ARTIKULO MËDIˈIBË YAˈËXPËJKP 7
ËY 15 Nˈokmëjkumäˈäyëm ja Jyobaa kyaˈaxkopkˈUˈunk
¿Wiˈixënë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm?
“Mijtsën mjantsy pyokymya’kxp” (SAL. 130:4).
TI YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMP
Yëˈë nimaytyäˈägäˈänëm tuˈuk majtskë ijxpajtën mëdiˈibë miimp mä Biiblyë parë njaygyujkëm ko kyaj pën duˈun pyokymyeˈkxy ixtëmë Jyobaa. Yäˈädë artikulo xypyudëkëyäˈänëm nanduˈun parë nyajtsobatëm ko yëˈë xypyokymyaˈkxëm.
1. Ko tuˈugë jäˈäy xyˈanëmäˈäyëm “nmeˈkxypy”, ¿tiko tsyiptaˈaky njaygyujkëm tidën myaytyäˈägaampy?
AGUJK jotkujk nnayjyäˈäwëm ko tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë axëëk të nduˈunëm xyˈanëmäˈäyëm: “Nmeˈkxypy”. Per tsip nnijäˈäwëm tiijën yajjaygyukëyanëp mët ko wiˈixëm yajjaygyukë ko nmaˈkxëm tuˈugë jäˈäy. Ixtëm ko xyˈanëmäˈäyëm “nmeˈkxypy”, mbäät xytyukjaygyukëyäˈänëm ko kyaj ti jotmay ets ko duˈunyëm oy mëët nˈitäˈänëm. O mbäät xytyukjaygyukëyäˈänëm ko jyaˈaytyëgoopy, per ko kyaj mëët oy nekyˈitäˈänëm ixtëm ijty.
2. ¿Wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈagyë Jyobaa pyokymyeˈkxy? (Ix nanduˈunë notë).
2 ¡Jyobaa yëˈë duˈun mëdiˈibë jantsy pokymyaˈkxp ets nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy kyaduˈunëty ixtëm yëˈë! Pääty mëdiˈibë jyaayë Salmo jyënany: “Mijtsën mjantsy pyokymyaˈkxp, ets duˈun myajwintsëˈëgët” (Sal. 130:4).a Jyobaa yëˈëdën mëdiˈibë jantsy pokymyaˈkxp. Pääty pën nnijawëyäˈänëm tidën yˈandijpy nbokymyaˈkxëm tuˈugë jäˈäy, yëˈëdën yajpanëjkxäämp ja Jyobaa yˈijxpajtën. Pënaty jyaatyë Escrituras Hebreas, näˈäty yëˈë yajtuundë tuˈugë ayuk parë tnimaytyaktë wiˈixë Jyobaa pyokymyeˈkxy, per ninäˈä tkayajtuundë yäˈädë ayuk ko tnimaytyaktë wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy pyokymyeˈkxy.
3. ¿Tiko njënäˈänëm ko tëgatsy ixtëmë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm ets ixtëm ëjtsäjtëm nbokymyaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm? (Isaías 55:6, 7).
3 Ko Jyobaa tpokymyeˈkxy tuˈugë jäˈäy, yajtëgooytyaapy ja pyoky kyaytyey, duˈunxyëp ixtëm tjoˈtstäˈäy o tpoˈtäˈäy. Nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm janääm jatsojk ets ko kyaj tnekyjyamyetsy ti të nduˈunëm (käjpxë Isaías 55:6, 7).
4. ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm parë njaygyujkëm tidën yˈandijpy ko yëˈë xyjyantsy myaˈkxëm?
