¿Ti mbäät nduˈunëm parë njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm?

1. ¿Tiko mayë jäˈäy wyinmaytyë ko kyaj mbäät jyukyˈattë xëmëkyëjxm?

MAY tyamë jäˈäy kyaj nëgoo ti tjëˈkxtë mët ko nyaygyuentëˈatëdë ets ttundë ejersisyë parë oy mëk yajpäättët. Per nyijäˈäwëdëp nanduˈun ko kuanë myëjjäˈäyëyäˈändë ets yˈoogäˈändë ets ko tsip jyukyˈattët xëmëkyëjxm. Perë Jesús jënan ko mbäät njukyˈäjtëm “winë xëë winë tiempë”, ixtëm jyënaˈanyë Fwank 3:16 etsë 5:24.

2. ¿Wiˈixë Jesús jyënany mä Fwank 6:​39, 40?

² Ko Jesús ojts dyajmayë ja tsäjpkaaky ets ja äjkx mëjˈäjtëngyëjxm parë dyajkääy milˈamë jäˈäy, mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm.a Per mëdiˈibë niˈigyë xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëm yëˈë wiˈix jyënany jakumbom. Yˈanëmääy ja jäˈäyëty mëdiˈibë nety të pyajäˈtëdë Capernaúm ko jukypyëkandëbë oˈkpë ets ko mbäät jyukyˈattë xëmëkyëjxm (käjpxë Fwank 6:​39, 40). Pën të yˈooky tyëgoyë mjëëky mmëguˈuk, it seguurë ko jukypyëkandëp ets ko mbäät mëët mjukyˈattë xëmëkyëjxm duˈun ixtëmë Jesús jyënany. Per ixtëm yˈakjënany mä Fwank kapitulo 6, tsiptakxëdëp mayë jäˈäy tjaygyukëdët. Min nˈokˈijxëm wiˈixën jyënany.

3. ¿Wiˈixë Jesús nyaynyimaytyakë mä Fwank 6:51?

³ Ko ja Jesús ojts dyajmayë ja tsäjpkaaky mëjˈäjtëngyëjxm, ja jäˈäyëty yëˈë wyinmääytyë ja manaa mëdiˈibë Jyobaa tyuknigajx ja israelitëty mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë. Biiblyë ja ojts ttijˈyë manaa ja ‘tsäjpkaaky’ mëdiˈibë tsoˈomp tsäjpotm (Sal. 105:​40, TY; Fwank 6:31). Päätyënë Jesús dyajtuunyë yäˈädë ijxpajtën parë ja jäˈäyëty tjaygyukëdët mëdiˈibë nety tyukmëtmaytyäˈägaampy. Ja manaa, yëˈë netyë Dios të myoˈoyëdë mëjˈäjtëngyëjxm, per pënaty kyaaytyë ojts yˈoˈknëdë ko tiempë nyajxy (Fwank 6:49). Perë Jesús ojts nyaytyijˈyëty ko yëˈë ‘ja tsäjpkaaky mëdiˈibë tsäjpotm tsoˈonbën’ ‘ja tsäjpkaaky mëdiˈibë Dios yajkypyën’ ets ja ‘tsäjpkaaky mëdiˈibë ja juukyˈäjtën yajkypyën’ (Juan 6:​32, 33, 35, TY). Ets ok, ta net tnimaytyaky tiko yëˈë mët ja manaa kyaj kyijpxyë. Duˈun jyënany: ‘Ëjts ja tsäjpkaaky mëdiˈibë juukyˈäjtën yajkypyën ets tsäjpotm të tsyoonyën, ko pënë yäˈädë tsäjpkaaky tkay, xëmëkyëjxm jyuukyˈatäˈäny’ (käjpxë Juan 6:​51, TY). Ja judiyëtëjk tëgatsy tmëdoowdë, kyaj tjaygyujkëdë tiijën ko Jesús jyënany ko yëˈë ja tsäjpkaaky mëdiˈibë tsoˈomp tsäjpotm ets ko niˈigyë yˈoyëty ets kyaj dyuˈunëty ja manaa mëdiˈibë Dios myooy ja israelitëty. Per ta Jesús yˈanmääyëdë: ‘Ja tsäjpkaaky mëdiˈibës nyakaambyën [yëˈëts ja niniˈkx] ndijpy’. ¿Tiijënë Jesús myaytyäˈägan? Oy ko njaygyujkëm, pes net mbäät nnijäˈäwëm wiˈixën nbäädäˈänëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë mët ja njëëkyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm. Min nˈokˈijxëm, tiijënë Jesús myaytyäˈägan.

