¿Näˈä kyaj tëgatsyë jäˈäy nyekynyayˈixäˈänëdë?

MÄ JËMËJT 1963, 28 äämbë agostë, Martin Luther King diˈib yaˈuˈunkˈäjt, jyënany mä tuˈugë diskursë: “Ta diˈibëts nwingumaapy”. Tyäˈädë jäˈäy, yëˈë diˈib nyitsiptuun ja madakën diˈib myëdäjtypyë Estados Unidos. Yëˈë kanäkˈok jyënany ko wyingumaabyë nety parë jyäˈtëdë tiempë mä jäˈäy kyaj nyekynyayˈaxëkˈixëdët mët ko tëgatsy yˈixˈattë. Per oy yëˈëyë tjaˈˈanmääy ja jäˈäyëty diˈib Estados Unidos, abëtsemy nyaxwinyëdë nanduˈun jäˈäy tjawingumäˈädë.

Ko nyajxy tëgëk poˈo mä duˈun jyënany, ta 20 äämbë nobiembrë mä jëmëjt 1963, mëgoˈpx naxyë paˈis nanduˈun tkupëjktë extëm jyënanyë Naciones Unidas parë jyëjptëgoyët tukëˈëyë mä jäˈäy axëëk yajtundë ko wiink rasë yˈixˈattë. Ets nuˈun yˈaknäjxy ja xëë jëmëjt, ta nanduˈun mayë paˈis abëtsemy naxwinyëdë të ttukniwinmayëdë tijaty. Të nyaxy 50 jëmëjt mä ttundë mëjää parë kyaj pën nyayˈaxëkˈixëdët, per ¿wiˈix të wyimbëtsëmy?

Mä jëmëjt 2012, 21 äämbë marsë, Ban Ki-moon, diˈib tuump Secretario General mä ONU, jyënany: “Të may tijaty yajkajpxyˈaty ets të nyaxkëdaˈaky wiˈix mbäät tijaty yajtuny, nan të tyuˈugyë winmäˈäny abëtsemy nyaxwinyëdë parë yajjëjpkuwäˈägët ets jyëjptëgoyët mä jäˈäy axëëk yajtundë mët ko wiink rasë, wiink paˈis ets ko wiˈixëm nyayˈaxëkˈixëdë. Per duˈunyëm miyonkˈamë jäˈäy tkuˈayowëdë abëtsemy nyaxwinyëdë mët ko wiink rasë yˈixˈattë”.

Ta paˈis mä jäˈäy tjatundë mëjää parë dyajjëjptëgoyäˈändë ko jäˈäy tëgatsyë myëguˈuk tˈixtë, per ¿të jyantsy jyëjptëgoy mä jäˈäyë jyot kyorasoon, o jeˈeyë të tjëjpkuwäˈägëdë parë kyaj nyigëxëˈëgët? Ta diˈib winmääytyëp ko oy nuˈun tjatundë mëjää, jeˈeyë mbäät tjëjpkuwäˈägëdë parë kyaj jäˈäy axëëk yajtunët mët ko tëgatsy yˈixëty, per kyaj mbäät dyajjëjptëgoytyë ko jäˈäy tëgatsyë myëguˈuk tˈixy. ¿Tiko kyaj? Yëˈko jap tsyoony mä jäˈäyë jyot kyorasoon ets tsip nyigëxëˈëgët parë yajtukumëdowët, kyaj dyuˈunëty extëm ko jäˈäy axëëk ttunyë myëguˈuk, nigëxëˈkp ets mbäät yajtukumëdoy.

Pääty, parë jyëjptëgoyët ko jäˈäy tˈaxëkˈixyë myëguˈuk, kyaj jeˈeyë tsyekyëty yajjëjpkuwäˈägët parë kyaj yajtëytyunët, tsojkëp nanduˈun tyëgatsët ja jot winmäˈäny ets ja jot korasoon parë kyaj yaˈˈaxëkˈixëdë jäˈäy diˈib wiink rasë. ¿Mbäädëdaa duˈun yajtuny? Ets pën mbäät, ¿wiˈix? Min nˈokˈijxëm tëgëëgë ijxpajtën mä wiˈixë jäˈäy të nyayajtëgatsëdë ets ti të pyudëkëdë parë duˈun të ttundë.

