Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tyukniwijts tyukniwäˈpëp tijaty

“Dios yajkypy ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën, kyaj oy wyiˈixëty ti ttuny.” (1 KOR. 14:33)

¿WIˈIX MˈATSOOJËMBITÄˈÄNY?

¿Wiˈixë Jyobaa të ttukniwitsë tijaty jam tsäjpotm, duˈun diˈib yaˈijxp ets diˈib kyaj yaˈixy?

¿Tiko Jyobaa ojts dyajnitsoˈogyë Noé etsë Rahab?

Extëm të nnijäˈäwëm wiˈix yˈijttë ja israelitëty ets pënaty ojts tpanëjkxtë Kristë mä primer siiglë, ¿wiˈix xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tijaty tyukniwijts tyukniwäˈpëp?

1, 2. 1) ¿Pën tim jawyiinë Dios yajkoj, ets tijaty tyuktuun? 2) ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko anklësëty tukniwits tukniwääbë yˈittë?

JYOBAA yajxon të ttukniwits ttukniwääbë tukëˈëyë tijaty të dyajkojy jam tsäjpotm ets yä Naxwiiny. Tim jawyiin, yëˈë ojts dyajkojˈyë tyuˈukˈUˈunk extëmë anklës diˈib yajtijp “ja Ayuk”, mët ko yëˈë Dios yajkugajpxyˈäjtë. Yëˈë kanäk miyonk jëmëjt tpudëjkë Dios. Biiblyë jyënaˈany ko tijaty “tsyondaky, taa natynyë jaˈa diˈibë yajtijp Ayuk [...] es mëëdëmë naty ja Dios Teety”. Ets yˈakjënäˈäny: “Ja Ayuk jaˈa mëët Dios dyajkojy tëgekyë diˈibë jaaˈäjtp. Tëgekyë diˈibë yajkoj, kyaj oj ti kyojy pën kyaj jaˈa mëët”. Të nyäjxnë majtsk mil jëmëjt mä Dios tkejxy yä Naxwiiny ja Ayuk o Jesukristë, yëˈë wäˈätsjäˈäy yˈijty ets kyuytyuun tukëˈëyë tijatyë Tyeety ojts tyukˈaneˈemyëty (Fwank 1:1-3, 14).

² Mä netyë Jesus kyaminyëm yä Naxwiiny, pyudëjkë Tyeety “extëm diˈib nyiwintsënˈäjtypyë tuunk” (Prov. 8:30). Mët yëˈëgyëjxmë Jesus, Dios ojts dyajkojy miyonkˈamë anklës jam tsäjpotm (Kol. 1:16). Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa tukniwits tukniwääbë dyaˈityë anklësëty diˈib duˈun extëmë tsiptuumbëty, jyënaˈany ko “tuk miyongë nety diˈib mëduunëdëp, ets tukmëgoˈpx miyonk diˈibë nety windënääyëdëp” (Dan. 7:10; Sal. 103:21).

3. 1) ¿Naa nuˈunën të yajwijtspëtsëmy jyaˈˈatyë planetë etsë may myëtsäˈä? 2) ¿Wiˈix yˈityë may myëtsäˈä tukniwits tukniwääbë?

³ Jyobaa nan ojts dyajkojy mayˈitë mëtsäˈä etsë planetë. Tuˈugë perioodikë diˈib xyëˈäjtypy El Universal jyënany ko të näämnëm yaˈëxpëjkpëtsëmy ko tëgëk duˈunën jyamˈatyë mëtsäˈä extëmë netyë ëxpëkyjyaˈayëty të tˈokˈwijtspëtsëëmdëbë. Ets tyam ja të twijtspëtsëmdë tëgëk mëgoˈpx mil trillon. Tukniwits tukniwääbë yˈityë may myëtsäˈä mäjatyë galaxia, mä tuˈugatypyë galaxia mil miyonkˈam tmëdatyë mëtsäˈä ets abëky mayˈitë planetë. Ets ko tyuˈukmuky kanäägë galaxia ja yajtijy cúmulos ets ko tyäˈädë cúmulos yˈaktimtuˈukmuky, ta yajtijy supercúmulos.

4. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa nan tyukniwijtsëtyaapy pënaty mëduunëp yä Naxwiiny?

