¿Wiˈix mbäädë tääk teety tpudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk etsë myëbëjkën dyajkëktëkëdët?

1, 2. ¿Ti mbäädë uˈunktääk uˈunkteety ttundë ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk tijaty dyajtëwdët?

TSOJKËBË xëëw tiempë parë nyajˈyaˈkëmë uˈunk ënäˈk, pääty pën jamë mˈuˈungë mutskatypyë ets jam xypyudëkë parë ja myëbëjkën dyajkëktëkët, jantsy oy ko duˈun xytyuny (Deut. 6:​6, 7). Mä uˈunk ënäˈk yaak pyattë yajtëëwdëp tiko kyaj duˈun tijaty nduˈunëm ixtëmë jäˈäyëty mëdiˈibë kyaj Diosmëdundë o tiko Dios tniˈanaˈamë ets nduˈunëm mëdiˈibë oy ets njëjpkudijëm ja axëkˈäjtën.

² Uˈunktääk uˈunkteetyëty ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk tijaty myajtëwëdët, kyaj mbäät mwinmaytyë ko waˈan kyaj tmëbëkyë Dios o tijatyë Biiblyë myaytyakypy, pes kuanë ko tijaty dyajtëwdë parë ja myëbëjkën dyajkëktëkëdët (1 Kor. 13:11). Pääty pën jam ti myajtëwëdë, tukmëtmaytyäˈäktë tiko duˈun tijaty nmëbëjkëm ets duˈun këˈëm ja jyot wyinmäˈäny dyaˈˈawdittët parë dyajkëktëkëdët ja myëbëjkën.

3. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

³ Mä yäˈädë artikulo yëˈë nimaytyäˈägäˈänëm wiˈix mbäädë tääk teety tpudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk 1) parë këˈëm dyajkëktëkëdët ja myëbëjkën, 2) tjaygyukëdët wiˈix ttukˈoyˈatäˈändë ko jyukyˈattët ixtëmë Biiblyë tniˈanaˈamë ets 3) parë këˈëm tnimaytyäˈäktët tijaty myëbëjktëp. Nˈixäˈänëm nanduˈun tiko yˈoyëty ko ja uˈunk ënäˈk tijaty dyajtëwdë ets näˈä mbäät ja tääk teety ttukmëtmaytyäˈäktë tijaty nmëbëjkëm.

PUDËKËDË MˈUˈUNK MˈËNÄˈK ETS DYAJKËKTËKËDËT JA MYËBËJKËN

4. ¿Ti näägë ënäˈkˈuˈunk nayajtëëwëdëp, ets tiko?

⁴ Tääk teety pën mijts mëbëjktëbë Dios, kyaj yëˈë tˈandijy ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk nan myëbëkandëbë Dios. Pes ko ojts mmaxuˈunkˈattë kyaj nety xymyëbëktë Jyobaa, nanduˈunën ja mˈuˈunk mˈënäˈk të myaxuˈunkˈattë. Pääty, waˈanë net nyayajtëwëdë: “¿Tikots nmëbëky ko jantsy tamë Dios? ¿Mbäädëts nmëbëky tijatyë Biiblyë myaytyakypy?”. Ets kyaj wiˈixëty ko duˈun nyayajtëwëdë, pesë Biiblyë nyiˈanaˈamëp ets ja Diosmëduumbëty dyajtundëdë jyot wyinmäˈäny ets tˈijxkijpxyëdët tijaty (Rom. 12:​1, TNM; 1 Tes. 5:21). Tääk teetyëty, ¿wiˈixën mbäät xypyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë ja myëbëjkën dyajkëktëkëdët?

5. ¿Wiˈix mbäädë tääk teety tpudëkëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets niˈigyë tmëbëktëdë Biiblyë? (Romanʉs 12:2).