4 Tim tëgatsyë Jyobaa pyokymyeˈkxy ets kyaj dyuˈunëtyë naxwinyëdë jäˈäy, pääty kyaj mbäät njaygyujkëtyaˈayëm yajxon wiˈixën xypyokymyaˈkxëm. Perë Jyobaa xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈixën xypyokymyaˈkxëm ko ngäjpxëmë ijxpajtën mëdiˈibë të dyajkujayëty mä Biiblyë. Mä yäˈädë artikulo nˈixäˈänëmë yäˈädë oyatypyë ijxpajtën. Nimaytyäˈägäˈänëm tijatyë Jyobaa të ttuny parë të xytyukniwatsëm ja poky kaytyey ets parë jatëgok oy mëët nˈijtëm. Mientrës nˈijxëmë yäˈädë ijxpajtën, ta niˈigyë ntsokäˈänëm ets nmëjjawëyäˈänëm wiˈixën xymyaˈkxëm ja nDeetyˈäjtëm mëdiˈibë mëk xytsyojkëm.
JYOBAA XYTYUKNIWIJTSTUTËM JA POKY KAYTYEY
5. ¿Ti tuun jäjtëp ko Jyobaa tmeˈkxyë nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm?
5 Biiblyë kanäkˈok tˈijxkijpxyë poky kaytyey ixtëmxyëp nmënëjkxëm ja tsëmy këˈëy. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ja rey David jyënany: “Yëˈë ndëgoˈoyënëts kyaj nyekypyëtsëmy ngëbäjkotyëts; ixtëm tuˈugë tsëmy këˈëyë jeˈemtsypyë, jantsy jeˈemtsy parëts nyajnëjkxët” (Sal. 38:4). Mä Salmo 25:18 etsë 32:5 jyënaˈany ko Jyobaa“myeˈkxypy” pënaty ajëmbijt jodëmbijtp. Mä ayuk ebreo yäˈädë majtskpë bersikulo mëdiˈibë të yajkäjpxnaxy “pokymyaˈkxp”, yëˈë yˈandijpy ko ti “yajwijtsëˈëky” o “yajmënëjkxy”. Ets duˈun yää yajpawinmayë Jyobaa ixtëmxyëp tuˈugë yeˈeytyëjkë jantsy kumëjääwbë mëdiˈibë xytyukniwijtstut xytyuknikëˈëytyutëm ja poky kaytyey ets tmënëjkxy.
“Mmaˈkxkëts [“wyijtsëˈkypy”, “myënëjxypy”] ” (Sal. 25:18).
6. ¿Määjënë Jyobaa tmënëjkxy ja poky kaytyey?
6 ¿Mä Jyobaa tmënëjkxy ja nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm? Mä Salmo 103:12 jap tpëjktaˈaky tuˈugë ijxpajtën parë xytyukjaygyujkëm määjënë Jyobaa tmënëjkxy, jyënaˈany: “Duˈun ixtëm jyagamëty mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky, duˈun jagam të tpëjktaˈagyë ndëgoˈoyënˈäjtëm”. Mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky jantsy winjagamaty wyeˈemy. Yäˈädë tekstë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa xymyaˈkxëm, jantsy jagamën tmënëjkxy ja poky kaytyey ets kyaj nˈokmëwinmäˈänybyatënë määjën tmëjäˈty. Ko duˈun nnijäˈäwëm, ¡xyˈagujkmoˈoy xyjyotkujkmoˈoyëm!
“Duˈun ixtëm jyagamëty mä xëëw pyëtsëmy ets mä xëëw kyëdaˈaky” (Sal. 103:12).
7. ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈagyë Jyobaa ttuny ja poky kaytyey? (Miqueas 7:18, 19).
7 Ko Jyobaa jagam tmënëjkxy ja poky kaytyey, kyaj yëˈë tˈandijy ko jam tmëwëˈëmë. Pes ja rey Ezequías duˈun jyënany: “Të mnaytyuknijëduunaxyëty ja nboky ngaytyeyëts” o ixtëmë notë jyënaˈany, “Të mnaytyukwinwijtstuˈutyëty ja nboky ngaytyeyëts” (Is. 38:9, 17; notë). Ko njantsy yˈajëmbijt njantsy jyodëmbijtëm, duˈunxyëp ixtëmë Jyobaa nyaytyukwinwijtstuˈutyëty ja poky kaytyey ets jantsy jagam tnasjëbipë mä kyaj mbäät tnekyˈixy. Yäˈädë bersikulo mbäät duˈun yajkäjpxnaxy: “Duˈunëts mijts xyˈixy ixtëmxyëp kyajts të ndimypyokytyuny”. Biiblyë yajtëyˈäjtëndëjkëbë yäˈädë ko tpëjktaˈagyë ijxpajtën mëdiˈibë yajpatp mä Miqueas 7:18, 19 (käjpx). Jap jyënaˈany ko Jyobaa duˈunxyëp ixtëm tkujëduuwnäjxtäˈäy mejyˈitkujky ja nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm. Tëëyëp, ko ijty ti kyaˈay mejyˈitkujky, tsip yajpäädët.
