Mayë

Jyobaa mëk xytsyojkëm, pääty mä yˈAyuk ojts yajkujayë taxkë Evangelio mëdiˈibë xypyudëjkëm parë nˈixyˈäjtëmë Jesus. Jap yajnimaytyaˈaky wiˈixë Jesus jyukyˈajty ets wiˈix ojts ttuunë ja Tyeetyë tyuunk. Nyimaytyakypy wiˈix nyayjyäˈäwë ets ti ojts tkajpxy tmaytyaˈaky. Yäˈädë taxkpë liibrë, mbäät xypyudëjkëm parë nˈijxëm wiˈix mbäät yajxon nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën. O ja tuk pëky njënäˈänëm, duˈunxyëp extëm ndimyˈijxëm mäjatyë Jesus ojts nyaswäˈägë. Pën nˈëxpëjkëmë yäˈädë taxkpë liibrë, mbäät niˈigyë Jesus nˈixyˈäjtëm ets yajxon nbanëjkxëmë yˈijxpajtën. Parë nnaytyukpudëjkëm ja taxkpë Evangelio kyaj jeˈeyë tsyokyëty ngäjpxtäˈäyëm. Tsojkëbën njuˈtëmë tiempë parë yajxon nˈëxpëjkëm ets nbawinmäˈäyëm mëdiˈibë ngäjpxëm (ijxkijpxyë mëdë Josué 1:8). Nˈokpawinmäˈäyëm extëmxyëp jam nyajpatëm. Nˈokˈyajtuˈunëm ja jot winmäˈäny parë njäˈäwëm, nˈijxëm ets nmëdoˈowëm ti jam tuun jäjtëp. Mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm parë duˈun nduˈunëm, yëˈë ko nˈëxtäˈäyëm mä ëxpëjkpajn mëdiˈibë yajpëtsëëmbyë Diosë kyäjpn. w21.04 paj. 4, 5 parr. 11-13

Kanäk mëgoˈpx jëmëjtë nety tyëgoyˈaty mä Jesus kyaminyëm yä Naxwiiny, ko ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë ko ja Mesías yajtoogäˈäny mët iˈpx mäjkë platë meeny (Zac. 11:12, 13). Ets ko yëˈë tooganëp, niduˈuk ja myëtnaymyaayëbë (Sal. 41:9). Zacarías nanduˈun tkujäˈäyë: “Yajtsayut ja borreegë kuentëˈäjtpë, ets waˈan ja borreegë tˈayeˈeywyäˈkxtäˈäy” (Zac. 13:7). Pënaty jyantsy pyanëjkxtë Jesus, kyaj yäˈädë yaˈëxtëkëwäˈkëdë. Niˈigyë ja myëbëjkën kyëktëjkëdë ko tˈijxtë wiˈix yˈadëëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Jesus. ¿Nanduˈunëdaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Pes ta näägë Testiigë mëdiˈibë të ttukpëtsëëmduˈuttë Diosë kyäjpn, yëˈë yajtijtëp apostatas ets tsyojktëp parë nanduˈun ja myëguˈuktëjk ttukpëtsëëmduˈuttët. Pääty tniwäämbattë mä Internet, mä telebisionk ets axëëgë net dyajwëˈëmdë. Per pënaty tsyojktëbë Jyobaa, kyaj yajwinˈëën yajwinxäjtë mët ko nyijäˈäwëdëp ko duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty extëm të yajnaskäjpxë mä Biiblyë (Mat. 24:24; 2 Peed. 2:18-22). w21.05 paj. 11 parr. 12; paj. 12, 13 parr. 18, 19

Biiblyë jyënaˈany ko ja Diosë kyäjpn wanaty wanatyë nety tjaygyukëyäˈändë ja tëyˈäjtën (Kol. 1:9, 10). Jyobaa wanaty wanaty xytyuknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën, pääty oy ko nmaˈkxtujkëm parë oytyaˈagyëˈaambyë Dios xytyuknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën. Ko ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, tpëktë kuentë ko tsojkëp yajwijtstëgatsët extëmë nety tijaty yajtuny o yajjaygyukë, ta netyë duˈun ttundë. Mayë relijyonk wyijtstëgäjtstëp tijaty, jeˈeyë parë dyajjotkujkˈatäˈändë ja jyaˈay o parë myëjpëtsëmäˈändë. Perë Jyobaa testiigëty ko tijaty twijtstëgatstë, yëˈë parë niˈigyë Dios yajmëwingonët o parë yaˈˈawdatët extëmë Jesus ojts tyukniˈˈixë (Sant. 4:4). Ko ti yajwijtstëgatsy kyaj yëˈëyëty mët ko duˈun tijaty ndunäˈänëm extëm tyamë jäˈäy tijaty ttundë o wyinmaytyë, yëˈë duˈun ko të yajxon njaygyujkëmë Biiblyë ets ntsojkëm ja tëyˈäjtën (1 Tes. 2:3, 4). w21.10 paj. 22 parr. 12

¿Ti mbäät nduˈunëm pën nnayjyäˈäwëm naytyuˈuk? Ko nwinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm (Sal. 55:22). Ko duˈun nwinmäˈäyëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. Nˈokwinmäˈäyëm nanduˈun wiˈixë Jyobaa tpudëkë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nayjyäˈäwëdëp naytyuˈuk (1 Peed. 5:9, 10, TNM). Hiroshi, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë fyamilyë kyaj tyestiigëty, jyënaˈany: “Kots nˈixy wiˈix dyajnimëjääwdäˈäktë parë tmëdundë Jyobaa, mëjääwmooyëdëbë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë fyamilyë kyaj yˈëxpëktë extëm ëjts”. Nanduˈun ko xëmë oy nDiosmëduˈunëm. Jëjpˈam ets nyaˈˈawatsëmë jot korasoon parë Jyobaa ndukmëtmaytyakëm wiˈixën nnayjyäˈäwëm. Jëjpˈam nanduˈun parë xëmë ngäjpxëmë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm mëdiˈibë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëk xytsyojkëm. Näägë nmëguˈukˈäjtëm jyäjttëp nanduˈun agëbajkyë tekstë mëdiˈibë mbäät pyudëkëdë extëmë Salmo 27:10 etsë Isaías 41:10. Etsë wiinkpë mëdiˈibë pudëjkëdëp parë kyaj nyayjyawëdët naytyuˈuk, yëˈë ko tˈëxpëktë tijaty naxäämp reunyonk ets tkäjpxtë Biiblyë ko tmëdoowˈittë audio. w21.06 paj. 9, 10 parr. 5-8

