Dios mëduumbëty jyëjpkudijëdëbë axëkˈäjtën

1. ¿Tiko jëjpˈamë Diosë xyëë nyajnäjxëm mä nDiosˈawdäjtëm?

¿TË NÄˈÄ muum xyˈixy këxjäˈäyë Jyobaa xyëë o muum mä museo? Seguurë ko jantsy oy mnayjäˈäwë. Ëtsäjtëm, Jyobaa tyestiigëty, jëjpˈamë Diosë xyëë nyajnäjxëm mä nmëduˈunëm. Nipën duˈunë Diosë xyëë tkayajtuny extëm ëtsäjtëm. Ets jantsy oy nnayjäˈäwëm ko nmënëjkxëmë Diosë xyëë, per nan nikëjxmˈäjtëm parë tijaty nduˈunëm diˈib yajmëjpëtsëmëdëp.

2. ¿Ti nikëjxmˈäjtëm ko nmënëjkxëmë Diosë xyëë?

² Parë Jyobaa xykyupëjkëm kyaj jeˈeyë tsyekyëty nyajtuˈunëmë xyëë. Nan tsojkëp njukyˈäjtëm extëmë yˈanaˈamën jyënaˈany. Päätyë Biiblyë xytyukjamyajtsëm: “Mastuˈut diˈib axëëk” (Sal. 34:14). Apostëlë Pablo yajxon ojts tnigajpxy ti diˈib nikëjxmˈäjtëm ko jyënany: “Waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën” (2 Tim. 2:19, TNM). Ëtsäjtëm, Jyobaa tyestiigëty duˈunën nyaˈixyˈäjtëm ko nmënëjkxëmë Jyobaa xyëë. Per ¿wiˈix njëjpkudijëmë axëkˈäjtën?

MMASTUˈUTTË AXËKˈÄJTËN

3, 4. ¿Diˈibë tekstë mayë jäˈäy kyaj tjaygyukëdë, ets tiko?

³ (Käjpxë 2 Timoteo 2:19, TNM.)a Mä tyäˈädë tekstë Pablo yëˈë nyimaytyakë “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy” ets ta net tnimaytyaky majtsk pëky. Myëduˈuk, ko “Jyobaa yˈixyˈajtypy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy”, tyäˈädë tekstë tuˈugyëp mëdë Números 16:5 (ix mä tim jawyiimbë artikulo). Myëmajtskpë diˈib nyigäjpx, yëˈë: “Waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën”, tyäˈädë yëˈë diˈib mayë jäˈäy kyaj tnekyjaygyukëdë. ¿Tiko?

⁴ Yëˈko jyënäˈändë ko ja ayuk diˈibë Pablo yajtuun, yëˈë diˈib yajpatp mä Escrituras Hebreas. Ets ko kyaj jyawë myiny nituˈugë tekstë diˈib tuˈugyëp extëm diˈibë Pablo nyigäjpx. Pën duˈun, ¿ti myaytyäˈägan ko jyënany: “Waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën”? Pablo të nety tˈoknigäjpxpë mä Números kapitulo 16 ko Coré kyaj tmëmëdooyë Jyobaa. ¿Waˈandaa yëˈë nanduˈun tmaytyäˈägany?

5-7. Ja tiempë mä Moisés jyukyˈajty, ¿ti tuun jäjtë diˈibë Pablo nyigäjpx mä 2 Timoteo 2:19, TNM? (Ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo.)

⁵ Biiblyë jyënaˈany ko yˈuˈunk yˈënäˈkë Eliab, Datán etsë Abiram tpuwäˈkëdë Coré ko tnibëdëˈktë Moisés mëdë Aarón (Núm. 16:1-5). Kyaj twintsëˈkëdë Moisés ets kyaj tkupëjktë ja kutujkën diˈibë netyë Dios të myoˈoyëty. Tyäˈädë jäˈäyëty yajmäˈttë ja israelitëty mët ko tuˈugyë nety yajpäättë. Per ko ja tiempë tpaty parë yaˈixët pën diˈib jyantsy myëduumbyë Jyobaa ets pën diˈib kujuundakp, ta dyajky tuˈugë anaˈamën.

