Mëdiˈibë nääk të nyayajtëwëdë

¿Nuˈunën kyëjxmˈäjty ja potsy mëdiˈibë templë winduuy?

Mä ja potsy mëdiˈibë templë winduuy jatsoow ijty yajnidëkë ja lugäär mëdiˈibë wäˈäts. ¿Nuˈun ijty myëjjëty? Mä kyatsondaˈakynyëmë jëmëjt 2023, mä Traducción del Nuevo Mundo duˈunë nety jyënaˈanyë 2 Crónicas 3:4: “Ja potsy mëdiˈibë templë winduuy ja myëjwiinëty 20 kënux ets ja kyëjxmëty 120 kënux”. Ta näägë Biiblyë mëdiˈibë nanduˈun jënäämp ko ja potsy ja yenyëty 120 kënux. ¡Yäˈädë yëˈë yˈandijpy ko jaa kyëjxmˈäjnë 53 metrë!

Per mä jëmëjt 2023, ta yäˈädë tekstë ojts yajjääyˈoyë mä Traducción del Nuevo Mundo ets tyam duˈun jyënanë: “Ja kyëjxmëty 20 kënux” o 9 metrë.a Min nˈokˈijxëm tiko duˈun të yajjääyˈoyë.

Mä 1 Reyes 6:3 kyaj yajnimaytyaˈaky nuˈunën kyëjxmëty ja potsy mëdiˈibë templë winduuy. Mä yäˈädë tekstë kyaj ojtsë Jeremías tnimaytyaˈaky nuˈunën kyëjxmëty, yëˈëjën nuˈunën myëjwiinëty. Ets mä kapitulo 7 yëˈë nyimaytyak tijatyë nety japˈäjtp mä ja templë, extëm ja pujxn abëjkën mä ja komnëë yˈityën, ja mäjkpë karruˈunk ets majtsk ja potsy mëdiˈibë tënaapy templë winduuy (1 Rey. 7:​15-37). Koxyëp ja potsy mëdiˈibë templë winduuy kyëjxmëty naxy 50 metrë, kyajxyëp yˈokˈyaˈijxnë ja templë. Perë Jeremías kyaj tnimaytyaky nuˈunën kyëjxmëty. Ko nyajxy kanäk mëgoˈpx jëmëjt, nääk ja judiyëtëjkëty ojts tkujayëdë ko ja potsy mëdiˈibë templë winduuy kyaj nety twinaxy ja templë.

Näägë ëxpëkyjyaˈaytyëjk jyënäˈändë ko kyajxyëp tmëmadaky mä nety kyëxmadaˈaky koxyëp ja potsy mëdiˈibë templë winduuy kyëjxmëty 120 kënux. Tëëyëp jantsy këjxm ijtyë jäˈäyë tyëjk tkojtë ets yëˈë yajtuundëbë tsää etsë ladriyë. Duˈun ojts tkojtë mäjaty ja templë yajnidëkë Egipto, mëj ijty tpëjktakëdë ja yˈëjx ets ko dyajpajnëdë ta dyajmutskëndë. Per ja templë mëdiˈibë Salomón kyoj, kyaj duˈun yajniˈˈijxë. Näägë ëxpëkyjyaˈaytyëjk jyënäˈändë ko ja potsy ja ijty myajpxyëty naa 3 metrën. Päätyë Theodor Busink mëdiˈibë nyijäˈäwëp wiˈix ijty ja tëjk yajkojy ojts jyënaˈany ko “kyaj mbäät kyëjxmˈäjty 120 kënux ja potsy mëdiˈibë templë winduuy”.

Waˈan ojts jyaaytyëgoytyë ko tnijääytyuttë 2 Crónicas 3:4. Mä näägë nekyxyaatsy mëdiˈibë tëëyëp yajjääy, ojts yajkujayë mä yäˈädë bersikulo ko ja kyëjxmëty “120”. Per mä wiinkpë nekyxyaatsy jyënaˈany ko ja kyëjxmëty “20 kënux”, extëm mä Códice alejandrino mëdiˈibë yajjääy tam nyëjkxnë naxy 1,500 jëmëjtëp ets ja Códice ambrosiano mëdiˈibë yajjääy naxy 1,400 jëmëjtëp. ¿Tiijën ko duˈun jyaaytyëgooytyë? Jaˈko mä ayuk ebreo, mëgoˈpx ets kënux naa tuˈugyë yajjäˈäy. Pääty ko ojts tnijääytyuˈuttë waˈan tkujäˈäyëdë “mëgoˈpx ja iˈpx kënux” en lugäär “iˈpx kënux”.

Oy ko nnijäˈäwëm nuˈunën kyëjxmëty ja potsy mëdiˈibë yajpat templë winduuy, per mëdiˈibë niˈigyë jëjpˈam, yëˈë ko njaygyujkëm tiijën yˈandijpy ja templë mëdiˈibë Salomón ojts tkojy. ¡Mëjwiin kajaa nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xywyoˈow xywyijtsëm mä yäˈädë templë parë jap nˈawdäjtëm! (Eb. 9:​11-14; Diˈibʉ Jat. 3:12; 7:​9-17).