¿Të yˈooky tyëgoy tuˈugë mjëëky mëguˈuk? Yajkëktëkë mëbëjkën ko xykyäjpxët mä Biiblyë mä yajnimaytyäˈäktë wiˈixë jäˈäy jyukypyëjktë. ¿Mon tuk myajpääty mët ko të yaˈëxkexy tuˈugë mjëëky mmëguˈuk mä Diosë kyäjpn? Ëxpëk mä Biiblyë parë mˈitët seguurë ko oy ko Dios tjëjwijtsëmbity tuˈugë jäˈäy. Oy ti amay jotmay xypyäädët, mbäät mbudëkëty parë niˈigyë xyajkëktëkët ja mëbëjkën. Tukmëtmaytyäˈägë Jyobaa wiˈixën meerë mnayjyawëty, yajpäät mët ja mëguˈuktëjkëty, këdii jagam ëxkëˈëm mnaybyëjtaˈagyëty (Prov. 18:1). Tun tijaty mbäät mbudëkëty parë madäˈägët, oy näˈäty ja mjotmay xymyëjëˈëy xymyëyäˈäxët (Sal. 126:5, 6). Nëjkx xëmë reunyonk, ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets käjpxë Biiblyë. Pawinmay tukëˈëyë ja kunuˈkxën mëdiˈibë Jyobaa të mdukwandaˈagyëty. Ko xyˈixët wiˈixë Jyobaa mbudëkëty, ta mas niˈigyë ja mëbëjkën kyëktëkëyaˈany. w21.11 paj. 23 parr. 11; paj. 24 parr. 17

¿Tiko ja tuk pëky njënäˈänëm ko pënaty pyanëjkxtëbë Jesus duˈun nyaxtë extëmë “ënäˈkuˈungëty”? Yëˈko kyaj mëj këjxm nyayajnaxëdë. ¿Pënatyë naxwinyëdë jäˈäy duˈun yajnäjxtëp? Yëˈë ja mëkjäˈäytyëjk, pënaty ixyˈäjtëdëp oypyënëty ets mëdiˈibë myëdäjttëbë kutujkën. Per nimay pënaty pyanëjkxtëbë Jesus, duˈunë jäˈäy yajnaxëdë extëmë “ënäˈkuˈungëty”, jaˈa njënäˈänëm, ko kyaj myëjˈixëdë ets ko kyaj yajtsobäädëdë (1 Kor. 1:26-29). Perë Jyobaa kyaj duˈun yajnaxëdë. ¿Tiko Jesus tmaytyakyë “tyäˈädë ënäˈkuˈungëty”? Yëˈko të nety ja yˈëxpëjkpëty yajtëwëdë: “¿Pën niˈik mëjˈaampy mä ja tsäjpotmëbë kutujkën?” (Mat. 18:1, TY). Mä taabë tiempë, may ja judiyëtëjk, yëˈëyë ijty myëjpëjktaktëp pënaty myëdäjttëp ja jukyˈäjt madakën ets pënaty myëdäjttëbë kutujkën. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay jyënaˈany: “Jeˈeyë mayë jäˈäy ttsojktë yajwingutsëˈëgëdët, myëjpëtsëmët ets yajmëjkuˈëw yajmëjkugäjpxëdët”. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko may ja judiyëtëjk, amëj agëjxm jyaˈayˈattë, ets tsojkëbë nety ja yˈëxpëjkpëty ttundëdë mëjääw parë kyaj nanduˈun jäˈäyˈäjtën. w21.06 paj. 20 parr. 2; paj. 21 parr. 6, 8, 9

Apostëlë Pablo myooyë oybyë ijxpajtën pënaty tyam tuundëp mëjjäˈäy. Extëm nˈokpëjktakëm, ojts tˈëwijy tkäjpxwijy ja myëguˈuktëjk mëdiˈibë Tesalónica ko tˈijxy ko yajtëgoyˈäjttëbë nety. Per jawyiin ojts tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë ko jantsy oyë nety tyundë, ko madaktëp ets ko tsyojktëbë Dios. Pablo wyinmääy nanduˈun wiˈixë nety ja myëguˈuktëjk yaˈix yajpäättë, wiˈix tkuˈix tkubäädëdë ja amay jotmay ets ko yaˈˈaxëkˈixtë (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Axtë yˈanmääy ko myooytyëbë nety ja ijxpajtënë myëguˈuktëjk (1 Tes. 1:8, 9). Jantsy agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko duˈun yajmëjääwmooytyë ets jyäˈäwëdë ko apostëlë Pablo mëkë nety tsyokëdë. Pääty tsuj yajxon tkupëjktë ko yˈaktuknigajxëdë ja myëmajtskpë neky (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12). w22.02 paj. 15 parr. 6

Satanás yëˈë yajtuumpy pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty. Nyiwäämbejtypyë Jyobaa ko axëkjäˈäy ets ko yëˈë pyoky ko jyaˈˈatyë ayoˈon jotmay yä naxwiiny. Extëm nˈokpëjktakëm, ko tuˈugë uˈunk yˈooky, ta net nääk jyënäˈändë ko Dios yëˈë të dyajnëjkxy tsäjpotm mët ko dyajtëgoyˈaty tuˈugë yˈanklësuˈunk. ¡Mëk axëëk extëm tniwäämbattë Jyobaa! Per ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko kyaj tyëyˈäjtënëty. Ko xyaˈˈayoˈowëmë yuu päˈäm o ko yˈooky tuˈugë jëëky mëguˈuk, kyaj yëˈë nbokyˈijxëmë Dios. Pes nmëbëjkëm ko Jyobaa yajjëjptëgoyaambyë yuu päˈäm ets ko yajjukypyëkaampy pënaty të yˈook të tyëgoytyë. Mbäät ndukmëtmaytyakëm oytyim pënëty ko Jyobaa, yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë tsojkp ets duˈun tˈatsoowëmbitët ja mëdiˈibë nëxik tukxikëp (Prov. 27:11). Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios mëdiˈibë paˈˈayoop, pääty mëk tjawë ko xyˈijxˈayoˈowëm. Waˈan mët ko nyajnibëdëˈkëm, ko xyaˈˈayoˈowëmë yuu päˈäm o ko ndëgoˈoyëm mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm (Sal. 22:23, 24). Jyobaa mëk tjawë jäj jëmuˈumën mëdiˈibë nmënäjx nyajnäjxëm, päätyën dyajjëjptëgoyaˈany ets seguurë ko duˈun ttunäˈäny (ijxkijpxyë mëdë Éxodo 3:7, 8; Isaías 63:9). w21.07 paj. 9, 10 parr. 9, 10