“Të mnaytyuknijëduunaxyëty ja nboky ngaytyeyëts” (Is. 38:17).
‘Jap kupëjknäjxtäˈä këkmejyjoty ëëts ja nkäjpxykyutëjënëty o ja nboky ngaytyeyëts’ (Miq. 7:19, TY).
8. ¿Tijaty kujk njäjtëm?
8 Ixtëm yää Biiblyë të tnimaytyaˈaky, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa myënëjkxtaapy ja poky kaytyey ets kyaj tiko axëëk nekynyayjyäˈäwëm. Duˈun ixtëm jyënanyë David: “Jotkujk diˈibatyë Dios të myeˈxyëty ja pyojpë, diˈibaty yajninäjxp ja pyeky, jotkujk diˈibaty ja Dios kyaj pyëjtaˈagyëty ëxtëmë pojpë jäˈäyën” (Rom. 4:6-8). ¡Yäˈädën jyantsy yˈandijpy nyajpokymyaˈkxëm!
JYOBAA YAJWATSYPY JA POKY KAYTYEY
9. ¿Ti mëdë Biiblyë tˈijxkijpxyë parë njaygyujkëm axtë mäbäädënë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm?
9 Min nˈakˈijxëm tijaty ijxpajtënë Biiblyë pyëjktakypy parë njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa të xytyukniwatsëm ja poky kaytyey mët ko të xyjuuybyëtsëˈëmëm ets të njodëmbijtëm. Ixtëm nˈokpëjktakëm, Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa pyuj jyeˈtsypy ja poky kaytyey, ets duˈuntsoow ja pokyjyaˈay wyëˈëmy wäˈäts (Sal. 51:7; Is. 4:4; Jer. 33:8). ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko duˈunë Jyobaa ttuny? Yëˈë jyënaˈany: “Oyë mboky të jyëmbity tsapts, wäˈätsäämp jantsy poop ixtëmë tëtsn; oy të jyëmbity tsapts ixtëmë wit mëdiˈibë mëk tsaptsˈooky, jëmbitäämp ixtëmë lanë” (Is. 1:18). Ko tuˈugë poop wit yaˈˈaxëëgëtyë koloorë tsaptspë, jantsy tsip nyajwatsëm. Päätyënë Jyobaa tpëjktaˈagyë yäˈädë ijxpajtënë parë xytyukˈijxëm ko yëˈë mbäät dyajjëgaktäˈäy ja nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm ets ninuˈun kyawëˈëmët.
“Oyë mboky të jyëmbity tsapts, wäˈätsäämp jantsy poop ixtëmë tëtsn; oy të jyëmbity tsapts ixtëmë wit mëdiˈibë mëk tsaptsˈooky, jëmbitäämp ixtëmë lanë” (Is. 1:18).
10. ¿Ti ijxpajtënë Jyobaa pyëjktakypy parë njaygyujkëm nuˈunën yëˈë xypyokymyaˈkxëm?
