˈäwë Moisés ko ja wiink jäˈäy yajtuunkmooytyë ets tijaty xytyukniˈˈijxëm. Moisés mëjwiin kajaa nety dyajtsobääty ko tniwintsënˈaty ja israelitëty. Per kyaj tjäˈäwë naywyinaxë ko Jyobaa tnasˈijxë parë pyudëkëdët ja wiinkpë israelitëty (Núm. 11:24-29). Nan yajnigëxëˈkë yujyˈat tudaˈakyˈat ko tnasˈijxë ets yajpudëkët mä tpayoˈoy ja nax käjpnë jyotmay (Éx. 18:13-24). Ko jyamˈäjty mas nimay ja fesëty, ta ja israelitëty tsojkˈam ja yˈamay jyotmay yˈoˈoyëdë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Moisés yëˈë mas niˈigyë myëmääy myëdäj wiˈix ja nax käjpn oy yˈitët ets kyaj dyuˈunëty ja tuunk diˈibë nety nyikëjxmˈäjtypy. ¡Jantsy oyë ijxpajtën diˈib yäjk! Nˈokjamyajtsëm ko pën ntsojkëm etsë Jyobaa xyyajtuˈunëm, niˈigyë jyëjpˈamëty nˈijtëm yujy tudaˈaky ets kyaj dyuˈunëty ja wijyˈäjtën diˈib nmëdäjtëm. w19.09 paj. 5, 6 parr. 13, 14

Kyaj nnijäˈäwëm ti tyukkäjpxandëbë politikëtëjk parë tnibëdëˈëgäˈändë tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Waˈan jyënäˈänäˈändë ko relijyonk yëˈë yˈawäˈktujkypy parë kyaj jyaˈˈatëdë jotkujkˈäjtën ets ko xëmë ttuktëkë politikë. O waˈan jyënäˈänäˈändë ko të jyantsy nyayajmëkjäˈäytyäˈägëdë ets myëdäjttëp tijaty mëjwiin kajaa (Diˈibʉ Jat. 18:3, 7). Ko nety ja politikëtëjk tnibëdëˈëktë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, waˈan kyaj dyajkutëgoyäˈändë niˈamukë jäˈäy diˈib jap yajpattëp. Diˈibën jyawë yajkutëgoyandëp yëˈë relijyonk diˈib jaˈäjtp. Ko nety të kyutëgooytyaˈay, ta ja jäˈäyëty diˈib të ttukˈitëdë tyäˈädë relijyonk, tpëkäˈändë kuentë ko të myëdëgoyëdë pënaty nyiwintsënˈäjttëp ets jyënäˈänäˈändë ko ninäˈä të tkatukˈitëdë tyäˈädë relijyonk. Ko nety kyutëgoyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, kyaj jyakäˈäny (Diˈibʉ Jat. 18:10, 21). Jyobaa të twandaˈaky ko yajwëˈëmëyaampy tuk tiempë ja mëj ayoˈon parë mbäät nyitsoˈoktë “pënëty yëˈë të twinˈixy” ets ja relijyonk diˈib tëyˈäjtën (Mar. 13:19, 20). w19.10 paj. 15 parr. 4, 5

Miitsëty uˈunktääk, waˈan ko mˈyaˈk mbajttë ja mdääk mdeety pojën ijty jyantsy jyotˈambëktë ets mëk tmëˈˈëw tmëgäjpxtë ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Waˈanë net mwinmaytyë ko duˈunën mbäät yeeky pyety ja uˈunk ënäˈk. Ets oyxyëp të xyjyanijäˈäwëdëbë wiˈixë Jyobaa ttsoky xyyajˈyaak xyyajpattët ja mˈuˈunk mˈënäˈk, mbäät mtsiptakxëdë maˈkxtuktët, ets mas niˈigyë pën të mjantsy yˈanuˈkxëdë ets pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj mmëmëdowëdë (Éfes. 4:31). Ko duˈun mjattët, ja mas niˈigyë tsyokyëty xymyënuˈkxtäˈäktëdë Jyobaa (Sal. 37:5). Näägë uˈunktääk nan tsiptakxëdëp ttukˈixtët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ko tsyojktëp. ¿Tiko dyuˈunëty? Yëˈko mä myutskˈäjttë kyaj ja tyääk tyeety tyukˈijxëdë ko tsojkëdëp. Per kyaj tiko net nanduˈun jyaˈayˈattët mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Ja uˈunktääk diˈib kyajpxykyupëjkypyë Jyobaa, tsojkëp tjatët ets ttukˈixtët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ko tsyojktëp. Mbäät tsyiptakxëdë nyayajtëgatsëdët. Per mbäät duˈun ttundë. ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny? Nëjkxëp yˈittë agujk jotkujk mëdë fyamilyë. w19.09 paj. 18, 19 parr. 19, 20

