WIˈIX TË JYUKYˈATY
“Ninäˈäjëts ngayajpaty naytyuˈuk”
TA KANÄK pëky mëdiˈibë mbäät xyajnayjyäˈäwëm naytyuˈuk. Ixtëm ko yˈook tyëgoy ja jäˈäy mëdiˈibë mëk ntsojkëm, ko nëjkxëm tsënaabyë mä tuˈugë lugäär mëdiˈibë kyaj nˈixyˈäjtëm ets ko nyajpatëm naytyuˈuk. Ëjts, tëjëts duˈunë yäˈädë jotmay nbatäˈäy, per kojëts tyam nwinmay mäjëts duˈun nayjyäˈäwë, nbëjkypyëtsë netë kuentë ko ninäˈäjëts naytyuˈuk ngayajpaty. ¿Tikots duˈun njënäˈäny? Wenë, minëts nˈoknimaytyaˈaky.
JA NDÄÄK NDEETYËTYËTS XYMYOOYTYËTSË IJXPAJTËN
Ja ndääk ndeetyëts jantsy katolikë nety, ets kom tsajts jëˈtpëts ja ndeety, yëˈë ijty yaˈoˈoyëbë Jesúsë yˈawinax. Per ko tˈijxtë mä Biiblyë ja Diosë xyëëw, Jyobaa, ta tyëjkëdë ëxpëjkpë ets agujk jotkujk ojts Diosmëduunëdë. Ja ndeetyëts kyaj tnekytsyejtsy ja Jesúsë yˈawinax, yëˈë yaˈoytyëjkë tuˈugë mëdiˈibë abatkëˈëy määtsë nety ntsëënëdë parë tyunët ixtëm tuˈugë salonk, yëˈë ja tim jawyiimbë salonk mëdiˈibë japˈäjtp San Juan del Monte, Manila Filipinas.
Mëdëtsë ndääk ndeety etsëtsë wiinkpë njëëky nmëguˈugëty.
Nmaxuˈunkˈäjtyëts mä jëmëjt 1952, ets ja ndääk ndeetyëtyëts xytyukniˈˈijxëts pënën Jyobaa, duˈun ixtëmë nety të ttukniˈˈixëdë ja nimäjtaxkpëtsë nˈäjtsy ets ja nidëgëëkpëtsë ntsëˈë. Mientrësëts nˈyeˈky nbejty, ja ndeetyëts xyˈanëmääyëts etsëts ngäjpxët tuk kapitulo Biiblyë tuˈuk tuˈugë xëëw ets xyaˈëxpëjkëts nanduˈun. Näˈäty, yajjäjtaktë ja sirkuitëty ets ja betelitëty ets ko tjantsy nyimaytyäˈäktë wiˈix Diosmëdundë, xymyëjääwmooytyëts ets agujk jotkujkëts xyjyantsy yajnayjyäˈäwëdë. Yëˈëjëts mëdiˈibë xypyudëjkëdë parëts jëjpˈam nbëjktaktë Jyobaa tyuunk.
Ja ndääk ndeetyëts xymyooytyëts ja oybyë ijxpajtën, pes myëdäjttë mëkë mëbëjkën. Mä jëmëjt 1971, tuundëjkëdëts mëdëtsë ndeety prekursoor, ja ndäägëts të ënety yaˈoogyëty tuˈugë mëk päˈäm. Per mä jëmëjt 1973, tajëts ja ndeety yˈoˈky kojëtsë netyë njëmëjt 20. Jantsy mon tukëts nyayjyäˈäwë, pes kyajtsë nety pën ja ndääk ndeetynyë. Per ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën mëdiˈibë Biiblyë yˈawäˈänëp, yëˈëjëts xypyudëjkë parëts kyaj nëgoo mon tuk nnayjyäˈäwë ets parëts niˈigyë nmëwingoonyë Jyobaa (Eb. 6:19). Ko waanë yˈijty määtsë nety ja ndeety të yˈooky, tajëts nyajkejxy prekursoor espesial mä tuˈugë käjpn mëdiˈibë yajpatp mejy itkujky jap Coron, Palawan.