⁵ Pudëkëdë ets tpayeˈeytyëty ko tëyˈäjtën tijaty nmëbëjkëm (käjpxë Romanʉs 12:2). Ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk tijaty dyajtëwdët, tukniˈˈixëdë wiˈix këˈëm tpayeˈeytyët mëdiˈibë nyijawëyandëp. Mbäät dyajtundë ja foyetë Naybyudëkë parë tijaty tpayoˈoytyëdë Jyobaa tyestiigëty, ko tyëkëdët mä jyënaˈany “Biiblyë” ets ta net “Dios winmäˈänymyooyëdë”, jap tnijawëyäˈändë ko tijaty yajkujäˈäyë mä Biiblyë, yëˈëjënë Diosë yˈayuk ets kyaj yëˈëjëtyë naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈäny (1 Tes. 2:13). Ixtëm nˈokpëjktakëm, mbäät nanduˈun tpayeˈeytyë mä ëxpëjkpajn, wiˈix ijty yˈixëty jam Nínive. Näägë jäˈäyëty mëdiˈibë nyiˈëxpëjkëdëbë Biiblyë, jyënäˈändë ko taabë nax käjpn, kyaj jyamˈäjty. Per naa jaa mä jëmëjt 1850 ojts yajtäjpäätyë yäˈädë it lugäär. Duˈun ojts nyigëxëˈëky ko ixtëmë Biiblyë jyënaˈany, jantsy tëyˈäjtën (Sof. 2:​13-15). Mbäät nanduˈun tˈakpayeˈeytyë wiˈix yˈadëëy ixtëmë nety të yajnaskäjpxë mä Biiblyë jyatäˈäny ja Nínive käjpn, mä rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm nobiembrë 2021 mä jyënaˈany “¿Mnijäˈäwëbë nety?”. Ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk tˈixtët ko ixtëm jyënaˈanyë ëxpëjkpajn tuˈugyëp mëdë liibrë mëdiˈibë ëxpëkyjyaˈay yajpëtsëëmdëp, ta mas niˈigyë tmëbëkäˈändë Biiblyë.

6. ¿Wiˈix mbäädë mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë tjaygyukëdët ko tëyˈäjtën tijatyë Biiblyë myaytyakypy? Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën. (Ix nanduˈunë dibujë).

⁶ Pudëkëdë mˈuˈunk mˈënäˈk parë këˈëm dyajtundëdë jyot wyinmäˈäny. Tääk teetyëty, mbäät mgäjpx mmaytyäˈäktë mëdë mˈuˈunk mˈënäˈk parë tmëbëktëdë Biiblyë etsë Dios. Ixtëm ko xykyäjpxtët tuˈugë liibrë, xyˈixtët tuˈugë bideo mä yajnimaytyaˈaky wiˈix tijaty tyuun jyäjtë o tijatyë ëxpëkyjyaˈaytyëjk të ttäjpäättë mëdiˈibë Biiblyë myaytyakypy. Käjpx mmaytyäˈäktë nanduˈun ko mëët mnëjkxtët mä jyamëtyë ääy kepy, pëjy ujts ijx kaˈijxën o ko mnëjkxtët mä tuˈugë museo mëdiˈibë yajpatp Betel. Nigäjpx nimaytyäˈäktë mëdë mˈuˈunk mˈënäˈk tijaty të xyˈixtë o të xykyäjpxtë ets tmëbëktët ko tëyˈäjtën tijatyë Biiblyë myaytyakypy. ¿Nyijäˈäwëdëbë mˈuˈunk mˈënäˈk ko miimbë Diosë xyëëw mä tuˈugë potsy mëdiˈibë xyëwˈäjtypy piedra moabita mëdiˈibë ojts yaˈoytyuny 3,000 jëmëjtëp? Tyääbë tsää tap yajpääty mä ja museo Louvre, jap París (Francia). Etsë yäˈädë tsää të nanduˈun dyajnikojtuˈuttë mä ja museo “La Biblia y el nombre divino” mä ja Betel mëdiˈibë Warwick, (Nueva York). Mä yäˈädë tsää ojts yajkëxjäˈäy ko ja rey Mesá mëdiˈibë Moab, kyaj ojts tmëmëdoy ja rey mëdiˈibë Israel, ets duˈunën japë Biiblyë jyënaˈany (2 Rey. 3:​4, 5). Ko duˈun ja mˈuˈunk mˈënäˈk tˈixtët ko tijatyë Biiblyë myaytyakypy jantsy tuun jantsy jäjtë, ta niˈigyë ja myëbëjkën dyajkëktëkëyäˈändë (ix nanduˈunë 2 Crónicas 9:6).

7, 8. 1) ¿Ti yajnigëxëˈkypy ko jantsy oy jantsy tsuj tijaty të kyojy yä naxwiiny? Pëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën. (Ix nanduˈunë dibujë). 2) ¿Ti mbäät xyajtëy ja mˈuˈunk parë niˈigyë tmëbëktët ko tam pën të xyajkojëm?

