Jyobaa yˈijxypy nuˈun mjëˈëy mˈyaˈaxy

1, 2. ¿Tijaty xyajjëˈëy xyajˈyaxëm?

NIˈAMUKË näˈäty njëˈëy nˈyaxëm. Jëˈëy yaxëm mët ko jotkujk nyajpatëm, ixtëm ko myaxuˈunkˈaty tuˈugë uˈunk, ko jam ti njamyajtsëm o ko nnaybyatëm mët tuˈugë mëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj nˈokˈijxënë.

² Per näˈäty njëˈëy nˈyaxëm mët ko axëëk nnayjyäˈäwëm o ko jam wiˈix njäjt ngëbajtëm. Waˈan njëˈëy nˈyaxëm ko pën axëëk xyajnayjyäˈäwëm mëdiˈibë nety ndukjotkujkˈäjtëm, nbëjk nˈijxëm o ko yˈooky tuˈugë jëëky mëguˈuk. Ko duˈun njäjt ngëbajtëm, waˈan duˈun nnayjyäˈäwëm ixtëm nyayjyäˈäwë Jeremías ko ja Babilonia jäˈäyëty dyajkutëgooytyë Jerusalén. Yäˈädë Diosmëduumbë duˈun jyënany: ‘Nijëëy niyaxypyës ja nax ngäjpnës. [...] Xëmë käˈädëëbës yëˈë nwiinnëë, käˈäbës mboˈkxy’ (Lam. 3:​48, 49, TY).

3.¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko tˈixy yˈayoy pënaty mëduunëdëp? (Isaías 63:9).

³ Jyobaa nyijäˈäwëp nuˈunën kujk njëˈëy nˈyaxëm mä jukyˈäjtën. Biiblyë xyˈanëmäˈäyëm ko Jyobaa pyëjkypyë kuentë ko axëëk njäjt ngëbajtëm ets ko myëdoowˈijtypy ko nmëwäˈän nmëtsoˈowëm parë xypyudëjkëm (Sal. 34:​15). Per kyaj jeˈeyë tˈixy wiˈix nˈayoˈowëm o tmëdoy ko nmëgäjpxëm. Kom yëˈë nDeetyˈäjtëm ets mëk xytsyojkëm, mon tuk nyayjyawëty ko tˈixyë yˈuˈunk yˈënäˈk jyëˈëy yaˈaxy, pääty tsojkˈam xypyudëjkëm ko nyajnäjxëmë ayoˈon jotmay (käjpxë Isaías 63:9).

4. ¿Pënatyë yˈijxpajtën nimaytyäˈägäˈänëm, ets ti xytyukniˈˈixëyäˈänëm mä Jyobaa?

⁴ Mä Biiblyë jap nnijäˈäwëm ti tyuunë Jyobaa ko tˈijxy jyëˈëy yäˈäxtë pënaty mëduunëdëp. Ixtëmë Ana, David etsë rey Ezequías. ¿Ti yajjëëy yajˈyaxëdë? ¿Wiˈixë Jyobaa pyudëjkëdë? Ets ¿wiˈix xyjyotkujkmoˈoyëmë yˈijxpajtën ko nety njëˈëy nˈyaxëm mët mon tuk nyajpatëm, ko pën të xymyëdëgoˈoyëm o ko kyaj nekynyijäˈäwëm ti nduˈunëm?

KO NJËˈËY NˈYAXËM MËT KO MON TUK NYAJPATËM

5. ¿Wiˈixë nety nyayjyawëtyë Ana?

⁵ Ana pyatë amay jotmay mëdiˈibë yajjëëy yajˈyaxë. Ja myëmëjjäˈäy, tamë netyë wiinkpë kyudëjk mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Peniná, Yäˈädë toˈoxytyëjk yˈaxëkˈijxypyë netyë Ana ets axëëk ttuny. Ana kyaj nety mbäädë yˈuˈunk tpääty, perë Peniná niganäägë netyë yˈuˈunk (1 Sam. 1:​1, 2). Päätyë Ana jeˈeyë nety yajnëxiˈiky yajtukxiˈiky. Koxyëp mijts duˈun mjäjty, ¿wiˈixxyëp ojts mnayjyawëty? Ana mëk mon mëk tuk nayjyäˈäwë, ‘jeˈeyë xëmë jyiˈiy yaˈaxy ets käˈäp kyay’ (1 Sam. 1:​6, 7, 10, TY).