⁶ Duˈun yajnimaytyaˈaky: “Jyobaa ta tˈanmääyë Moisés: Mëgäjpxtë pënaty të tyuˈukmuktë ets anëëmëdë: ¡Mëjagamgaˈaktë mäjaty ja wyitëjkë Coré, Datán etsë Abiram! Ta Moisés pyëdëˈky ets ta ojts tninëjkxyë Datán etsë Abiram, ets ojts nyëjkxtë mët ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Israel. Ta tˈanmääy ja jäˈäyëty diˈibë nety të tyuˈukmuktë: Mëjagamgaˈaktë, tunë mayˈäjtën, yëˈë wyitëjkë tyäˈädë axëkjäˈäyëty ets kyaj ti xytyondët diˈib jyaˈäjttëp parë kyaj mgutëgoytyët mët yëˈëgyëjxmë pyokyëty. Yëˈëjëty netyë tmëjagamgaktë ja wyitëjkë Coré, Datán etsë Abiram, tyimnawäˈktutääytyë duˈun” (Núm. 16:23-27). Ta Jyobaa dyaˈoˈktääy diˈibë nety të kyujuundäˈäktë. Per diˈib mëmëdoojë kyaj dyaˈoˈky, pes ko tmëjagamgaktë ta dyajnigëxëˈktë ko jyëjpkudijëdëbë netyë axëkˈäjtën.

⁷ Ko Pablo jyënany ko “Jyobaa yˈixyˈajtypy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy” yëˈë nety myaytyakypyë Números 16:5. Ets ko jyënany: “Waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën”, waˈan yëˈë tmaytyaky diˈib yajkujäˈäyë mä Números16:5 etsë 23 axtë 27. Pääty njaygyujkëm ko diˈib majtsk pëkyë Pablo nyigäjpx, yëˈë diˈib yajpatp mä 2 Timoteo 2:19, TNM. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë maytyaˈaky? Ko Jyobaa yˈijxypyë korasoon. Yëˈë pyëjkypyë kuentë pënaty amumduˈukjot jantsy mëduunëp ets yˈawijxypy parë tmëjagamgaˈaktët pënaty tyuundëbë axëkˈäjtën.

“KATË XYTYUNYË KUENTË LOKË MAYTYAˈAKY DIˈIBË NIMATSOO KYATUNY”

8. ¿Tiko kyaj jeˈeyë tsyobääty nyajtuˈunëmë Diosë xyëë o ko jeˈeyë nyajpatëm mä naymyujkën?

⁸ Ko Pablo tmaytyaky tijaty tuun jäjtë ja tiempë mä Moisés jyukyˈajty, ta ttukjamyejtsyë Timoteo ko tsojkëbë nety nyaygyuentˈatëdët parë xëmë oy yˈittët mëdë Jyobaa. Kyaj nety yëˈëyë tsyobäädäˈäny ko yajpääty mä naymyujkën, duˈun extëm ja Coré mëdë jyaˈay kyaj tsyobaty ko jeˈeyë dyajtuundë Diosë xyëë. Pääty, tsojkëp ets niˈamukë Dios mëduumbë tjëjpkudijëdët ja axëkˈäjtën. ¿Per wiˈixë Timoteo pyudëjkë? ¿Ets ti tyam xytyukniˈˈijxëm ja käjpxwijën diˈibë Pablo yäjk?

9. ¿Wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä primer siiglë yˈaxëktuunëdë ja “lokë maytyaˈaky”?

⁹ Ko Pablo tnijäˈäyë Timoteo, ta tˈanmääy diˈibaty axëkˈäjtën jyëjpkudijëp. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts jyënaˈany ets “tmastuˈuttët ja naygyajxytsyiigë mëdë ayuk diˈibë nimatsoo kyatuny” (käjpxë 2 Timotee 2:14, 16, 23). Tëëyëp mä ja naymyujkën, tapˈäjt tuˈuk majtsk diˈib yajmëjwindëjkëdë tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Waˈan nääk ak tëgatsyaty tyukniˈˈijxëdë ets dyajtsiptaktë. Ets oyë netyë Biiblyë tkayajkuboky, ojts dyajnaywyäˈkxëdë ja nmëguˈukˈäjtëm. Päätyë Pablo tˈanmääyë Timoteo ets kyaj ttunëdë kuentë ja “lokë maytyaˈaky”.

10. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë njëjpkudijëmë apostatas?