‘JA TSÄJPKAAKY MËDIˈIBË JUUKYˈÄJTËN YAJKYPYËN’ ETS JA NYINIˈKX

4. ¿Wiˈixë Jesús jyënany ets pääty näägë jäˈäy jyotˈambëjktë?

⁴ Ko Jesús jyënany ko yëˈë kyëyakaampy ja nyiniˈkx kyëbäjk parë ja naxwinyëdë jäˈäy tpäättëdë jyukyˈäjtën, tamˈäjttë jäˈäy mëdiˈibë kyaj tˈoymyëdoowdë. Waˈan wyinmääytyë ko tyimtsuˈutstëbën ja Jesúsë nyiniˈkx kyëbäjk (Fwank 6:52). Ets niˈigyë dyajpojktë ko Jesús yˈanmääyëdë: “Pën kyaj xyˈaxäjë extëmë käˈäy ukën yëˈë nniniˈxëts, diˈibë ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nmoˈoyaambyëts, es yëˈë nneˈpynyëts diˈibëts ndamaampy nyokaampy, kyaj xymyëdattët ja jikyˈäjtën” (Fwank 6:53).

5. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jesús kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ets ja nyeˈpyny jyantsy yaˈuugët?

⁵ Ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, Dios të nety dyajkuboky ets ja naxwinyëdë jäˈäy tjëˈkxtëdë neˈpyny (Gén. 9:​3, 4). Ets ok, ta nanduˈun dyajkubojky mä ja Ley mëdiˈibë ja israelitëty yajmooytyë. Ja Ley duˈunë nety jyënaˈany ko ja mëdiˈibë jyëˈkxypy ja neˈpyny kuanë ko “yˈoogët” (Lev. 7:27). Jesús, nan tyukˈanaˈamdë ja jäˈäyëty parë tmëmëdowdët ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy (Mat. 5:​17-19). Pääty kyaj mbäät nwinmäˈäyëm ko Jesús, yëˈë tyukˈanaˈam ja judiyëtëjk ets yajtsuˈutsët ja nyiniˈkx o yaˈuugët ja nyeˈpyny. Mëdiˈibën nety myaytyäˈägaampy, yëˈë wiˈix mbäät ja jäˈäyëty tpäättë ja jukyˈäjtën “winë xëë winë tiempë” (Fwank 6:54).

6. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ko Jesús kyaj yëˈë tjantsy myaytyäˈägany ets yajtsuˈutsët ja nyiniˈkx o yaˈuugët ja nyeˈpyny?

⁶ Jesús kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ja nyeˈpyny o ja nyiniˈkx kyëbäjk. Yëˈë të nety tˈokˈyajtuumbë duˈumbë ijxpajtën, ixtëm ko tˈanëmääy ja samaritanë: “Per diˈibë yˈikypy ja nëë diˈibëts ëj nmeepy, ninäˈä tëëtsë kyanakypyäädëdët. Jaˈa ko diˈibëts ëj nëë nmeepy, jap myujxtëwët jyodoty es myoˈoyëdët ja jikyˈäjtën diˈibë winë xëë winë tiempë” (Fwank 4:​7, 14).b Jesús kyaj nety dyajjaygyukëyaˈanyëty ko ja samaritanë jyukyˈatäˈäny xëmëkyëjxm pën yˈukypy ja nëë mëdiˈibë jyuˈtypy mä ja nëdäjny. Nanduˈunën ja judiyëtëjkëty mëdiˈibë Capernaúm, kyaj nety yëˈë ttukjaygyukëyaˈany ko net tpäättët ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë pën yajtsuˈtsp ja nyiniˈkx ets pën yaˈukp ja nyeˈpyny.

¿PËNATYËN DUˈUNË JESÚS YˈANËMÄÄYTYË?

7. ¿Wiˈix näägë jäˈäy tjaygyukëdë ixtëmë Jesús jyënany mä Fwank 6:53?

