“Jyobaa yˈixyˈajtypy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy”
“Diˈibë tsyejpy ja Dios, ixyˈäjtëp.” (1 KOR. 8:3)
1. Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën wiˈix näägë Dios mëduumbë këˈëm nyaywyinˈëënyëty (ixë dibujë mä tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo).
AARÓN, ja saserdotë wintsën, tamë nety jopyëp tyanë mä yajnidëkë Jyobaa tyabernakulo ets tkëëyˈity mä yajnoˈoky ja poom diˈib päˈäk xuˈkp. Nan tamë nety yajpäätyë Coré mët 250 jyaˈay parë nanduˈunë Jyobaa tmoˈoyäˈändë ja poom diˈib päˈäk xuˈkp ets këjktuˈugë nety tmëdattë mä yajnoˈoky (Núm. 16:16-18). Niˈamukë ak duˈunë nety kyëxëˈëktë ko jantsy oy Dios mëdundë. Perë Coré mëdë jyaˈay mëj këjxmë nety nyayjawëdë, kujuun ets këˈëm tijaty nyaytyukmëtsokëdë, yëˈë nety pyëjkëyandëbë tyuungë Aarón extëmë saserdotë (Núm. 16:1-11). Per naywyinˈëˈënëdëbë nety ko wyinmääytyë ko Dios kyupëkaampy tijaty tyuundëp. Yajjotˈambëjktë Jyobaa ko duˈun yˈadëtstë, pes yëˈë diˈib yˈijxypyë korasoon ets nyijäˈäwë ko nëgoo nety nyayajnaxëdë ko yˈawdatëdë (Jer. 17:10).
2. 1) ¿Ti netyë Moisés të tnaskäjpxë? 2) ¿Wiˈix yˈadëëyë yˈayuk?
2 Moisés të nety jyënaˈany: “Jabomë Jyobaa mduknijawëyäˈänëdë pënën yëˈë jyaˈäjtypy” (Núm. 16:5). Ets duˈunën tyuun jyäjtë, yajxon ojts nyigëxëˈëky pënë nety jyantsy myëduumbyë Jyobaa ets pën kyaj. ¿Wiˈix nyigëxëˈky? Ko tkejxyë “jëën mëdiˈibë yajˈoˈktääyën [ja Coré mët] nimajtsk mëgoˈpx ja wëxytyikxymajkpë ja jäˈäy, mëdiˈibë ënety të tnoˈoktën ja poom” (Núm. 16:35; 26:10, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés). Perë Jyobaa kyaj dyaˈoˈkyë Aarón, duˈun dyajnigëxëˈky ko kyupëjkypyë nety extëmë saserdotë ets ko jantsy oyë nety myëdunyëty (käjpxë 1 Korintʉ 8:3).
3. 1) ¿Ti jotmay jamˈäjt ja tiempë mä apostëlë Pablo jyukyˈajty? 2) Ko kyutëgooyë Coré mëdë jyaˈayëty, ¿ti diˈibë Jyobaa yajnigëxëˈk?
3 Ko nyajxy naa 1,500 jëmëjt, nan jamˈäjtë duˈumbë jotmay ja tiempë mä apostëlë Pablo jyukyˈajty. Näägë jäˈäy diˈibë nety naynyigäjpxëdëp ko tpanëjkxtë Kristë, yajtëjkëdë tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets duˈunyëm yajpattë mä naymyujkën. Duˈunë nety kyëxëˈëktë ko jantsy oy Dios mëdundë, per kujotmayë nety parë Dios mëduumbëty. Pes duˈunë nety extëmë waxkääˈuk diˈib këxëˈktëp extëmë borreegë ets dyajxaˈamëdë myëguˈuktëjkë myëbëjkën (2 Tim. 2:16-18). Pablo nyijäˈäwëbë nety wiˈixë Jyobaa ttuunyë Coré mëdë jyaˈayëty, pääty nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa kyaj mbäät pën wyinˈëënyëty. Min nˈokˈijxëm wiˈix tˈanmääyë Timoteo ets tijaty xytyukniˈˈijxëm.