6. ¿Ti Ana tyuun parë ojts kyujkë yˈääw jyot?

⁶ ¿Ti Ana tyuun parë ojts kyujkë yˈääw jyot? Jap ojts nyijkxy mä ja tabernakulo mä yaˈˈawdatyë Jyobaa. Ets ko nety jam yajpääty, “ta Jyobaa tmëgäjpxtsondaky ets kyaj nety mbäät yˈokjëëyˈadujk yˈokˈyaxˈadujknë”. Ta tˈanëmääyë Dios: “Ix nuˈunëts nˈayoy” ets këdiijëts xyjyaˈaytyëgoy (1 Sam. 1:​10b, 11). Ana ta ttukmëtmaytyaktääyë Jyobaa wiˈixë nety nyayjyawëty. ¿Mbawinmaapy wiˈixëdaa Jyobaa nyayjyäˈäwë ko tˈijxy jyëˈëy yaˈaxy ja yˈuˈunk mëdiˈibë mëk jyantsy tsyojkypy?

7. ¿Wiˈixë Ana nyayjyäˈäwë ko ttukmëtmaytyaktääyë Jyobaa wiˈixë nety nyayjyawëty?

⁷ ¿Wiˈixë Ana nyayjyäˈäwë ko ttukmëtmaytyaktääyë Jyobaa wiˈixë nety nyayjyawëty ets ko myëtmaytyakë Elí, ja saserdotë wintsën? Biiblyë jyënaˈany: ‘Ënet ja Ana ojts wyimbijnë mätsowë ënety të myinyën, jotkujk nyayjyäˈäwënë ets kyääynyë yˈuknë, käˈäp nitii tˈëkmëmääy tˈëkmëdäjnë’ (1 Sam. 1:​17, 18, TY). Duˈunyëmë netyë jotmay tmëdatäˈäny, per jotkujk nyayjyäˈäwë, pes të netyë Jyobaa ttukëdëjkëtyaˈay tijaty myëmääy myëdajpy. Jyobaa yˈijx wiˈixë netyë Ana nyayjyawëty ets myëdoow ko myënuˈkxtakë. Ok, ta ojts kyunuˈkxyëty ets myooyë yˈuˈunk yˈënäˈk (1 Sam. 1:​19, 20; 2:​21).

8, 9. ¿Tiko jyëjpˈamëty nëjkxëm reunyonk ixtëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 10:​24, 25? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁸ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? ¿Mbatypy tyamë amay jotmay mëdiˈibë myajjëëy myajˈyaxëp? Waˈan xynyimay xynyidäjy tuˈugë mjëëky mëguˈuk mëdiˈibë të yˈooky të tyëgoy o tuˈugë mëtnaymyaayëbë. Pën duˈun mjaty, waˈan kyaj pën mëët myajpäädäˈäny. Per jamyats ti Ana tyuun, yëˈë ojts nyijkxy mä ja tabernakulo ets japë Jyobaa jyotkujkmooyë. Mijts mbäät nanduˈunë Jyobaa mjotkujkmoˈoyë oy mnayjyawëty mon tuk ets oy kyaj xymyëdatyë jot mëjääw (käjpxë Ebreeʉsʉty 10:​24, 25). Ko mnëjkxët reunyonk jap xymyëdowäˈänyë tekstë mëdiˈibë mbäät mjotkujkmoˈoyë. Duˈuntsoowë Jyobaa mbudëkëyaˈanyëty parë xywyinmayët mëdiˈibë mbäät mˈagujkmoˈoy mjotkujkmoˈoyëty ets kyaj mëdiˈibë mbäät mon tuk myajnayjyawëty. Ko duˈun xytyunët, kujkëyäämbë mˈääw mjot, oy kyaˈoyët ja mˈamay mjotmay.