⁷ Ko Jesús jyënany mä Fwank 6:53 ets yajtsuˈutsët ja nyiniˈkx ets yaˈuugët ja nyeˈpyny. Ta net näägë jäˈäy jyënäˈändë ko jaajën nyaxkëdaky parë yajtunët ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux ets pääty duˈun jyënäˈändë mët ko naduˈundëkë ja ääw ayuk mëdiˈibë Jesús yajtuun (Mat. 26:​26-28). Nanduˈun jyënäˈändë ko niˈamukë pënaty nëjkxtëp mä yajjamyetsy ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, tsojkëp tkaytyët ja tsäjpkaaky ets tˈuuktët ja binë. ¿Per tëyˈäjtën ixtëm jyënäˈändë? Jëjpˈamë yäˈädë nnijäˈäwëm mët ko winjëmëjt miyonkˈamë jäˈäy tyuˈukmuktë mët ëjtsäjtëm parë njamyajtsëm ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux. Min nˈokˈijxëm ko kyaj tyuˈugyëty ixtëmë Jesús jyënany mä Fwank 6:53 ets wiˈix jyënany ko dyajnaxkëdaky ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux.

8. ¿Tiko njënäˈänëm ko ixtëmë Jesús jyënany mä Fwank 6:​53-56, kyaj jaa nyaxkëdaky ets yajtunët ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁸ Min nˈokˈijxëm majtsk pëky ko tëgatsyaty pënaty duˈunë Jesús yˈanëmääy. Myëduˈuk, ¿mää ets näˈä duˈunë Jesús jyënany ixtëm myiny mä Fwank 6:​53-56? Yëˈë duˈun yˈanëmääy ja mayjyaˈay mëdiˈibë nety myëtmaytyakypy mä jëmëjt 32 jam Galilea. Tuk jëmëjtë nety yˈaktëgoyˈaty mä tkayajnaxkëdaˈakynyëm ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux. Myëmajtsk, ¿pënaty duˈun yˈanëmääy? Yëˈë duˈun yˈanëmääy ja mayjyaˈay mëdiˈibë nety jeˈeyë kayan uugandëp ets kyaj mët ko tjantsy tˈixyˈatäˈändë Dios (Fwank 6:26). Ets ko nääk tkajaygyujkëdë wiˈixë Jesús jyënany, ta kyaj nyekymyëbëjkëdë axtë nääk ja yˈëxpëjkpëty ojts myastuˈudëdë (Fwank 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66). Per tim tëgatsy ti tuun jäjtë mä jëmëjt 33, ko Jesús dyajnaxkëdaky ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, pes yëˈë nety mëët yajpäättë ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty. Ets oy tkajaygyujkëdë ti jamë Jesús tukmëtmaytyakëdëp, kyaj dyuˈunˈäjttë ixtëm ja judiyëtëjk, pesë yäˈädë apostëlëty ijttëbë nety seguurë ko Jesús yëˈëjën ja Diosë yˈUˈunk mëdiˈibë të tsyoony tsäjpotm (Mat. 16:16). Päätyë Jesús yˈanëmääyëdë: “Miitsëty të xyjamyëdattëts es të nandëˈën mˈayowdë mët ëj” (Luk. 22:28). Ixtëm yä të nimaytyakëm majtsk pëky, yëˈë xytyukˈijxëm ko ixtëmë Jesús jyënany mä Fwank 6:​53, kyaj jaa dyajnaxkëdaky ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux ixtëm mayë jäˈäy jyënäˈändë. Per min nˈakˈijxëm tiko duˈun njënäˈänëm.

¿WIˈIX XYTYUKˈOYˈATY IXTËMË JESÚS JYËNANY?

9. Ko Jesús ttuuny ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, ¿pënatyën mëët tkajpxyˈaty ko yˈanaˈamäˈändë tsäjpotm?