⁴ Xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm wiˈix yˈittë tukniwits tukniwääbë anklësëty, mëtsäˈä etsë planetë (Is. 40:26). Pääty nanduˈun njënäˈänëm ko Jyobaa tukniwits tukniwääbë dyaˈity pënaty mëduunëp yä Naxwiiny, pes jëjpˈam ja tuunk diˈib nyikëjxmˈäjttëp ets mëjwiin kajaa. Nuˈun kujk nyaxy kanäk mil jëmëjt, duˈunyëmë Jyobaa ttukniwits ttukniwääbë kyäjpn ets duˈunyëm yajmëduny axtë tyambäät. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm ko yëˈë yajpääty mëdë kyäjpn, ko yajjaˈäjtypyë tuˈugyëˈat ets ko “kyaj oy wyiˈixëty ti ttuny” (käjpxë 1 Korintʉ 14:33, 40).

TËËYËP TYUKNIWIJTS TYUKNIWÄˈPË KYÄJPN

5. ¿Tiko ojts tyuˈuwëˈëmë extëmë netyë Jyobaa të ttukniwitsë parë jäˈäy dyajtuktukëdë Naxwinyëdë?

⁵ Ko Jyobaa ojts dyajkojy ja tim jawyiimbë yetyëjk etsë toxytyëjk, ta tˈanmääy: “Mëëtˈattë ënet mˈuˈunk mˈënäˈkëty yajwinduktë yëˈë naxwinyëdë ets xyˈënaˈamdëty. Mijts mˈënaˈamdäˈä yëˈë nëëyujk ets yëˈë joon jëyujk ets tukëˈëyë jëyujk mëdiˈibë myox tyukyoˈoybyën” (Gén. 1:28, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). Duˈunë netyë jäˈäy nyimayëyäˈändë, të netyë Jyobaa ttukniwitsë wiˈix dyajwinduktët ja naxwinyëdë ets dyajjëmbittët extëm tuˈugë lugäärë tsujpë. Per jotmaymyëët njënäˈänëm ko Adán mëdë Eva kyaj myëdoodë, pääty tuk tiempë ojts tyuˈuwëˈëmë ti Jyobaa tyuknibëjtakë (Gén. 3:1-6). Ko nyajxy kanäk jëmëjt, ta Jyobaa “tˈijxy ko ja naxwinyëdë jäˈäy tyëgooynyë, ets jeˈeyë xëmë pyokytyuunë ja yääbë ënety të dyajkojˈyën naxwiiny”. Ta tˈijxy ko “ujts ënety ja naxwinyëdë yajpääty mëët ja ëxëëktuˈunën ëxëëkkäjpxën”. Pääty jyënany ko dyajminäˈänyë Ayoˈonduu parë kyutëgoytyët ja axëkjäˈäytyëjk (Gén. 6:5, 11-13, 17, MNM).

6, 7. 1) ¿Tiko Jyobaa tniˈˈijxkëdakyë Noé? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.) 2) ¿Wiˈix jyäjttë ja axëkjäˈäytyëjk ja tiempë mä Noé jyukyˈajty?

⁶ Perë “Noé ojtsë Jyobaa nyiˈˈijxkëdaˈagyëty”, yëˈë ko “tëyˈäjtën myëët tijaty ttuuny” ets “yajnigëxëˈk ko kyaj ti tyëgoˈoyën mët pënaty jaayë jukyˈäjttë”. Ets kom “nëˈëyoˈoy tuˈuyoˈoy mëdë Diosë tëyˈäjtënbë”, pääty ojts tyuknipëkyëty ets dyajkojët tuˈugë mëj arkë (Gén. 6:8, 9, 14-16). Ets ojts dyajkojy parë ja naxwinyëdë jäˈäy etsë jëyujk animal nyitsoˈoktët ko nety myiny ja Ayoˈonduu. Noé tyuun “extëm ënety ja Dios të tyukˈëneˈemyën”. Ko yajxon tijaty ttukniwijtsë ets ko pyudëjkë ja fyamilyë, ta tkojˈabajttë ja arkë. Ets ko dyajtëjkëtyaaytyë jëyujk animal mä ja arkë, ta Dios ojts “dyajˈëdujknë” ja tëjkˈää (Gén. 7:5, 16, MNM).