⁹ Ko nëjkxëm reunyonk, ta ja nmëguˈukˈäjtëm xyˈagujkmoˈoy xyjyotkujkmoˈoyëm ets xytyukˈijxëm ko mëk tsyojkëm. Yäˈädë mbäät dyajkujkë ääw jot (1 Tes. 5:​11, 14). Min nˈokˈijxëm wiˈix tnimaytyaˈaky tuˈugë prekursoor espesial mëdiˈibë oˈkë kyudëjk. Yëˈë jyënaˈany: “Näˈäty, kyajts mä nëjkxäˈäny mët ko kyajts nˈokjëëyˈadujk nˈokˈyaxˈadujknë, pes nëgooyëtsë ngudëjk nbaˈˈayoownë. Per kots nëjkxy reunyonk, yëˈëts xypyudëjkëp parëts nmëmadäˈägët ja amay jotmay. Yajkujkëbëts ja nˈääw njot kots nmëdoy wiˈix ja nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattë ets kots xyˈagujkmoˈoy xyjyotkujkmoˈoytyë. Kots njäˈty mä salonk, mëk mon mëk tukëts njantsy nyayjyawëty, per xëmëts jap kyujkë nˈääw njot”. Ko nëjkxëm reunyonk, Jyobaa mbäät dyajtunyë nmëguˈukˈäjtëm parë xyˈagujkmoˈoy xyjyotkujkmoˈoyëm ets xypyudëjkëm.

10. ¿Wiˈix mbäädë Ana yˈijxpajtënë xypyudëjkëm ko nnayjyäˈäwëm mëk mon mëk tuk?

¹⁰ Ko Ana ttukmëtmaytyaktääyë Jyobaa wiˈixë nety nyayjyawëty, ta ojts kyujkë yˈääw jyot. Mijts mbäät nanduˈun xytyuny ixtëm jyënaˈanyë 1 Peedrʉ 5:7, ko xytyukëdëkëdë Dios mëdiˈibë mjotmayˈajtypy ets mbäät mˈity seguurë ko yëˈë myëdoowˈitaampy. Min nˈokˈijxëm wiˈix tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyayjyäˈäwë ko ja myëmëjjäˈäy yaˈoˈkë maˈtspë. Yëˈë jyënaˈany: “Wintsujktuˈuty winxaˈawduˈutypyëmëtsë ngorasoon njäˈäwë ets tsipëts nwinmääy tsyoˈogët”. ¿Ti pudëjkë? Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany: “Yëˈëts nmënuˈkxtak ja nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë mëdiˈibëts mëk xyjyantsy tsyojkypy ets kujkëtsë nˈääw njot. Näˈäty kyajts nnijäˈäwë wiˈixëtsënë Jyobaa nˈanëëmët, per yëˈë jyaygyujkë. Kots mëk mon mëk tuk njantsy nyayjyäˈäwë, tats nˈamëdooyë Jyobaa jotkujkˈäjtën ets ënetyëts ojts kyujkë ja nˈääw njot etsëts oy nnayjyäˈäwë. Xymyooyëts ja jot mëjääw parëts nmëmadäˈägët ja amay jotmay”. Ko xymyënuˈkxtäˈägëdë Jyobaa ets xytyukˈawanët ti myajmoon myajtujkëp, yëˈë mbaˈˈayowanëp ets jyaygyukëyaampy wiˈix mnayjyawëty. Oy kyanaxët ja amay jotmay, Jyobaa mbäät mjotkujkmoˈoyë ets dyajkujkë ja mˈääw mjot (Sal. 94:​19; Filip. 4:​6, 7). Yëˈë mgunuˈkxan mguwäˈänanëp ko xymyëmadäˈägët ja amay jotmay (Eb. 11:6).

KO MJËˈËY MˈYAˈAXY MËT KO TË MËDËGOYË TUˈUGË JÄˈÄY MËDIˈIBË MTSOJKËP

11. ¿Wiˈixë David nyayjyäˈäwë ko axëëgë jäˈäy tyuunë?