¹⁰ Tyam kyaj nëgoo yajpäätyë apostatas mä naymyujkën. Per ko nbatëmë duˈumbë jäˈäy diˈib kyaj tyukniˈˈixë tëyˈäjtën, tsojkëp nnaygyuentˈäjtëm oy mä tsyoonët. Kyaj yˈoyëty mëët ngäjpx nmaytyakëm wingëjxm jëjpkëjxm o mä Internet o oytyim määjëty. Ets oyxyëp njawinmäˈäyëm ko yëˈë parë nbudëkëyäˈänëm, ko mëët ngäjpx nmaytyakëm kyaj nety nmëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën diˈib të nˈijxëm. Tsojkëp niˈamukë njëjpkudijëmë apostatas ets ninuˈun mëët ngatuˈukmujkëm.

11. ¿Ti mbäät dyajnaywyaˈkxyëtyë naymyujkën, ets wiˈix mbäädë mëjjäˈäytyëjk dyaktë oybyë ijxpajtën?

¹¹ Ta kanäk pëky diˈib mbäät dyajnaywyaˈkxyëtyë naymyujkën. Extëm nˈokpëjtakëm, wiˈixëm nwinmäˈäyëm mä tijaty ndukxondakëm ets mä ixy jawë ets mbäät yëˈë xyajtsiptuˈunëmë tyäˈädë “lokë maytyaˈaky”. Per pën ja pën dyajmëjwindëkë ixy jawë o xondakën diˈib yajkubojkypyë Diosë yˈanaˈamën, ta mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä naymyujkën tkäjpxwijtëdë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, kyaj wyinmayët ko kyaj duˈun ttunäˈäny mët ko kyaj tsyiptunäˈäny (Sal. 11:5; Éfes. 5:3-5). Ets nan kyaj dyajtundëdë kyëˈëm winmäˈäny, tsojkëp tpanëjkxtëdë tyäˈädë Biiblyë kyäjpxwijë: “Extëm ja borreegë kuentˈäjtpë dyajjëˈxeˈeky yajxon ja byorreegëty, nandëˈën miits xykyuentˈattët yëˈë jäˈäyëty diˈibë Dios të mdukëdëkëdë [...]. Katë jeˈeyë xyˈanaˈamäˈändë ja jäˈäyëty diˈibë Dios të mmoˈoyëty es xykyuentˈattët, niˈigyë yajxon mˈittët mët yëˈëjëty extëmë ijxpajtën” (1 Peed. 5:2, 3; käjpxë 2 Korintʉ 1:24).

12, 13. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa tyestiigëty twinˈixtë xondakën o ixy jawë? 2) ¿Diˈibatyë Biiblyë kyäjpxwijën mbäät xypyudëjkëm? 3) Ko tijaty ndunäˈänëm mä jukyˈäjtën, ¿wiˈix mbäät nguytyuˈunëmë Biiblyë kyäjpxwijën diˈib të yajnigajpxy mä parrafo 12?

¹² Diosë kyäjpn kyaj xyˈanmäˈäyëm diˈibë pelikula, liibrë, ëy yaˈaxy o bideojueegë mbäät njëjpkudijëm. ¿Tiko kyaj? Biiblyë jyënaˈany ko këˈëm mbäädë jäˈäy “tmëwinmäˈänybyaaty yëˈë oybyë esë axëëkpë” (Eb. 5:14). Biiblyë myëmiimbyë käjpxwijën diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm diˈibë xondakën o ixy jawë mbäät nwinˈijxëm. Extëm ko tijaty ndunäˈänëm mä jukyˈäjtën, nyaˈˈanmäˈäyëm: “Jikyˈattë miits extëmë Dios ttseky” (Éfes. 5:10, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn). Biiblyë nan nyigajpxypy ko pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë, myëdäjttëbë madakën parë kyaj tnasˈixët ets mä jyëën tyëjk jyapˈatëdë xondakën o ixy jawë diˈib kyaj yˈoyëty (1 Kor. 11:3; Éfes. 6:1-4).b

¹³ Extëm të nˈijxëm, Biiblyë kyäjpxwijën mbäät xypyudëjkëm parë oy tijaty nduˈunëm mä jukyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, wiˈixëm nwinmäˈäyëm mä wit xox, mä wiˈix nnayˈoytyuˈunëm, käˈäy ukën, oyˈäjt mëkˈäjtën ets wiˈixëm tijaty nduˈunëm. Ets nääk, duˈunë net ttsoktë tijatyë myëguˈuktëjk ttundët extëm wyinmaytyë ets yëˈë net diˈib yajtsiptuunëdëp. Per pën kyaj tkutëjˈyë Diosë yˈanaˈamën, kyaj tiko dyajtsiptäˈäktët, pesë Biiblyë jyënaˈany: “Nintsënˈäjtëmë myëduumbë kyaj yˈitët tsipoty; niˈigyë yˈoyjyaˈayˈatët oypyënëty mëët” (2 Tim. 2:24).

