Jyobaa yëˈë mas oybyë Mëtnaymyaayëbë

“Abrään yajtijy Diosë myëtnaymyaayëbë.” (SANT. 2:23)

¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

¿Tiko mbäät mas oy mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm?

Extëm jyënaˈanyë Salmo 15:3, 5, ¿ti mbäät nduˈunëm parë mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm?

¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈix nnayjäˈäwëm?

1. ¿Wiˈix njäˈäyˈäjtëm ko Jyobaa të xyajkojëm extëm yëˈë?

MAYË jäˈäy jyënäˈändë ko uˈunk ënäˈk yëˈë nyäjxtëbë tyääk tyeety. Ets duˈunë duˈun, pes mayë uˈunk ënäˈk duˈun jyaˈayˈattë extëmë tyääk tyeety. Ëtsäjtëm, nan yëˈë näjxëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë Jyobaa, pes yëˈë të xymyoˈoyëmë jukyˈäjtën (Sal. 36:9). Yëˈë xyˈuˈunkˈäjtëm, duˈun të xyajkojëm extëm yëˈë, duˈun tijaty njaygyujkëm, nwinmäˈäyëm ets nanduˈun nˈëxtäˈäyëmë oybyë mëtnaymyaayëbë (Gén. 1:26).

2. ¿Tiko mbäät mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm?

² Mbäät mëdë Jyobaa jantsy oy nnaymyaˈayëm mët ko xytsyojkëm, ets mët ko nmëbëjkëm duˈun yëˈë etsë yˈUˈunk. Jesus jyënany: “Dios nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk, es pënaty myëbëjktëp jikyˈattëp winë xëë winë tiempë es kyaj kyutëgoytyët” (Fwank 3:16). Ta mayë jäˈäy diˈib mëdë Jyobaa të nyaymyayëdë. Min nˈokˈijxëm majtsk.

“ABRAHÁN, NMËTNAYMYAAYËBËTS”

3, 4. ¿Wiˈix kyaj tyuknaxëty mä Abrahán mëdë tyëëm yˈääts nyaymyaayëdë mëdë Jyobaa?

³ Ko Jyobaa tmaytyaky diˈibë israelitëty yˈapˈäjt tyeetyˈäjt, duˈun jyënany: “Abrahán, nmëtnaymyaayëbëts” (Is. 41:8). Ets mä 2 Crónicas 20:7 nanduˈun japë Abrahán yajtijy, Diosë myëtnaymyaayëbë. ¿Tiko Abrahán xëmë nyaymyaayë mëdë Dios? Yëˈko tmëdäjtyë mëbëjkën (Gén. 15:6; käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 2:21-23).

⁴ Ja Abrahángë tyëëm yˈääts diˈib yaˈixyˈäjt extëmë israelitëty, nanduˈun tˈijxtë Jyobaa extëmë Tyeety etsë Myëtnaymyaayëbë. Per jotmaymyëët njënäˈänëm ko yajtëgooytyë nyaymyayë. ¿Tiko? Yëˈko kyaj tnekymyëbëjktë tijatyë Dios wyandak.

5, 6. 1) ¿Wiˈix të mnaymyaaybyëkyëty mëdë Jyobaa? 2) ¿Tijatyxyëp mbäät nnayajtëˈëwëm?

⁵ Ko niˈigyë Jyobaa xyˈixyˈatët, ta niˈigyë kyëktëkëyaˈanyë mëbëjkën ets niˈigyë xytsyokäˈäny. Okjamyats ko tim jawyiin xynyijäˈäwë ko Dios jantsy yëˈë tuˈugë jäˈäy diˈib mbäät xëmë mëët mnaymyayëty. Nanduˈun xynyijäˈäwë ko ak pokyjyaˈay të nmaxuˈunkˈäjtëm mët ko Adán kyamëdooy. Ta net xyjaygyujkë ko niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy jagam yajpääty mëdë Dios (Kol. 1:21). Ets ta xypyëjkyë kuentë ko nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë kyaj jagam yajpääty ets naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm. Ko net xynyijäˈäwë ko Dios tkëyajkyë Jesus ëtsäjtëmgyëjxm ets ko xymyëbëjky ko yëˈë ojts xykyuˈoˈkëm, ta kyëktëjkëtsyondaky ja mnaymyayë mëdë Jyobaa.