PUDËJKËDË BIIBLYË PARË KYAJ TËGATSYË MYËGUˈUK TˈIXËT

Linda: Nmaxuˈunkˈäjtyëts Sudáfrica ets jantsy weerëts. Naxypyëts nˈijxyë wiink rasë, tsuu lokë ets kyaj mbäät yajtukjotkujkˈaty, duˈunëts nˈijxy extëmë weerë jäˈäyëtyë tyuumbë myosë. Kyajtsë nety nbëkyë kuentë ko tëgatsyëtsë jäˈäy nˈixy diˈib wiink koloor, per kotsë Biiblyë nˈëxpëjktsondaky, tajëtsë njäˈäyˈäjtën tyëgäjtsy. Etsëts nnijäˈäwë ko Dios “nidëgekyë jäˈäy ttsojktäˈäy”, ets ko diˈib nmëdäjtëm mä jot korasoon, yëˈë diˈib mas jëjpˈam ets kyaj yëˈëjëty ti koloorë jäˈäy yˈixëty o ti ayuk kyajpxypy (Apostʉlʉty 10:34, 35; Proverbios 17:3). Mä Filipʉs 2:3 japëts nnijäˈäwë ko parëts kyaj tëgatsyë jäˈäy nˈixët, tsojkëbëts nyajnaxët mëj ets kyaj dyuˈunëty ëjts. Tyäˈädë tekstë etsë wiinkpë käjpxwijën, yëˈëjëts të xytyukniˈˈixë parëts nmëmay nmëdäjëdë nmëguˈuktëjk oy ti koloor yˈixˈatët. Tyam, kyajts pën tëgatsy nekyˈixy.

Michael: Ntsoonyëts Australia. Nˈyeˈky nbejtyëts mä mayë jäˈäy ak weerë, nwinmayëts ko päätyëtsë jäˈäy nˈaxëkˈijxy diˈib tsoˈondëp Asia, ets mas diˈib tsoˈondëp China. Kojëts ijty nëjkxy ngarroty ets nˈixyëtsë duˈumbë jäˈäy, tajëts nyajjënakyë bentanë ets nˈanëëmëts: “¡Nëjkx mä mbaˈis Asia jäˈäy!”. Ok, tajëts nˈëxpëjktsondakyë Biiblyë ets tajëts njaygyujkë wiˈixë Dios tˈixyë jäˈäy. Ko tsyejpyë jäˈäy oy mä tsyoonët ets oy wiˈix yˈixˈatët. Yëˈë diˈib jäjt mäjëtsë njot ngorasoon ets dyajtëgäjtsyëtsë njäˈäyˈäjtën parëtsë jäˈäy ntsokët. Kyaj yajmëbëkäˈäny wiˈixëts kajaa të ndëgatsy. Tyam, oyëts nnayjawëty kots nyajpääty mëdë jäˈäy diˈib tsoˈomp wiink paˈis ets diˈib myëdäjtypy tëgatsyë kyostumbrë, ets yëˈë diˈibëts yaˈˈawatsypyë njot nwinmäˈäny parëts agujk jotkujkëts nnayjawëty.