Jyobaa yajmëjnaxaambyë naxwinyëdë jäˈäy mëdiˈibë mëmëdoowëp: ko nety yˈawdatëdë ets tsyokëdë winë xëëw winë tiempë. Jesus, yëˈë yajjëjptëgoyaampy ja amay jotmay mëdiˈibë Adán mëdë Eva yajtsondaktë mët ko Jyobaa tmastuttë. Jyobaa yajjukypyëkaampy miyonkˈamë jäˈäy mëdiˈibë të yˈooktë parë jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë, oy mëk mä ja it lugäärë tsujpë (Luc. 23:42, 43, TNM). Ko netyë Jyobaa yˈuˈunk yˈënäˈk jyëmbijtäˈäytyë wäˈätsjäˈäy yä Naxwiiny, ta niduˈuk niduˈuk dyajnigëxëˈëgäˈändë “ja mëjˈäjt oyˈäjtën”. Jantsy oy ja jukyˈäjtën mëdiˈibë yˈëwxijt jyëjpˈijxtëp ja tëgoy myayjyaˈay mëdiˈibë jukyˈatandëp yä Naxwiiny (Diˈibʉ Jat. 7:9). Dios mtsojkëp ets tsyojkypy nanduˈun parë myajpäädët mä fyamilyë. Pääty, tunë mëjääw parë xytyunët tijatyë Dios tyukjotkëdakypy. Mmëdat mjodoty mwinmäˈänyoty tuˈuk tuˈugë xëëw tijatyë Dios wyandakypy. Yajtsobäät ko mbäät xyˈawdaty ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë ets ko mbäät xymyëjkumay winë xëëw winë tiempë. w21.08 paj. 7 parr. 18, 19

Ja kugajpxy Jeremías, ja naa 40 jëmëjt naxyën ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy, oy ja jäˈäy tkaˈoymyëdoowdë Diosë yˈayuk ets myëtsipˈäjttëdë. Ojts yajwingajpxy yajjëjpkajpxy ets yajnëxiky yajtukxiky axtë winmääy ko kyaj yˈokkäjpxwäˈkxanë (Jer. 20:8, 9). Per kyaj ojts tmëˈanuˈkxë. ¿Ti pudëjkë parë duˈunyëm ojts ttukxondaˈaky mä yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy? Tuk pëky yëˈë ko twinmääy ko ja Diosë yˈayuk mëdiˈibë ndukninëjkxëmë jäˈäy, mbäät myoˈoyëtyë “agujkˈäjt jotkujkˈäjtën etsë oyˈäjtënë mä tiempë myiny kyëdaˈaky” (Jer. 29:11). Ets ja tuk pëky, yëˈë ko Jyobaa të nety wyinˈixyëty parë tmënëjkxëdë xyëëw (Jer. 15:16). Ëtsäjtëm yëˈë nanduˈun tyam nduˈunëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, njotkujkmoˈoyëmë jäˈäy ets nmënëjkxëmë Jyobaa xyëëw ko xyTyestiigëˈäjtëm. Ko yäˈädë njamyajtsëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë ndukxondakëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, oyë jäˈäy tkaˈoymyëdowdë Diosë yˈayuk. Myënëjkxypyë tiempë parë tuˈugë jäˈäy dyajkëktëkëdë myëbëjkën. Pääty, oy ko nmaˈkxtujkëm ets kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm pën kyaj wyimbetyë jäˈäy extëm njatsojkëm. Oy ko kyaj nmëtsipkaˈxëm ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm (Sant. 5:7, 8). w21.10 paj. 27 parr. 12, 13

Oy jeky kujk nDiosmëduˈunënë, tsojkëp niˈigyë nyajkëktëjkëmë mëbëjkën. ¿Tiko? Yëˈko pën kyaj duˈun nduˈunëm, mbäät xyeemy ja mëbëjkën. Nˈokjamyajtsëm, nmëbëjkëm mët ko nigëxëˈkp ko jantsy tëyˈäjtën oy ngaˈijxëm. Ets mëdiˈibë kyaj yaˈixy, pojën njäˈäytyëgoˈoyëm. Päätyë Pablo ojts ttijy pënaty kyaj tmëdattë mëbëjkën ko duˈun extëm ja poky “diˈibë xyajwinmäˈänyjyoˈpëm”. Per ¿ti mbäät nduˈunëm parë nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën? (2 Tes. 1:3). Tim jawyiin, nˈokˈamdoˈowëm xëmë Jyobaa yˈespiritë santë. ¿Tiko? Yëˈko mëbëjkën, yëˈë mëdiˈibë Dios yajkypy mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë (Gál. 5:22, 23, TNM). Pën kyaj xytyukpudëjkëm, kyaj mbäät nyajkëktëjkëm ja mëbëjkën. Pääty, nˈokˈamdoˈowëm xëmë Jyobaa yˈespiritë santë, pes yëˈë xymyoˈoyäˈänëm (Luk. 11:13). Mbäät nˈanmäˈäyëm: “Tukmëbëjkëts waanë niˈigyë” (Luk. 17:5). Ets nˈokˈëxpëjkëm xëmë Diosë yˈAyuk (Sal. 1:2, 3). w21.08 paj. 18, 19 parr. 16-18

Nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyëndë, mbäät mëjwiin kajaa yˈaktundë mä Diosë kyäjpn. Oy kyaj tˈokmëdäjnëdë jot mëjääw, mbäät xytyukmëtmaytyakëm wiˈix të Dios mëdundë nuˈun të jyukyˈattë. Jyobaa mbäät duˈunyëm yajtunëdë. Extëm nˈokpëjktakëm, mä Biiblyë yajmaytyaktëbë jäˈäy mëdiˈibë duˈunyëm myëduunˈadëtstë Jyobaa oyë nety të myëjjäˈäyëndë. Niduˈuk, yëˈë Moisés mëdiˈibë netyë jyëmëjt naa 80 ko tyuuny kugajpxy ets tniwintsënˈäjty ja israelitëty. Jatuˈuk yëˈë Daniel, waˈanë netyë jyëmëjt naxy 90, per duˈunyëmë Jyobaa tmëduunˈadëtsy extëmë kugajpxy. Ets jatuˈuk yëˈë apostëlë Juan, të nety nyäjxnë 90 jyëmëjt ko Dios tyukjääyë ja liibrë mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Apocalipsis. Mä Biiblyë kyaj nëgoo yajmaytyaˈagyë Simeón tuˈugë yetyëjk “diˈibë jikyˈäjt tëyˈäjtën mëët es tˈawdaty ja Dios”. Perë Jyobaa wäˈätsë nety yˈixyˈatyëty ets yajmëjnäjxë ko tyukˈixyˈäjtë Jesus ets ojts tnaskäjpxë mëdiˈibë netyë Jesus yaˈˈadëwaampy ets ja tyääk (Luk. 2:22, 25-35). w21.09 paj. 3, 4 parr. 5-7