⁶ Ko nwinmäˈäyëm wiˈixë Jyobaa të nˈixyˈäjtëm, oyxyëp ko net nnayajtëˈëwëm: “¿Nyajkëktëjkëbëts niˈigyë naymyayë mëdë Dios? ¿Nmëbëjkypyëts amumduˈukjot? ¿Niˈigyëts jabom jabom ntsekyë Jyobaa?”. Jatuˈugë jäˈäy diˈib yajkëktëjkë nyaymyayë mëdë Jyobaa, yëˈë Gedeón. Min niˈigyë nˈokˈixyˈäjtëm parë nbanëjkxëmë yˈijxpajtën.

“JYOBAA YËˈË JOTKUJKˈÄJTËN”

7-9. 1) ¿Wiˈix jyajty kyëbejtyë Gedeón diˈib xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm, ets wiˈix wyimbëtsëëmy? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.) 2) ¿Wiˈix mbäät niˈigyë nyajkëktëjkëmë naymyayë mëdë Jyobaa?

⁷ Gedeón diˈib tuun fes, myëduunë Jyobaa ko nety jyamˈatyë amay jotmay, ko nety ja israelitëty të tyëkëdë mä ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë. Ja jäˈäyëty diˈib Madián yˈaxëktuundëbë nety ja israelitëty ets janääm jatsojkë nety tyëkëdë nyääxoty. Päätyë Gedeón kyaj nety kamoty dyajwäˈätsy ja triigë, japë nety dyajwäˈätsy mä tuˈugë tinë mä mbäät pojënë dyuˈutsy ko ja myëtsip jyäˈttët. Mä Jueces kapitulo 6, jap tnigajpxy ko Jyobaa yˈanklës ojts tkuˈixë Gedeón jam Ofrá. Gedeón kyaj tmëbëkany ko Jyobaa yˈanklës kyëxëˈky ets yˈanmääyë “ko jantsy jotmëk ets kumëjää”, Gedeón ta dyajtëëyë Jyobaa diˈibë nety të dyaˈˈawäˈätspëtsëmy ja israelitëty Egipto pën jantsy pudëkëyanëdëp. Ja anklës ta ojts kyajpxy xyëëgyëjxmë Jyobaa ets jyënany ko seguurë yajpudëkëyäˈändë.

⁸ Gedeón nayajtëëwë wiˈix mbäät “dyaˈˈawäˈätspëtsëmyë Israel”. Ta Jyobaa yˈatsoojëmbijtë: “Yëˈko ëjts yajpäädäämp mët mijts, ets mijts myajkutëgoyaambyë Madián käjpn duˈun extëmxyëp jeˈeyë tuˈugë yetyëjk” (Juec. 6:11-16). Waˈan yˈaknayajtëëwë wiˈixën tyunäˈäny jyatäˈänyëty, pääty tˈamdooy tuˈugë ijxwëˈëmën. Ko duˈunë Gedeón myaytyaky mëdë Jyobaa, yëˈë xytyukˈijxëm ko yˈijxë Jyobaa extëm tuˈugë jäˈäy.