Ja diˈib myëduumbyë Dios, per nanduˈun dyajtuny kajaa xyëëw tiempë etsë jyot myëjääw parë nyayajmëkjäˈäytyäˈägäˈänyëty, duˈunxyëp extëm tmëdunäˈäny majtskë wyintsën. Duˈumbë jäˈäy kyaj tˈawdaty yëˈëyë Jyobaa. Ja Dios mëduumbëty diˈib Laodicea duˈunë nety ttukmëj ttukpäädëdë: “Mëkjäˈäyëtyëts ëëtsëty, kyajts ti xytyëgoyˈäjtxëdë”. Perë Jyobaa mëdë Jesus duˈunë nety yˈixëdë “extëm tuˈugë mëk ayoobë jäˈäyën, es extëmë niwäˈäts ëxwäˈätspën, es extëmë wiints”. Jesus kyaj myooyëdë käjpxwijën mët ko nety myëkjäˈäyˈattë, yëˈë duˈun mët ko nety tmëjagamgaˈaktë Jyobaa mët ko tˈookjawëdë mëkjäˈäyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 3:14-17). Pën njäˈäwëm ko mä jot korasoon tap tpëkyë yˈääts tyikts tyäˈädë tsojkën ko njantsy myëdatäˈänëmë jukyˈäjt madakën, nˈokwijxëˈkëm netyë (1 Tim. 6:7, 8). Pes ko duˈun ngatuˈunëm, ta ja jot korasoon nyaywyäˈkxäˈänyëty etsë Jyobaa kyaj tkupëkäˈäny oyë nety njaˈˈawdäjtëm, pes yëˈë tsyojkypy ets “yëˈëyë naytyuˈuk nˈawdäjtëm” (Deut. 4:24). w19.10 paj. 27 parr. 5, 6

Lucas diˈib jyaayë Apostʉlʉty, nan yëˈë tyäˈädë ayuk grieegë yajtuun ko tmaytyaky tuˈugë barkë diˈibë poj mënëjkxëp (Apos. 27:15). Tuˈugë jäˈäy diˈib nyiˈëxpëjkëbë Biiblyë jyënany ko apostëlë Pedro yëˈë ojts mëët “tˈijxkijpxyë wiˈix tuˈugë barkë tyuˈuyoˈoy mejnyoty” ko tmaytyaky wiˈix ja yetyëjkëty diˈib jyaaytyë Biiblyë “ojts myënëjkxëdë” ja Dios myëjääw. Ta net njaygyujkëm ko diˈibë Pedro myaytyäˈägan, yëˈë ko duˈun extëm ja poj dyajnëjkxy ja barkë ets jyaˈty mä të tnitsoonë, nanduˈunën ja espiritë santë ttuˈumooy ja kugajpxyëty ets pënaty jyaaytyë Biiblyë. Tyäˈädë jäˈäy nanduˈun jyënany: “Ja kugajpxyëty duˈunxyëp extëm dyajpëdëˈktë mä ja barkë ja wit diˈib pojtukakëp”. Jyobaa duˈunxyëp extëm tkejxy “ja poj”, jaˈa njënäˈänëm ja myëjääw. Ets pënaty jyaatyë Biiblyë tyuundë tijaty yajtuknipëjktë ko ojts tpanëjkxtë wiˈix tyuˈumooyëdë ja espiritë santë. Tyäˈädë Diosë myëjääw mbäät nˈijxkijpxyëm mëdë poj. Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën. Ko ja poj jatsoo nyijkxy mä ja barkë jyäˈtäˈäny kyaj ti ayoˈon tpääty, oyxyëp nuˈunë axëëk jyatimˈadëtspë ja mejny. Duˈun extëmë tyäˈädë poj tpudëkë ja barkë, nanduˈun xypyudëjkëmë espiritë santë parë nmëmadakëm ja amay jotmay diˈib tyam xykyuj xyjyëbijpëm parë njäjtëm mä ja jembyë jukyˈäjtën diˈibë Jyobaa të twandaˈaky. w19.11 paj. 9 parr. 7-9