Tääk teety kyaj mbäät tˈijxkijpxyëdë yˈuˈunk yˈënäˈk mëdë wiinkpë myëguˈuktëjk ets kyaj mbäät ttukˈanaˈamdë mëdiˈibë kyaj tmëmadäˈäktët. Yëˈë ko pën yˈijxkijpxyëdëbë yˈuˈunk yˈënäˈk, mbäädë net axëëk dyajnayjyawëdë (Efes. 6:4, TNM). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Sachiko, jyënaˈany: “Ja ndäägëts, tsyojk parëts oyatyë ngalifikasion njuudët mätsë eksamen, per kyajtsë nety mbäät nmëmadaˈaky. Oyëts tëëyëp njaˈeskuelëpëtsëëmnë, näˈäty winmaabyëts ko kyaj jyawë Jyobaa dyajtsobääty tijatyëts ndukmëduumpy”. Rey David duˈun jyënany: ‘Ni yëˈëjëts ngaˈˈatsoky yëˈë mëjpë këjääbë mëdiˈibëts käˈäp nˈaˈixë nbäädëtyën’ (Sal. 131:2, TY). David agujk jotkujk nyayjyäˈäwë mët ko yˈijty yujy tudaˈaky. Etsë yˈixpajtënë mbäät pyudëkëdë tääk teety parë yˈittët yujy tudaˈaky ko tˈixtët tijaty mbäät tmëmadäˈäktë, per nanduˈun tijaty mbäät ja yˈuˈunk yˈënäˈk tmëmadäˈäktë. Pääty, ko netyë tääk teety ti ttuknibëjktäägëdë parë ttundët ja yˈuˈunk yˈënäˈk, tsojkëp tˈixtët ti mbäät tmëmadäˈäktë ets ti kyaj, net ja yˈuˈunk yˈënäˈk nyayjyawëdët jotkujk. w21.07 paj. 21 parr. 5, 6

Jyobaa niˈamukë të xymyoˈoyëmë madakën parë nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Pääty niduˈuk niduˈuk mbäät nwinˈijxëm pën nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa o kyaj. Ta näägë ënäˈktëjk mëdiˈibë tyääk tyeety kyaj të myoˈoyëdë oybyë ijxpajtën, per të wyinmäˈäny tpëjktäˈäktë parë tmëdunäˈändë Jyobaa ets kyaj tmastuˈuttë. Ta netë wiinkpë mëdiˈibë tyääk tyeety të jyantsy pyudëkëdë parë ttsoktëdë Jyobaa, per ko të yaˈknëdë, ta të tmastuˈuttë. Yäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko niduˈuk niduˈuk mbäät nwinˈijxëm pën nmëdunäˈänëmë Jyobaa o kyaj (Jos. 24:15). Pääty, miitsëty uˈunktääk uˈunkteety, pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk myastuttëbë Jyobaa, këdii mnaybyokyˈixëdë. Näˈäty, yëˈë ja tääk teety mëdiˈibë myastutypyë Jyobaa ets ja fyamilyë (Sal. 27:10). Ko duˈun jyaty, mbäädë net ja uˈunk ënäˈk axëëk jyantsy nyayjyawëdë, mët ko ja tyääk tyeety yëˈë mëdiˈibë nety mooyëdëp ja ijxpajtën. Miitsëty ënäˈktëjk, pën të mdääk o mdeety tmastuˈuttë Jyobaa, myajpumäˈäy myajpudäjëdëp. Ets ittë seguurë ko Jyobaa nyijäˈäwëp wiˈix tyam xymyënax xyajnaxtë jäj jëmuˈumën. Jyobaa mtsojkëdëp ets agujk jotkujk nyayjyawëty ko xymyëduunˈadëˈëtstë. Ets ëëtsëty, nanduˈunëts agujk jotkujk nnayjyawëdë. Jamyatstë nanduˈun ko kyaj miitsëty xypyokyˈattë ko ja mdääk mdeety të tmastuˈuttë Jyobaa. w21.09 paj. 27 parr. 5-7

Ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm yaˈëxkexy, mbäät mëët yaˈijxkijpxyë tuˈugë borreeguˈunk mëdiˈibë pëjk ijxëp. Kom ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj oy nyekyˈity mëdë Jyobaa, duˈunxyëp extëm yajpääty yuumëët päˈämmëët (Sant. 5:14). Ets duˈun extëm näägë päˈäm nyinaxy, mbäät nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të tmastuˈuttë Jyobaa, tˈaxëktundë ja myëguˈuktëjk mä kongregasionk. Pääty, kyaj mbäät tuˈugyë nyekyyajpääty mët ja myëguˈuktëjk. Ko duˈun yajjëjwijtsëmbity, ta Jyobaa dyajnigëxëˈëky ko tsyojkypy niˈamukë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj myastuˈutyëty ets mbäädë net ja pokyjyaˈay pyudëkëty parë jyodëmbitët. Per oy ja nmëguˈukˈäjtëm të jyayaˈëxkexy, mbäät duˈunyëm yeˈey reunyonk ets duˈunyëm tˈaxäjët ja käˈäy ukën mëdiˈibë Dios yajkypy parë dyajkëktëkët jatëgokë myëbëjkën. Mbäät duˈunyëm yajmoˈoy ja ëxpëjkpajn mëdiˈibë mbäät dyajtuny ets tˈixëdë JW Broadcasting^®. Ets ko ja mëjjäˈäytyëjk tˈixtët ko tam dyajtëgatsy ja jyukyˈäjtën, mbäät pyudëkëdë parë jatëgokë jyëmbitët mä Diosë nyax kyäjpn. w21.10 paj. 10 parr. 9, 11

Tyam, nanduˈun yajpanëjkxyë yˈijxpajtënë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë mä primer siiglë, taaˈäjtpë sirkuitë, mëjjäˈäytyëjkëty ets mëdiˈibë tuundëp ministerial, duˈun tijaty ttukniwitsëdë extëm ja apostëlëty dyajtsondaktë mä primer siiglë (Filip. 1:1; Titʉ 1:5). Ets duˈun extëm ja Dios mëduumbëty tmëmëdoowdë ja Diosë yˈanaˈamën, nanduˈun tyam ëtsäjtëm, extëm mä wiˈix mbäädë jäˈäy kyasäädëˈaty ets dyajnëjkxyë jyukyˈäjtën, nmëjˈijxëmë neˈpyny ets wiˈix nyajkuentëˈäjtëm mä kongregasionk ko yaˈëxkexy pënaty kyaj jyodëmbity (Apos. 15:28, 29; 1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10; Eb. 13:4). Biiblyë jyënaˈany ko “tiˈigyë mëbëjkën” jeˈeyë jyaˈˈaty mëdiˈibë Dios tyukjotkëdakypy (Éfes. 4:4-6). Jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko ndukˈijtëmë Diosë kyäjpn ets ko të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä pënën Jyobaa ets tijaty tyuknibëjktakëp. Pääty, nˈoktuˈunëmë mëjääw parë ninäˈä ngamastutëm ja tëyˈäjtën mëdiˈibë të nnijäˈäwëm. w21.10 paj. 22, 23 parr. 15-17