“ËJTSËN JYOBAA; KYAJËTS NDËGATSY”
4. 1) ¿Mä ti netyë Pablo yˈity seguurë? 2) ¿Wiˈix Pablo jyënany diˈib yajnigëxëˈk ko seguurë nety yˈity?
4 Pablo ijt seguurë ko Jyobaa yˈijxypyë nety pën diˈib amumduˈukjot mëduunëp ets pën kyaj. Ets extëm tˈanmääyë Timoteo, ta dyajnigëxëˈky ko seguurë nety yˈity. Ko netyë Pablo të tnigajpxy wiˈixë apostatas tˈaxëktundë näägë Dios mëduumbë, ta jyënany: “Per oy dyuˈunëty, yëˈë potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy, mëk tyanë, ets tmëdatyë tyäˈädë seyë, Jyobaa yˈixyˈajtypy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy, ets, waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën” (2 Tim. 2:18, 19, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]).
5, 6. 1) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko Pablo jyënany “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy”? 2) ¿Wiˈixë Timoteo pyudëjkë extëmë Pablo jyënany?
5 Biiblyë yëˈë yajtuumbyë tyäˈädë ayuk, “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë” parë tijaty tnimaytyaˈaky. Extëm ja Jerusalén käjpn diˈibë Israel ojts tmëjkäjpnˈaty o tijatyë Jesus tyuumpy mä tijatyë Dios tyuknibëjtakëp (Sal. 87:1, 2; 1 Kor. 3:11; 1 Peed. 2:6). Jeˈeyë tëgok myiny mä Biiblyë ko jyënaˈany “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy”. Per ¿ti diˈibë Pablo myaytyäˈägan ko duˈun jyënany?
6 Ko Pablo ojts tnigajpxy extëmë Moisés tnimaytyakyë Coré mëdë jyaˈayëty, ta ojts dyajtunyë tyäˈädë ayuk “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy” (ixë Números 16:5). Duˈunë Pablo ttukjamyejtsyë Timoteo ko Jyobaa nyijäˈäwëp ti nety tuun jäjtëp mä naymyujkën ets kyaj nety tnasˈixëyaˈany parë apostatas ttukpëtsëmdëdë wyinmäˈäny. Coré kyaj mbäät dyajtëgäjtsy tijatyë netyë Jyobaa tyuknibëjtakëp ets ja apostatas diˈib yajpattëp mä naymyujkën, nan kyaj nety mbäät dyajtëgatstë. Pablo kyaj yajxon ttimnimaytyaky ti yˈandijpy “potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy”. Per extëm ojts tˈanëëmë Timoteo, yëˈë pudëjkë parë niˈigyë ttukˈijxpejtyë Jyobaa.
7. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa tëyˈäjtën myëët tijaty ttuny?
7 Jyobaa kyäjpxwijën ninäˈä kyatëgatsy. Salmos 33:11 jyënaˈany: “Jyobaa kyäjpxwijën yˈitäˈäny winë xëë winë tiempë; tijaty wyinmaapy jyodoty wyinmäˈänyoty yˈitäˈäny nuˈun ja tiempë pyety kyuˈty”. Jyobaa yëˈë diˈib anaˈamp, xëmë tsyojkën dyaˈixyëty ets tëyˈäjtën myëët tijaty ttuny. Biiblyë jyënaˈany ko kyaj tyëgatsy tijaty tyuumpy (Éx. 15:18; Sal. 106:1; 111:3; 117:2). Malaquías 3:6 jyënaˈany: “Ëjtsën Jyobaa; kyajëts ndëgatsy”. Etsë Santya̱ˈa̱gʉ 1:17 jyënaˈany ko Jyobaa “ijtpëmëˈë extëm yˈity, kyaj tyëgatsy”.
