1921 Myëgoˈpx jëmëjtëp

MÄ JA rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm diˈib pëtsëëm inglés 1 äämbë eneerë mä jëmëjt 1921, duˈun dyajtëëy: “¿Ti tuunk yaˈˈawijx yajjëjpˈijxp mä tyäˈädë jëmëjt?”. Ets yaˈˈatsoowëmbijty extëm jyënaˈanyë Isaías 61:1, 2: “Jyobaa yëˈëts të xywyinˈixy parëts nduknijawëdë oybyë ayuk ja jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky. [...] Parë yajnimaytyäˈägët ja jëmëjt mä Jyobaa ttunäˈänyë oyˈäjtën, ets ja xëëw mä ttukumëdoyë nDiosˈäjtëm”.

KYÄJPXWÄˈKXTË AMËK JOTMËK

Ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, tsojkëbë nety yˈittët amëk jotmëk parë ttundët ja tuunk diˈib të yajtuknipëktë. Tyuknijawëyandëbë nety ja “oybyë ayuk ja jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky” ets nenduˈun tnimaytyäˈägäˈändë ko jyäˈtäˈäny ja xëëw mä Dios ttukumëdowäˈäny ja axëkjäˈäytyëjk.

John Hoskin, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib Canadá amëk jotmëk ojts kyäjpxwaˈkxy oyë jäˈäy tyukmëtsipˈäjtë. Ko tsyondakyë jëmëjt 1921, ja tmëtmaytyaky tuˈugë jäˈäy diˈibë nety nenduˈun käjpxwäˈkxp, ets duˈun tmëtmaytyaktsoˈony: “Oyxyëp ko tsuj yajxon nimaytyakëmë Biiblyë kyaj pën dyajtsipkojët pën jam mä kyaj oy njaygyujkëm. Ets tsuj yajxon nnayjyëˈˈëw nnayjyëgäjpxëm”. Per kyaj duˈun tyuun jyäjtë. Ja nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Waanënëmtsë nety nmëtmaytyaˈaky ja jäˈäy ko tˈajëduuwdäˈätsy ja tyëjkˈagäj, mëk tjantsy yajënany axtë winmääyëts ko ojtsë ndijy wyimbuˈudutäˈäy”.

Tyäˈädë jäˈäy ta yaxkeky: “¿Tiko nëjkx xykyamëtmaytyäˈäktë jäˈäy diˈib kyaj yˈëxpëky?”. Ja nmëguˈukˈäjtëm Hoskin amonyë ojts wyeˈemy, per ko ojts nyëjkxnë, ta nyayjyënanë: “Per ¿ti këdii yëˈëtsën ja nduumpy?”.

Jakumbom ko netyë tyäˈädë jäˈäy yaˈëxpëky mä ja tsyäjptëjk, ta axëëk tnimaytyaky ja nmëguˈukˈäjtëm. Hoskin jyënany: “Yˈanmääy ja nyax käjpn ko jeˈeyëtsë nety të njäˈty parëts nwinˈëënäˈäny nwinxäjäˈäny ets ko tsojkëbëts xyaˈooktët”. Perë Hoskin kyaj yˈëxtëkëwaˈky, duˈunyëm ojts kyäjpxwaˈkxy ets mayë jäˈäy tmëtmaytyaky. Yëˈë yˈakjënany: “Ninäˈänëmtsë nety duˈun ngatukxondaˈaky kots nˈëwaˈkxy ngäjpxwaˈkxy tëjkmdëjkm. Axtë ojts nääk xyˈanëëmëdë: Nnijäˈäwëbëts ko mijts yëˈë Dios të mgexyëty, pën ja ti xyajtëgoyˈaty jats xytyukˈawanëdët parë nbudëkëdët”.