Rey Jehosafat ojts twinguwäˈägë jotmay mëdiˈibë mëjwiin kajaa. Jotmayjëjpˈamë nety ja jyukyˈäjtën yajpääty mëdë fyamilyë ets ja nyax kyäjpn mët ko nyibëdëˈkëdë ja jäˈäyëty mëdiˈibë mas nimay ja syoldäädë, Ammón, Moab ets Seír (2 Crón. 20:1, 2). ¿Ti net tyuunë Jehosafat? Ta tmënuˈkxtakyë Jyobaa parë tˈamdooyë naybyudëkë etsë jot mëjääw, yëˈë tyukˈijxpajtë Jyobaa. Extëm ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa, ojts wyeˈemy jääybyety mä 2 Crónicas 20:5-12, jap xytyukˈijxëm nuˈunën ttukjotkujkˈäjtyë Tyeetyë tsäjpotmëdë. Jyobaa yˈatsoowëmbijttë Jehosafat, mët yëˈëgyëjxm tuˈugë lebitë, mëdiˈibë xëwˈäjt Jahaziel, duˈun extëm jyënaˈany tekstë mëdiˈibë tyam yajkäjpxp. Jehosafat myëbëjkë Jyobaa ets myëmëdoow. Ta tsyoˈony mët ja nax käjpn parë nyaybyäädäˈänëdë mët ja myëtsipëty. Kyaj tpëjktaky jëjpˈam ja soldäädëtëjk mëdiˈibë jyäjttëp tsyiptundët, yëˈë duˈun pyëjktak ja jäˈäyëty mëdiˈibë kyaj ti tyujn pyujxnëty, mëdiˈibë kyuyˈëëw kyuyaxtëbë Jyobaa. Ets duˈun extëmë Jyobaa ttukwandakyë Jehosafat, duˈunën tyuun jyäjtë, myëmadaktë ja myëtsipëty (2 Crón. 20:18-23). w21.11 paj. 15, 16 parr. 6, 7

Niˈamukë nbatëmë amay jotmay, per mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë oy mëët nˈijtëm ets ninäˈä ngamastutëm (2 Kor. 4:7-9). Jyobaa duˈunyëm xytyukˈixäˈänëm ja tsyojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë ets mbäät nˈijtëm seguurë. Pes niduˈuk mëdiˈibë jyaayë salmo, duˈun jyënany: “Jyobaa yëˈë yˈijxypy pënaty tsëˈk jäˈäwëdëp, pënaty yˈëwxijt jyëjpˈijxtëp parë tsyok jyawëdët” (Sal. 33:18-22). Mä netyë Jyobaa ngaˈixyˈäjtëmnëm, duˈunyëmë nety xytsyojkëm extëm ttsojktäˈäyë naxwinyëdë jäˈäy. Per ko ojts nmëduuntsondakëm, ta xytyukˈijxëm ja tsyojkën mëdiˈibë ninäˈä kyakugëxë ets tsuj yajxon xyˈijxˈijt xykyuentëˈäjtëm. Xëmë wingon yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm ets kyuytyunaampy tijaty të ttuknibëjktäägë. Jyobaa tsyojkypy parë oy tijaty nduˈunëm mä jukyˈäjtën (Sal. 46:1, 2, 7). Ets xëmë xymyoˈoyäˈänëm ja jot mëjääw parë ninäˈä ngamastutëm oy ti amay jotmay nbatëm. w21.11 paj. 7 parr. 17, 18

Seguurë ko nˈixyˈäjtëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë jëmëjtˈam pyëjkëˈkypyë akë mët ko wiˈix tyuunë ja myëguˈuk mëdiˈibë nety mëët tyuny, yˈeskuelëˈaty o axtë tuˈugë jyëëky myëguˈuk. Nˈokjamyajtsëm ja nimäjkpë José myëgaˈaxëty mëdiˈibë toˈkëdë mët ko tpëjkëˈktë akë ets yˈaxëkˈijxëdë (Gén. 37:2-8, 25-28). Perë José kyaj axëëk dyajjëmbijty. Ko tmëdäjtyë kutujkën, ojtsxyëp ja myëgaˈaxëty tjatukumëdowdë extëmë nety të tyunëdë, per kyaj duˈun ttuuny, niˈigyë tpaˈˈayooy. José kyaj tpëjkëˈkyë akë, yëˈë kyuytyuun extëm ok yajkujäˈäyë mä Levítico 19:18 (Gén. 50:19-21). Pën ntsojkëm etsë Dios xykyupëjkëm, jëjpˈam ets nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë José, ets nbokymyaˈkxëm pënaty axëëk xytyuˈunëm en lugäär nbëjkëˈkëmë akë o nyajjëmbijtëm axëëk. Nanduˈunë Jesus jyënany ko jëjpˈam nbokymyaˈkxëm pënaty xymyëdëgoˈoyëm (Mat. 6:9, 12). Apostëlë Pablo nanduˈun ojts tˈanëëmëdë ja Dios mëduumbëty: “Mëguˈugitëty, ninäˈä miitsëty axëëk xykyatuunëmbittët ko axëëk myajtundët” (Rom. 12:19). w21.12 paj. 11 parr. 13, 14

Ja ux mä nety 14 äänyë nisán mä jëmëjt 33, ta Jesus ojts nyëjkxy Getsemaní ets jamë Tyeety ojts tmëjëˈëy tmëyaˈaxy amumduˈukjot (Luk. 22:39-44). Ko nety yˈooganë, ojtsë Tyeety “tjantsy myënuˈkxtaˈaky ets [...] mëk tjantsy myëjëëy tjantsy myëyaxy” (Heb. 5:7, TNM). ¿Ti Jesus yˈamdoow ja ux mä nety yˈooganë? Yˈanmääyë Tyeety parë myoˈoyëdët ja jotmëkˈäjtën ets ttunët ti yëˈë tsyojkypy parë ninäˈä tkamastuˈudët. Jyobaa myëdoowˈijt ko duˈun ja yˈUˈuˈnk ojts myënuˈkxtaˈagyëty amumduˈukjot, pääty ttuknigejxy tuˈugë anklës parë tjotkujkmooy. Jesus nyijäˈäwëbë nety ko yëˈë nyikëjxmˈäjtypy tnitsiptunëdë Tyeetyë xyëëw. Jyobaa myëdoowˈijt ko ja yˈUˈunk ojts myëjëˈëy myëyaˈaxyëty. ¿Tiko? Yëˈko Jesus yëˈë niˈigyë myëmääy myëdäj parë Tyeety ninäˈä tkamëdëgoyët ets tnitsiptuunët ja xyëëw. Pën ëtsäjtëm nduˈunëm duˈun, mbäät nˈijtëm seguurë ko myëdoowˈitaampy ko nˈamdoˈowëm ja nyaybyudëkë (Sal. 145:18). w22.01 paj. 18 parr. 15-17