⁷ Pudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë tˈix ttundët wiˈix tijaty të kyojy. Mä nety jam xyˈixtë wiˈix të kyojy tuˈugë pëjy o ääy ujts, ta xyˈixäˈändë ko duˈunxyëp ixtëm pën të ttuknigojë. Ets ko nëgooyë kyuwijyˈäjnë mëdiˈibë duˈun të dyajkojy. Ixtëm nˈokpëjktakëm, të ëxpëkyjyaˈaytyëjk tˈëxpëjkpëtsëmdë ko taaˈäjtpë kojy pëjktaˈaky mëdiˈibë duˈun nabyaˈˈawëdijtëp ets kyëxëˈëky ixtëmë pojxujtyky. Ets kanäk jëmëjt të tniˈëxpëkëdë tiko duˈun të kyojy. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Nicola Fameli tnimaytyaˈaky ko yajmaytsyoop ja mëdiˈibë duˈun naybyaˈˈawëdijtëp ixtëm ja pojxujtyky duˈun meerë ja numero pyëtsëmy ixtëm mëdiˈibë yaˈixyˈäjtp la sucesión de Fibonacci. Ets ta mayë kojy pëjktaˈaky mëdiˈibë duˈun këxëˈkp, ixtëm näägë galaxia, ujtsˈääy, karakol etsë jyotë jirasol pëjy.a

⁸ Mä ja mˈuˈunk mˈënäˈk yˈeskuelëˈattë, nyijawëyandëp ko taaˈäjtp tuˈugë mëjääw mëdiˈibë tijaty nyaxkuwoˈonëp. Yäˈädë mëjääw, yëˈë wyoˈonˈijtypyë naxë nyiwits nyijuux parë kyaj tmëjagamgaˈagëdë Naxwinyëdë ets yëˈë yaˈijtypyë mejy mä lyugäär ets nan yëˈë yajpejty yajjënajkypy. Ko jeexyë yäˈädë mëjääw kyajaˈˈaty, kyajxyëp jyaˈˈatyë jukyˈäjtën yä Naxwiiny. Per ¿pënën duˈun ojts ttukniwits ttuknimäˈkxë? Ko ja mˈuˈunk mˈënäˈk duˈun nyayajtëwëdët janääm jatsojk, yëˈë pudëkëyanëdëp parë tmëbëktët ko Dios yëˈë tijaty ojts dyajkojtäˈäy (Eb. 3:4). Ets mbäädë net xyajtëwdë: “Pënë Dios yëˈë të xyajkojëm, ¿ti kyajëdaa të xymyoˈoyëmë käjpxwijën parë nnijäˈäwëm wiˈix mbäät njukyˈäjtëm agujk jotkujk?”. Ta net xytyukˈixët ja mˈuˈunk mˈënäˈk ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

PUDËKËDË PARË TJAYGYUKËDËT WIˈIX TTUKˈOYˈATÄˈÄNDË KO TMËMËDOWDËDË BIIBLYË KYÄJPXWIJËN

9. ¿Tiko näˈäjëtyë uˈunk ënäˈk kyaj tmëbëktë ko tyukˈoyˈatandëbë Biiblyë yˈëwij kyäjpxwijën?

⁹ Pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj tjaygyukëdë wiˈix ttukˈoyˈatäˈändë ko tmëmëdowdëdë Biiblyë kyäjpxwijën, oy ko xyjyaygyukët tiko duˈun wyinmay. Näˈäty, pääty duˈun jyënäˈändë mët ko kyaj tmëbëktë ko tëyˈäjtën tijatyë Biiblyë nyimaytyakypy o mët ko kyaj tnijawëdë wiˈix tnimaytyäˈäktët ko pën yajtëwëdë tijaty myëbëjkypy. Per mëdiˈibë mbäät mbudëkëdë, yëˈë ko mëët xyˈëxpëktëdë liibrë Jukyˈat agujk jotkujk.b Mä yajnimaytyaˈaky wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nmëmëdoˈowëmë Biiblyë yˈëwij kyäjpxwijën.

10. ¿Wiˈix mbäädë mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë niˈigyë tmëwingondëdë Jyobaa?