⁷ Ja Ayoˈonduu diˈib tuun jäjtë mä jëmëjt 2370 mä kyajnëm myinyë Jesus, ja mä Jyobaa dyajkutëgooytyaay tukëˈëyë diˈib jukyˈäjtp yä naxwiiny, per yajnitsok ja Noé mëdë fyamilyë mä ja arkë (Gén. 7:23). Niˈamukë jäˈäy diˈib tyam jukyˈäjttëp jam tsyoondë mä Noé tyëëm yˈääts. Per niˈamukë ja axëkjäˈäy diˈib kyaj tyëjkëdë mä ja arkë oˈktääytyë. ¿Tiko? Yëˈko kyaj tmëmëdoodë Noé, “diˈibë kyäjxwäˈx esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët” (2 Peed. 2:5).

8. Ko Dios ojts ttukˈaneˈemy ja israelitëty parë tyëkëdët mä ja Nax diˈib Yajtukwandaktë, ¿wiˈix nnijäˈäwëm ko tukniwits tukniwääbë nety yˈittë?

⁸ Ko nyajxy tuktujk mëgoˈpx jëmëjt mä nety të yˈAyoˈonduˈuy, ta Jyobaa ojts ttukniwitsë ja israelitëty parë yˈittët extëm tuˈugë nasionk. Jyobaa tyukniwijtsë wiˈix mbäät jyukyˈattë ets wiˈix mbäät yˈawdatëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, jamˈäjt mayë saserdotëty, lebitëty ets nanduˈun ja toxytyëjk “diˈibë nety të yajtukniwitsëdë parë tyundët mä ja witëjk yajnidëkë mä tyuˈukmuktë” (Éx. 38:8). Per ko Jyobaa ojts ttukˈaneˈemyë kyäjpn parë tyëkëdët mä ja nyaxwinyëdë Canaán, nimay tsyëˈkëdë ets kyaj myëdoodë. Yëˈëyë Josué mëdë Caleb diˈib oy nyimaytyaktë ko nety ojts të tniˈˈixtë ja käjpn diˈibë yajtukwandaktë. Päätyë Dios yˈanmääyëdë: “Yiˈiyë yëˈë Josué ets yëˈë Caleb jam nëjkx jyäˈttë, ets miitsëty nituˈuk nëjkx jam ngatëkëdë mä ja it jotën mëdiˈibë ndukwinwäˈänëtyën” (Núm. 14:30, 37, 38, MNM). Jyobaa nyikäjpxpajt okë Josué parë twooyoˈoyët ja käjpn (Núm. 27:18-23). Ko netyë Josué twoodëkëyanë ja israelitëty Canaán, ta Jyobaa yˈanmääyë: “It amëk jotmëk. Këdii mtsëˈëk mjawë, yëˈko Jyobaa diˈib mDiosˈäjtypy yajpääty mët mijts oy mä mnëjkxët” (Jos. 1:9).

9. ¿Ti Rahab yajnigëxëˈk mä Jyobaa ets mä kyäjpn?

⁹ Jyobaa xëmë yajpaty mëdë Josué. Nˈokjamyajtsëm ti tuun jäjtë mä jëmëjt 1473, mä kyajnëm myinyë Jesus. Ja israelitëty të nety nyaynyikojëdë Jericó, naa jamyë wingon mä Canaán. Josué ta tkejxy nimajtskë käjpn niˈˈijxpë jam Jericó ets jyäjttë mä tyëjkë Rahab diˈib mayë yetyëjk myëttsënaapy. Ko ja rey ojts tniˈanaˈamë parë yajmatstët ja käjpn niˈˈijxpë, ta ja Rahab ojts tˈyuˈutsy tyëjknikëjxy. ¿Tiko duˈun ttuuny? Yëˈë tˈanmääy ja käjpn niˈˈijxpëty: “Nnijäˈäwëbëts ko Jyobaa yëˈë mmoˈoyanëdëbë naxwinyëdë [...], yëˈko tëjëts nmëdowdë wiˈixë Jyobaa ojts dyajtëˈëtsy mwinduuyëty ja mejnyë Tsaptspë [...] ets wiˈix xytyuundë ja nimajtskpë reyëty Sehón ets Og, ja amorreo jäˈäyëty”. Ta ja Rahab yˈakjënany: “Jyobaa diˈib mDiosˈäjttëp yëˈë jam Diosˈäjtp tsäjpotm ets yä naxwiiny” (Jos. 2:9-11). Rahab pyuwäˈkë Jyobaa etsë kyäjpn, ets ko ja israelitëty tjaˈabëjktë ja Jericó gäjpn, ta nyitsoky mëdë fyamilyë (Jos. 6:25). Rahab yajnigëxëˈkë mëbëjkën ets wyintsëˈkë Jyobaa etsë kyäjpn.

