¿Wiˈix mbäät nmëdäjtëm “tuˈugë jäˈäyˈäjtën diˈib awijxp”?
“Nyaˈixanëbëts tuˈugë jäˈäyˈäjtën diˈib awijxp.” (MIQ. 7:7)
¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?
¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Miqueas?
¿Tijaty tunan jatanëp diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm?
¿Wiˈixaty mbäät nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa myaˈkxtuky?
1. ¿Tiko mbäät kyexyë maˈkxtujkën?
KO Jesus tyëjkë Anaˈambë jam tsäjpotm mä jëmëjt 1914, ja mä Satanásë yˈanaˈamdakn ojts xyëgugëdäägë. Mä tadë jëmëjt, Jesus tsyiptuuny mëdë Satanás ets tkujëbijpnäjxy yä Naxwiiny mëdë kyaˈoybyëtëjk (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 12:7-9). Biiblyë jyënaˈany ko Satanás “nyijäˈäp ko tyimpatypyë dëˈën ja tiempë” (Diˈibʉ Jat. 12:12). Per jekyë tyäˈädë tiempë të nyäjxnë, ja naa 100 jëmëjtën, ets mbäät näägë Dios mëduumbë wyinmaytyë ko tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp ta jyantsy jyajknë. Ets ëtsäjtëm, ¿waˈandaa ja maˈkxtujkënë të kyëjxnë mä nˈawijxëm kyutëgoyaˈanyë Satanásë yˈanaˈamdakn?
2. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?
2 Kujotmay ko ngamaˈkxtujkëm, pes mbäät nduˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty. ¿Wiˈix mbäät nˈawijxëm ets kyaj kyëxëdë maˈkxtujkën? Tyäˈädë artikulo yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ko tˈatsoojëmbitëdë tyäˈädë tëgëëkpë yajtëˈëwën: 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm ja kugajpxy Miqueas myaˈkxtujky? 2) ¿Tijaty tunan jatanëp diˈib xytyukˈixäˈänëm ko të jabäät nmaˈkxtujkëm? 3) ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa myaˈkxtuky?
¿TI XYTYUKNIˈˈIJXËMË YˈIJXPAJTËNË MIQUEAS?
3. Ja tiempë mä Miqueas jyukyˈajty, ¿ti jotmayë nety myëdäjttëbë israelitëty?
3 (Käjpxë Miqueas 7:5, 6.)a Ja kugajpxy Miqueas yˈijx wiˈix ja israelitëty dyajtëgooytyë wanaty wanatyë myëbëjkën mä ojts yˈaneˈemy ja rey Acaz. Miqueas jyënany ko ja israelitëty diˈib kyaj myëdoodë duˈun extëm ja “ujts diˈib apyny apyny” ets extëmë “apynygyemy”. Ets duˈun extëmë ujts diˈib apyny apyny kyuumpy pënaty toonëp, nanduˈun ja israelitëty tˈaxëktuuny pënaty mëwingoonëdë. Ets niˈigyë ja jotmay myëjwindëjkë, axtë kyaj nyekynyaytsyojkëdë ja familyë. Ko Miqueas tˈijxy ko kyaj mbäät ti ttuny parë yˈoyët ja jotmay, ta tmënuˈkxtakyë Jyobaa amumduˈukjot ets yˈawijxy maˈkxtujkën myëët. Yëˈë ijt seguurë ko Jyobaa mbäät dyaˈoyë tyäˈädë jotmay näˈä yëˈë ttseky.
4. ¿Tijaty jotmay nwinguwäˈkëm?
