DIˈIB MIIMP MÄ NYIˈAK: ¿TIKO JESUS YˈAYOOY ETS YˈOˈKY?
¿Jantsy tuun jäjtë duˈun?
Mä jëmëjt 33, ja mä Jesus diˈib Nazaret yaˈoˈkë jäˈäy. Yajniwäämbajt ko tnibëdëˈky ja yajkutujkpë, yajwojp yajkäˈts ets yajkëxwojpy kepykyëjxy mä yˈoˈky mëdë jäj jëmuˈumën. Perë Dios yajjukypyëjkë ets kyum 40 xyëë, ta pyatëjkë tsäjpotm.
Jap duˈun yajnimaytyaˈaky mä taxkpë Evangelio diˈib miimp mä Nuevo Testamento, o Escrituras Griegas Cristianas. Per ¿jantsy tuun jäjtë duˈun? Jëjpˈam ets nnijäˈäwëm, pes pën yëˈë tuˈugë jekymyaytyaˈaky, kyaj tsyobääty nmëbëjkëmë Jesukristë ets nan kyaj mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë mä ja lugäärë tsujpë (1 Korintʉ 15:14). Per pën jantsy tuun jantsy jäjtë, mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën. Pääty, ¿jantsy tëyˈäjtën diˈib miimp mä Evangelio o nëgoobë yajmaytyaˈaky?
WIˈIX YAJNIMAYTYAˈAKY
Diˈib miimp mä taxkpë Evangelio kaˈpxy yajkujäˈäyëtyaay ets ak tëyˈäjtën, kyaj dyuˈunëty extëmë jekymyaytyaˈaky. Extëm nˈokpëjtakëm, nyigajpxypy tijaty txëˈaty ja it lugäär diˈib tyam mbäät yaˈixyˈaty etsë jäˈäyxyëë diˈib myaytyaktëbë historiador diˈib yajtëyˈäjtëndëjkëp ko jukyˈäjttë (Lukʉs 3:1, 2, 23).
Pënaty kyujäˈäyëdë tijaty tuun jäjtë mä primer siiglë ets mä segundë, nan myaytyaktë Jesus.a Extëmë Jesus yaˈoˈkë jäˈäy, duˈun meerë yajmaytyaˈaky extëm jyënaˈanyë Evangelio ets tuˈugyëp mëët extëm ijty ja jäˈäy diˈib Roma yajjäˈäyˈooktë. Nan yajkujäˈäyëtyaay wiˈix tyuun jyäjtë, kyaj ti ojts yajkuyuˈutsy, axtë nyimaytyakypy mäjaty tyëgooytyë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty (Matewʉ 26:56; Lukʉs 22:24-26; Fwank 18:10, 11). Tukëˈëyë tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pënaty jyaaytyë Evangelio, tëyˈäjtën tkujäˈäyëdë ets kaˈpxy tnimaytyaktë Jesus.
¿JUKYPYËJKË JESUS?
Mayë jäˈäy myëbëjktëp ko Jesus jantsy jukyˈäjt, per ta diˈib kyaj yˈittë seguurë pën jukypyëjk. Axtë ja yˈapostëlëtëjk kyaj tmëbëkandë ko tnijäˈäwëdë të jyukypyeky (Lukʉs 24:11). Jaanëm tmëbëjktë ja Jesusë yˈapostëlëty ets ja yˈëxpëjkpëty ko kanäkˈok mëët nyaybyatëdë ets tˈijxtë. Tëgok, axtë 500 naxyë jäˈäy yˈijxë (1 Korintʉ 15:6).
Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty amëk jotmëk ojts tnimaytyäˈäktë ko të Jesus jyukypyeky, axtë tyukmëtmaytyaktë pënatyë Jesus yaˈoˈkë, kyaj tsyëˈkëdë oyë jäˈäy myatsëdët o yaˈoogëdët (Apostʉlʉty 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32). ¿Waˈanxyëbë jyukyˈäjtën tpëjtaktë oˈkën jëjpˈam koxyëp kyaˈijttë seguurë ko të Jesus jyukypyeky? Kyajxyëp. Nuˈunë tiempë kujk nyaxy mayë jäˈäy tpanëjkxtë Jesus mët ko tmëbëktë ko jantsy jukypyëjk.
Extëm yajmaytyaˈagyë Jesus yˈoˈky ets jyukypyejky mä Evangelios, yëˈë xytyukˈijxëm ko tëyˈäjtën, pes kaˈpxy yajkujäˈäyëtyaay. Ko xykyäjpxëdë Evangelios, ta xymyëbëkäˈäny ko tijaty yajmaytyakp jantsy tuun jantsy jäjtë. Per diˈib niˈigyë mbudëkëyanëp parë xymyëbëkët, yëˈë ko xyjaygyukët tiko duˈun tyuun jyäjtë. Mä jatuˈukpë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny.
a Tácito diˈib maxuˈunkˈäjt naa jaa mä jëmëjt 55, tkujäˈäyë: “Tyäˈädë xëëw [cristiano] tsyoony mä Kristë, diˈibë jäˈäy yaˈoˈkë mä nety yˈaneˈemyë Tiberio ets yëˈë këyäjkë prokuradoor Poncio Pilato”. Nan maytyakëdë historiador extëmë Suetonio diˈib Roma, Josefo diˈib judiyë mä primer siiglë, etsë Plinio el Joven, diˈib tuun gobernadoor Bitinia, mä tsyondaˈagyë siiglë segundë.