PARË NAYTYUˈUK YˈËXPËKTËT ETS MËDË FYAMILYË

Parë niˈigyë jäˈäy yajpudëkëdët ets tjaygyukëdët ja tëyˈäjtën, ta ja diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë dyajpëtsëëmdë xëmë tijatyë jäˈäy nayajtëëwëdë ets wiˈix yaˈˈatsoowëmbity mä ja rebistë diˈib tyam yaˈixyˈäjtp ¡Despertad! Mä ja rebistë nan miinë tyäˈädë titulo “Juvenile Bible Study” (Wiˈixë ënäˈktëjk tˈëxpëktëdë Biiblyë), yëˈë myëmiinë yajtëˈëwën diˈib mbäät tnimaytyäˈäktë ja tääk tyeety mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Duˈunë nety mbäät tpudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk parë tnijawëdët wiˈixë Biiblyë tˈatsoowëmbity. Ets kyaj nety nëgoo tsyipëty, nääk ja yajtëˈëwën diˈib myëmiin, yëˈë extëm “¿Näägë liibrë tmëminyë Biiblyë?” o “¿Niˈamukë mbäät tˈawix tjëjpˈijxtë yajnibëdëˈëktë pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë?”. Duˈun tpudëjkëdë ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë amëk jotmëk kyäjpxwäˈkxtët.

Mä ja rebistë, nan miinë tyäˈädë titulo “Advanced Studies in the Divine Plan of the Ages” (Wiˈix yˈëxpëktët pënaty kajaa nyijäˈäwëdëbë Biiblyë), myëmiinë yajtëˈëwën parë pënatyë nety kajaa nyijäˈäwëndëbë Biiblyë, japë nety të yajtukwijtstuˈuty mä ja liibrë diˈib tim jawyiin pëtsëëm mä Estudios de las Escrituras. Nimayë jäˈäy pyudëjkëdë ko ojts tkäjpxtë. Per ta ojts yajnigajpxy ko kyaj nety yˈokpëtsëmanë duˈumbë yajtëˈëwën. ¿Tiko kyaj?

TUˈUGË JEMBYË LIIBRË

Ja liibrë *El Arpa de Dios* diˈib pëtsëëm inglés.

Mä yajnigajpxy diˈib patëdëp tkäjpxtët.

Tarjetë mä myinyë yajtëˈëwën

Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety yˈijxtëp wiˈix yajtunyë Diosë tyuunk, ta tpëjktë kuentë ko pënaty näämnëm tëjkëdëp ëxpëjkpë, tsojkëbë nety tuk pëkyaty yajtukniˈˈixëdët ja tëyˈäjtën diˈib myaytyakypyë Biiblyë. Ets parë duˈun yajtunët, ta nobiembrë mä jëmëjt 1921 pyëtsëëmy tuˈugë liibrë diˈib xyëwˈäjtypy The Harp of God (ets 1925 pyëtsëëmy amxan, ja txëwˈäjty El Arpa de Dios). Ko ijtyë jäˈäy tˈaxäjëdë tyäˈädë liibrë, ta nyaygyujayëdë parë këˈëm tˈëxpëktët, ja ojts yajtijy The Harp Bible Study Course. Duˈun tnijäˈäwëdë “ko Dios ojts ttuknibëjtäägë parë jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë”. ¿Wiˈix ijty yˈëxpëktë?

Ko ijty yajmoˈoyë jäˈäy tuˈugë liibrë, ta nenduˈun yajmoˈoy tuˈugë tarjetë mä tnigajpxy diˈibë pajina kyäjpxëp. Ja kum sëmään, ta jatuˈugë tarjetë yajmoˈoy mä tmëminy kanäägë yajtëˈëwën mä tijatyë nety të tkajpxy, ets tim ok, ta yaˈˈanëëmë ti kyäjpxëp ja tuk sëmään.

Ja diˈib yˈëxpëjkypyë Biiblyë, sëmään sëmään ijty mä kyorree yajtuknigexy tuˈugë tarjetë, ets ja ijty duˈun yajtuny 12 sëmään. Tyäˈädë tarjetë yëˈë ijty kyajxtëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyëndë o diˈib kyaj mä yˈoknëjkxnëdë. Extëm nˈokpëjtakëmë nmëguˈukˈäjtëm Anna Gardner, diˈib tsënääy Millvale (Pensilvania, Estados Unidos) jyënany: “Thayle, ja nmëgaˈaxëts pudëjkë jembyë liibrë parë niˈigyë tmëduunyë Jyobaa, pes yëˈë kyaj nety mbäät yeˈey, per pudëjkë ko nety mbäät tkexy sëmään sëmään ja tarjetë mä tmëminyë yajtëˈëwën”. Ko ijty ja jäˈäy yˈëxpëjktäˈäy, ta ja nmëguˈukˈäjtëm nyinëjkxëdë parë pyudëkëdë ets niˈigyë tjaygyukët ja Biiblyë.