Näˈäty, mbäät kyanekyxyondaˈaky ja ääw jot mët ko nbatëmë amay jotmay. Tyäˈädë amay jotmay yajkupëkäämp. Per diˈib kyaj mbäät nduˈunëm, yëˈë xëmë nwinmäˈäyënë, pes mbäädë net njäˈäytyëgoˈoyëm tukëˈëyë ja oyˈäjtën diˈibë Jyobaa të xytyukwandakëm (Diˈibʉ Jat. 21:3, 4). Ko ääw jot kyanekyxyondaˈaky, mbäädë net xyyajkëjx xyyaˈˈanuˈkxëm ets axtë xytyukmastutëmë Diosë tyuunk. Min nˈokˈijxëm ti tyuumpy tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Estados Unidos parë mëk dyaˈity ja myëbëjkën mientrës tkuentˈaty ja myëmëjjäˈäy diˈibë mëk pëjkëp. Yëˈë jyënany: “Näˈäty, xyyajkëjx xyyaˈˈanuˈkxëdëbëtsë tyäˈädë jotmay ets xyyajmoon xyyajtujktëbëts, per nˈawijx njëjpˈijxtëbëtsë jotkujkˈäjtën. Nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëbëts tukëˈëyë tijatyë Jyobaa xymyoˈoyëm diˈib mbäät dyajkëktëkë mëbëjkën ets diˈib xymyëjääwmoˈoyëm. Njantsy yajtëgoyˈäjtëmë tyäˈädë ääw ayuk, pes xypyudëjkëm parë nmëduˈunˈadëtsëmë Jyobaa ets parë nmëmadakëm ja amay jotmay”. Extëm jyënanyë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko mbäät nyajxondakëm ja ääw jot. ¿Wiˈix? Ko nwinmäˈäyëm ko tijaty xyjäjt xykyëbajtëm yëˈë diˈib mëdë Satanás xyˈijxmäjtsëm, ko nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xyjotkujkmoˈoyäˈänëm ets ko nyajtsobatëm ja käˈäy ukën diˈib xymyoˈoyëm. w19.11 paj. 16 parr. 9, 10

Mëjjäˈäytyëjk, yëˈë diˈib mbäät mas niˈigyë tpanëjkxtë tyäˈädë käjpxwijën diˈib yajpatp mä Proverbios. Yëˈëjëty nyijäˈäwëdëp ko kyaj mbäät ja kyujëën kyudëjk ttukˈawanëdë diˈib ja nmëguˈukˈäjtëm yëˈëyë të tyukmëtmaytyäˈägëdë. Yëˈko pën nyimaytyaktëp, mbäät kyaj ja nmëguˈukˈäjtëm nyekytyukjotkujkˈatëdë etsë net ja xyëëw dyajnimäˈädët. Pääty, pënaty tuundëp mëjjäˈäy ets tukjotkujkˈäjtëdëp ja myëguˈuktëjk, kyaj mbäät nmëdattë “majtsk ja yˈääw yaˈan” o tˈëw tkäjpxtë diˈib “kyaj tyëyˈäjtënëty” (1 Tim. 3:8, TNM; notë). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj mbäät pyiˈtsˈëw pyiˈtskäjpxtë o tnimaytyäˈäktë ja axëëk ja myëguˈuk. Pën ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy jyantsy tsyojkypyë kyudëjk, ta kyaj ttukmëtmaytyäˈägët diˈib kyaj tiko tnijawët. Ja toxytyëjk mbäät tpudëkë ja myëmëjjäˈäy parë oy yajnimaytyäˈägët mä tyuny mëjjäˈäy. ¿Wiˈix? Ko kyaj mëktaˈaky ttuknigäjpxäˈänët ja myëmëjjäˈäy diˈib kyaj mbäät pën tnijawë. Ko kyaj duˈun yˈadëˈëtsët, yëˈë nety pyudëjkëp ja myëmëjjäˈäy ets nan yëˈë nety wyingutsëˈkëp ja myëguˈuktëjk diˈib ja myëmëjjäˈäy tijaty të tyukmëtmaytyaˈagyëty. Per diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko yajxondäˈägaambyë Jyobaa, ets duˈuntsoo dyajjaˈˈatët ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ja tuˈugyëˈäjtën mä ja tuˈukmujkën (Rom. 14:19). w20.03 paj. 22 parr. 13, 14