4 Duˈun extëm mä Miqueas jyukyˈajty, nanduˈun tyam njukyˈäjtëm mëdë jäˈäy diˈib këˈëm tijaty naytyukmëtsojkëdëp. May “nitii tkamëjjawëdë” ets ni tkamëdattë “ja oyjyot es ni paˈˈayoˈon” (2 Tim. 3:2, 3). Axëëk xyajnayjäˈäwëm ko mëj këjxm nyayjawëdë mëjjëmbäˈä mëdëjkpäˈä, pënaty mëët nduˈunëm ets pënaty mëët nˈeskuelëˈäjtëm. Per ta Dios mëduumbë diˈib wyinguwäˈkëdëbë jotmayë mas kajaabë. Jesus yˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko kyaj kyupëkäˈänëdë ja jyiiky myëguˈuk, ets yëˈë yajtuunë ää ayuk diˈib yajpatp mä Miqueas 7:6. Jesus jyënany: “Të nminyëts yajtsiptëjkëbë mët ja jäˈäyëty. Ja uˈunk ënäˈk tsyiptunët mëdë tyeety, ja uˈunktääk mëdë nyëëx esë xekxy ttukˈakˈatët ja xyekx. Axtë niduˈuk niduˈuk nyaymyëtsipˈatëdët diˈibë tsënääytyëp mä tiˈigyë tëjk” (Mat. 10:35, 36). Jantsy tsip nmëmadakëm ko xynyëxik xytyukxikëmë jiiky mëguˈuk diˈib kyaj yˈëxpëky ets ko xytyuˈunëm axëëk. Pën duˈun njäjt ngëbajtëm, kyaj yˈoyëty nnaytyukmëmadakëm. Tsojkëp xëmë nmëduˈunëmë Jyobaa ets maˈkxtujkën myëët nˈawijxëm parë dyaˈoyëdë jotmay. Pën nˈamdoˈojëmë naybyudëkë, ta xymyoˈoyäˈänëmë jot mëjää etsë wijyˈäjtën parë nmëmadakëm.
5, 6. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë Miqueas, per ti ojts tnaskäjpxë ets kyaj ojts tˈokˈijxnë wiˈix yˈadëy?
5 Yajkunuˈkxë Miqueas ko myaˈkxtujky. Yˈijx wiˈix axëëk kyugëjxë ja rey Acaz mëdë yˈanaˈamdakn, ets yˈijx wiˈixë Ezequías, ja reyë yˈuˈunk, tyëjkë anaˈambë ets tpudëjkë ja israelitëty parë jatëgok wäˈäts tˈawdattëdë Jyobaa. Miqueas nan yˈijx wiˈix yˈadëëy diˈibë nety të tnaskäjpxë mä Samaria, ko Asiria jäˈäyëty tjaˈabëjktë ja mäjkpë anaˈamën diˈib Israel (Miq. 1:6).
6 Perë Miqueas kyaj tˈijxy tukëˈëyë wiˈix yˈadëëy tijatyë Jyobaa ojts tyuknaskäjpxëty. Extëm nˈokpëjtakëm, yëˈë tkujäˈäyë: “Ets mä nety ja xëë tiempë jyëjpkëxanë [...] ja kopk mä Jyobaa tyëjk yˈity nyaxkëdäˈägäˈäny jantsy täˈtspëky kopk kutum, ets yëˈë duˈun diˈib wäˈkpëtsëmäämp mä ja tun kopk, ets jam ja nax käjpn jyäˈtäˈändë. Ets may ja nax käjpn jyantsy nyëjkxäˈändë ets jyënäˈänäˈändë: Mindë, ets nˈokpatëjkëm mä Jyobaa kyopk” (Miq. 4:1, 2). Miqueas kyaj tˈijxy wiˈix yˈadëëy diˈib nyaskäjpxë mët ko ojts yˈoˈknë, per pyëjtakë wyinmäˈäny ko ninäˈä tkamastuˈudäˈänyë Jyobaa axtë yˈoogët, oy ti jäˈäy ttunët. Pääty jyënany: “Tukëˈëyë nax käjpn, nyëˈëyoˈoyäˈän tyuˈuyoˈoyäˈändë xyëëgyëjxmë diosëty, per ëtsäjtëm, nnëˈëyoˈoyäˈän nduˈuyoˈoyäˈänëm xyëëgyëjxmë Jyobaa diˈib nDiosˈäjtëm winë xëë winë tiempë, axtë winë xëë winë tiempë” (Miq. 4:5). Miqueas awijx maˈkxtujkën myëët mä ja tiempë diˈib tsip nimëjää, mët ko ijt seguurë ko Jyobaa kyuytyunaampy tukëˈëyë wyandakën. Duˈunë duˈun, ja kugajpxy Miqueas tyukˈijxpajtë Jyobaa.