Mayë jäˈäy xyˈaxëkˈijxëm mët ko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëmë politikë. Wyinmaytyë ko tsojkëp nbotaräjtëm. Per ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko pën yëˈë nwinˈijxëm parë naxwinyëdë jäˈäy xyˈanaˈamëm, yëˈë nety nˈëxtijëmë Jyobaa (1 Sam. 8:4-7). Waˈan nanduˈun nääk wyinmaytyë ko oyxyëp ko ngojëmë jëën tëjk extëmë hospital, eskuelë o jam ti ndukpudëjkëmë nax käjpn. Kyaj tmëdowäˈändë ko ndukninëjkxëm ja Diosë yˈayuk, mët ko yëˈë tyim tsojktëp ets nyaˈoˈoyëm ja amay jotmay mëdiˈibë tyam jaˈäjtp. ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? (Mat. 7:21-23). Jamyats ko ja tuungë mas jëjpˈambë mëdiˈibë mbäät xytyuny, yëˈë ti Jesus ojts tniˈanaˈamë. Kyaj yˈoyëty mnaytyukwinˈëënëdët ja politikë winmäˈäny etsë net xyaˈoyëyäˈänët ja naxwinyëdë jäˈäy yˈamay jyotmay. Ëtsäjtëm, ntsojkëmë jäˈäy ets nmëmäˈäy nmëdäjëm ko tpäättë amay jotmay, per nnijäˈäwëm ko wiˈix mbäät mas oy nbudëjkëm, yëˈë ko ndukmëtmaytyakëmë Diosë gyobiernë mëdiˈibë yaˈoyëyaambyë amay jotmay. Ets ko nbudëjkëm parë nanduˈun tmëwingondëdë Jyobaa. w21.05 paj. 7 parr. 19, 20

Oy tyam nimayë jäˈäy jyajënäˈändë ko yëˈë myëduundëbë Dios, per kyaj tmastuˈudäˈändë ja kutujkën mëdiˈibë myëdäjttëp. Nanduˈun tyam jyaty extëm ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, kyaj jäˈäy tkupëktë ko Jyobaa të twinˈixyë yˈUˈunk parë yˈanaˈamët ets pääty yaˈˈaxëkˈixtë pënaty Dios mëduundëp (Apos. 4:25-28). ¿Ti netë Jyobaa tyuumpy ko tˈixy ko kyaj tkupëktë? Salmo 2:10-12 jyënaˈany: “Päätyë net tyam, anaˈambëtëjk ittë wijy kejy; kupëktë ja nnayjyëjpwijtsëmbitë, pënaty tuundëp fes yä naxwiiny. Mëdundë Jyobaa mëdë wintsëˈkën ets nnayjyawëdë agujk jotkujk. Wintsëˈëgëdë ja Uˈunk këdiibë Dios jyotˈambëkët ets këdiibë mˈooktët mä ja tuˈu, yëˈko jotˈambëjkp. Agujk jotkujk yajpäättë pënaty yëˈë aˈoˈkëdëp”. Jyobaa jantsy oyjyaˈay, yˈakmoobyë tiempë pënaty mëtsipˈäjtëdëp parë dyajtëgatstëdë jyot wyinmäˈäny ets tkupëktët ja gobiernë mëdiˈibë të dyajnaxkëdaˈaky, per të tiempë kyuxuˈtsënë (Is. 61:2). Pääty, tsojkëbën ndukjotëgoˈoyëmë yäˈädë tuunk mä jäˈäy nduknijäˈäwëm ja tëyˈäjtën ets tpëjktäˈäktëdë wyinmäˈäny parë tmëdundëdë Jyobaa. w21.09 paj. 15, 16 parr. 8, 9

Pablo yëˈë myaytyäˈägan ko tsojkëp njotkujkˈäjtëm mët tijaty nmëdäjt njaygyajpëm (Filip. 4:12). Mëdiˈibë niˈigyë mbäät nyajtsobatëm, yëˈë ko nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa ets kyaj yëˈëjëty tijaty nmëdäjt njaygyajpëm (Hab. 3:17, 18). Min nˈokˈijxëm wiˈixë Moisés tˈanmääy ja israelitëty ko nety të tsyënääyëdittë 40 jëmëjt mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë: “Yëˈë jäˈäwëyˈitë ko Dios mëj këjaa xykyunuˈkxëm, oy tii ndimytyuˈunëmë. Ix nuˈun wëxytyikxy jyëmëjt të nyaxy, ets yëˈë të tyimˈyajpääty xëmë mëët ëëtsäjtëmë, ko të jyëduˈunˈaty nitii të ngayajmayˈäjtëmë” (Deut. 2:7, MNM). Nuˈun tsyënääyëdijttë ja israelitëty 40 jëmëjt, Jyobaa yajkääy yaˈukëdë ko myooyëdë ja manaa. Ets ja wyit kyaj tyujktë, jaˈayëm pyëjktaktë mëdiˈibë myëtsoˈondë Egipto (Deut. 8:3, 4). Jyobaa, jotkujk nanduˈun nyayjyawëyaˈanyëty pën ndukjotkujkˈäjtëm tijaty nmëdäjt njaygyajpëm, pën nyajtsobatëm ets nguˈëˈëw ngukäjpxëm tijaty xymyoˈoyëm oy yiˈinëm waanë ets pën njaygyujkëm ko duˈunën xykyunuˈkxëm. w22.01 paj. 5 parr. 10, 11