¹¹ Nuˈun jyukyˈajtyë David kanäk pëkyë amay jotmay tpaty mëdiˈibë yajjëëy yajˈyaxë. Mayë jäˈäy yˈaxëkˈijxëdë axtë ojts jyaˈˈaxëktunäˈänëdë pënatyë nety tyukjotkujkˈäjtypy, ixtëm ja jyëëky myëguˈuk (1 Sam. 19:​10 11; 2 Sam. 15:​10-​14, 30). Pääty duˈun tëgok tkujayë: ‘Tëës nˈënuˈkxënë koos nyaˈaxy. Xëëny kootsës njëˈëy nyaˈaxy, ngoy nbaˈanës tëës nyajtsäˈämëtyaaynyë mëët yëˈë nwiinnëëjës’. ¿Tiko duˈunë David nyayjyäˈäwë? Yëˈë duˈun tnimaytyaky: ‘Yëˈë nmëtsipësë poky myëdäjttëp’ (Sal. 6:​6, 7, TY). David jyantsy jëëy jantsy yaxy mët ko axëëgë jäˈäy tyuunëdë.

12. Ixtëm jyënaˈanyë Salmo 56:8, ¿ti mëdiˈibë netyë David myëbëjkypy?

¹² David pyatë amay jotmay, per nyijäˈäwëbë nety ko mëkë Jyobaa tsyokyë. Yëˈë duˈun tkujäˈäyë: ‘Yëˈë Wintsën tëë tmëdoy koos njëˈëy nyaˈaxy’ (Sal. 6:8, TY). Ets jatëgok nanduˈun tkujäˈäyë ixtëm jyënaˈanyë Salmo 56:8 (käjpx). Jantsy tsujë ääw ayuk mëdiˈibë David yä yajtuun, yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mëk xytsyojkëm ets ko jyaygyujkëp wiˈix nnayjyäˈäwëm. David jyënany ko duˈunxyëp ixtëmë Jyobaa dyajmuky tuˈuk tuˈugë winëë ets tpëjktaˈaky mä tuˈugë abëjkënë o tkujayë mä tuˈugë liibrë. David ijt seguurë ko ja Tyeetyë tsäjpotmëdë yˈijxy nyijäˈäwëp tijaty amay jotmay pyatypy ets wiˈixë nety yajnayjyawëty.

13. ¿Ti mbäät xyjyotkujkmoˈoyëm pën të pën axëëk xyajnayjyäˈäwëm o xymyëdëgoˈoyëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹³ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? ¿Të axëëk myajnayjyawëty o të mmëdëgoyë ja jäˈäy mëdiˈibë mëk mtsojkypy? ¿Të mnaymyäjtstuˈutyë mët ja mnoobyë ets të dyajtsayutyë mgorasoon? ¿O të mwinˈëënyë ja mëmëjjäˈäy o ja mgudëjk ets axëëgë net myajnayjyawëty? ¿Mon tuk mnayjyawëty mët ko ja mëguˈuk mëdiˈibë mëk mtsojkypy kyaj tyam tˈokmëduunë Jyobaa? Min nˈokˈijxëm wiˈix tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyayjyäˈäwë ko ja kyudëjk myëdëgooyë ets nyikakë. Yëˈë jyënaˈany: “Kyajts nmëbëkany ets kyajts nekynyijäˈäwë tiijëts ndunëp. Mon tukëts njantsy nyayjyäˈäwë, jotˈambëjkëts ets duˈunëts nnayjyäˈäwë ko kyajëts ti ntsoowëty”. ¿Ti mbäät mjotkujkmoˈoyë pën të pën axëëk myajnayjyawëty o të mmëdëgoyë? Yëˈë ko xyjyamyatsët ko Jyobaa ninäˈä mgamäjtstuˈudäˈänyë. Yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm yˈakjënany: “Njaygyujkëts ko naxwinyëdë jäˈäy mbäät xymyastutëm, perë Jyobaa ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm. Yëˈë duˈun njäˈäwëm ixtëm tuˈugë mëjtsäägopk mëdiˈibë kyaj mä nyijkxy ets xëmë jam yajpäädäˈäny oy ti tyun jyatëdët. Jyobaa ninäˈä tkamastuˈuty pënaty xëmë mëduunëp” (Sal. 37:​28). Jamyats ko nipën duˈun mgatsokyë ixtëmë Jyobaa. Waˈan axëëk të myajnayjyawëtyë jäˈäy mëdiˈibë nety mëk mtsojkypy, perë Jyobaa kyaj tyëgatsy, duˈunyëm mëk mtsokyë ets myajtsobäätyë (Rom. 8:​38,39). Pääty, oy pën axëëk mdunëdët it seguurë ko Jyobaa mëk mtsokyë.