7, 8. 1) ¿Tiko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë njäˈäwëm ko pojënë tiempë nyaxy?
7 ¿Nanduˈun ndukˈijxpajtëmë Jyobaa extëmë Miqueas? Taaˈäjtp tiko mbäät ndukˈijxpajtëmë Jyobaa, pes të nˈijxëm wiˈix yˈadëy diˈib ojts tnaskäjpxë Miqueas. Nuˈun kujk tyuˈuyoˈoy ja xëë tiempë diˈib jëjpkëxanëp, miyonkˈamë jäˈäy pyatëkëdë mä “ja kopk mä Jyobaa tyëjk yˈity” diˈib tsoˈondëp wiink nasionk ets diˈib käjpxtëp wiink ayuk. May tsyoondë mä nasionk diˈib naymyëtsipˈäjtëdëp, per të dyajjëmbittë “yˈespäädë extëmë aräädë” ets kyaj të tkupëktë parë yajtukniˈˈixëdët wiˈix tsyiptundët (Miq. 4:3). ¡Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko tuˈugyë nyajpatëm mä diˈib myëduundëbë Jyobaa!
8 Niˈamukë ntsojkëm parë Jyobaa tim tsojk dyajjëjptëgoyëdë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën. Per parë maˈkxtujkën myëët nˈawijxëm, tsojkëp nwinmäˈäyëm extëmë Jyobaa. Yëˈë të tpëjtaˈaky tuˈugë xëë parë tpayoˈoyaˈanyë naxwinyëdë jäˈäy mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë, “diˈibë të twinˈixy” (Apos. 17:31). Per mä kyajäˈtynyëmë tyäˈädë xëë, Dios nyasˈijxëp parë jäˈäy “tjaygyukëdët diˈibë dën tëyˈäjtën” etsë net tpadundët parë nyitsoˈoktët, pes ayoˈon jëjpˈamë jyukyˈäjtën yajpäättë (käjpxë 1 Timotee 2:3, 4). Tim tsojk myinäˈäny ja kutëgoˈoyën. Pën nyajtuˈunëmë tiempë parë nbudëjkëmë jäˈäy ets tˈixyˈattëdë Jyobaa, kyaj nëjkx njäˈäwëm wiˈix pojënë tiempë nyaxy. Ets ko jyäˈtët ja kutëgoˈoyën, jantsy oy nnayjawëyäˈänëm ko nety të nyajtuˈunëmë tiempë parë të ngäjpxwäˈkxëm.
¿TIJATY TUNAN JATANËP DIˈIB XYTYUKˈIXÄˈÄNËM KO TË NETY JABÄÄT NˈAWIJXËM?
9-11. ¿Të yˈadëyë 1 Tesalónikʉ 5:3?
9 (Käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:1-3.) Tim tsojk yajnigäjpxäˈäny ko “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”. Pën kyaj nyajwinˈëënäˈänëm, tsojkëp nbanëjkxëmë tyäˈädë käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk mä 1 Tesalónikʉ 5:6: “Nˈokˈijtëm wijy kejy es nnayjyëjkuwijtsëm”. Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nnayaˈijtëm wijy, yëˈë ko nnijäˈäwëm tijaty të tyuny të jyatyëty.
10 Ko nyajxyë Primera Guerra Mundial etsë Segunda Guerra Mundial, ta ja nasionk jyënandë ko yajjaˈˈatandëbë jotkujkˈäjtën. Ko nyajxyë Primera Guerra Mundial, ta nyaxkëdakyë Liga de Naciones diˈib tyukniwinmäˈäyëdë dyajminäˈändë jotkujkˈäjtën. Ets ko nyajxyë Segunda Guerra Mundial, ta jäˈäy tˈawijxtë parë Naciones Unidas dyajminëdë jotkujkˈäjtën. Gobiernëtëjk etsë relijyonk të tmëbëktë ko tyäˈädë majtskpë organisasion yëˈë yajjaˈˈataambyë jotkujkˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, yëˈë Naciones Unidas ojts ttukˈyääx ttukjokëdë ko 1986 yëˈë tuˈugë Jëmëjt mä jyaˈˈatyë Agujkˈäjt jotkujkˈäjtën Abëtsemy nyaxwinyëdë. Mä tadë jëmëjt, ja mä mayë politikëtëjk etsë wintsëndëjk diˈib mä relijyonk tyuˈukmujktë mët diˈib nyigëbäjkˈäjtypyë Iglesia Católica parë ojts tninuˈkxtäägëdë ets myinëdë jotkujkˈäjtën.