Sandra: Ndäägëts jap tsyoony mä tuˈugë käjpn diˈib xyëˈäjtypy Umunede, mä estado Delta, etsë paˈis Nigeria, etsëtsë ndeetyë fyamilyë tsyoony mä estado diˈib xyëˈäjtypy Edo, mä yajkajpxyë esán. Kom ak tëgatsyë lugäär mä tsyoondë, ndäägëts kyuˈayoˈowë kotsë ndeetyë fyamilyë yˈaxëkˈijxë axtë nyaˈoˈky nyatëgooy. Päätyëts njënany ko ninäˈäjëts ti ngamëdatäˈäny mëdë jäˈäy diˈib kyäjpxtëbë esán ets ni ngapëkäˈänyëts diˈib tsoˈomp Edo. Per kojëts nˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, yëˈë diˈib yajtëgäjtsëtsë njot nwinmäˈäny. Pënë Biiblyë jënäämp ko Dios niˈamukë jäˈäy ttsojktäˈäy ets tkupëjktäˈäy pënaty tsëˈkëdëp, ¿pënëts ëjts parëts nˈaxëkˈixëdë jäˈäy diˈib wiink rasë o diˈib wiink ayuk käjpxp? Tajëts nyajtëgäjtsyë njot nwinmäˈäny etsëts naymyëˈoybyëjkë mëdëtsë ndeetyë fyamilyë. Kots nbanëjkxyë Biiblyë kyäjpxwijën, yëˈë diˈibëts oy xyajnayjäˈäwëp ets agujk jotkujk. Nan yëˈëjëts xypyudëjkëp parëts oy nˈitët mëdë jäˈäy, oy mä tsyoonët ets oy ti ayuk tkäjpxët ets oy wiˈix yˈixˈatët. ¿Ets pënëts diˈib nbëjk? Yëˈë diˈib tsoˈomp Edo ets tkajpxyë ayuk esán.

¿Tiko Biiblyë të pudëkëdë tyäˈädë jäˈäyëty ets tpudëkë wiinkpë parë kyaj tëgatsy tnekyˈixëdë myëguˈuk ets parë kyaj axëëk tnekytyunët? Yëˈko yëˈë Diosë yˈAyuk. Biiblyë myëdäjtypyë mëjää parë dyajtëgatsëdë jäˈäyë jyot wyinmäˈäny ets ti jyäˈäwëp parë mëdë myëguˈuk. Per nan xytyukniˈˈijxëmë Biiblyë ti tsojkëp parë jyëjptëgoyëdë duˈumbë jäˈäyˈäjtën.

DIOSË YˈANAˈAMËN YËˈË DIˈIB YAJJËJPTËGOYAAMPY PARË KYAJ PËN TËGATSY NYEKYNYAYˈIXËDËT

Biiblyë mbäät xypyudëjkëm parë kyaj tëgatsy nwinmäˈäyëm mä wiink jäˈäy. Per min majtsk pëky nˈokˈijxëm ti tsojkëp jyëjptëgoyët parë kyaj pën tëgatsy nyekynyayˈixëdët. Tuk pëky, tsojkëp jyëjptëgoyëdë poky etsë tëgoˈoyën. Biiblyë yajxon tnigajpxy: “Kyaj jyaˈˈatyë jäˈäy diˈib kyaj pyokytyuny” (1 Reyes 8:46). Ëtsäjtëm, nan nduˈunëmë mëjää extëmë apostëlë Pablo diˈib kyujäˈäyë: “Ko njatunäˈänyëts diˈibë oy, per jam ja [poky] mäts ëj” (Romanʉs 7:21). Pääty, näˈäganäˈäty “myiny yëˈë axëk winmäˈäny” mä jot korasoon, extëm ko nˈaxëkˈijxëmë jäˈäy diˈib tsoˈomp wiink lugäär (Markʉs 7:21).

Myëmajtsk pëky, yëˈë ko jyaˈˈatyë Mëjkuˈu. Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë yajjäˈäyˈoˈkp ets ko yëˈë “diˈibë wyinˈiˈimpy nidëgekyë ja naxwinyëdë jäˈäy” (Diˈibʉ Jatanʉp [Apocalipsis] 12:9; Fwank 8:44). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm tiko të myëjwindëkë ko jäˈäy tëgatsyë myëguˈuk tˈixy, ets tiko kyëxëˈëky ko tsip jyawë jyëjptëgoyët tijaty tyuundëbë jäˈäy ko kyaj myëguˈuk tkupëktë extëm ko tˈaxëkˈixy ets ttëytyuny ja diˈib wiink lugäär tsoˈomp, ko dyajjäämˈook dyajnääxˈooktë ets ko wiˈixëm tˈaxëkˈixtë.