NAYTYUˈUGËTS NYAJPATY ETS OJTSËTS XYTSIPTAKXË
Kojëts njäjty Coron, jatsë netyë njëmëjt 21. Ets kom siudääjotyëtsë nety të nˈyeeky ojtsëts xytsyiptakxë jap nˈyujët, pes kyaj nety nëgoo pën tmëdatyë jëën, nëë, karrë ets ni motë. Kom niwaanë nety japë nmëguˈukˈäjtëm, kyajtsë nety pënë njamyëët mëdiˈibëts mëët ndunët prekursoor, pääty nnaytyuˈugëts ijty nëjkxy jënˈayeˈepy tëjkˈayeˈebyë. Mëkëts njantsy pyaˈˈayooyë nfamilyë etsëts ja nmëtnaymyaayëbëty määtsë nety nˈitynyëm myëduˈuk poˈo. Ux uxëts ijty nbäˈtˈixy ja mëtsäˈä etsëts njëˈëy nˈyaˈaxy. Jatsoonanëts jap etsëts njajëmbitany määtsë ndëjk.
Kojëts nayjyäˈäwë naytyuˈuk, tajëtsë Jyobaa ndukmëtmaytyaktääy wiˈixëtsë nety nnayjyawëty. Njamyajtsëtsë tekstë mëdiˈibëtsë nety të ngajpxy mä Biiblyë ets mä ëxpëjkpajn, ixtëmë Salmo 19:14. Njantsy pyawinmääyëtsë yäˈädë tekstë ets nbëjkëtsë kuentë ko Jyobaa duˈunëtsë nety xykyuwäˈänäˈäny ixtëm tuˈugë mëjtsäägopk ets ko yëˈëjëts xyaˈˈawäˈätspëtsëmäämp pën nbawinmaabyëts tijaty të dyajkojy ets wiˈix yëˈë jyaˈayˈaty. Tuˈugë artikulo mëdiˈibëts xypyudëjkë mëjwiin kajaa, yëˈë mëdiˈibë miimp mä La Atalaya “Usted nunca está solo”,a janääm jatsojkëts ojts ngajpxy. Kojëts nyajpaty naytyuˈuk, njäˈäwëts ko Jyobaa yajpaty mët ëjts, ets jaa mäjëts nnuˈkxtaky etsëts nbawinmääy tijatyëts nˈëxpëjkypy.
Näämnëmtsë nety njäˈty Coron, kojëts nyajtuunkmooy mëjjäˈäy, ets kom ëjtsë nety naytyuˈuk jap tuump, ëjts nyajnäjxtääy mä Yajniˈëxpëkë Diosë Tyuunk, mä Yajniˈëxpëkë wiˈix ngäjpxwäˈkxëm, ja Estuudyë de Liibrë ets mä yaˈëxpëkyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Sëmään sëmäänëts nanduˈun nyajnäjxyë diskursë. Kom kyajtsë nety ja tiempë nekymyëdaty, yëˈëts xypyudëjkë parëts kyaj nekynyayjyäˈäwë naytyuˈuk.
Jap Coron, nëgooyë ijtyë jäˈäy tˈoymyëdoownëdë Diosë yˈayuk. Ko tiempë nyajxy, ta nyëbajttë jäˈäy mëdiˈibëtsë nety nyaˈëxpëjkypy. Per tsiptakpë nety nanduˈun jap ndunëdëts. Ixtëm nˈokpëjktakëm, näˈäty tuˈuyeˈeyëts tukujkyxyëëw ets kyajts nnijäˈäwë mäjëts ja xëëw tsuˈum nyajnaxët kojëts ngugootsët. Nan nmëdäjttëbëtsë nety kanäägë territooryë mëdiˈibë yajpatp mejyˈitkujky. Ets parëts jap njäˈtët lantsyotyëts ijty nëjkxy, ets ko kyaˈoyëty ja tiempë, ta ja mejy jyantsy pyëdëˈëky ets mëdiˈibë ayoˈon, yëˈë ko kyajts njaty nëëwoonët o nyäˈäwët. Perë Jyobaa xëmëts xypyudëjkë etsëts xykyuentëˈäjty. Ok, nbëjkëtsë kuentë ko yëˈëtsë netyë Jyobaa xytyukniˈˈijxëp parëts nmadäˈägët määtsë nety nyajkaxäˈäny.