11 Per oyë jäˈäy të tjanigäjpxtë ko jyaˈˈatyë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ko kyaj ti amay jotmay, kyaj yëˈë dyaˈˈadëy diˈib ojts yajnaskäjpxë mä 1 Tesalónikʉ 5:3. ¿Tiko kyaj? Yëˈko kyajnëm myiny “ja kutëgoˈoyën” diˈib ajotkumonë jäˈtäämp.
12. ¿Tidën diˈib nnijäˈäwëm ko jyënäˈänäˈändë “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”?
12 ¿Pën diˈib jënäˈänäämp “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”? ¿Ti nyikëjxmˈatandëp pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk diˈib jënandëp ko tpanëjkxtë Kristë etsë wiinkpë relijyonk? ¿Wiˈix ttuktëkëyäˈändë gobiernëtëjk ko nety duˈun jyënäˈändë? Kyaj yajnijawë, pesë Biiblyë kyaj tnigajpxy. Kyaj nnijäˈäwëm wiˈixë jäˈäy tnigäjpxäˈändë, mbäät yajmëdoy ko jantsy tëyˈäjtën extëm jyënäˈändë, per diˈib nnijäˈäwëm yëˈko kyaj jyantsy myinäˈänyë jotkujkˈäjtën. Satanás duˈunyëm tˈanaˈamäˈänyë naxwinyëdë jäˈäy diˈib të myäˈtääynyë. Pääty, jotmaymyëëdë nety ko pën myëmadäˈägëdët tijatyë Satanás yajjaˈäjtypy ets tyuˈukmukët mëdë naxwinyëdë jäˈäy.
13. ¿Tiko ja anklëstëjk tmäjtswëˈëmëdë ja poj diˈib yajminaambyë kutëgoˈoyën?
13 (Käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 7:1-4.) Mientrës nˈawijxëm parë yˈadëwëdë 1 Tesalónikʉ 5:3, tamë anklëstëjkë kumëjääbë tmäjtswëˈëmëdë ja poj diˈib yajminaambyë kutëgoˈoyën mä ja mëj ayoˈon. ¿Ti yˈawijxtëp? Apostëlë Juan ojts tkujayë ko yëˈë parë yˈakˈyajtsäˈäytyët myëmajtskˈok ja Dios mëduumbëty diˈib nëjkxtëp tsäjpotm.b Ko nety të yajtsäˈäytyë, ta net ja anklëstëjk tnasmatsëyäˈändë ja poj diˈib yajminaambyë kutëgoˈoyën. ¿Ti net tunan jatanëp?
14. ¿Ti xytyukˈijxëm ko tim tsojk kyutëgoyaˈanyë Mëj Babilonia?
14 Ta kyutëgoyaˈanyë Mëj Babilonia, tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Mä tadë tiempë, kyaj tnekyˈaxäjëyaˈanyë naybyudëkë mä ja “may gyäjpn, mä wiinkpë may ayuk käjxpëty, es mä may nyaxwinyëdë”. Tyam, ta nˈijxëm ko wingoombë kyutëgoˈoyën (Diˈibʉ Jat. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21). Ets nigëxëˈkp ko kyaj pën nyekypyudëkëdë, relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty etsë wyintsëndëjk yaˈëbat yajkäjpxpattëp mä notisyë. Ets niˈigyë wyinmaytyë ko kyaj tiko tmëmay tmëdäjtët. ¡Per naywyinˈëˈënëdëp! Ko nety të jyënäˈändë “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”, ta ajotkumonë gobiernëtëjk tnibëdëˈëgäˈändë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets dyajkutëgoyäˈändë: ninäˈä kyanekyjaˈˈatäˈäny. Duˈunë duˈun, tsobäädäämp ko maˈkxtujkën myëët nˈawijxëm parë duˈun tyun jyatëdët (Diˈibʉ Jat. 18:8, 10).