⁹ Diˈib ok tuun jäjtë, yëˈë diˈibë Gedeón yajkëktëjkë myëbëjkën ets yëˈë diˈib niˈigyë tukmëwingoonë Dios. Ta dyaˈoˈoyë käˈäy ukën ets ta tmooy ja anklës. Ko tyäˈädë anklës ttuknikajpyë kyepy ja kaaky tojkx, ta mëjˈäjtëngyëjxm tyooytyaay ets ta Gedeón tnijäˈäwë ko ja anklës jantsy yëˈë netyë Jyobaa të kyexyëty. Pääty yaxkeky: “¡Ay, Wintsën Jyobaa diˈib yajkutujkp abëtsemy nyaxwinyëdë, yëˈko tëjëts nˈixyë Jyobaa yˈanklës wingëjxm jëjpkëjxm!” (Juec. 6:17-22). Ko duˈun tˈijxy, ¿waˈandaa Gedeón tmëjagamgekyë Jyobaa? Kyaj, niˈigyë tmëwingoony ets jotkujk nyayjäˈäwë. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko ojts dyaˈoyë tuˈugë altaar diˈib tyukxëˈäjt: “Jehová-salom”, diˈib nikajp “Jyobaa Yëˈë Jotkujkˈäjtën” (käjpxë Jueces 6:23, 24;a notë). Ko ëtsäjtëm nbawinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa xytyukmëduˈunëm tuˈuk tuˈugë xëë, ta nbëjkëmë kuentë ko yëˈë njantsy myëtnaymyaayëbëˈäjtëm. Ets ko xëmë nmënuˈkxtakëm, ta mas jotkujk nnayjäˈäwëm ets niˈigyë kyëktëkë naymyayë.

“JYOBAA, ¿PËNDAA MBÄÄT YˈOKˈITY MÄ MDËJK?”

10. Extëm jyënaˈanyë Salmo 15:3, 5, ¿ti mbäät nduˈunëm parë mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm?

¹⁰ Perë Jyobaa nyigajpxypy ti mbäät nduˈunëm parë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm. Mä Salmo kapitulo 15, japë David ojts tnigajpxy ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xywyoˈojëm ets nˈijtëm mä tyëjk o parë xymyëtnaymyaayëbëˈäjtëm (Sal. 15:1). Min nˈokˈijxëm jeˈeyë majtsk pëky: kyaj niwäämbajtëm ets tëyˈäjtën myëët tijaty nduˈunëm. David tkujäˈäyë ko diˈib yajwoop mä Jyobaa tyëjk, yëˈë diˈib “kyaj të nyiwäämbety mëdë yaˈan o tyoots [...] ets kyaj tijaty të tˈaxäjë parë tˈaxëktunët ja diˈib kyaj ti të ttuundëgoy” (Sal. 15:3, 5).

11. ¿Tiko kyaj yˈoyëty niwäämbajtëmë nmëguˈukˈäjtëm?

¹¹ Mä jatuˈugë Salmo David tkujäˈäyë: “Kuentˈat ja mˈyaˈan mä diˈib axëëk” (Sal. 34:13). Pën kyaj nmëmëdoˈojëmë tyäˈädë käjpxwijën ets pën niwäämbajtëm ja nmëguˈukˈäjtëm, mbäät xyˈaxëktuˈunëm ets kyaj nekynyaymyaˈayëm mëdë Jyobaa. Pes diˈib yajtukˈijxwëˈëmbë Mëjkuˈu, yëˈë ko xëmë nyiwäämbety, diˈibë Jyobaa mëtsipˈäjtëp. Diˈib mä nˈayukˈäjtëm ndijëm mëjkuˈu, mä ayuk grieegë yëˈë yˈandijpy, “niwäämbajtpë”. Pääty ko kyaj axëëk nimaytyakëm ja wiinkpë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë xëmë nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa. Ets tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm parë kyaj nˈëbat ngäjpxpatëmë yetyëjkëty diˈib të yajnikäjpxpattë tyundët mä naymyujkën (käjpxë Ebreeʉsʉty 13:17 etsë 1 Tesalónikʉ 5:12).

12, 13. 1) ¿Tiko yˈoyëty ets tëyˈäjtën myëët tijaty nduˈunëm? 2) ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko tijaty nduˈunëm tëyˈäjtën myëët?