Yetyëjk kasäädëty, miitsëty mnikëjxmˈäjttëp ets xyˈijxˈit xykyuentëˈattëdë mfamilyë, pääty xytyundë mëjääw parë xypyudëkëdë ets xymyoˈoytyë tijaty yajtëgoyˈäjttëp. Ets ko net xypyäättë amay jotmay, waˈanë net mwinmaytyë ko mbäät këˈëm xyaˈoyëdë. Per këdii këˈëm mnaytyukˈijxpatëdë, mëdiˈibë mbäät mbudëkëdë yëˈë ko anaytyuˈugë Jyobaa xymyënuˈkxtäˈäktët ets xyˈamdowdëdë nyaybyudëkë. Oy ko nanduˈunë Jyobaa xymyënuˈkxtäˈäktët amumduˈukjot mëdë mgudëjk. Ëxtäˈäytyë Jyobaa nyaybyudëkë ko xyˈëxpëktëdë Biiblyë ets ko xykyäjpxtëdë ëxpëjkpajn mëdiˈibë yajpëtsëëmbyë nyax kyäjpn, ets xykyuytyundët extëm jyënaˈany. Mbäät näägë jäˈäy kyaj tˈoyˈixtë ko Biiblyë mnaytyuknëˈëmoˈoy mnaytyuktuˈumoˈoyëdë. Mbäät mˈanëˈëmxëdë ko mëdiˈibën tsojkëp, yëˈë jukyˈäjt madakën etsë meeny sentääbë parë mfamilyë xyˈijxˈit xykyuentëˈatët. Per jamyatstë yˈijxpajtënë rey Jehosafat, mëdiˈibë tyukˈijxpajtë Jyobaa ets yajnigëxëˈk mä tijaty tyuun (2 Crón. 20:1-30). Jyobaa kyaj tmastutyë Jehosafat ets miitsëty kyaj nanduˈun mastuˈudäˈänëdë (Sal. 37:28; Eb. 13:5). w21.11 paj. 15 parr. 6; paj. 16 parr. 8

Jyobaa duˈun ojts xyajkojëm extëm jyaˈayˈaty, pääty kyaj nˈoyˈijxëm ko tijaty kyayajtuny tëyˈäjtën myëët (Gén. 1:26). Per kom pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät kyaj oy ti nduˈunëm, oy njawinmäˈäyëm ko nnijäˈäwëtyaˈayëm wiˈixën tijaty yˈixëty. Duˈun jyajtyë Jonás, kyaj oy tijaty ttuuny. Nëgooyë ojts jyotˈambëjknë ko Jyobaa tpaˈˈayooy ja jäˈäyëty mëdiˈibë Nínive (Jon. 3:10–4:1). ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko Jyobaa tpaˈˈayooy? Ja nyitsoktë 120,000 naxyë jäˈäy. Duˈun nyigëxëˈky ko Jyobaa xëmë tijaty ttuny tëyˈäjtën myëët. Kyaj tiko Jyobaa xytyimtukmëtmaytyaktäˈäyëm wiˈix tijaty ttuny. Tëëyëp, ojtsë Jyobaa dyajtëy näägë Dios mëduumbëty wiˈixë nety tˈixtë o wyinmaytyë mä tijaty tyunaampy (Gén. 18:25; Jon. 4:2, 3). Ets näˈäty, tyukmëtmaytyak tiko nety duˈun tijaty ttunäˈäny (Jon. 4:10, 11). Jyobaa kyaj dyajtëgoyˈaty parë nˈanmäˈäyëm ko oy ti tyunaampy o ti të ttuny (Is. 40:13, 14; 55:9). w22.02 paj. 3, 4 parr. 5, 6

Tsojkëp mëj nyajnäjxëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë njäˈäyˈäjtëm “extëm diˈibë waanë mutskpë” (Filip. 2:3). Ko nduˈunëmë mëjääw parë nˈijtëm yujy tudaˈaky, ta kyaj nyajnëˈëˈadujk nyajtuˈuˈadujkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm tam tii mëdiˈibë niˈigyë jyäjt nyijäˈäwëdëp, këdiinëm ëtsäjtëm ets mbäät nbëjkëmë kuentë ko yëˈëyë nˈijxëm ja oybyë jyaˈayˈäjtën. Oy ko nˈijxkujk njaygyujkëm extëm ja apostëlë Pablo ojts tˈanëëmë ja Corinto jäˈäyëty: “¿Tidën mëët mmëj mgëjxmë këdiinëm ja mmëguˈugëty? ¿Tidën mmëdäjttëp mëdiˈibë kyaj të xyˈaxäjë? Es pën të xyˈaxäjë, ¿tiko mnaybyëjtaˈagyëty mëj këjxm, extëm këˈëm të xygyanaraty?” (1 Kor. 4:7). Pääty, oy ko nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj ndimmëjpëtsëmäˈänëm ets njäämˈijx nääxˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjktakëm, pën tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm kanääk kujkë jäˈäy dyaˈëxpëjktsondaˈaky o jantsy oy dyiskursaraty, oy ko xëmë tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë Jyobaa mët ko yëˈë pudëjkëp. w21.06 paj. 21, 22 parr. 9, 10

Mayë nmëguˈukˈäjtëm niˈigyë tsyiptakxënë tpäättëdë jäˈäy jyënoty tyëgoty parë ttukmëtmaytyäˈäktëdë Diosë yˈayuk. ¿Tiko? Yëˈko ta näägë jäˈäy mëdiˈibë tsënääytyëp mä jëën tëjk mëdiˈibë mëk kuentëˈaty ijtp ets tsip jap yajnidëkëdët, tsojkëp yaˈˈamdowëdë permisë ja mëdiˈibë kyuentëˈäjtypyë tëjkˈääw. Ta net nanduˈunë lugäär mä nmëguˈukˈäjtëm kyaj nëgoo jäˈäy tpäättë mëdiˈibë myëdoowˈitandëbë Diosë yˈayuk o ta lugäär mëdiˈibë jantsy jagam wëˈëmp ets niwaanë jamë jäˈäy tsyëënëdë. Waˈan jantsy jeky tniyeˈeytyë tuˈugë jäˈäy parë tmëtmaytyäˈägäˈändë, ets ko net jam jyäˈttë, kyaj pën tpäättë. Nˈokˈijxëm ti oorë mbäädë jäˈäy ninëjkxëm. Mbäät mayë jäˈäy nmëtmaytyakëm ko nˈijxëm ti oorë yajpäättë jyënoty tyëgoty. Pes seguurë ko jëmbitandëp mä jyëën tyëjk. Ta mayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nëjkxtëp ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, jënakyxyëëw o ko jyäjmoonë, pes duˈun oorë mayë jäˈäy tpäättë. Ko jäˈäy jyäjnëdë jyënoty tyëgoty, ta pyoˈkxnëdë ets mbäädë net mëët tsuj yajxon ngäjpx nmaytyakëm. w21.05 paj. 15 parr. 5, 7