¿WIˈIX MBÄÄT NMËJJÄˈÄWËM KO JYOBAA MYAˈKXTUKY?
15. ¿Tiko Jyobaa yˈawixy maˈkxtujkën myëët?
15 Oyë jäˈäy të dyaˈˈaxëëgëdë Diosë xyëë, Jyobaa maˈkxtujkën myëët yˈawixy parë dyajwäˈätsäˈäny ko tpäädëdë tiempë. ¿Tiko? Yëˈko kyaj ttseky ets nituˈugë jäˈäy kyutëgoyët diˈib oyë jyot kyorasoon (2 Peed. 3:9, 10). Ëtsäjtëm nan kyaj ntsojkëm, ¿këdii? Mä kyaminynyëmë kutëgoˈoyën, nˈokˈyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa myaˈkxtuky extëm yä yajnigäjpxäˈäny.
16, 17. 1) ¿Tiko mbäät nbudëjkëm pënaty kyaj tnekytyundë Diosë tyuunk? 2) ¿Tiko jyëjpˈamëty parë tnijëmbittëdë Jyobaa?
16 Nˈokpudëjkëm pënaty kyaj tnekytyundë Diosë tyuunk. Jesus jyënany ko tamˈäjtpë xondakën tsäjpotm ko tuˈugë borreegë jyëmbity mä të tsyoony (Mat. 18:14; Luk. 15:3-7). Jyobaa naytyukjotmaytyuunëp niˈamukë pënaty të tsyokëdë, axtë pën kyaj tyam nyekymyëdunëdë. Ko nbudëjkëm parë jyëmbittët mä naymyujkën, ta nyajxondakëmë Jyobaa etsë yˈanklësëty.
17 ¿Kyaj tyam xynyekymyëdunyë Jyobaa? Waˈan xymyastutyë naymyujkën mët ko axëëk myajnayjäˈäwë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Të jekyë tiempë nyäjxnë? Pën të, nayajtëwëdë: “¿Mas oyëts tyam njukyˈaty? ¿Mas jotkujkëts nnayjawëty? ¿Yëˈë Jyobaa diˈibëts axëëk xyajnayjäˈäwë, o yëˈë tuˈugë pokyjyaˈay? ¿Tëts näˈä Jyobaa axëëk xytyuny?”. Dios xëmë yˈoyjyaˈaytyaˈaky mët ëtsäjtëm, axtë ko kyaj nduˈunëm ti të ndukwandakëm, duˈunyëm tnasˈixë ets ndukˈoyˈäjtëm tijaty yëˈë yajjaˈäjtypy (Sant. 1:16, 17). Per kyaj mbäät njäˈäytyëgoˈoyëm ko wingon yˈijnë Jyobaa xyëë. Tyamën ttiempëty parë jatëgok nnijëmbijtëmë nDeetyˈäjtëmë Jyobaa ets njëmbijtëm mä naymyujkën, pes yëˈëyë tuˈugë lugäär mä mbäät nyajpatëm seguurë mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp (Deut. 33:27; Eb. 10:24, 25).
18. ¿Tiko mbäät nbudëjkëm pënaty nyikëjxmˈäjttëbë naymyujkën?
18 Nˈokpudëjkëm pënaty nyikëjxmˈäjttëbë tuunk mä naymyujkën. Jyobaa duˈun extëm tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë diˈib tsojkp, diˈib xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets xykyuentˈäjtëm. Ets parë duˈun ttuny, yëˈë yˈUˈunk të ttuknipëky parë tkuentˈatët ja borreegëty extëmë borreegë kuentˈäjtpë Wyintsën (1 Peed. 5:4). Nan taaˈäjtpë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp extëmë borreegë kuentˈäjtpë diˈib yˈijxtëp niduˈuk niduˈugë nmëguˈukˈäjtëm mä 100 mil naxyë naymyujkën (Apos. 20:28). Ko nbudëjkëm pënaty nyikëjxmˈäjttëbë naymyujkën, ta ndukˈijxëmë Jyobaa etsë Jesus ko nmëjjäˈäwëm tijaty të xytyukmëduˈunëm.