¹² Dios mëduumbëty nanduˈun yaˈixyˈattë ko tëyˈäjtën myëët tijaty ttundë. Apostëlë Pablo tkujäˈäyë: “Ninuˈkxtakëdëts, yëˈë ko nmëbëjktëbëts ko nmëdäjttëbëts wäˈäts ja njot nwinmäˈäny, mët ko ndunäˈänëm tukëˈëyë tëyˈäjtën myëët” (Heb. 13:18, Traducción del Nuevo Mundo). Kom “ndunäˈänëm tukëˈëyë tëyˈäjtën myëët”, ta kyaj nwinˈëˈënëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët tuˈugyë nˈëxpëjkëm. Pën nyajmëduˈunëm, kyaj axëëk nduˈunëm ets oy ko nmëjuˈuyëm extëm të nˈanmäˈäyëm. Pënaty Dios mëduundëp, tëyˈäjtën myëët tijaty ttundë mët ja diˈib yajmëduundëp ets mët niˈamukë jäˈäy. Ets pën ëtsäjtëm xyajmëduˈunëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mët nˈëxpëjkëm, kyaj net nˈawijxëm ets xyajmëjˈäjtëm.

¹³ Janääm jatsojkë jäˈäy jyënäˈändë diˈib kyaj yˈëxpëktë ko Jyobaa tyestiigëty tëyˈäjtën myëët tijaty ttundë. Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë direktoor mä tuˈugë empresë ko tˈijxy wiˈixë Jyobaa tyestiigëty tkuytyundë yˈayuk, ta jyënany: “Miitsëty xëmë xykyuytyundë extëm mjënäˈändë” (Sal. 15:4). Ko duˈun njäˈäyˈäjtëm, yëˈë xypyudëjkëm parë mëdë Jyobaa nnaymyaˈayëm ets parë nanduˈun yajmëjkumayëdë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë.

PUDËKË WIINK JÄˈÄY PARË NYAYMYAYËDËT MËDË JYOBAA

14, 15. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm pënaty nbatëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm parë nyaymyayëdët mëdë Jyobaa?

¹⁴ Mayë jäˈäy diˈib nbatëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm myëbëjktëbë Dios, per kyaj tˈixtë extëmë oybyë Myëtnaymyaayëbë. ¿Wiˈix mbäät nbudëjkëm? Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko ojts tkaxtë käjpxwäˈkxpë nimajtskaty, duˈun tˈanmääy: “Es ko mdëkët mä mmoˈoyëty ja jäˈäy yëˈë jäjtakn mä tuˈugë tëjk, jawyiin xyˈanëëmët: Jotkujk mä tyäˈädë tëjk. Es pën ja kudëjk mˈaxäjëp yajxon, Dios kunuˈxëdëp. Es pën kyaj, katë xyˈamdoy ja Dios es kyunuˈxëdët” (Luk. 10:5, 6). Ko nˈijtëm ajiiky amëguˈuk, mbäädë jäˈäy tˈoymyëdoy ets pën oyjyaˈaytyakëm mëdë jäˈäy diˈib jantsy awäˈändaktëp mbäät pyudëkëty parë jyotxaamët ets mbäät tmëdooˈity ja tëyˈäjtën ko jatëgok näjxëm.

¹⁵ Ko nbatëmë jäˈäy diˈib mëk yˈookjäˈäwëbë ryelijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty o tpanëjkxyë kostumbrë diˈib kyaj miny mä Biiblyë, oy ko nˈijtëm ajiiky amëguˈuk ets kyaj mëët ntsiptuˈunëm. Mä naymyujkën, oy nˈagëˈë nˈaxäjëmë jäˈäy diˈib kyaj jyotkujkˈattë mä tyäˈädë jukyˈäjtën ets nanduˈun diˈib niˈigyë yˈixyˈatandëbë Dios diˈib nˈawdäjtëm. Mä rebistë diˈib amxan myëmiimbyë artikulo mä jyënaˈany “La Biblia les cambió la vida”, jap tmaytyaˈaky kanäägë eksperiensyë mä wiˈixë jäˈäy të dyajtëgatstë jyukyˈäjtën.