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Salmo 34:​18?

¹⁴ Pën të pën mmëdëgoyë mbäät mˈagujkmoˈoy mjotkujkmoˈoyëty ixtëmë David ojts tkujayë mä Salmo 34:​18 (käjpx). ¿Wiˈixë Jyobaa tpudëkë pënaty duˈun nayjyäˈäwëdëp? Yäˈädë tekstë jyënaˈany ko wingon yajpääty ‘mëdiˈibë jyäˈäwëdëbën yëˈë jyot wyinmäˈäny o jyot kyorasoon amäˈäts tukmäˈätsë’. Waˈan mët ko të yajmëdëgoy o mët ko pën axëëk të tyunyë. Ets duˈun ixtëm tuˈugë uˈunkteety mëdiˈibë yˈijxypy ko tamë yˈuˈunk yaˈaxy, netyë ttsäˈänëˈëky ets tjotkujkmoˈoy. Nanduˈunënë Jyobaa, ënetyë xypyudëjkëm ets xyjyotkujkmoˈoyëm ko nbatëmë amay jotmay. Mëdiˈibë tyam nanduˈun xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay, yëˈë ko Jyobaa xyˈawäˈänëm ja oybyë jukyˈäjtën (Is. 65:​17).

KO NJËˈËY NYAXËM MËT KO NBËJK NˈIJXËM

15. ¿Tiko ja rey Ezequías tyëjkë jëëy yaxpë?

¹⁵ Ja rey Ezequías mëdiˈibë nety anaˈamp Judá mëjtaˈaky pyäˈämbejty ko netyë jyëmëjt 39. Ta Jyobaa tkejxy ja kugajpxy Isaías parë tˈanëmääy ko ogäämbë nety (2 Rey. 20:1). Ko duˈun yaˈˈanëmääy ta jyantsy tyëjkë jëëy yaxpë ets ta tmënuˈkxtakyë Jyobaa parë pyudëkëdët (2 Rey. 20:​2, 3).

16. ¿Ti tyuunë Jyobaa ko yˈijxë Ezequías myëjëˈëy myëyaˈaxyë?

¹⁶ Jyobaa myëdoowˈijt ko ja Ezequías myënuˈkxtakë ets yˈijx wiˈix myëjëëy myëyaxë. Jyantsy pyaˈˈayoow, pääty ttuknigejxy ja kugajpxy Isaías ets tˈanëmääy: ‘Tëës nmëdoowˈity ja mjëëytyak mnuˈkxtakën etsë mjëˈëyën myaxën. Oyˈatëp, tyam nyajtsoˈogëty’. Jyobaa pyaˈˈayoowë Ezequías ets pääty ojts ttukwandaˈaky ko yˈakˈyajˈyonaambyë xyëëw jyukyˈäjtën ets ko yaˈˈawäˈätspëtsëmaambyë Jerusalén käjpn ko nety tyukjäˈtëdë ja Asiria jäˈäyëty (2 Rey. 20:​4-6, TY).

17. ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm ko nmëdäjtëmë yuu päˈäm mëdiˈibë kyaj yˈokˈyajpatnë ja yˈaay tsyooy? (Salmo 41:3; ix nanduˈunë dibujë).