19. ¿Wiˈix mbäät nˈawäˈktujktäˈäyëmë mëtsip?
19 Nˈokmëwingoˈonëmë nmëguˈukˈäjtëm. ¿Ti tyäˈädë yˈandijpy? Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën: ko ijty ja soldäädëtëjk diˈib yajxon të yajtukniˈˈixëdë wiˈix tsyiptundët nyibëdëˈëgëdë ja myëtsip, ta nyaymyëwingoondäˈäyëdë ets tˈawäˈktujktäˈäytyë. Duˈuntsoo kyaj mbäät nyidëkëdë ja myëtsip. Tyamë Satanás mëktaˈagyë Diosë kyäjpn tnibëdëˈëky ets niˈigyë yˈoˈktëënë. Pääty, kyaj ttiempëty parë ntsiptuˈunëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, niˈigyë mbäät naymyëwingoˈonëm nixim niyam. Kyaj nmëjpëjtakëm ko naymyëdëgoˈoyëm, nˈoktukˈijxpajtëmë Jyobaa extëm xytyuˈumoˈoyëm.
20. ¿Ti mbäät tyam nduˈunëm?
20 Tsojkëp niˈamukë nˈijtëm wijy ets nmëdäjtëm “tuˈugë jäˈäyˈäjtën diˈib awijxp”. Nˈokˈawijxëm maˈkxtujkëny myëët ko nëjkx jyënäˈändë “agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay” ets ko yajtsäˈäytyët myëmajtskˈok pënaty nëjkxtëp tsäjpotm. Taanëmë net ja nimäjtaxkpë anklës tnasmatsëyäˈändë ja poj diˈib yajminaambyë kutëgoˈoyën ets kyutëgoyaˈanyë Mëj Babilonia. Mientrës nˈawijxëm parë duˈun tyun jyatëdët, nˈokmëmëdoˈojëm pënaty të yajtuknipëktë parë ttuˈumoˈoytyëdë Diosë kyäjpn. Ets nˈoknaymyëwingoˈonëm niˈigyë parë kyaj Mëjkuˈu xymyëmadakëm mëdë kyaˈoybyëtëjk. Nˈokpanëjkxëmë tyäˈädë käjpxwijën: “Ittë amëk jotmëk, ets yaˈittë mëk ja mgorasoon, niˈamukë miitsëty diˈib mˈawijxtëbë Jyobaa” (Sal. 31:24).
[Notë]
a Miqueas 7:5, 6: “Këdii xypyëjtäˈäktë mëbëjkën mä tuˈugë mëguˈuk. Këdii xytyukˈijxpattë tuˈugë mˈoymyëtnaymyaayëbë. Këdii xyajwaˈkxyë mwiin mˈää mä ja jäˈäy diˈib jamyë mëwingonˈäjtëp. Yëˈko tuˈugë uˈungë yetyëjkpë yˈëxtijpyë tyeety; uˈungë toxytyëjkpë nyibëdëˈkypyë tyääk; ets ja xakxy mët ja xyakxy; ja mëtsip jamyë pyëtsëmy mä jëën tëjk”.
b Mä La Atalaya 1 äämbë eneerë 2007, pajina 30 ets 31, yajnimaytyaˈaky ti yˈandijpy ko tim jawyiin yajtsäˈäy pënaty nëjkx tsäjpotm ets ko myëmajtskˈok yajtsäˈäy.
[Dibujë diˈib mä pajina 12]
[Dibujë diˈib mä pajina 14]
Dios mëduumbë tyuundëbë mëjää parë tpudëkëdë pënaty kyaj tnekymyëdundë Jyobaa ets tnijëmbittët (Ixë parrafo 16 etsë 17)
[Dibujë diˈib mä pajina 16]
Tyamën ttiempëty parë naymyëwingoˈonëm, net kyaj xymyëmadakëmë Satanás mëdë kyaˈoybyëty (Ixë parrafo 19)