Mä siyë de rueedë yˈuˈunyë Thayle Gardner.

NIˈIGYË MYËJWINDËKË JA TUUNK

Ko nety yˈabajnë jëmëjt, ta ja nmëguˈukˈäjtëm Joseph Rutherford, tkejxyë kartë mäjatyë kongregasionk, duˈun jap tkujäˈäyë: “Mä tyäˈädë jëmëjt, nëgooyë myëjwindëjkënë niˈigyë ja tuunk mä ngäjpxwäˈkxäˈänëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Ninäˈänëmë nety duˈun kyamëjwindëkë ets kajaaduunknëm yˈakwëˈëmy. Pääty mëguˈuktëjkëty, naybyudëkëdë nixim niyam parë mdundët mä tyäˈädë tuunk”. Ets duˈunën ttuundë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, pes mä jëmëjt 1922 amëk jotmëk ojts tkäjpxwäˈkxtë ja Diosë yˈayuk.

Amëk jotmëk yˈijttë

Ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yˈËxpëjktëbë Biiblyë, yajnigëxëˈktë ko tsyojktëp ja myëguˈuktëjk ko nyaybyudëjkëdë nixim niyam. Ijttë amëk jotmëk mä dyajnäjxtë “ayoˈon jotmay” extëm yam nˈixäˈänëm (Prov. 17:17).

Martës 31 äämbë mayë 1921, jap Tulsa (Oklahoma, Estados Unidos) ojts yajtsumy tuˈugë yetyëjk diˈib yëkuˈunk, mët ko yajniwäämbejty ko yëˈë nety të tnibëdëˈëky tuˈugë toxytyëjk diˈib weerë. Ko duˈun tyuun jyäjtë, ta niduk mil naxy ja jäˈäyëty diˈib weerë jyantsy jyotˈambëjktë ets tnibëdëˈktë ja yëk jäˈäyëty. Pojën ja tsip myëjwindëjkë jap Greenwood mä nety tsyëënëdë ja yëkjäˈäytyëjk. Ta jyëëndëjk tyëjktëjkëdë ets dyajtukwatstääytyë, naxy 1,400 ja jëën tëjk ets ja juy tooky. Ja jeˈeyë ojts yajnigajpxy yˈoˈktë 36, per waˈan yˈoˈktë mëgoˈpxˈam. Tyäˈädë tsip ja ojts ok yajtijy, “Masacre Racial de Tulsa”.

Richard Hill, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yëkuˈunk, diˈibë nety tsënaapy Greenwood, tnimaytyaky ti tuun jäjtë, yëˈë jyënany: “Ja ux ko ojts ja jäˈäy nyaynyibëdëˈëgëdë, tapëtsë nety nreunyonkˈattë. Ko ja reunyonk kyejxy, tats nmëdoowdë ko jap sentrë tapë tujn jyantsy nyoky, ets duˈunyëmëts ojts tmëdowdë axtë kots nmäänäjxtë”. Jakumbom 1 äämbë junië, niˈigyë ja tsip myëjwindëjkë, tats näägë jäˈäy xynyimiindë ets xyˈanmääytyëts “ko pën nnaygyuentëˈatanëdëbëts, tsojkëbëts nëjkxtët Tulsa mä ja gobiernëtëjk yajpäättë”. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm Hill tsyoˈony mëdë kyudëjk ets mët nimëgoxkë yˈënäˈk. Ko jam jyäjttë, tamë nety ja soldäädëtëjk të tˈaxäjëdë, naa nidëgëk milën yetyëjk etsë toxytyëjk diˈib yëkuˈungëty. Pes ja soldäädëtëjk të nety jam yajkaxtë parë tjëjpkuwäˈägëdët ja tsip.

Netyë nenduˈun tsyoˈony ja nmëguˈukˈäjtëm Arthur Claus, diˈib weerë, parë nëjkx tˈixäˈäny ja myëguˈuk Hill. Arthur jyënany: “Kots nmëdoyˈajty ko tamë netyë jäˈäy jyantsy jyëëndëjk jyantsy tyëjktëkëdë Greenwood ets tjantsy yajnitoytyë jëën tëjk, tats ojts njënäˈäny ko ninëjkxaambyëtsë Hill parëts nnijawëyaˈany wiˈix jam yaˈixy yajpääty”.