¹⁷ ¿Ti xytyukniˈˈijxëm? ¿Ti mbäät xytyuny pën mbëjk mˈijxëp ets kyaj xyˈokpatnë mˈääy mtsooy? Tukmëtmaytyaktäˈäyë Jyobaa wiˈix mnayjyawëty, axtë mbäät xymyëjëˈëy xymyëyaˈaxy. Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa “yëˈë dëˈën ja nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon es xyajjotkujkˈäjtëm pën ti xyjäjt xykyëbajtëm” (2 Kor. 1:​3, 4). Jyobaa kyaj mbäät xytyukniwatsëm tukëˈëyë ja amay jotmay, per mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm (käjpxë Salmo 41:3). Ixtëm nˈokpëjktakëm, xytyukpudëjkëmë yˈespiritë santë parë nmëdäjtëmë jot mëjääw, xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën ets ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën (Prov. 18:​14; Filip. 4:​13). Xyˈanëmäˈäyëm nanduˈun ko mä tiempë myiny kyëdaˈaky yajjëwäˈktäˈäyaampy ja yuu päˈäm (Is. 33:​24).

18. ¿Ti tekstë të mbudëkëty ko të xypyaatyë amay jotmayë mëjwiin kajaabë? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm parë dyajtëˈëtsyë winëë?”).

¹⁸ Ezequías jotkujkmooyë Jyobaa yˈääw yˈayuk, ëjtsäjtëm mbäät nanduˈun xyjyotkujkmoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë Biiblyë. Päätyë Jyobaa dyajkujäˈäyë ääw ayuk mëdiˈibë mbäät xyjyotkujkmoˈoyëm (Rom. 15:4). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënaapy África Occidental patë kanser ets jeˈeyë nety jyëëy yaxnë. Yëˈë jyënaˈany: “Tuˈugë tekstë mëdiˈibëts xyˈagujkmoopy xyjyotkujkmoopy, yëˈë Isaías 26:3. Mä jyënaˈany ko Jyobaa mbäät xymyoˈoyëmë agujkˈäjt jotkujkˈäjtënë parë nnijäˈäwëm ti nduˈunëm ko nbatëmë amay jotmay”. ¿Mjamyejtsypy tuˈugë tekstë mëdiˈibë mˈagujkmooy mjotkujkmooyë ko xypyatyë amay jotmayë mëjwiin kajaabë o mä kyaj xynyijäˈäwë ti mdunëp?

19. ¿Ti nˈëwxijt njëjpˈijxëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky?

¹⁹ Kom tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë mëdiˈibë jëjpkëxanëp, niˈigyë nbäädäˈänëm ja amay jotmay mëdiˈibë xyajëˈëyäˈän xyajˈyäˈäxäˈänëm. Per ixtëm të nˈijxëm yajnimaytyäˈäktë Ana, David etsë Ezequías, Jyobaa yˈijxypy ko njëˈëy nˈyaxëm ets xypyaˈˈayoˈowëm, jyamyejtsypy nuˈunën ndaˈam nˈyojkëm ja winëë. Pääty ko xyajnaxëdë amay jotmayë mëjwiin kajaabë, tukmëtmaytyaktäˈäyë Jyobaa wiˈixë mnayjyawëty, këdii xymyëjagamgeˈegyë mëguˈuktëjk mëdiˈibë mëk mtsojkëdëp. Ets ko xykyäjpxëdë Biiblyë, japë Jyobaa mjotkujkmoˈoyaˈanyë. Mbäät mˈity seguurë ko pën mmëmadakypyë amay jotmay, yëˈë mgunuˈkxanëp. Tim tsojk jyäˈtäˈänyë tiempë mä kyaj nekymyëjëˈëyäˈän nekymyëyäˈäxäˈänëmë amay jotmay (Diˈibʉ Jat. 21:4). ¡Mä ja jembyë jukyˈäjtën jëˈëyäˈän yäˈäxäˈänëm, per yëˈë mët ko nyajpatëm agujk jotkujk!