TUˈUGË “SEYË” DIˈIBË MËBËJKËN YAJKËKTËJKËP MÄ JYOBAA
8, 9. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja “seyë” diˈibë Pablo pyëjtak extëmë ijxpajtën?
8 Tëëyëp, xëmë ijtyë jäˈäy tkëxjäˈäytyë tijaty mä potsyˈëjx, extëm pën të tkojy ja tëjk o pën ja tyëjk. Pablo, yëˈë tim jawyiin kyujäˈäyë mä Biiblyë tyäˈädë ijxpajtën.a Ko Pablo jyënany: “Potsyˈëjxë täˈtspëkypyë diˈibë Dios jyaˈäjtypy”, majtsk pëky nyikejy (2 Tim. 2:19, TNM). 1) “Jyobaa yˈixyˈajtypy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy” ets 2) “waˈan niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë tjëjpkudijë axëkˈäjtën”. Tyäˈädë yëˈë xytyukjamyajtsëm extëm jyënaˈanyë Números 16:5 (käjpx).b
9 ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja “seyë” diˈibë Pablo pyëjtak extëmë ijxpajtën? Majtsk pëky yajnigajpxy diˈib xytyukniˈˈijxëm parë pënaty tsyojktëbë Dios: 1) Jyobaa tsyejpy pënaty kyaj myastuˈutyëty ets 2) Jyobaa axëëk nyayjawëty ko kyayajtunyë tëyˈäjtën. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm mä jäˈäy diˈib të ttukpëtsëëmduˈuttë Diosë kyäjpn?
10. Ja tiempë mä Pablo jyukyˈajty, ¿wiˈix näägë Dios mëduumbë yˈaxëktuunëdë extëm jyaˈayˈäjttë ja apostatas?
10 Timoteo ets ja wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety oy Dios mëduundëp, jotmaytyuktëjkëdë ko tˈijxtë wiˈix jyaˈayˈattë ja apostatas. Mbäät nääk kyaj tjaygyujkëdë tiko netyë duˈunyëm yajnaˈixtë mä naymyujkën. Waˈan axtë nyayajtëëwëdë pënë Jyobaa pyejkypyë kuentë pën diˈib mëduunëp amumduˈukjot ets pënë nety diˈib nëgoobë këxëˈktëp ko myëdunëdë (Apos. 20:29, 30).
11, 12. ¿Tiko ja neky diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë Timoteo pyudëjkë parë kyëktëkëdë myëbëjkën?
11 Ja neky diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë Timoteo, seguurë ko pudëjkë parë kyëktëjkë myëbëjkën, pes yëˈë tukjamyajtsë ko Jyobaa kyupëjkë Aarón, per yajkutëgooyë Coré mët ja jyaˈayëty mët ko kyamëmëdoojëdë. Duˈun yajxon dyajnigëxëˈky ko kyaj tkupëjky. Apostëlë Pablo jyënany ko oyë nety mä naymyujkën yajpäättë jäˈäy diˈib nayajnäjxëdëp ko Dios mëdundë, Jyobaa yˈëxkapaambyë nety pën diˈib yëˈë jyaˈäjtypy, duˈun extëm ttuuny ja tiempë mä Moisés jyukyˈajty.
12 Jyobaa ninäˈä kyatëgatsy, xëmë yajtukjotkujkˈaty. Yëˈë yˈaxëkˈijxypy ko kyayajtunyë tëyˈäjtën ets ko tiempë tpäädët, ta ttukumëdowäˈänyë axëkjäˈäy diˈib kyaj jyodëmbity. Timoteo yajtukjamyajts parë tjëjpkudijëdë jäˈäy diˈib nëgoobë nayajnäjxëdëp ko Dios mëdundë, pes “niˈamukë pën myënëjkxypyë Jyobaa xyëë” tsojkëp tjëjpkudijëdë axëkˈäjtën.c
JYOBAA XËMË TKUNUˈKXY PËNATY MËDUUNËP AMUMDUˈUKJOT
13. ¿Mä ti mbäät nˈijtëm seguurë?