Ko Arthur jyajty mä ja tyëjkë Hill, ta nyaybyatë mët niduˈugë myëdëjkpäˈä diˈib nenduˈun weerë, tamë nety tkëkapyˈatyë tuˈugë tujn. Tyäˈädë jäˈäy, nan yëˈëdëmë nety mëët nyaymyayëty ja nmëguˈukˈäjtëm Hill, ets ta wyinmääy ko Arthur, të nety nenduˈun jam jyaˈty parë jyëndëkëyaˈany tyëjktëkëyaˈany, pääty myëyaxkakë: “¡¿Ets ti ja mduumpy jënwiiny tëjkwiiny?!”.

Arthur tnimaytyaky: “Koxyëp ja yetyëjk tkaˈoymyëdooy wiˈixëts nˈatsooy ojtsxyëbëts xytyujy. Per tats nˈanmääy ko nan naymyaayëbëtsë nety mëdë Hill ets ko tëtsë nety kanäkˈok niˈotsy mä tyëjk”. Ta ja nmëguˈukˈäjtëm Arthur mët ja jäˈäy jam ojts wyëˈëmdë parë tkuentëˈatäˈändë ja jyëën tyëjkë nmëguˈukˈäjtëm Hill, këdiibë pën jyëndëk tyëjktëkët.

Arthur Claus mët 14 ënäˈktëjk diˈib yaˈëxpëjk mëdë liibrë El Arpa de Dios.

Arthur, ta ok tnijäˈäwë ko ja nmëguˈukˈäjtëm Hill mëdë fyamilyë jamë nety të nyëjkxtë mä ja gobiernëtëjk yˈittë. Per ta yaˈˈanmääy ko kyaj mbäädë yëkjäˈäyuˈunk pyëtsëmdë, pën kyaj ja neky të tsäˈäy ja soldäädë wintsën Barret. Arthur tnimaytyaky: “Ojtsëts xytsyiptakxë nnaybyäädëdë mët ja soldäädë wintsën. Ets kots ojts ndukmëtmaytyaˈaky ko yëˈëtsë nety njayajpëtsëmaambyë nmëguˈukˈäjtëm Hill mëdë fyamilyë, tats xyajtëëy: ¿Ti mnayˈaˈijxëbë duˈun parë xykyuentëˈatäˈänyë tyäˈädë familyë ets xymyoˈoyaˈany tijaty yajtëgoyˈajtypy? Tats nˈatsooy: Tiko këdii, nguentëˈataambyëts”.

Ta netyë ja nmëguˈukˈäjtëm Arthur ojts tmënëjkxy ja neky tsäˈäy pëky mä nety yˈittë ja gobiernëtëjk. Ta tmooy niduˈuk ja soldäädë ets ko tˈijxy ja neky, ta jyënany: “¡Jantsy yëˈëgaˈa të tfirmaraty ja soldäädë wintsën! ¿Mnijäˈäwëbë nety ko mijts diˈib tim jawyiin miimp parë xymyënëjkxäˈänyë tyäˈädë familyë?”. Ta netë Arthur mët ja soldäädë tˈëxtääytyë ja nmëguˈukˈäjtëm Hill mëdë fyamilyë. Ko tpattë, ta niˈamukë pyajttë mä ja kyarrë Arthur ets ta net ojts nyëjkxtë mä ja tyëjkë Hill.

Arthur pyudëjkë ja nmëguˈukˈäjtëm Hill mët ja fyamilyë parë kyaj wiˈix jyat kyëbattët. Monyˈijx monyjyäˈäwëdë wiink jäˈäy ko tˈijxtë wiˈixë nmëguˈukˈäjtëm Arthur dyajnigëxëˈky tsojkën ets wiˈix yˈijty amëk jotmëk. Arthur duˈun jyënany: “Ja myëdëjkpäˈäjë nmëguˈukˈäjtëm Hill diˈibëts xypyudëjkë parëts mëët nguentëˈäjty ja jëën tëjk, nyijawëyany ok ja tëyˈäjtën. Ets mas nimayë jäˈäy ojts tnijawëyäˈändë tëyˈäjtën ko tˈijxtë wiˈix ja Diosë kyäjpn tuˈugyë yajpäättë, oy ti koloor yˈixˈattët ets oy määyëm tsyoondët”.