¹⁰ Pudëkë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë niˈigyë tmëwingondëdë Jyobaa. Ko mˈëxpëktët mët ja mˈuˈunk mˈënäˈk, pëjktäˈägë ijxpajtën mëdiˈibë miimp mä liibrë Jukyˈat agujk jotkujk ets yajtëw ixtëm jap myiny. Ko duˈun xytyunët, ta xynyijawëyaˈany wiˈix ja mˈuˈunk mˈënäˈk wyinmay (Prov. 20:5). Mä leksion 8 jap yaˈijxkijpxyë Jyobaa mët tuˈugë mëtnaymyaayëbë o tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë oy mëët nnayjyäˈäwëm mëdiˈibë xyˈanëmäˈäyëm ti mbäät nduˈunëm parë kyaj ti xyjyäjt xykyëbajtëm. Ko nety të xykyäjpxtäˈäytyë 1 Fwank 5:​3, mbäät xyajtëy ja mˈuˈunk: “Komë Jyobaa yëˈë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm es jantsy oyjyaˈay, ¿ti net mbäät nduˈunëm ko yëˈë ti xytyukˈanaˈamëm?”. Mbäät yajmëdoy ko kyaj tsyipëty ixtëm jam xyajtëy, per yëˈë pudëkëyanëp parë tjaygyukët ko Jyobaa pääty xymyoˈoyëmë yˈanaˈamën mët ko xytsyojkëm (Is. 48:​17, 18).

11. ¿Wiˈix mbäät xypyudëkë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë tˈixët ko yajtukˈoyˈäjtpë Biiblyë kyäjpxwijën? (Proverbios 2:​10, 11).

¹¹ Tukmëtmaytyäˈäktë ja mˈuˈunk mˈënäˈk wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko yajmëmëdoyë Biiblyë kyäjpxwijën. Ko xykyäjpxtëdë Biiblyë o ja tekstë mëdiˈibë bom bom yajkäjpxp, nimaytyäˈäktë wiˈix të mbudëkëdë ko të xymyëmëdowdë Biiblyë kyäjpxwijën. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ¿yˈijxtëp ja mˈuˈunk mˈënäˈk wiˈixë jäˈäy ttukˈoyˈaty ko tyuny yˈayoy mëk ets ko kyaj yˈandaˈaky? (Eb. 13:18). Mbäät nanduˈun xytyukmëtmaytyaˈaky ko Biiblyë kyäjpxwijën xypyudëjkëm parë kyaj nˈyubajt nbäˈämbajtëm ets nyajpatëm agujk jotkujk (Prov. 14:​29, 30). Pën ja mˈuˈunk mˈënäˈk jyaygyujkëdëp wiˈix yajtukˈoyˈatyë Biiblyë kyäjpxwijën, ta tmëmëdowäˈändë mä ja xyëëw jyukyˈäjtën (käjpxë Proverbios 2:​10, 11).

12. ¿Wiˈixë Steve mëdë kyudëjk tpudëkëdëdë myäänk parë tˈixët wiˈix yajtukˈoyˈaty ko yajmëmëdoyë Diosë yˈanaˈamën?

¹² Steve, mëdiˈibë tsënaapy Francia, duˈun tnimaytyaˈaky ko mëdë kyudëjk pyudëjkëdëbë myäänk mëdiˈibë jyëmëjt 16 parë tˈixët wiˈix yajtukˈoyˈaty ko yajmëmëdoyë Diosë yˈanaˈamën, duˈun jyënäˈändë: “Kojëts mëët ngäjpx nmaytyäˈäktë, tats nyajtëwdë: ¿Tiko Jyobaa xyˈanëmäˈäyëm ets nmëmëdoˈowëmë yäˈädë anaˈamën? Ets ko duˈun xytyukˈanaˈamëm, ¿wiˈix xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm? ¿Tidaa tun jatëdëp ko xykyamëmëdowëdë yäˈädë anaˈamën?”. Ko duˈun kyäjpx myaytyäˈäktë, yëˈë pudëjkëbë Ethan parë tmëmëdoyë Biiblyë yˈëwij kyäjpxwijën. Steve duˈun yˈakjënäˈäny: “Mëdiˈibëts ntsojktëp, yëˈë etsëtsë nmäänk tjaygyukët ko Biiblyë kyäjpxwijën niˈigyë yˈoyëty, këdiinëm ja naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈäny”.

13. Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën wiˈix mbäät ja mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkë ets tmëmëdowdët ja Biiblyë kyäjpxwijën.

¹³ Tukniˈˈixëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk wiˈix mbäät tmëmëdowdë Biiblyë kyäjpxwijën. Mbäät ja duˈun xytyundë ko ja myaˈestrë tyuknipëkëdët ets tkäjpxtët tuˈugë liibrë mä yajnimaytyaˈagyë jäˈäy mëdiˈibë jantsy awäˈän o mëdiˈibë xim yamë jäˈäy myëttsënaapy, ets mbäät jap yajnimaytyaˈaky ko kyaj wyiˈixëty tijaty tyuundëp. Ja mä net mbäät ja mˈuˈunk mˈënäˈk xyajtëwdë wiˈixë Jyobaa tˈixy ko duˈunë jäˈäy jyukyˈattë (Prov. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Filip. 4:8). Duˈun mbäät tnimaytyäˈäktë wiˈixë Dios tˈixy ko duˈunë jäˈäy jyukyˈattë ko ja myaˈestrë ets ja myëguˈuktëjk yajtëwëdët ti të tkajpxy mä ja liibrë.

TUKNIˈˈIXËDË WIˈIX MBÄÄT TNIMAYTYÄˈÄKTË TIJATY MYËBËJKTËP

14. ¿Ti mbäädë ënäˈktëjk tjëjptsëˈëk tjëjpjawëdë, ets tiko?

¹⁴ Näägë ënäˈktëjk jyëjptsëˈk jyëjpjäˈäwëdëp tnimaytyäˈäktët tijaty myëbëjktëp. Waˈan tsyëˈëgëdë tnimaytyäˈäktët tiko kyaj tmëbëktë evolución. Pes nimayë maˈestrëtëjk jyënäˈändë ko evolución të ëxpëkyjyaˈaytyëjk dyajtëyˈäjtëndëkëdë. Pääty, ¿wiˈix mbäät ja mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë ets tnimaytyäˈäktët tijaty myëbëjktëp?

15. ¿Ti pudëkëyanëdëbë ënäˈktëjk parë yˈittët seguurë ko tëyˈäjtën tijaty myëbëjktëp?

¹⁵ Pudëkëdë parë yˈittët seguurë ko tëyˈäjtën tijaty myëbëjktëp. Ja mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj tiko ttuktsoytyundët ko tmëbëktët ko tam tuˈugë Dios mëdiˈibë tijaty yajkojtääy (2 Tim. 1:8). Pes nimayë ëxpëkyjyaˈaytyëjk myëbëjktëp nanduˈun ko ja jukyˈäjtën kyaj duˈunyë yajtukˈijxpäädëˈky. Ko tniˈëxpëkëdë wiˈix ojts kyojy, ta tpëktë kuentë ko jantsy kuwijy mëdiˈibë ojts dyajkojy. Päätyë net kyaj tkupëktë ets mä mayë eskuelë yajtukniˈˈixëdët ja evolución. Tuk pëky mëdiˈibë mbäät pyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk, yëˈë ko tˈixtët tiko mayë nmëguˈukˈäjtëm tmëbëktë nanduˈun ko tam pën ojts dyajkojy tijaty jukyˈäjtp yä naxwiiny.c

16. ¿Wiˈix mbäädë mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë tnimaytyäˈäktët ko tam tuˈugë Dios mëdiˈibë tijaty yajkojtääy? (1 Peedrʉ 3:15; ix nanduˈunë dibujë).