PAPÚA NUEVA GUINEA
Mä jëmëjt 1978, tajëts nyajkejxy Papúa Nueva Guinea, mëdiˈibë wëˈëmp Australia. Papúa Nueva Guinea nanaduˈun myëjjëty ixtëmë España, jeˈeyë ko tunoty kopkkotyë yˈit lyugäär. Jaa japë jäˈäy tsyëënëdë naa tëgëk miyongën ets jaa ayuk yajkajpxy naxy 800. Per mëdiˈibë tyukˈoy, yëˈë ko nimayë jäˈäy kyäjpxtëbë tok pisin.
Tim jawyiin, japëts nyajkejxy mä tuˈugë kongregasionk mä yajkajpxyë inglés, jap Port Moresby. Per kyajts nëgoo jap njejky, tajëts nyajkejxy mä yajkajpxyë tok pisin, ets jap tajëts nˈëxpëjktsondakyë yäˈädë ayuk. Xypyudëjkëts kojëts njäjtyë tok pisin parëtsë jäˈäy ndukmëtmaytyäˈägëdë Diosë yˈayuk, ets duˈunëts nanduˈun mas pojënë njäjty. Ko waanë yˈijty, nyajnäjxnëbëtsë netyë ndiskursë mä yäˈädë ayuk. Mä kyaˈˈabetynyëm tuk jëmëjt mäjëtsë nety të njäˈty Papúa Nueva Guinea, tajëts nyaˈˈanmääy etsëts ndunët sirkuitë. Yajtuknipëjkëts parëts nëjkx nguˈixë kongregasionk mëdiˈibë kyäjpxtëbë tok pisin mä kanäägë siudad.
Kom winjagamaty ja kongregasionk wyeˈemy, tajëts ndukniwijtsë parë tyunëdët kanäägë asamblee majtsk xëëwbë, ets xëmëts ijty njëdity. Näˈäty naytyuˈugëts nayjyäˈäwë, pes kyajtsë nety nˈixyˈatyë it lugäär, kyajts njaty ja ayuk ets kyajts nnijawë wiˈixë nety ja jäˈäyë kostumbrë tmëdattë. Ets kom tunoty kopkoty wyeˈemy ja it lugäär, kyajtsë nety mbäät njëdity tekyyeˈepy, pääty sëmään sëmäänëts ijty nduktëkë tuˈugë abionk mëdiˈibë të tyujknë. Ets näˈäty, ëjtsë nety jeˈeyë naytyuˈuk mëdiˈibë pajtp abiongoty. Duˈunëts njantsy tsyëˈkë ixtëm kojëts ijty nduˈuyeˈey lantsyoty.
Kom niwaanë ijtyë jäˈäy mëdiˈibë myëdäjttëbë telefënë, pääty jeˈeyëts ja nmëguˈukˈäjtëm nijayëdë, per xëmëts jawyiin njäˈty ets ok ja neky. Kojëts njäˈty mä tuˈugë käjpn, yëˈëts nyajtëëwdëbë jäˈäy mä tsyëënëdë nmëguˈukˈäjtëm ets yëˈëjëts mëdiˈibë xytyukniwoowdëp. Kojëts ijty nnaybyäädëdë mët ja nmëguˈukˈäjtëm tsuj yajxonëts xyˈagëˈë xyˈaxäjëdë ets jantsy jotkujkëts nanduˈun nyayjyawëty oyë nety nuˈun të yˈoktsiptaˈaky. Nˈijxëts kanäk pëky wiˈixëtsë Jyobaa xypyudëjkë, ets yëˈëts mëdiˈibë niˈigyë xytyukmëwingoon.
Kojëts tim jawyiin nˈojtsy mä tuˈugë reunyonk jam Bougainville, tajëts xynyimiindë tuˈugë kasäädë jäˈäy xyjyantsy myëtxiˈiktëts etsëts xyˈanëmääytyë: “¿Xyjyamyajtstëbëts?”. ¡Wiˈix kojëtsë nety ngajamyatstët! Pes ëjtsë nety të ndukmëtmaytyaˈagyë Diosë yˈayuk kojëts njäjty Port Moresby, nyaˈëxpëjktsondaktëts ets kojëts jap ojts ntsoˈonë, tajëts tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ojts nduknipëky. Ets kojëts mëët naybyatë ¡të nety nyëbajnëdë! Yäˈädë yëˈë tuk pëky mëdiˈibëts agujk jotkujk xyjyantsy yajnayjyäˈäwë nuˈunëts nduuny tëgëk jëmëjt Papúa Nueva Guinea.