PËNATY PYANËJKXTË JESUS MÄ PRIMER SIIGLË YAJTUKNIWIJTS YAJTUKNIWÄˈPËDË

10. ¿Wiˈixë Jesus tˈanmääy ja israelitë wyintsënëty, ets tiko?

¹⁰ Ko Josué ojts twooyoˈoyë israelitëty, ta tjaˈabëjktë kanäägë yˈit lyugäärë Canaán, käjpn ngäjpn ojts nyëjkxtë parë tjaˈabëjktë. Per ¿ti net ok tuun jäjtë? Nuˈun yˈaknäjxyë tiempë 1,500 jëmëjt, janääm jatsojkë ja israelitëty tmëdëgooytyë Jyobaa. Ets ja tiempë mä Diosë yˈUˈunk kyëdaky yä Naxwiiny, ja israelitëty kyaj nety tnekymyëmëdowdë Jyobaa ets ni ja kugajpxyëty, päätyë Jesus tˈanmääy ja israelitëty diˈibë nety tsënääytyëp Jerusalén: “Miits myaˈoˈktëp ja Diosë kyugäjxpëty” (käjpxë Matewʉ 23:37, 38). Jyobaa kyaj tnekykyupëjky ja israelitë wyintsënëty, yëˈë ko kyaj myëdoodë. Päätyë Jesus jyënany: “Myajpëjkëyäˈändë ja tsäjpotmëdë kutujkën, es yajmoˈoyaˈany ja jäˈäyëty diˈibë myeepy ja Dios diˈibë patëp” (Mat. 21:43).

11, 12. 1) ¿Ti diˈib xytyukˈijxëm ko mä primer siiglë kyupëjkë Jyobaa ja jembyë kyäjpn? 2) ¿Pënaty yajtsondaktë ja jembyë käjpn?

¹¹ Mä primer siiglë, Jyobaa kyaj tkupëjky ja israelitëty diˈibë nety të myastuˈudëdë. ¿Yëˈë tyäˈädë yˈandijpy ko kyaj nety tˈokmëdatanë tuk pëky ja kyäjpn diˈib mëdunëdëp yä Naxwiiny? Kyaj, pes kyupëjk ja jembyë kyäjpn, diˈibë nety myëmëdoobyë Jesus etsë tyukniˈˈijxën. Tyäˈädë jembyë käjpn ja nyaxkëdaky mä Pentekostes mä jëmëjt 33 ko nety të tyuˈukmuktë 120 ja Jesusë yˈëxpëjkpëty jam Jerusalén, ko ajotkumonë “tmëdoodë nyojktaˈaky tsäjpotm es tyukwantsëtyaay ja tëjk extëm tuˈugë mëk poj. Ta oj tˈijxpäättë extëmë jënˈyaˈank, es jam oj wyeˈemy këjktuˈugë jënˈyaˈank mä kyëbäjkëty. Ta ja Espiritë Santë myooyëdë ja myëkˈäjtën nidëgekyë ni nëˈënë naty japëty. Ta tkäjxtë wiingatypyë ayuk wiˈix yëˈë Espiritë Santë myooyëdë ja ayuk es tkäjxtët” (Apos. 2:1-4). Ko duˈun tyuun jyäjtë, yëˈë yajnigëxëˈk ko Jyobaa pyudëjkëbë netyë tyäˈädë jembyë kyäjpn diˈib yajtsondaktë Jesusë yˈëxpëjkpëty.