Pääty, parë jyëjptëgooytyaˈayëdë duˈumbë jäˈäyˈäjtën ko jäˈäy tëgatsy tˈixyë myëguˈuk, tsojkëp jawyiin jyëjptëgoyëdë poky etsë tëgoˈoyën, ets jyëjptëgoyët mä Mëjkuˈu myëjää dyajtuny. Biiblyë jyënaˈany ko Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë diˈib yajjëjptëgoyaampy.

Jesukristë ojts ttukniˈˈixë yˈëxpëjkpëty ets duˈun nyuˈkxtäˈäktët: “Yajminë mˈanaˈamënë. Waˈan dyajtuny ja mtsojkën, duˈun extëm jam tsäjpotm nanduˈun yä Naxwiiny” (Mateo 6:10, Traducción del Nuevo Mundo). Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën yëˈë yajjëjptëgoyaampy ko jäˈäy kyaj tkupëkyë myëguˈuk, ko tëgatsy tˈixy ets ko jyaˈˈatyë naytyëytyunë.

Ko myinëdë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets yˈanaˈamët abëtsemy nyaxwinyëdë, ta Mëjkuˈu yajtsumäˈäny parë “këdiibë tnakywyinˈëënët ja naxwinyëdë jäˈäyëty” (Diˈibʉ Jatanʉp 20:2, 3). Ta net jyaˈˈatäˈänyë “jembyë naxwinyëdë”, o naxwinyëdë jäˈäy, “mä tëgekyë yajtunët diˈibë tëyˈäjtën” (2 Peedrʉ 3:13).a

Pënaty jukyˈatandëp mä ja jembyë jukyˈäjtën, kyaj tnekymyëdatäˈändë poky ets jyëmbitäˈändë wäˈäts jäˈäy (Romanʉs 8:21). Tyäˈädë jäˈäyëty, “nitii kyaˈˈaxëktunäˈänëdë, nipën axëëk kyaˈˈadëˈëtsäˈäny. ¿Tiko? “Yëˈko naxwinyëdë wyindukäˈäny mëdë Jyobaa yˈëxpëjkën.” (Isaías 11:9.) Naxwinyëdë jäˈäy yëˈë nyijawëyandëbë Jyobaa nyëˈë tyuˈu ets duˈun jyaˈayˈatäˈändë extëmë Jyobaa jyaˈayˈaty. Taanëmë net jyëjptëgoyaˈany ko jäˈäy tëgatsy nyayˈixëdë, pesë “Dios kyaj tuˈugë jäˈäy ttseky es jatuˈuk kyaj” (Romanʉs 2:11).

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 6]

[Dibujë diˈib mä pajina 5]

Martin Luther King, diˈib yaˈuˈunkˈäjt, dyakyë diskursë mä ja madakën diˈib myëdäjttëbë jäˈäy

[Yëˈë të dyakyë dibujë]

© Bob Adelman/Corbis

[Dibujë diˈib mä pajina 6]

[Dibujë diˈib mä pajina 6]

“Tyam kyajts pën tëgatsy nekyˈixy.” (Linda)

[Dibujë diˈib mä pajina 6]

“Tajëts njaygyujkë wiˈixë Dios tˈixyë jäˈäy.” (Michael)

[Dibujë diˈib mä pajina 7]

“Kots nbanëjkxyë Biiblyë kyäjpxwijën, yëˈë diˈibëts oy xyajnayjäˈäwëp ets agujk jotkujk.” (Sandra)

[Dibujë diˈib mä pajina 7]