10 Mä ja tuˈukpë artikulo të nˈokˈijxëmbë ko ja poky kaytyey yaˈijxkijpxyë mëdë “nuˈkxy” (Mat. 18:32-35). Pääty tëgok tëgok nbokytyuˈunëm, duˈunxyëp ixtëm nnaynyinuˈkxëm mä Jyobaa. Per ko yëˈë xypyokymyaˈkxëm, duˈunxyëp ixtëm xyˈanëmäˈäyëm: “Kyaj xynyekykyëbatët ja mnuˈkxy”, ets duˈunë duˈun, kyaj tiko nekykyëbajtëm. Kom të Jyobaa xymyaˈkxëm, duˈunxyëp ixtëm të nmëgëbajtëm ets kyaj xynyekynyuˈkxykyäjpxëm. ¡Agujk jotkujkë net nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa të xyˈanëmäˈäyëm ets kyaj nekykyëbajtëm ja nuˈkxy!
“Es xymyaˈxët ëëtsëty ja nbojpëtyëts” (Mat. 6:12).
11. ¿Tiijënë Biiblyë myaytyäˈägaampy ko jyënaˈany yajjoˈotsët ja poky kaytyey? (Hechos 3:19, TNM).
11 Jyobaa kyaj jeˈeyë twingujayë ja nuˈkxyˈäjtëm, tyim joˈtsypyë duˈun (käjpxë Hechos 3:19, TNM). Ixtëm nˈokpëjktakëm, ko tuˈugë jäˈäy nyuˈkxy tkëbety, ta yajwingujayë, per këxujtp mä ja neky nuˈunë nety të nyuˈkxy. Per ja ijxpajtënë mëdiˈibë Biiblyë pyëjktakypy kyaj jeˈeyë yajwingujayë, tim yajjoˈtspë duˈun. Parë njaygyujkëm, nˈokjamyajtsëm ko tëëyëp ja tintë mëdiˈibë ijtyë jäˈäy yajtuundëp, yëˈë yaˈoˈoyëdëbë juˈuy, kepyˈuˈpyky etsë nëë. Mbäät ijty pojënë wyaˈatsy mët tuˈugë esponjë mëdiˈibë xook. Pääty ko ijty ja jäˈäyë nyuˈkxy yajjoˈotsy, tim tëgooytyaapy, kyaj tii nyekykyëxëˈëky mëdiˈibë nety jam të yajkëxjäˈäy, duˈunxyëp ixtëm kyaj të tyim nuˈkxy. ¡Mëjwiin kajaa nguˈëˈëw ngukäjpxëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm, jyoˈtstaapy ja poky kaytyey! (Sal. 51:9).
“Parë yajjoˈotsët ja mboky mgaytyeyëty” (Hech. 3:19, TNM).
12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko yajmaytyaˈagyë yoots nëmäˈä mëdiˈibë pojtëgooytyaabyën?
12 Jyobaa yajtuumpy jatuˈugë ijxpajtënë parë xtyukˈijxëm wiˈixën ttuny ja poky kaytyey. Biiblyë jyënaˈany: ‘Tëë nimaˈkxtäˈäyëm yëˈë mboky ets tëëjës jëduˈunyë nyajtëgooytyaˈay mëdiˈibë të xytyuundëgoyën, jëdu’un ta yoots pyojtëgoyën’ (Is. 44:22, TY). Ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm, duˈunxyëp ixtëmë poj tmënëjkxtäˈäy ja yoots nëmäˈä ets kyaj mbäät pën tnekyˈixy.
‘Tëëjës jëduˈunyë nyajtëgooytyäˈäy mëdiˈibë të xytyuundëgoyën, jëduˈun ta yoots pyojtëgoyën’ (Is. 44:22, TY).
13. ¿Wiˈix myajnayjyawëty ko Jyobaa tmeˈkxy ja mboky mgaytyey?
13 ¿Ti xytyukniˈˈijxëm tukëˈëyë ja ijxpajtën mëdiˈibë të nˈijxëm? Ko Jyobaa tmeˈkxyë poky kaytyey, kyaj tiko nekymyëkjäˈäwëm ti të nduˈunëm. Jesús mët ja nyëë nyeˈpyny yëˈë të tkëbajtäˈäy ja nbokyˈäjt nbojpëˈäjtëm, pääty kyaj tiko ëjtsäjtëm nekykyëbajtëm. Të yajjoˈtstäˈäy, duˈunxyëp ixtëm kyaj të ndimypyokytyuˈunëm. Jyobaa xyjyantsy pyojpëmaˈkxëmë duˈun ko nˈajëmbijt njodëmbijtëm.