¹² Mä tadë xëë, jaˈa ojts nyëbattë naa tëgëk milë jäˈäy diˈib myëbëjktë Jesus. Jyobaa yëˈë diˈib yajtuˈukmujkëdë, Biiblyë yˈakjënäˈäny ko “bom bom wyimbejty yëˈëjëty diˈibë kyupëjktëp ja Jesukristë” (Apos. 2:41, 47). Jantsy oy wyimbëtsëëmy ko ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ojts tkäjpxwäˈkxtë ets niˈigyë “ja Diosë yˈayuk myëjtëjkëˈadëtsy es nyimayëˈadëtsy ja mëbëjkpëtëjk jam Jerusalén”. Ets nan “nimay ja teetytyëjkëty tmëbëjktë ja Jesus” (Apos. 6:7). Duˈunë duˈun, mayë jäˈäy diˈib oyë jyot kyorasoon kyupëjktë tyäˈädë tukniˈˈijxën diˈib ojts tkäjpxwäˈkxtë ja jembyë kyäjpn. Ok, ko nanduˈun yajmëjwooy ja “diˈibë kyaj yˈisraelitëty”, ta Jyobaa dyajnigëxëˈky ko nan pyudëjkëbë nety ja nyax kyäjpn (käjpxë Apostʉlʉty 10:44, 45).

13. ¿Ti tuungë Dios tyuknipëjk ja jembyë kyäjpn?

¹³ Yajxon nyigëxëˈëky ko Dios yëˈë tyuknipëjk ja Jesusë yˈëxpëjkpëty parë yajtunët ja tyuunk. Pes të nety këˈëmë Jesus tnastunë. Ko nyëbajtääy, ta tyëjkë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ko ja “tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony” (Mat. 4:17). Nanduˈun ja yˈëxpëjkpëty ttukniˈˈijxëdë ttundët, duˈun tˈanmääy: “Net miits xypyëjtäˈäktët ja tëyˈäjtën ëjtskyëjxm Jerusalén, nëˈënë Judeeë nyax, Samaaryë nyax es tëgekyë naxwinyëdë” (Apos. 1:8). Pënaty tim jawyiinë Kristë ojts tpanëjkxtë, jyaygyujkëdë yajxon ti nety mbäät ttundë. Tëgokë Pablo etsë Bernabé ko nety jam yajpäättë Antioquía de Pisidia ojts tˈanëëmëdë ja judiyëtëjk diˈibë nety mëtsipˈäjtëdëp: “Dios të xykyexyëts es nˈanëëmëdëts jawyiin miits israelitëty, ko Dios myajnitsoˈogäˈänyëty mët ja Jesukristë. Per miits kyaj xymyëbëkäˈändë es kyaj xyˈaxäjëyäˈändë Jesus extëmë mYajnitsokpë, pääty tyam ngäjxwaˈxyëts ja Diosë yˈayuk mët diˈibë kyaj yˈisraelitëty. Dëˈën të xytyukˈaneˈemyëts ja Nintsënˈäjtëm ko jyënany: Tëts nbëjtaˈaky extëmë jäj tëˈxën mä nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty es dyajnitsoˈogët” (Apos. 13:14, 45-47). Desde mä primer siiglë, Jyobaa kyäjpn diˈib yä Naxwiiny, tnimaytyäˈäktë ti Jyobaa të ttuny parë nyitsoˈoktëdë naxwinyëdë jäˈäy.

OJTS TSYOKWËˈËMDË JA DIOS MËDUUMBËTY

14. 1) ¿Wiˈix jyajtyë Jerusalén käjpn mä primer siiglë? 2) ¿Pënaty ojts tsyokwëˈëmdë?