Mä jëmëjt 1512 mä kyajnëm myinyë Jesus, ko yajpëjtaky kopkˈëjxy ja tabernakulo jam Sinaí, Moisés yëˈë yajnëˈëyoˈoy yajtuˈuyoˈoy ja ääw ayuk mä yajnikäjpxpejty ja Aarón mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk parë tyundët saserdotë (Éx. 40:17; Lev. 9:1-5). ¿Wiˈixë Jyobaa dyajnigëxëˈky ko kyupëjkypyë nety ja saserdotëty diˈib të yajwinˈixtë? Ko Aarón mëdë Moisés ojts tkunuˈkxtë ja israelitëty, ta tkejxyë jëën parë dyajtooytyaay ja wintsëˈkën diˈibë nety të yajpëjtaˈaky mä altaar (Lev. 9:23, 24, MNM). Ko Jyobaa tkejxy ja jëën, yëˈë yajnigëxëˈk ko kyupëjkypyë nety etsë Aarón mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk tyundët saserdotë. Ets ko ja israelitëty tˈijxtë ko ja saserdotëty kupëjkëdëbë Jyobaa, ta tjaygyujkëdë ko tsojkëp tpudëkëdët ja saserdotëty. Ëtsäjtëm, njantsy nyijawëyäˈänëm wiˈix tyuundë ja saserdotëty jam Israel, pes yëˈë myaytyäˈägan ko mä ndiempëˈäjtëm nan taˈˈatandëbë saserdotëty diˈib mas mëj itandëp, yëˈë 144,000 diˈib mëët tyunäˈändë Kristë jam tsäjpotm (Eb. 4:14; 8:3-5; 10:1). Yajxon nˈijxëm ko Jyobaa yëˈë tyam nyëˈëmoopy tyuˈumoopy ja nyax kyäjpn ets mëjwiin kajaa tkunuˈkxy. w19.11 paj. 23 parr. 13; paj. 24 parr. 14, 16

Ko Pablo tkujäˈäyë wiˈix tyuuny, waˈan yëˈë tmaytyaky ko yˈijty jam Corinto mëdë Áquila etsë Priscila, pes yëˈëjëty yaˈoˈoyëdëbë nety nanduˈun ja “wit tëjk extëmë Pääblë dyaˈoyë, päätyë Pääblë oj wyeˈemy mët yëˈëjëty, es tmëttuunmijky”. Per ko jyënany ko “xëëny koots” tyuuny, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyaj yˈokpoˈkxnë, pes sääbëdë sääbëdë ijty tmëtmaytyaˈaky ja judiyëtëjk diˈibë nety nanduˈun poˈkxtëp mä tadë xëëw (Apos. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4). Oy tyuuny yˈayooyë Pablo, xëmë ojts tˈëwaˈkxy tkäjpxwaˈkxy “ja oybyë ayuk diˈibë tsoˈon mä Diosën” (Rom. 15:16; 2 Kor. 11:23). Ets yˈanmääy ja myëguˈuktëjk parë nanduˈun ttundët. Pablo tuunmujk mëdë Áquila etsë Priscila “mä yëˈë Jesukristë” (Rom. 12:11; 16:3). Ets duˈun tmooyë käjpxwijën ja myëguˈuktëjk diˈib Corinto: “Dëˈënyëm xytyundët waanë niˈigyë ja Nintsënˈäjtëmë tyuunk” (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8). Ets mët ko Dios wyinmäˈänymyooyë, ta tkujäˈäyë: “Diˈibë kyaj tyunäˈäny, kyaj kyay yˈuugët” (2 Tes. 3:10). w19.12 paj. 5 parr. 12, 13

Ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë Adán mëdë Eva, myooy ja tsojkën parë tmëdatäˈändët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Per ¿pën mbäät ttukniwitsë pën ja kasäädë jäˈäy myëdattëbë yˈuˈunk yˈënäˈk, ets näˈä? Mä näägë it lugäär, yˈawijxtëbë jäˈäyëty ets ja näämbëk netyë tnigaxëdët ja yˈuˈunk. Ets kom duˈun ja kostumbrë, mbäädë net axtë ja fyamilyë etsë wiink jäˈäy yˈanëˈëmxëdë parë tpäättëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Jethro, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tsënaapy Asia, jyënaˈany: “Mäts nduˈukmuky, näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib myëdäjttëbë yˈuˈunk yˈënäˈk, yˈanmääytyëp mëktaˈaky ja kasäädë jäˈäy diˈib kyaj ti yˈuˈunk parë tpäättët ja yˈuˈunk”. Jefri, jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nanduˈun tsënaapy Asia, jyënaˈany ko nääk duˈun tˈanëëmëdë kasäädë jäˈäy diˈib kyaj ti yˈuˈunk: “¿Pën nëjkx mguentˈatëdë ko nety të mëjjäˈäyëndë?”. Perë kasäädë jäˈäy këˈëm mbäät ttukniwinmayëdë pën myëdatandëp ja yˈuˈunk o pën kyaj. Yëˈë diˈib nyikëjxmˈäjttëp (Gál. 6:5, TNM). Ja näämbëkë fyamilyë ets ja myëtnaymyaayëbëty, yëˈë jyatsojktëp ets yˈittët agujk jotkujk ko tpäättët tuˈugë yˈuˈunk, per tsojkëp niˈamukë tjamyatstët ko yëˈë ja kasäädë jäˈäy tyukniwitsëyandëp pën pyäädandëp ja yˈuˈunk o kyaj (1 Tim. 5:13). w19.12 paj. 22 parr. 1-3

¿Xytsyiptakxëm nˈijxëmë Jyobaa extëmë nDeetyˈäjtëm? Mbäät näägë jäˈäy nyayjyawëdë jantsy yiˈinëm Dios windum ets yˈamajtsk jyotmajtskëdë pën jantsy naytyukjotmaytyuunëp mët niduˈuk niduˈuk ëtsäjtëm. Perë Jyobaa, ja nDeetyˈäjtëm diˈib mëk xytsyojkëm, kyaj ttsoky ets duˈun nnayjyäˈäwëm. Yëˈë ojts xymyoˈoyëmë jukyˈäjtën ets tsyojkypy parë nˈëxtäˈäyëm ets nbatëm. Ko apostëlë Pablo tnimaytyaktääyë tyäˈädë, ta tˈanmääy ja jäˈäyëty diˈib Atenas ko “kyaj jagam yˈity ja Dios” (Apos. 17:24-29). Jyobaa tsyojkypy ets niˈamukë nmëwingoˈonëm extëm tuˈugë uˈunk tmëwingonyë tyeety diˈib tsojkëp. Ja tuk pëky tiko näägë jäˈäy tsyiptakxëdë tˈixtëdë Jyobaa extëm tuˈugë Uˈunkteety, yëˈë ko waˈan ja tyeety ninuˈun kyatsojkëdë o jeˈeyë yiˈin waanë tsyojkëdë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Axëëgëts ijty xymyëˈëy xymyëgajpxy ja ndeetyëts. Kots nˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, jagamëts njäˈäwë ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë”. ¿Waˈan nanduˈun nnayjyäˈäwëm? Pën duˈun, mbäät nˈijtëm seguurë ko nan mbäädë Jyobaa nˈijxëm extëm ja mas oybyë Uˈunkteety diˈib jaˈäjtp. w20.02 paj. 3 parr. 4, 5