NIWAANËTS JA NFAMILYË ETS JANTSY TUUMBË JÄˈÄYËTY
Mëdë Adel.
Jats ojts ntsoˈonë Coron mä jëmëjt 1978, per tëëtsë nety nˈixyˈatyë Adel, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë ajëëky amëguˈuk, tuumbë jäˈäy ets kyaj nyaybyaˈˈayoyëty. Yëˈë naytyuˈugë nety dyajˈyeeky nimajtskë yˈënäˈk Samuel mëdë Shirley ets tkuentëˈaty ja tyääk, per nanduˈunë nety tyuny prekursoora regulaar. Mayë poˈo mä jëmëjt 1981, tajëts njëmbijty Filipinas etsëts nbëjky mëdë Adel. tajëts nduundëjkëdë prekursoor regulaar etsëts nguentëˈäjttë ja nfamilyë.
Kojëts nduundë Palawan mëdë Adel, Samuel etsë Shirley.
Mä jëmëjt 1983, tajëts jatëgok nyaˈˈanëmääy etsë ndunët prekursoor espesial oyëtsë nety jyamëtyë nfamilyë. Japëts nyajkejxy Linapacan, Palawan, tuˈugë lugäär mëdiˈibë yajpatp mejyˈitkujky. Japëts ojts nëjkxtë niˈamukë, oyë nety nyidëkëtyë yäˈädë lugäär ets kyaj pënë Testiigë. Naa tuk jëmëjtnëmëtsë nety jap nˈittë ko ja tyäägë Adel yˈoˈky. Nimoon nidujktëts, per mëdiˈibëts xypyudëjkëdë, yëˈë kojëts ojts nëjkxtë jënˈayeˈepy tëjkˈayeˈebyë. Nimayëtsë jäˈäy njantsy yaˈëxpëjktë mëdiˈibë wimbajttë, tajëts nˈijxtë ko tsojkëbë nety tuˈugë tëjk mäjëts nduˈukmuktët, tajëts tuˈuk ojts ngojtë naa mutsk. Ko nyajxy tëgëk jëmëjt määtsë nety të njäˈttë, ¡agujk jotkujkëts njantsy nyayjyäˈäwëdë ko jäˈäy yˈojtstë 110 mä yajjamyetsyë Jesúsë yˈoˈkën xëëw! Niganäägë yäˈädë jäˈäy nyëbajttë kojëts jap ojts ntsoˈonëdë.
Mä jëmëjt 1986, tajëts nyajkejxy Culion, tuˈugë lugäär mëdiˈibë yajpatp mejyˈitkujky ets mä tsyëënëdë nimayë jäˈäy mëdiˈibë myëdäjttëbë leprë. Ok, ta nanduˈunë Adel yaˈˈanëmääy ets tyunët prekursoora espesial. Ntsëˈkëdëtsë yäˈädë jäˈäyëty kojëts ndukmëtmaytyaktë Diosë yˈayuk, pes të netyë wyiin jyëjp myäˈtäˈäytyë. Per ja nmëguˈukˈäjtëm, tajëts xyˈanëmääytyë ko të nety tsyoybyattë ets ko kyajts mbäädë yäˈädë päˈäm xynyinaxtë. Näägë yäˈädë päˈämjäˈäy ojts nyëjkxtë reunyonk mëdiˈibë nety tuunëp mä tuˈugë nmëguˈukˈäjtëmë tyëjk. Ok, tajëts ojts nˈijxwëˈëmnëdë ets agujk jotkujkëts nnayjyäˈäwëdë kojëts ndukmëtmaytyaktë ja jotkujkˈäjtënë mëdiˈibë Biiblyë yˈawäˈänëp. Yëˈëjëty duˈunë nety nyayjyawëdë ko kyaj pën tsyokëdë ets ko Dios nan kyaj tsyokëdë, pääty jotkujk jyantsy nyayjyäˈäwëdë kojëts ndukmëtmaytyaktë ko jäˈtäämbë tiempë mä oy mëk yajpäädäˈändë (Luk. 5:12, 13).