NˈOKJËJPKUDIJËM JA AXËËKPË MËTNAYMYAAYËBË

14. ¿Ti ijxpajtënë Pablo pyëjtakë parë xytyukˈijxëm ko tsojkëp njëjpkudijëmë axëëkpë mëtnaymyaayëbë?

¹⁴ “Niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë”, ¿wiˈix ja tuk pëky mbäät tjëjpkudijëdë axëkˈäjtën? Ko kyaj mëët nyaymyayëdët pënaty tyuundëbë axëkˈäjtën. Ko netyë Pablo të jyënaˈany “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy”, ta jatuˈugë ijxpajtën tpëjtaky. Yëˈë myaytyak “tuˈugë mëkjäˈäyë tyëjk” mä kyaj jeˈeyë jyapëtyë “basë esë texy diˈibë oorë es diˈibë platë, nan japˈäjtp ja naxtexy esë agujëjtsënbyok; näägëty tyuny wintsëˈkëngyëjxm es näägëty kyaj dëˈën tyuny” (2 Tim. 2:20, 21). Duˈunë Pablo dyajkyë käjpxwijën parë kyaj mëët tuˈugyë nyajpatëm pënaty duˈun extëmë abëjkënë diˈib kyaj tyuny.

15, 16. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja ijxpajtën diˈibë Pablo pyëjtak mä “tuˈugë mëkjäˈäyë tyëjk”?

¹⁵ ¿Ti yˈandijpyë tyäˈädë ijxpajtën? Pablo ojts tˈijxkijpxyë ja naymyujkën mët “tuˈugë mëkjäˈäyë tyëjk” ets ja nmëguˈukˈäjtëm ojts yaˈijxkijpxyë mëdë “basë esë texy” o abëjkënë. Mä tuˈugë tëjk, pën japˈäjtpë abëjkënë diˈib të yˈaxëëgë mbäät dyaˈˈaxëëgë ja wäˈätspë, pääty abëky yajpëjtaˈaky ja abëjkënë wäˈätspë diˈib tuump mä kosinë.

¹⁶ Nanduˈun jyaty mëdë Dios mëduumbëty diˈib tyuundëbë mëjää parë jyukyˈattë wäˈäts, tsojkëp nyaygyuentˈatëdët ets kyaj nyaymyayëdët mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp mä naymyujkën diˈibë kyaj xëmë tmëmëdowdë Biiblyë kyäjpxwijën (käjpxë 1 Korintʉ 15:33). Ets pën duˈun nyaˈˈanmäˈäyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp mä naymyujkën, pes niˈigyë mbäät nnaygyuentˈäjtëm mëdë jäˈäy diˈib kyaj yajpäättë mä Diosë kyäjpn, diˈib “meenyˈoogëty, [...] kyaj tmëmëdowdë tyääk tyeetyëty, [...] kyaj tmëjˈixtë Dios, [...] abiˈts, [...] myëtsip tëgekyë diˈibë oy, yajjäˈäyˈoˈkpëty, oytyiity ttuktëkëdë, es mëj patëp. Yëˈëyë yˈëxtäˈäyandëp ja xik awëˈkëk mä jyapäätyëty tˈawdattët ja Dios” (2 Tim. 3:1-5).

JYOBAA XYKYUNUˈKXËM KO KYAJ MMASTUTËM

17. ¿Wiˈix ja israelitëty diˈib xëmë myëmëdoodë Jyobaa ojts tjëjpkudijëdë axëkˈäjtën?

¹⁷ Ko Jyobaa jyënany: “¡Mëjagamgaˈaktë mäjaty ja wyitëjkë Coré, Datán etsë Abiram!”. Ta ja israelitëty “netyë tmëjagamgaktë” (Núm. 16:24, 27). Netyë duˈun ttuundë kyaj ojts wyëˈëmëdë, “tyimnawäˈktutääytyë”. Pënaty kyaj tmastuttë Jyobaa, myëmëdoodë amumduˈukjot ets pyëjktë kuentë ko Jyobaa pudëkëyanëdëbë nety ets jyëjpkudijëdë ja axëkˈäjtën. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë ijxpajtën?