⁹ Ko Jesús ttuuny ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, ta tmooy ja yˈapostëlëtëjk ja tsäjpkaaky mëdiˈibë kyaj tmëdaty ja lebaduurë ets tˈanëmääytyë ko yëˈë yˈandijpy ja nyiniˈkx kyëbäjk. Ta net dyajnäjxy ja binë ets tˈanëmääy ko yëˈë yˈandijpy “ja nneˈpyny” mëdiˈibë mëët nyaxkëdaˈaky “ja jembyë kajpxyˈatypyë” (Mar. 14:​22-25; Luk. 22:20; 1 Kor. 11:24). Jëjpˈam mëdiˈibë yä Jesús myaytyäˈägan. Pes kyaj ojts tkajpxyˈaty mët niˈamukë ja naxwinyëdë jäˈäy, yëˈëyë mët ja “israelitëty”, jaˈa njënäˈänëm pënaty mëët yˈanaˈamäˈändë “mä ja Diosë kyutujkën” (Eb. 8:​6, 10; 9:15). Ja apostëlëtëjk kyaj tjaygyujkëdë yajxon, per tim tsojkë nety yajtuknigaxäˈändë espiritë santë ets tyëkëyäˈändë mä ja jembyë kajpxyˈatypyë parë mëdë Jesús yˈanaˈamäˈändë tsäjpotm (Fwank 14:​2, 3).

10. ¿Wiˈix tyëgatsyëty ixtëmë Jesús jyënany jam Galilea ets ixtëm jyënany ko ttuuny ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁰ Ko Jesús ttuuny ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux, yëˈëyë nety jam mëët yajpäättë ja “niwaanëbë borreegë”, jaˈa njënäˈänëm, ja nimäjktuˈukpë yˈapostëlëty ets yëˈëyë mëët tkajpxyˈaty ko yajkutukäˈändë tsäjpotm, per ok nimayëyandëbë nety (Luc. 12:​32, TNM). Yäˈädë Diosmëduumbëty tsojkëbë nety tkaytyët ja tsäjpkaaky ets tˈuuktët ja binë, pes niˈamukë jamë nety yajkutukäˈändë mëdë Jesús tsäjpotm. Ixtëmë Jesús tˈanëmääy ja yˈapostëlëtëjk niwaanë nety ja jäˈäy mëdiˈibë myaytyäˈägaampy, per ixtëm jyënany jam Galilea nimayë nety ja jäˈäy tmaytyäˈägäˈäny.

11. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko nimayë netyë jäˈäy mëdiˈibë tyukˈoyˈatandëp ja kunuˈkxën mëdiˈibë Jesús myaytyak jam Galilea?

¹¹ Jesús yëˈë myëtmaytyak ja mayjyaˈay jam Galilea mä jëmëjt 32 mëdiˈibë nety jeˈeyë kayan uugandëp, per yëˈë ta ttukmëtmaytyaky ja käˈäy ukën mëdiˈibë nety niˈigyë pudëkëyanëdëp ets mëdiˈibë mbäät myoˈoyëdë ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë. Yˈanëmääy nanduˈun ko pënaty oˈktëp, nëjkxëp jyukypyëktë ets jyukyˈattë xëmëkyëjxm. Kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ja kunuˈkxën mëdiˈibë yˈaxäjëyandëp pënaty nëjkxandëp tsäjpotm. Yëˈëjën myaytyäˈägan jam Galilea ja kunuˈkx kuwäˈänën mëdiˈibë mbäät tpäättë niˈamukë jäˈäy. Yëˈë duˈun jyënany: ‘Ko pënë yäˈädë tsäjpkaaky tkay, xëmëkyëjxm jyuukyˈatäˈäny. Ja tsäjpkaaky mëdiˈibës nyakaambyën, [yëˈëts ja niniˈkx] ndijpy mëdiˈibës nyakaambyën ets ja naxwinyëdë jäˈäy tmëëtˈatëty ja juukyˈäjtën xëmëkyëjxmëbë’ (Juan 6:​51, TY).

12. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë nˈaxäjëm ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë?

¹² ¿Yëˈë Jesús myaytyäˈägan ko niˈamukë jäˈäy tˈaxäjëyäˈändë ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë? Kyaj, pes jyënany ko yëˈëyë yˈaxäjëyandëp ja jukyˈäjtënë pënaty kyaaytyëp ja tsäjpkaaky, jaˈa njënäˈänëm, mëdiˈibë mëbëjkëdëp. Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko mbäät nyitsoˈoktë mët yëˈëyë ko tmëbëktëdë Jesús ets tˈixtët ixtëmë Yajnitsokpë (Fwank 6:29). Per kyaj jeˈeyë tsyokyë nmëbëjkëmë Jesús, pes tam näägë jäˈäy mëdiˈibë ojts kyay yˈuuktë mëdiˈibë myëbëjktë Jesús, per ok, ta kyaj tnekymyëbëjktë. ¿Tiko duˈun jyajty?