Parëts ja nˈuˈunk nˈënäˈk yujtët jap Culion, ojts nwowdë majtskë toˈoxyˈënäˈk mëdiˈibë tsoˈondë Coron parëts ja nˈënäˈk mëët nyayjyamyëdatëdët. Samuel mëdë Shirley etsë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëmëty jyantsy tyukxondaktë ko ttukniˈˈijxëdë jäˈäy ja tëyˈäjtën. Ëjts mëdë Adel yëˈëts nyaˈëxpëjktë ja uˈunktääk uˈunkteety etsë yäˈädë ënäˈkëty, yëˈë yaˈëxpëjktë ja ënäˈkuˈungëty. Jäjtë tiempë mäjëts nyaˈëxpëjktë axtë nimäjktuˈugë familyë. Ko waanë tiempë nyajxy, jantsy nimayë netyë jäˈäy yˈëxpëjkpë axtë nyajnaxkëdaktëts tuˈugë kongregasionk.
Ëjtsë nety jeˈeyë tuump mëjjäˈäy mä yäˈädë it lugäär, päätyëtsë Betel xyˈanëmääy etsëts ëjts nyajnaxëdë reunyonk sëmään sëmään jap Culion, mä nety jyapˈaty niduktujkë publikadoor. Ets ko nanduˈunëtsë reunyonk nyajnaxët mä jatuˈugë käjpn mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Marily, mä nety jyapˈaty nidaxtujkë publikadoor. Jats ijty nduˈuyeˈeytyë tëgëk oorë mä mejy parëts njäˈttë mä yäˈädë käjpn. Ko ja reunyonk kyexy, tajëts ijty ntsoondë niˈamukë etsëts nëjkxtë Halsey, kanäk oorëts nˈyeˈeytyë tunoty kopkoty parëts japë jäˈäy nëjkx nyaˈëxpëktë.
Ko tiempë nyajxy, mayë jäˈäy tyëjkëdë ëxpëjkpë jap Marily ets Halsey, pääty ojts yajkojy këjktuˈugë syalonk. Nanduˈun jyajty Linapacan, ja nmëguˈukˈäjtëm ets ja jäˈäy mëdiˈibë yˈoymyëdoowdë Diosë yˈayuk, yëˈë yäjktääytyë tijatyë nety tunäämp parë mbäät ja salonk yajkojy ets mëk nanduˈun tyuundë. Ja tëjk mëdiˈibë yajkoj Marily, ja nety japë jäˈäy tyëkëdë 200 ets mbäädë nety myëjë parë yajtunëdë asamblee.
NNAYJYÄˈÄWËTS NAYTYUˈUK, MON TUK PER TAJËTS JATËGOK NAYJYÄˈÄWË JOTKUJK
Mä jëmëjt 1993, tajëts ndëjkë tuumbë sirkuitë jap Filipinas, tëëtsë nety ja nˈuˈunk nˈënäˈk yaˈktääynyëdë. Ets mä jëmëjt 2000, tajëts nyajwooy mä tˈëxpëktë Biiblyë Yeˈeytyëjk mëdiˈibë Naytyuˈukˈäjttëp parëts jap nyajtukniˈˈixëyaˈany wiˈixëts nyaˈëxpëkët mä yäˈädë eskuelë. Nwinmääyëts ko tsipëts duˈun ndunët, perë Adel xëmëts xypyudëjkë etsëts xyˈanëmääy ko Jyobaa xymyoˈoyäämbëtsë jot mëjääw parëts mbäät duˈun nduny (Filip. 4:13, TNM). Adel nyijäˈäwëbë nety ti myaytyakypy, pes yëˈë duˈunyëmë nety tyuunˈadëˈëtsy oy tmëdatyë yuu päˈäm.