18. ¿Ti myaytyäˈäganë Pablo ko tˈanmääyë Timoteo “mastuˈut ja ënäˈktëjkëtyë wyinmäˈäny”?

¹⁸ Mëjwiin kajaa nyajtsobatëm ko oy nˈijtëm mëdë Jyobaa, pääty tsojkëp ti pojënë nduˈunëm parë nguentˈäjtëmë tyäˈädë naymyayë. Yëˈë diˈibë Pablo myaytyäˈägan ko tˈanmääyë Timoteo: “Mastuˈut ja ënäˈktëjkëtyë wyinmäˈäny” (2 Tim. 2:22). Timoteo mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë nety, waˈanë nety 30 naxyë jyëmëjt. Per ¿tiko Pablo kyäjpxwijë? Yëˈko oyë jäˈäy të jyamëjjäˈäy të jyamëˈˈënäˈkënë, mbäät tyuktëkëtyë ënäˈktëjkë wyinmäˈäny. Päätyë Timoteo yaˈˈanmääy ets tmastuˈudët. O ja tuk pëky njënäˈänëm tjëjpkudijët ja axëkˈäjtën. Jesus nanduˈun jyënany: “Pën myajpekytyuunëp tuˈugë mwiin, juut es ëxkäˈäts” (Mat. 18:9). Tyamë Dios mëduumbëty, myëmëdoodëbë tyäˈädë käjpxwijën ets nnaygyuentˈäjtëdëp parë xëmë oy yˈittët mëdë Jyobaa ko pojënë tjëjpkuwäˈägëdë axëkˈäjtën.

19. ¿Wiˈix näägë nmëguˈukˈäjtëm tkuentˈattë ja naymyayë diˈib myëdäjttëp mëdë Jyobaa?

¹⁹ Näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të tmëdattë jotmay mëdë nëë o meskal mä nety kyaˈëxpëktënëm, të tpëjtäˈäktë wyinmäˈäny ko ni diˈibë nëë tkaˈuugäˈändë diˈib yajmukp. Etsë wiinkpë pën të ti jotmay tmëdattë mä ti ixy jawë o ijt xoˈonën, ta tukëˈëyë tjëjpkudijëdë parë kyaj axëëkpë tsojkën tyuktëkëdët, oy kyaˈˈaxëëgëty (Sal. 101:3). Duˈun jyajty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mä nety kyajäˈtynyëm Testiigë, nëgoo nety tˈoktsojkënyëˈäjnë yˈatsäˈäny mä xëë, per jap axëëgë jäˈäy yˈats pyuttë. Pääty desde ko tnijäˈäwë tëyˈäjtën kyaj nyekyˈetsy, oy yëˈëyë nmëguˈukˈäjtëm jyatuˈukmuktë, pes tsëˈkëp ko axëëkpë tsojkën tyuktëkëdët o ko myinët mä jyot wyinmäˈäny extëm të jyukyˈaty. Perë tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko niˈamukë Dios mëduumbëty kyaj mbäät yˈuuktë wanaty, yˈatstë o ttundë tijaty diˈib kyaj yˈaxëëgëty. Tsojkëp niˈamukë nyaygyuentˈatëdët parë oy yˈitët mëdë Jyobaa.

20. Tsiptakp njëjpkudijëmë axëkˈäjtën, per ¿ti diˈib xyjotkujkmoˈoyëm?

²⁰ Jantsy oy nnayjäˈäwëm ko nmënëjkxëmë Diosë xyëë, per nan nikëjxmˈäjtëm parë tijaty nduˈunëm diˈib yajmëjpëtsëmëdëp. Pääty tsojkëp nmastutëm ja axëkˈäjtën ets nmëjagamgakëm diˈib kyaj yˈoyëty (Sal. 34:14). Tsiptakp duˈun nduˈunëm, per jotkujk nnayjäˈäwëm ko Jyobaa xëmë ttseky “pënaty yëˈë jyaˈäjtypy” ets mëmëdoojëp (2 Tim. 2:19, TNM; käjpxë 2 Crónicas 16:9a).c