JYOBAA XYKYUPËJKËM JATËGOK IXTËMË MYËTNAYMYAAYËBË
Ko Jyobaa xymyaˈkxëm mbäädë net oy mëët nˈijtëm. (Ixë parrafo 14).
14. ¿Tiko mbäät nmëbëjkëm ko Jyobaa xyjyantsy pyokymyaˈkxäˈänëm? (Ix nanduˈunë dibujë).
14 Ko Jyobaa xymyaˈkxëm, mbäät jatëgok oy mëët nˈijtëm ets nnaymyaˈayëm. Ko duˈun nnijäˈäwëm, yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nekymyëkjäˈäwëm ti të nduˈunëm ets parë kyaj ntsëˈk njäˈäwëm ko yëˈë xytyukˈakˈäjtëm o ko xytyukkumëdowäˈänëm ti të nduˈunëm. Per ¡kyaj duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyë! ¿Tiko nˈijtëm seguurë? Yëˈko yëˈë duˈun tˈanëmääy ja kyugajpxy Jeremías: “Nmaˈkxaambyëtsë tyëgoˈoyën, ets kyajts nekyjyamyatsanë pyoky” (Jer. 31:34). Etsë apostëlë Pablo yëˈë myaytyakë yäˈädë tekstë ko jyënaˈany: “Kyajts nnakyjyamyatsët ja pyojpëty” (Eb. 8:12). ¿Tii yˈandijpyë yäˈädë ääw ayuk?
“Kyajts nekyjyamyatsanë pyoky” (Jer. 31:34).
15. ¿Wiˈixënë Jyobaa kyaj tnekyjyamyatsäˈäny ja nbokyˈäjt nbojpëˈäjtëm?
15 Ko Biiblyë dyajtunyë yäˈädë ayuk “jamyajtskëts”, yëˈë nanduˈun yˈandijaampy ets ja jäˈäy ti ttunët. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ja axëk jäˈäy mëdiˈibë nety nanduˈun të yajkëxwopy, duˈun tˈanëmääyë Jesús: “Jamyajtskëts ko nety mdëkë mä myajkutukäˈäny” (Luk. 23:42, 43). Yäˈädë jäˈäy yëˈë nety yˈanmaabyë Jesús parë ti ttunët ko ja tiempë tpäädët. Jesús ta yˈanmaayë ko yajjukypyëkanëbë nety. Pääty ko Biiblyë jyënaˈany ko Jyobaa kyaj tnekyjyamyatsäˈäny ja nbokyˈäjt ngaytyeyˈäjtëm, yëˈë yˈandijpy ko kyaj xynyekytyukumëdowäˈänëm ti të nduˈunëm, ets ko ninäˈä xykyatukwingäjpxäˈän xykyatukjëjpkäjpxäˈänëm, pes të tmaˈkxtäˈäy ja nbokyˈäjtëm.
16. ¿Wiˈix nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa xypyokymyaˈkxëm?
16 Jatuˈugë ijxpajtënë mëdiˈibë Biiblyë pyëjktakypy, yëˈë mä tˈijxkijpxyë ja poky mët tuˈugë päˈäm mëdiˈibë yaˈoˈkp, ets yëˈë mëdiˈibë nˈakˈixäˈänëm. Kom niˈamukë pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät njënäˈänëm ko duˈun nˈijtëm ixtëm ja ‘tuumbë nitookypyën’. Per ko Jyobaa xymyaˈkxëm, duˈunxyëp ixtëm pyojtwäˈkxtäˈäy ja kadenë mëdiˈibë nety mëët nˈijtëm këtsumy këwëëny ets ta nwëˈëmëm ‘awäˈätstum mä ja poky’ (Rom. 6:17, 18, TY; Diˈibʉ Jat. 1:5). Ko nnijäˈäwëmë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm, agujk jotkujk njantsy nyayjyäˈäwëm, duˈun ixtëm ja tuumbë nitookypyë mëdiˈibë të yˈawäˈätspëtsëmy.