13. ¿Ti nety tsojkëp tundët ja jäˈäyëty parë tpanëjkxtëdë Jesús?

¹³ May ja jäˈäy mëdiˈibë Jesús yajkääy yaˈuk jam Galilea, pyanëjkxandë, per net pën mooyëdëp tijaty tsyojktëp, pën yajtsok yaˈˈagëdakëdëp, yajkääy yaˈukëdëp namayˈäjtën ets pën yëˈë tukmëtmaytyakëdëp ti myëdowandëp, perë Jesús anëmääyëdë ko parë tuˈugë jäˈäy pyanëjkxëdët, tsojkëbë nety ti tˈaktundët. Yëˈë kyaj nety jeˈeyë të kyëdaˈaky Naxwiiny parë tmoˈoyaˈanyë jäˈäy tijaty yajtëgoyˈäjttëp, pääty tsojkëbë netyë yäˈädë jäˈäyëty tkupëktët ets ttundët tijatyë Jesús tukniˈˈijxëp (Fwank 5:40; 6:44).

14. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë ndukˈoyˈäjtëm ja Jesúsë nyëë nyeˈpyny ets ja nyiniˈkx kyëbäjk?

¹⁴ Jesús yˈanëmääy ja jäˈäyëty ko mbäädë nety tpäättë ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë mët ko dyakäˈäny ja nyiniˈkx kyëbäjk ets ja nyëë nyeˈpyny. Per tsojkëbë nety tmëbëktët (Fwank 6:40). Ëjtsäjtëm, tsojkëp nanduˈun nmëbëjkëm ko yëˈë kyëyäjk ja nyiniˈkx kyëbäjk ets ja nyëë nyeˈpyny mëdiˈibë yajmaytyakp mä Fwank 6:53. Ko Jesús tkëyajkyë jyukyˈäjtën mbäädë mayjyaˈay ttukˈoyˈattë (Éfes. 1:7).

15, 16. ¿Ti xytyukjamyajtsëmë Fwank kapitulo 6?

¹⁵ Ixtëm jyënaˈanyë Juan kapitulo 6 xyˈagujkmoˈoy xyjyotkujkmoˈoyëm niˈamukë, pes yëˈë xytyukˈijxëm nuˈunënë Jesús ttsokyë naxwinyëdë jäˈäy. Jam Galilea yajtsok yaˈˈagëdak ja jäˈäyëty, tyukmëtmaytyak ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën ets yajkääy yaˈuk (Luk. 9:11; Fwank 6:​2, 11, 12). Per ttukniˈˈijxëdë nanduˈun ko yëˈë ja ‘tsäjpkaaky mëdiˈibë ja jukyˈäjtën yajkypyën’ (Juan 6:​35, 48, TY).

¹⁶ Jesús duˈun jyënany: “Nmëdäjtypyëts ja wiinkpëty ja nborreegëts”. Yäˈädë jäˈäyëty mëdiˈibë myaytyak kyaj mbäät tkaytyë ja tsäjpkaaky ets tˈuuktë ja binë ko yajjamyetsy ja nWintsënˈäjtëmë yˈAˈux (Fwank 10:16). Per tyukˈoyˈäjttëp ko Jesús tkëyajky ja nyiniˈkx kyëbäjk ets tteemy dyojky ja nyëë nyeˈpyny. ¿Wiˈix? Ko tmëbëktë ko yëˈë ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm (Fwank 6:53). Per pënaty kyaaytyëp ja tsäjpkaaky ets yˈuktëp ja binë, yëˈë yajnigëxëˈktëp ko tëjkëdëp mä ja jembyë kajpxyˈatypyë ets ko jam mëdë Jesús yˈanaˈamäˈändë. Oy ko niˈamukë nnijäˈäwëm ti myaytyakypyë Juan kapitulo 6, oy nëjkxäˈänëm tsäjpotm ets oy nwëˈëmäˈänëm yä naxwiiny. Pes jap yajnimaytyaˈaky ko jëjpˈam nyajnigëxëˈkëmë mëbëjkën parë nbatëm ja jukyˈäjtën mëdiˈibë xëmëkyëjxm itäämp.