Mä jëmëjt 2006, tajëts nnijäˈäwëdë ko Adel, yëˈë nety myëdäjtypyë párkinson. Duˈunyëts ojts nwëˈëmëdë. Tajëtsë Adel nˈanëmääyë ko mbäädëtsë nety nmäjtstuˈuty ja tuunk mäjëts nyaˈëxpëky parëts nˈijxˈit nguentëˈatët. Per yëˈë tajëts xyˈanëmääy: “Tunë mayˈäjtënë ëxtäˈäy tuˈugë doktoor mëdiˈibëts mbäät xypyudëkë. Nnijäˈäwëbëts ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë nduunˈadëtsëm mëdiˈibë të xytyuknipëjkëm”. Nuˈun nyajxy tëdujk jëmëjt, Adel duˈunyëmë Jyobaa tmëduunˈadëtsy ets tmëmadaky ja yuu pyäˈäm. Ko nety kyaj mää mbäät yˈoknëjkxnë, ta jeˈeyë jäˈäy tˈakmëtmaytyaky mä syiyë de rueedë. Ets mä ja reunyonk ko nety mbäät kyajpxy, ta kyomentaraty tukˈääw majtskˈääw. Xëmë nmëguˈukˈäjtëm tyuknigajxëdë mensaje ko dyajky ja oybyë ijxpajtën axtë ko yˈoˈky 2013. Jaatsë nety mëët të ngasäädëˈaty naxy 30 jëmëjt, Adel yëˈë nety tuˈugë toˈoxytyëjk mëdiˈibë jantsy oyjyaˈay ets jantsy tsojkp, per ko yˈoˈky, tajëts jatëgok nnayjyäˈäwë mon tuk ets naytyuˈuk.
Duˈunyëmëts nduunˈadëtsy ja tuunk ixtëmë Adel ttsojkënyëˈajty. Kojëtsë Diosë tyuunk jëjpˈam nbëjktaˈaky, yëˈëts xypyudëjkëp parëts kyaj nnayjyawëdët naytyuˈuk. Ojtsëts nyajtuknipëky parëts nguˈixëdë tuˈukmujkën mäjaty kyubokyë Diosë tyuunk mä yajkajpxyë ayuk tagalo, desde 2014 axtë 2017. Ojtsëts nanduˈun nguˈixë kongregasionk jap Taiwán, Estados Unidos ets Canadá mä yajkajpxyë yäˈädë ayuk. Ets mä jëmëjt 2019, tajëts nyaˈëxpëjky mä Eskuelë parë pënaty Kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën mä ayuk inglés jap India ets Tailandia. Agujk jotkujkëts njantsy nyayjyäˈäwë kojëts duˈun nduuny. Kojëts niˈigyë Jyobaa nmëduny, mas jotkujkëts njantsy nnayjyawëty.
XËMËTSË NMËGUˈUKˈÄJTËM TË XYPYUDËKËDË MÄJATYËTS TË NDUNY
Tuˈuk tuˈugë lugäär mäjatyëts të nduny, xëmëts njantsy myëyujtë nmëguˈukˈäjtëm ets mëkëts njäˈäwënë kojëts ntsoˈonë. Per jats mä mas niˈigyë ndukˈijxpetyë Jyobaa ets yëˈë xëmëts të xypyudëkë. Nan tëjëts xypyudëkë parëts ndunët winë ääw winë jot kojëts ja nduunk tyëgatsy. Tyam prekursoor espesialëts nduny Filipinas ets agujk jotkujkëts njantsy nyayjyawëty mäjëts ja ngongregasionk. Duˈunëts njawë ja nmëguˈukˈäjtëm ixtëmëts ja nfamilyë ets tsuj yajxonëts xykyuentëˈattë. Jotkujkëts nanduˈun njantsy nyayjyawëty kojëts nˈixyë Samuel mëdë Shirley tpanëjkxëdë ja tyäägë yˈijxpajtën (3 Fwank 4).
Ja nmëguˈukˈäjtëm yëˈë mëdiˈibëts tyam nfamilyëˈajtypy.
Tëts nyajnaxy kanäk pëkyë amay jotmay, ixtëm kojëts nˈijxy wiˈixëts ja ngudëjk yaˈˈayoowë tuˈugë axëk päˈäm ets wiˈix yajwindëgooyë. Tëjëts nanduˈun nˈijxwëˈëmy ko wiˈixëmëts ja tuunk të nyajtuknipëky mä Diosë kyäjpn. Per tëjëts nˈixy ko Jyobaa “kyaj jagam yˈity. Taa jaˈa mä ëjtsäjtëm niduˈuk niduˈuk” (Apos. 17:27). Pyudëjkëp ets myëjääwmoopy pënaty mëduunëp, oy nuˈun nyidëkëty ja it lugäär mä yaˈix yajpäättë (Is. 59:1). Nguˈëˈëw ngukäjpxëbëts kojëtsë Jyobaa të xypyudëkë ets të yajpääty mët ëjts nuˈunëtsë nxëëw njukyˈäjtën ixtëm tuˈugë mëjtsäägopk. Ninäˈäts të ngayajpääty naytyuˈuk.