13 Extëmë Pablo jyënany nan mbäät xyjotkujkmoˈoyëm. Tim jawyiin, xymyëjämoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa pyëjkypyë kuentë ko ninäˈä ngamastutëm. Yëˈë kyaj jeˈeyë ttukxondaˈaky tijaty nduˈunëm, nanduˈunën nyaytyukjotmaytyunyëty mët ëtsäjtëm. Biiblyë jyënaˈany: “Jyobaa wyiin tyukˈijxëtyaapy tukëˈëyë naxwinyëdë parë ttukpudëkëyaˈanyë myëjää pënaty amuumë kyorasoon ijtp mët yëˈë” (2 Crón. 16:9). Pääty, mbäät nˈijtëm seguurë ko pën nmëduˈunëmë Jyobaa “wäˈäts ää wäˈäts jot” xëmë xykyunuˈkxäˈänëm (1 Tim. 1:5; 1 Kor. 15:58).
14. ¿Wiˈixë Dios kyaj ttukjotkëdaˈaky nmëduˈunëm?
14 Ja tuk pëky diˈib xytyukjamyajtsëm extëmë Pablo jyënany, yëˈë ko Jyobaa kyaj tkupëky ko jäˈäy nëgoobë nyayajnaxëdë Dios mëduumbë. Ets komë “wyiin tyukˈijxëtyaapy tukëˈëyë naxwinyëdë”, yˈijxypy pënaty kyaj amumduˈukjot myëdunyëty. Proverbios 3:32 jyënaˈany “ko Jyobaa yˈaxëkˈijxypy diˈib axëkjäˈäy” extëm diˈib nayajnäjxëp ko oy Dios mëduny, per ayuˈutsyë pyokytyuny. Mbäät tuk tiempë twinˈëënyë myëguˈuktëjk, perë Jyobaa diˈib tukëˈëyë mëkˈäjtën myëdäjtypy ets diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën, jyënaˈany: “Diˈib kyuyuˈtsypy tukëˈëyë tyëgoˈoyën kyaj oy wyimbëtsëmäˈänxëty” (Prov. 28:13; käjpxë 1 Timotee 5:24 etsë Ebreeʉsʉty 4:13).
15. ¿Ti tsojkëp njëjpkudijëm, ets tiko?
15 Mayë nmëguˈukˈäjtëm amumduˈukjot Dios mëdundë. Tim näˈäty jyaˈˈaty mä naymyujkën diˈib nëgoobë këxëˈktëp ko oy Dios mëdundë. Per mbäät duˈun jyaty extëm jyäjttë ja jäˈäyëty mä Moisés jyukyˈajty, ets mä jyukyˈäjttë pënaty tim jawyiin pyanëjkxtë Kristë (2 Tim. 3:1, 5). ¿Yëˈë tyäˈädë yˈandijpy ko mbäät nwinmäˈäygyojëm ko näägë nmëguˈukˈäjtëm kyaj oy Dios mëdundë? Kyaj, kyaj yˈoyëty duˈun nwinmäˈäyëm mä nmëguˈukˈäjtëm pën kyaj ti nnijäˈäwëm (käjpxë Romanʉs 14:10-12 etsë 1 Korintʉ 13:7). Pën winmäˈäyëm ko kyaj oy Dios mëdundë nmëguˈukˈäjtëm, mbäät xyˈaxëktuˈunëm mä nDiosmëduˈunëm.
16. 1) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nyajjëgakëm mä korasoon pën winmäˈäyëm ko oy nDiosmëduˈunëm ets kyajtëm nmëmëdoˈojëmë Jyobaa? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëm mä rekuäädrë “Naywyinmäˈänyˈixëdë miitsëty këˈëm”?