¹⁴ Mayë judiyëtëjk kyaj tkupëjktë ja oybyë ayuk ets duˈunyë tkuˈamëdoonäjxtë ja käjpxtëˈëwën diˈibë Jesus yäjk, pes yëˈë të nety tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty: “Ko xyˈixtët ja Jerusalén käjpn nyadujktäˈäyët mët ja soldäädëty, të naty tpääty mä kyutëgoyaˈany. Es miitsëty diˈibë ijttëp Judeeë, nëjxtë jagam yugoty; es pënëty ijttëp Jerusalén, pëtsëmdë nandëˈën netyë, es pënëty ijttëp kamoty, kyaj jyëmbittët käjpnoty” (Luk. 21:20, 21). Ets duˈunën tyuun jyäjtë extëmë netyë Jesus të tnaskäjpxë. Mä jëmëjt 66 ja mä jyajtyë Cestio Galo mëdë soldäädëtëjk diˈib Roma, ta dyajnadujktë Jerusalén käjpn parë dyajkutëgoyäˈändë. Per ta jatëgokë soldäädëtëjk tsyoˈondääytyë ets jaa mä pyëtsëëmdë pënaty jyantsy pyanëjkxtë Jesus jam Jerusalén ets Judea. Nimay ojts kyaˈaktë, ttuknäjxtë ja Jordán mëjnëë ets ojts nyëjkxtë jam Pela diˈib yajpatp Perea. Per ta jatëgokë soldäädëtëjk jyëmbijttë mä jëmëjt 70, yëˈë nyiwintsënˈäjtë Tito ets ta dyajkutëgooyë Jerusalén käjpn. ¿Wiˈix jyäjttë pënaty ojts tpanëjkxtë Kristë? Ojts tsyokwëˈëmdë mët ko tmëmëdoodë extëmë Jesus jyënany.

15. ¿Tiko mayë jäˈäy ojts tpuwäˈägë Diosë kyäjpn?

¹⁵ Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty diˈib mä primer siiglë, duˈunyëm ojts nyimayëdë oy tpattë amay jotmay, yajpajëdijttë ets yaˈijxmäjtstë myëbëjkën (Apos. 11:19-21; 19:1, 19, 20). ¿Tiko niˈigyë ojts nyimayëdë? Yëˈko Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë (Prov. 10:22).

16. ¿Ti nety tsojkëp ttundët niduˈuk niduˈuk ja Dios mëduumbë parë dyaˈittët mëk ja myëbëjkën?

¹⁶ Per tsojkëbë nety niduˈuk niduˈuk ttundëdë mëjää parë mëkë myëbëjkënë dyaˈittët. Jëjpˈamë nety ets xëmë tˈëxpëktëdë Diosë yˈAyuk, nyëjkxtët mä naymyujkën ets kyäjpxwäˈkxtët xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot. Ko duˈun ttuundë, yëˈë diˈib pudëjkëdë parë oy yˈijttë mëdë Dios ets tuˈugyë mët ja myëguˈuktëjk diˈib mä naymyujkën, duˈun extëm tyam. Tukëˈëyë ja naymyujkën tukniwits tukniwääbë nety yˈity. Kajaa ijtyë nmëguˈukˈäjtëm ttukˈoyˈattë ko pyudëkëdë xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot pënaty tuundëp mëjjäˈäy ets diˈib pyudëjkëdëbë mëjjäˈäy (Filip. 1:1; 1 Peed. 5:1-4). Nan yajpudëjkëdëbë nety ko yajkuˈixëdë, extëmë apostëlë Pablo diˈib tuun extëmë sirkuitë (Apos. 15:36, 40, 41). Xyajmonyˈijx xyajmonyjäˈäwëm ko nanduˈun tyam nDios mëduˈunëm extëm pënaty tim jawyiin ojts tpanëjkxtë Kristë. ¡Mëjwiin kajaa ngukäjpxëm ko Jyobaa xëmë ttukniwits ttukniwääbë pënaty mëduunëp!a

17. ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

¹⁷ Tyam njukyˈäjtëm mä tiempë jyëjpkëxanë ets tim tsojk kyutëgoyaˈany mä Satanás yˈaneˈemy. Etsë Diosë kyäjpn diˈib yä Naxwiiny niˈigyë jyotëgooyˈadëtsnë. ¿Nbanëjkxëm extëm nyijkxy? ¿Wimbajtˈadëtsëm mä Diosë tyuunk? Mä jatuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm ti mbäät nduˈunëm.

[Notë]

[Dibujë diˈib mä pajina 20]

Ko yajxon tijaty yajtukniwijtsë, yëˈë diˈib pudëjkëdë ja niduktujkpë jäˈäy parë nyitsoktë mä ja Ayoˈonduu (Ixë parrafo 6 etsë 7)