“Ojts mˈawäˈätspëtsëmdë mä ja poky kaytyey” (Rom. 6:18, TNN).
17. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa xymyaˈkxëm duˈunxyëp ixtëm nˈagëdakëm? (Isaías 53:5).
17 (Käjpxë Isaías 53:5). Jatuˈugë ijxpajtënë mëdiˈibë Biiblyë pyëjktakypy, yëˈë ko tˈijxkijpxyë ja poky kaytyey mët tuˈugë päˈäm mëdiˈibë yaˈoˈkp. Perë Jyobaa të xyaˈˈagëdakëm mët ko ja yˈUˈunk ojts xyjyuuybyëtsëˈëmëm, duˈuntsoow mbäädë net nmëwingoˈonëm ets oy mëët nˈijtëm (1 Peed. 2:24). Ko tuˈugë jäˈäy yˈagëdaˈaky mëdiˈibë mëjtaˈaky pëjkëp, agujk jotkujk jyantsy nyayjyawëty. Ëjtsäjtëm agujk jotkujk nanduˈun njantsy nyayjyäˈäwëm ko Jyobaa xymyaˈkxëm ets ko mbäät oy mëët nˈijtëm.
“Mët ko tsyayujty, ta ojts nˈagëdakëm” (Is. 53:5).
¿WIˈIX NDUKˈOYˈÄJTËM KO JYOBAA XYMYAˈKXËM?
18. Mä ja kanääkpë ijxpajtën mëdiˈibë të yajpëjktaˈaky, ¿ti xytyukniˈˈijxëm mä wiˈixë Jyobaa pyokymyeˈkxy? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “Wiˈixë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm”).
18 Ixtëm të nˈijxëm kanäägë ijxpajtën, ¿wiˈixë Jyobaa pyokymyeˈkxy? Ko xymyaˈkxëm, tëgooytyaapy winë xëëw winë tiempë ja poky kaytyey, duˈuntsoow mbäädë net oy mëët nˈijtëm. Per ixtëm nnijäˈäwëm, Jyobaa xymyaˈkxëm mët ko xytsyojkëm ets mët ko yˈoyjyaˈayëty kyaj mët ko xypyat xynyitëjkëm (Rom. 3:24).
19. 1) ¿Ti mëdiˈibë nmëjjäˈäwëm? (Romanʉs 4:8). 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?
19 (Käjpxë Romanʉs 4:8). Salmo 130:4 jyënaˈany ko Jyobaa yëˈë duˈun mëdiˈibë jantsy pokymya’kxp. Pääty, njantsy myëjjäˈäwëm ko yëˈë xypyokymyaˈkxëm, per pën ntsojkëm etsë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm tsojkëp nanduˈun ëjtsäjtëm nbokymyaˈkxëm. Jesús jyënany: “Pën kyaj xymyaˈxtë diˈibë mduunëdëp axëëk, yëˈë mDeetyë tsäjpotmëdë nan kyaj mmaˈxëdët ja mbojpë” (Mat. 6:14, 15). Pääty pën nbanëjkxäˈänëmë Jyobaa yˈijxpajtën, tsojkëp nbojpëmaˈkxëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Mä ja tuˈukpë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm.
ËY 46 Dyoskuyëm, Jyobaa
a Ja ayuk mëdiˈibë tuump ebreo, yëˈë yˈandijaampy ko yëˈëyë Jyobaa mbäät jyantsy pyokymyeˈkxy. Yëˈë tëgatsy myeˈkxy kyaj dyuˈunëty ixtëm ëjtsäjtëm nmaˈkxëm. Mä mayë Biiblyë kyaj yajxon të tkäjpxnaxtë Salmo 130:4 ixtëm të yajkäjpxnaxy mä Traducción del Nuevo Mundo.