¿Nanduˈunëdaa tyam tyuny jyatyëty? Duˈun. Mayë jäˈäy xytyukjotˈambëjkëm mët ko kyaj nduˈunëmë xëëw mëdiˈibë kyaj yajpääty mä Biiblyë. Extëm nˈokpëjktakëm, kyaj nmëjtuˈunëmë kumpleˈanyë ets ni Nabidad. Ta netë wiinkpë mëdiˈibë xytyukjotˈambëjkëm mët ko kyaj nduktëjk ndukwäˈkëm ko dyajmëjpëtsëmdë ja pyaˈis ets mët ko kyaj nduˈunëm ja kostumbrë mëdiˈibë tyuundëbë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky. Waˈanë net wyinmaytyë ko tukëˈëyë mëdiˈibë tyuundëp kyupëjkypyë Dios. Per pën duˈunyëm tpanëjkxˈadëˈëtstë tijatyë jäˈäy tyuundëp ets kyaj tmëmëdowdë tijatyë Biiblyë nyiˈanaˈamëp, Jyobaa kyaj kyupëkäˈänëdë (Mar. 7:8, 9). ¿Ti mbudëkëyanëp parë kyaj mˈëxtëkëwäˈägët? Ko mëk xytsyokëdë Jyobaa yˈanaˈamën ets ko xykyuytyunët (Sal. 119:97, 113, 163-165). Pën mas niˈigyë xytsyokyë Jyobaa, ta kyaj xytyunët ja kostumbrë mëdiˈibë kyaj ttukjotkëdaˈaky. Nitii ets nipën mbäät duˈun xykyatsoky extëmë Jyobaa. w21.05 paj. 6 parr. 15, 16

¿Ti mbudëkëyanëp parë xykyuytyunët ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë apostëlë Pablo yäjk? Yajkëktëkë mëbëjkën ko xëmë mˈëxpëkët, janääm jatsojk mnuˈkxtäˈägët ets xypyëjktäˈägët jëjpˈam ja tuunk mëdiˈibë Jyobaa të xytyuknipëjkëm (2 Tim. 4:4). Pën mmëdäjtypyë mëbëjkën, ta kyaj nëjkx xymyëmay xymyëdäjy ko axëëgë Jyobaa tyestiigëty yajnimaytyäˈägët (Is. 28:16). Ko xytsyokëdë Jyobaa, yˈAyuk ets ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë mbudëkëyanëp parë kyaj mwinˈëën mwinxäjëdët pënaty të ttukpëtsëëmduˈuttë Diosë kyäjpn. Mä primer siiglë kyaj mayë jäˈäy tkupëjktë Jesus, per tamˈäjt nimay mëdiˈibë kyupëjktë. Extëm nˈokpëjktakëm, tamˈäjt niduˈuk mëdiˈibë nety tuump mä Sanedrín ets nanduˈun “nimay ja teetytyëjkëty” (Apos. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Tyam, miyonkˈamë jäˈäy nanduˈun të tpëjktäˈäktë wyinmäˈäny parë tpanëjkxäˈändë Jesus. ¿Tiko? Mët ko nyijäˈäwëdëp ja tëyˈäjtën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë ets yajtsobattëp. Diosë yˈAyuk jyënaˈany: “Mëjwiin kajaa jyotkujkˈaty pënaty tsyojktëbë mley, ets nitii kyayajtuˈuˈadukëdë” (Sal. 119:165). w21.05 paj. 13 parr. 20, 21

Apostëlë Pablo yˈëxkäjp ko yëˈë Jyobaa mëjääwmooyë parë ojts ttuunë ja tyuunk, kyaj yëˈëjëty mëdë kyëˈëm jot kyëˈëm mëjääw. Jyobaa pyudëjkë Pablo mët yëˈëgyëjxm ja yˈespiritë santë, parë ttuuny ja tuunk mëdiˈibë nety të yajtuknipëky, oy yajpajëdijty, yajtsuumy yajmäjtsy ets oy tpatyë amay jotmay. Parë Timoteo ttuuny ja tuunk mëdiˈibë nety të yajtuknipëky, yëˈë tyukˈijxpajt ja Diosë myëjääw. Extëm nˈokpëjktakëm, jagambäät jyëdijttë mëdë apostëlë Pablo. Yajkajx nanduˈun parë nëjkx tkuˈixë ja myëguˈuktëjk ets tmëjääwmoˈoytyët (1 Kor. 4:17). Waˈanë Timoteo nyayjyäˈäwë ko kyaj nety mbäät ttuny ja tuunk. Ets päätyëdaa Pablo yˈanmääyë: “Exkëm pën mdukxiˈigëdë mët ko mwimbuˈutsëtynyëm” (1 Tim. 4:12). Perë Timoteo, jyäˈäwë tuˈugë apyny mä nyiniˈkx kyëbäjk, pesë Biiblyë jyënaˈany ko janääm jatsojkë nety pyäˈämbety (1 Tim. 5:23). Timoteo nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa pudëkëyanëp mët yëˈëgyëjxm ja yˈespiritë santë, mëdiˈibë moˈoyanëbë jot mëjääw parë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët ets parë tpudëkët ja myëguˈuktëjk (2 Tim. 1:7). w21.05 paj. 21, 22 parr. 6, 7

Extëm tkujäˈäyë Santiago, mbäät pyudëkëdë pënaty yˈëwij kyäjpxwijtëbë myëguˈuktëjk. Duˈun ojts tkujayë: “Tsojkëp niˈamukë pojënë tmëdoowˈitët, per oytyaˈagyëˈaampy kyäjpxët ets oytyaˈagyëˈaampy yˈawäˈändäˈägët” (Sant. 1:19, TNM). Kyaj mbäät ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy wyinmääygyojy ko nyijäˈäwëtyaapy wiˈix ja myëguˈuk yaˈixy yajpääty. Proverbios 18:13 jyënaˈany: “Ko pën tˈatsoowëmbity tuˈugë jotmay mä tkamëdoynyëm, tsuuˈat lokëˈat yëˈë ets tsoytyuˈun”. Pääty, oy ko jawyiin dyajtëwdët ja nmëguˈukˈäjtëm ets tmëdoowˈittët mä kyajnëm kyäjpxtë. Ja mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy oy ko dyajtëwët ja myëguˈuk extëm “¿wiˈix myaˈixy myajpääty?”, “¿wiˈix mnayjyawëty?”, “¿wiˈix mbäät nbudëkë?”, ets ok, ta net ttukwingugäjpxët ja tekstë. Ko ja mëjjäˈäytyëjk nyaytyukjotmaytyunëdë ja myëguˈuktëjk, mbäät niˈigyë tpudëkëdë ets tmëjääwmoˈoytyë. Kyaj jeˈeyë ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtëgoyˈattë parë yajtukwingugäjpxëdët tuˈuk majtskë tekstë ets yaˈˈanëëmëdët wiˈix tijaty ttundët parë pyudëkëdët ja ëwij käjpxwijën. Ja nmëguˈukˈäjtëm, tsojkëp tjawëdët ko nmëmäˈäy nmëdäjëm, ko nbudëkëyäˈänëm ets ko njaygyujkëm wiˈix yaˈix yajpäättë. w22.02 paj. 17 parr. 14, 15