16 Niduˈuk niduˈugë Dios mëduumbë këˈëm mbäät tˈixy wiˈix tijaty ttuny (Gal. 6:4). Ak pokyjyaˈay nyajpatëm, pääty mbäät näˈäty nëgoobë ngëxëˈkëm ko oy nDiosmëduˈunëm ets kyaj nbëjkëmë kuentë (Eb. 3:12, 13). Pääty, oy ko näˈäganäˈäty nˈijxëm tijaty ndunäˈänëm o ntsojkënyëˈäjtëm. Mbäät nnayajtëˈëwëm: “¿Nmëduumbyëtsë Jyobaa mët kojëts ntseky ets nˈëxkajpyëts ja kyutujkën? ¿O yëˈëyëts nwinmaapy ja kunuˈkxën diˈibëts nˈaxäjëyaampy mä ja it lugäärë tsujpë?” (Diˈibʉ Jat. 4:11). Pën nbawinmäˈäyëmë tyäˈädë yajtëˈëwën, mbäät nyajjëgakëm mä korasoon pën winmäˈäyëm ko jantsy oy nDiosmëduˈunëm ets kyajtëm nmëmëdoˈojëmë Jyobaa.
JOTKUJK NNAYJÄˈÄWËM KO JYOBAA NMËDUˈUNËMË AMUMDUˈUKJOT
17, 18. ¿Tiko mbäät amumduˈukjotë Jyobaa nmëduˈunëm?
17 Ko nmëduˈunëmë Dios amumduˈukjot mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm. Mä Salmo 32:2 jyënaˈany: “Jotkujkë jäˈäy diˈibë Jyobaa kyaj tyuknikëjxmˈatyëtyë tëgoˈoyën; diˈib mä jyukyˈäjtën kyaj jyaˈˈatyë naywyinˈëënë”. Duˈunë duˈun, jotkujk yajpäättë pënaty tyamë Jyobaa myëduundëp amumduˈukjot ets nanduˈun tˈawix tjëjpˈixtë jotkujkˈäjtën mä tiempë myiny kyëdaˈaky.
18 Ko tiempë tpäädët, ta Jyobaa dyajnidëˈkxäˈäny pënaty tyuundëbë axëkˈäjtën o pënaty ayuˈutsyë pokytyuundëp. Ets yëˈë dyajnigëxëˈëgäˈäny “wiˈix tyëgatsyëty ja oyjyaˈay ets ja axëkjäˈäy, tuˈuk diˈib myëduumbyë Dios ets ja tuˈuk diˈib kyaj tmëduny” (Mal. 3:18). Per mientrës, Jyobaa xyjotkujkmoˈoyëm ko yëˈë yˈijxypyë “jäˈäy diˈibë jikyˈäjtp tëyˈäjtën mëët”, ets myëdooˈijtëp ja nyuˈkxtakën (1 Peed. 3:12).
a Të nety kanäk jëmëjt nyaxy mä Pablo tnijäˈäyë Timoteo ko yajkujäˈäyë mä Diˈibʉ Jatanʉp 21:14 ko ja potsy “mäjmajtskë yˈëjx tmëdaty” mä myiny këxjäˈäy ja nimäjmajtskpë apostëlëtëjkë xyëë.
b Números 16:5: “Ta tˈanmääyë Coré ets niˈamukë pënaty puwäˈkëdëp: Jabomë Jyobaa mduknijawëyäˈänëdë pënën yëˈë jyaˈäjtypy, pënën wäˈäts ets pënën mbäät myëwingonyëty ets pën yëˈë wyinˈijxypy yëˈë diˈib mëwingonanëp”.
c Mä jatuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën ko njëjpkudijëm axëkˈäjtën.
[Dibujë diˈib mä pajina 11]
Timoteo kyaj nyinäjxë wiˈix jyaˈayˈäjttë ja apostatas (Ixë parrafo 10 axtë 12)