Jesus ojts xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa yajtsobatypy tijaty ndukmëduˈunëm, oy nˈijxëm yiˈin waanë ets oy nwinmäˈäyëm ko kyaj ti njäjt nnijäˈäwëm o ko të nmëjjäˈäyënë (Sal. 92:12-15; Luk. 21:2-4). Pääty, nˈokpëjtakëm ja jot winmäˈäny mä diˈib mbäät nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nnigäjpx nnimaytyakëmë Jyobaa, ninuˈkxtakëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nbudëjkëm parë tmëduunˈadëˈëtstët. Ëtsäjtëm yëˈë mëët nduunmujkëmë Jyobaa, per kyaj mët ko tijaty njäjt nnijäˈäwëm, yëˈë duˈun ko nmëmëdoˈowëm xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot (1 Kor. 3:5-9). Mëjwiin kajaa nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko nmëduˈunëmë Jyobaa, tuˈugë Dios diˈib jyantsy yajtsobatypy ko nmëduˈunëm. Jyobaa ojts xyyajkojëm parë nduˈunëm diˈib yëˈë tsyojkypy ets ko nmëduˈunëm extëm ttukjotkëdaˈaky, yëˈë diˈib xyyajnayjyäˈäwëm agujk jotkujk (Diˈibʉ Jat. 4:11). Waˈanë naxwinyëdë jäˈäy xyjyäämˈijx xynyääxˈijxëm, perë Jyobaa xyyajtsobatëm mëjwiin kajaa (Eb. 11:16, 38). Ets nˈokjamyajtsëm ko nitii mbäät tkayajxeemy ja tsojkën diˈib njäˈäwëm mëdë nDeetyˈäjtëm tsäjpotmëdë, ni yëˈë ja yuu päˈäm, ni yëˈë ko të nmëjjäˈäyënë o ko nyaˈˈamääytyakëmë meeny sentääbë (Rom. 8:38, 39). w20.01 paj. 18 parr. 16; paj. 19 parr. 18, 19

Ko nˈijtëm yujy tudaˈaky ets ko ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjtëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj xygyanaräjtëm ko ti nnaywyinaxëjäˈäwëm. Pääty, ninäˈä mbäät ngalugäärmoˈoyëm mä jot korasoon parë jap yon jyiitsët. Pën nˈijtëm yujy tudaˈaky, ta kyaj nnayajmëjpëtsëˈëmëm o nwinmäˈäyëm ko mas niˈigyë tijaty xypyat xynyitëjkëm (Gal. 6:3, 4). Ja diˈib konformaräjtp, agujk jotkujk nyayjyawëty ets kyaj mëdë wiinkpë nyayˈijxkijpxyëty (1 Tim. 6:7, 8). Ets ja diˈib yujy tudaˈaky ets diˈib tyukjotkujkˈäjtypy tijaty myëdäjtypy, tyukxondakypy ko ja myëguˈuk tijaty tˈixy tpääty. Nyajtëgoyˈäjtëm etsë espiritë santë xypyudëjkëm parë kyaj pën nˈaxëkˈijxëm, niˈigyë mbäät nˈijtëm yuunk naxypy ets ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjtëm (Gal. 5:16; Filip. 2:3, 4). Espiritë santë, xypyudëjkëm parë nˈijxëm ti nwinmäˈäyëm këkpäät nëˈpäät ets tiko duˈun tijaty ndunäˈänëm. Mëdë Diosë nyaybyudëkë mbäät nyajnitëgäjtsëm ja axëëkpë jot winmäˈäny ets ja jäˈäyˈäjtën mët ja oybyë jot winmäˈäny (Sal. 26:2). w20.02 paj. 15 parr. 8, 9

Pën të xytyuny tuˈugë wandakën mä të xyˈanëëmë Jyobaa ko mmëdunaampy, yëˈë tsyojkypyë net parë xykyuytyunët. Këdii xymyëjagamgeˈeky ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm. Ets yëˈë mjawëyaampy extëmë mfamilyë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët mduˈukmuky. Pën xëmë mnëjkxy reunyonk, ta mas niˈigyë mëët mnaymyaaybyëkäˈänyëty. Käjpx bom bomë Biiblyë ets juudë tiempë parë xypyawinmayët (Sal. 1:1, 2). Ko duˈun xytyunët, ta mˈajäˈtäˈäny mjotjäˈtäˈänyëty. Nan tsojkëp xytyunët extëmë Jesus jyënany: “Nuˈkxtäˈäktë janääm jatsojk” (Mat. 26:41, TNM). Ko mnuˈkxtäˈägët winë ääw winë jot, ta mas niˈigyë xymyëwingonäˈänyë Jyobaa. Ets “ëxtääyˈadëˈëtstë jawyiin ja Anaˈam Kutujkën” (Mat. 6:33, TNM). ¿Wiˈix mbäät duˈun xytyuny? Ko xypyëjtäˈägët jëjpˈamë Diosë tyuunk mä mjukyˈäjtën. Pën xëmë mnëjkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, ta ja mmëbëjkën mas niˈigyë kyëktëkëyaˈany. Ja amay jotmay diˈib tyam mwinguwäˈkëp, “pojënëˈë nyaxy es waanë yëˈë” (2 Kor. 4:17). Ko mnaywyandäˈägëdët ets mnëbatët, ta tyam mˈitäˈäny agujk jotkujk ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky, xyˈaxäjët “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë”. Tsiptäˈägäämp, per tsobäädäämp ko duˈun xytyunët (1 Tim. 6:19). w20.03 paj. 13 parr. 19-21