¹⁶ Tukniˈˈixëdë mˈuˈunk mˈënäˈk wiˈix mbäät tnimaytyäˈäktë tiko tmëbëktë ko tam tuˈugë Dios mëdiˈibë ojts xyajkojëm (käjpxë 1 Peedrʉ 3:15). Mbäät nanduˈun mëët xykyäjpxtë mä jw.org mä yajnimaytyaˈagyë “Creación o evolución” mëdiˈibë miimp mä jyënaˈany “Los jóvenes preguntan”. Yajtëw ja mˈuˈunk mˈënäˈk ti ijxpajtën yajtunaampy parë ttukmëtmaytyäˈägët ja myëguˈuktëjk tiko tmëbëky ko jantsy tam pën tijaty ojts dyajkojtäˈäy, ets mbäädë net mëët xytyuundaˈaky. Anëëmëdë ets kyaj tijaty dyajtsiptäˈägët mët ja myëguˈuktëjk. Ets pën jam tuˈugë myëguˈuk mëdiˈibë mas niˈigyë nyijawëyaampy, mbäät ttukmëtmaytyaˈaky wingëjxy ets ixtëm mbäät tjaygyukë. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ko ja myëguˈuk yˈanëˈëmxëdët: “Ëjts, yëˈëyëts nmëbëjkypy mëdiˈibëts nˈijxypy, per komë Dios kyajts nˈixy, tsipëts nmëbëkët”. Mbäädë net tˈatsoy: “Okwinmay ko myajpääty yugoty ets xyˈijxpääty tuˈugë tëjkpatwäˈäts, ¿këdii mwinmayëp ko tam pën ojts tkojˈyë yäˈädë tëjk? Pën tuˈugë tëjkpatwäˈäts tam pën ojts tkojy, pes mas niˈigyën mbäät nmëbëjkëm ko tam mëdiˈibë ojts dyajkojtäˈäy tijaty jaˈäjtp yä Naxwiiny ets tsäjpotm”.

17. ¿Wiˈix mbäät ja mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë tnimaytyäˈäktëdë Biiblyë? Nimaytyäˈäk tuˈugë ijxpajtën ti mbäät dyajtëwdë ja myëguˈuktëjk.

¹⁷ Pudëkëdë mˈuˈunk ënäˈk parë tˈëxtäˈäytyëdë winmäˈäny ets tnimaytyäˈäktëdë Biiblyë (Rom. 10:10). Ko nimaytyakëmë Biiblyë, mbäät mëët nˈijxkijpxyëm ixtëm ko tuˈugë jäˈäy tjaty xyuˈux kyowët, yëˈë ëgäˈäny xyuxypy mëdiˈibë kyaj nëgoo tyim tsyipëty. Nanduˈunën jyaty ko nimaytyakëm tijaty nmëbëjkëm, yëˈë mbäät ëgäˈäny nimaytyakëm mëdiˈibë kyaj nëgoo tyim tsyipëty. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ja mˈuˈunk mˈënäˈk mbäät dyajtëy ja myëëˈeskuelëˈënäˈk: “¿Mnijäˈäwëp ko tijatyë ëxpëkyjyaˈay të dyajkojtë, yëˈë të tniˈˈijxtuˈuttë tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny?”. Ta net ttukˈixët tuˈugë bideo mëdiˈibë miimp mä jyënaˈany ¿Jamdaa pën mëdiˈibë yajkoj?, etsë net dyajtëwët: “Pën tuˈugë ëxpëkyjyaˈay yëˈë jäˈäy yajmëjpëtsëëmëp ko duˈun tijaty dyajnikojtuˈuty, ¿ti këdiidaa mbäät yëˈë myëjpëtsëmyë Dios mëdiˈibë duˈun tijaty të dyajkojy?”. Ko duˈun ja mˈuˈunk ttundët, mbäät ja myëguˈuktëjk niˈigyë tˈaknijawëyäˈändët.

PUDËKËDË PARË DYAJKËKTËKËDËT JA MYËBËJKËN

18. ¿Wiˈix mbäädë mˈuˈunk mˈënäˈk xypyudëkëdë parë tmëbëktëdë Dios?

¹⁸ Nimay tyamë jäˈäy kyaj tmëbëktë Jyobaa (2 Peed. 3:3). Pääty, ko nety mët ja mˈuˈunk mˈënäˈk xyˈëxpëktë Biiblyë, pudëkëdë waˈan tpayeˈeytyë wiˈix mbäät tmëjˈix tmëjpëjktäˈäktë Biiblyë ets ja Diosë yˈanaˈamën. Waˈan këˈëm tˈixtë wiˈixënë Jyobaa jantsy oy tijaty të dyajkojtäˈäy. Pudëkëdë nanduˈun parë tˈixtët ko tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë të yˈadëy. Nuˈkxtäˈäktë mëët ets ninuˈkxtäägëdë. Pën mduundëp duˈun, ta Jyobaa myaˈˈagujkˈatäˈän myajjotkujkˈatäˈänëdë ko nety të xypyudëkëdë ja mˈuˈunk mˈënäˈk parë dyajkëktëkëdët ja myëbëjkën (2 Crón. 15:7).