NˈOKTUUNMUJKËM MËT JA OYBYË MËTNAYMYAAYËBË

16. ¿Wiˈix mbäät nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa ets mëët nduunmujkëm?

¹⁶ Ko tuˈugyë jäˈäy tyuunmuky, ta niˈigyë kyëktëkë nyaymyayë. Niˈamukë ninuˈun të nnaywyandakëm mä Jyobaa, duˈun xyajnäjxëm extëmë myëtnaymyaayëbë ets extëm diˈib mëët tyuunmuky (käjpxë 1 Korintʉ 3:9). Ko ngäjpxwäˈkxëm ets nyaˈëxpëjkëmë jäˈäy, ta niˈigyë njaygyujkëm wiˈix jyaˈayˈatyë Jyobaa. Nan nˈijxëm wiˈixë myëjää xypyudëjkëm parë nduˈunëmë tyuunk.

17. ¿Wiˈixë ëxpëjkpajn ets ja naymyujkën xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë duˈun nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm?

¹⁷ Ko niˈigyë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ta niˈigyë Jyobaa nmëwingoˈonëm, pes nˈijxëm wiˈix xypyudëjkëm parë kyaj xyajtuˈudujkëmë nmëtsipˈäjtëm. Ja tuk pëky diˈibë Jyobaa xytyukmëwingoˈonëm, yëˈë ko nˈijxëm wiˈix kujk xytyuˈumoˈoyëm. Mëjwiin kajaa xyaˈëxpëjkëm mët yëˈëgyëjxmë naymyujkën etsë ëxpëjkpajn. Tijaty näjxp mä asamblee, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa xytsyojkëm, ets ko nyijäˈäwëp tijaty nyajtëgoyˈäjtëm ets ko nyajnäjxëmë amay jotmay. Ko nety tuˈugë familyë të yˈotstë mä tuˈugë asamblee tëgëk xëëbë, ta tjääy tuˈugë neky mä jyënany: “Të xyjotjäˈtëdëts tijaty të nyaxy mä asamblee. Nnijäˈäwëdëpts wiˈixë Jyobaa xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk ets tsyejpy parë oy njukyˈäjtëm”. Jatuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib tsoˈomp Alemania ko nety të yˈotstë mä tuˈugë asamblee diˈib tëgëk xëë tuunë jap Irlanda, ta tmooytyë dyoskujuyëm ja myëguˈuktëjk ko nety oy të yˈagëˈë të yˈaxäjëdë, ta yˈakjënandë: “Yëˈë Jyobaa diˈibëts niˈigyë nmooytyëbë dyoskujuyëm etsë Rey Jesukristë. Yëˈëjëts diˈib të xywyowdë parëts nyajpäättë mä kyäjpn diˈib tuˈugyë nayaˈijtëdëp, kyaj jeˈeyë tkäjpx tmaytyäˈäktë tuˈugyëˈäjtën, nanduˈunën dyajnigëxëˈëktë tuˈuk tuˈugë xëë. Extëmëts të nnayjawëdë mä tyäˈädë asamblee diˈib të tyunyëty Irlanda jap Dublín, xëmëts xytyukjamyatsäˈändë ko jantsy oy kojëts nmëdundë Jyobaa mët niˈamukë miitsëty”.

PËNATY NAYMYAAYËDËP KÄJPX MAYTYAKTËP

18. ¿Ti diˈib mbäät nnayajtëˈëwëm mä wiˈixë Jyobaa nmëgäjpxëm?

¹⁸ Ko jäˈäy kyäjpx myaytyäˈäktë, ta niˈigyë dyajkëktëkëdë nyaymyayë. Mä tyäˈädë tiempë, mayë jäˈäy yëˈë yajtuundëbë Internet etsë selulaar parë nyaynyijayëdë. Per ¿nuˈunë tiempë nyajtuˈunëm mä nmëtkäjpx nmëtmaytyakëmë Jyobaa ja oybyë mëtnaymyaayëbë? Nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈë diˈib “Myëdooˈijtypyë nuˈkxtakën” (Sal. 65:2). ¿Näkˈokë Jyobaa nmëgäjpxëm?