Pën nˈijxëm ko ja diˈib nyaˈëxpëjkëm kyaj dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën, oy ko nwinmäˈäyëm pën duˈunyëm nˈakˈyaˈëxpëkäˈänëm. Ets nˈoknayajtëˈëwëm: “Ja jäˈäy diˈibëts nyaˈëxpëjkypy, ¿kyaj pojën wyimbety mët ko jam ti yajtuˈuˈadukyëty? ¿Jam ogäˈän tkuytyuny diˈib jyajtypy?” (Mat. 28:20). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko näägë jäˈäy diˈib nyaˈëxpëjkëm, duˈun extëm ja israelitëty diˈib jukyˈäjttë ja tiempë mä Ezequiel jyukyˈajty. Jyobaa duˈun tˈanmääyë tyäˈädë kugajpxy: “Yëˈëjëty jëtuˈun mtijëtë ko mijts jëtuˈun mëtyäˈäky ta jeexyë xykyuuyˈiyën yë nätsyok näjyawë, ko oy yë aaw yoˈkn xymyëëtëty ets oy mkoy. Jeˈeyë ko nëkoopë jeˈeyë tmëtoowˈitë ets kaˈap tkuuytyunte” (Ezeq. 33:32, TY). Mbäät xytsyiptakxëm nˈanmäˈäyëm tuˈugë jäˈäy ko kyaj nˈokˈyaˈëxpëkäˈänënë, per jawaanë “jeˈeyë nˈakmëdäjtëm ja tiempë”. Pääty, en lugäär jam ja xëëw tiempë nyajtuˈunëm, mas oy ko yëˈë nˈëxtäˈäyëm pënaty “kyupëkandëp ja tëyˈäjtën parë jyukyˈattët winë xëëw” (Hech. 13:48, TNM). w20.01 paj. 6 parr. 17; paj. 7 parr. 20

Relijyonk diˈib naytyijëdëp kristianë, kyaj tyukniˈˈixëdë ko pënaty myëmëdoowdëbë Dios jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny, extëmë Biiblyë jyënaˈany (2 Kor. 4:3, 4). Mayë tyäˈädë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko niˈamukë oyjyaˈay nyëjkxtë tsäjpotm ko yˈooktë. Per tëgatsy extëm tjaygyujkëdë tuk grupë ja Dios mëduumbë diˈibë nety yˈËxpëjktëbë Biiblyë, diˈib yajpëtsëëmdë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm mä jëmëjt 1879. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tjaygyujkëdë ko Dios dyajjëmbitäˈänyë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë ets ko miyonkˈamë jäˈäy jyukyˈatäˈändë yä Naxwiiny diˈib myëmëdoowdëbë Dios. Per näjx ja tiempë parë yajxon tjaygyujkëdë pënatyënë tyäˈädë jäˈäy diˈib myëmëdoowdëbë Dios. Ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, nanduˈun tjaygyujkëdë mä Diosë yˈAyuk ko yajjuyandëbë nety näägë jäˈäy yä Naxwiiny diˈib nëjkx yˈanaˈamäˈändë mëdë Jesus jam tsäjpotm (Rev. 14:3, TNM). Ets ko ja nyiwinëˈatäˈändë 144,000, tyäˈädë jäˈäyëty yëˈë diˈibë nety të nyaygyëyakëdë ets të tjotmoˈoytyë Diosë tyuunk mientrës jyukyˈattë yä Naxwiiny. w19.09 paj. 27 parr. 4, 5