19. ¿Ti mbäät nduˈunëm pën xytsyiptakxëm ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈix nnayjäˈäwëm?

¹⁹ Näägë Dios mëduumbëty tsiptakxëdëp tnimaytyäˈäktët ti jyäˈäwëdëp mä jyot kyorasoon. Perë Jyobaa tsyejpy ets nyaˈˈawatsëmë jot korasoon ko nuˈkxtakëm (Sal. 119:145; Lam. 3:41). Ets pën kyaj nbatëmë ää ayuk parë nimaytyakëm wiˈix nnayjäˈäwëm, mbäädë Biiblyë xypyudëjkëm. Pablo duˈun tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Roma: “Mët ko kyaj nnijäˈäjëm wiˈix ngäjxtakëm extëm pyaatyëty, per ja espiritë santë xynyinuˈxtakëm mët ëtsäjtëm, mët ko yëˈë myëdeepy ko ngëjx ndujkëm diˈibë kyaj mbäät ngäjxpëtsëˈëmëm. Es komë Dios nyijäˈätyaapy tëgekyë ja jäˈäy jyot wyinmäˈänyëty, nyijäˈäp yajxon diˈibë ja espiritë santë yˈamdowaampy, mët ko yëˈë yˈamdeepy ja Diosë jyaˈayëty extëm ja Dios ttseky” (Rom. 8:26, 27). Ko ngäjpxëmë Biiblyë extëm diˈib yajpatp mä Job, Salmo etsë Proverbios, yëˈë diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa wiˈix nnayjäˈäwëm.

20, 21. ¿Wiˈix xyjotkujkmoˈoyëm extëmë Pablo ojts tkujayë mä Filipʉs 4:6, 7?

²⁰ Ko nwingujäjtëmë amay jotmay, nˈokpanëjkxëmë käjpxwijën diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos: “Katë mmay mdäjtë, nik oy, pën ti tuun jäjtëp, käjxtäˈäktë es amdow pëjktsowdë Dios, es xyjaˈaygyëdäˈäktët nandëˈën”. Ko duˈun nmënuˈkxtakëmë Jyobaa, ja mas oybyë Mëtnaymyaayëbë, ta xymyëjämoˈoyäˈänëm ets xyjotkujkmoˈoyäˈänëm. Pablo yˈakjënäˈäny: “Netë Dios mmoˈoyëdët yëˈë yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën, diˈibë waanë niˈigyë myëjjëty këdiinëm diˈibë jäˈäy mbäät tjaygyukë. Esë tyäˈädë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën kyuwäˈänëp ja mjot mwinmäˈäny tiˈigyë mët ja Jesukristë” (Filip. 4:6, 7). Nˈokmëjjäˈäwëm xëmë ja Diosë “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” diˈib kyuwaambyë korasoon etsë jot winmäˈäny.

²¹ Ko nuˈkxtakëm, yëˈë diˈib xypyudëjkëm parë niˈigyë nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa. Pääty nˈokmënuˈkxtakëm xëmë (1 Tes. 5:17). Tyäˈädë artikulo yajkëktëjkëp niˈigyë naymyayë mëdë Dios ets niˈigyë jot winmäˈäny nbëjtakëm parë nduˈunëm diˈib xytyukˈanaˈamëm. Nˈokwinmäˈäyëm nuˈunën ndukˈoyˈäjtëm ko Jyobaa yëˈë diˈib nDeetyˈäjtëm, nDiosˈäjtëm ets nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm.

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 26]

Nˈokpudëjkëmë wiink jäˈäy parë nyaymyayëdët mëdë Jyobaa (Ixë parrafo 14 etsë 15)

[Dibujë diˈib mä pajina 27]

¿Wiˈix xypyudëjkëmë nuˈkxtakën parë kyëktëkëdë naymyayë mëdë Dios? (Ixë parrafo 21)