¿Wiˈix mbäät nyäjkëmë ëwij käjpxwijën?

1. ¿Pënatyën mbäät dyaktë ëwij käjpxwijën, ets tiko?

TA NÄÄGË jäˈäy mëdiˈibë tsiptakxëdëp dyaktëdë ëwij käjpxwijën ets kyaj oy nyayjyawëdë, per ta mëdiˈibë kyaj tsiptakxëdë. Per kuanë ko näˈäty pën nˈëwij ngäjpxwijëm. ¿Tiko? Yëˈko Jesús jyënany ko ja tsojkën, yëˈë yajtukˈëxkapandëp pënaty jantsy panëjkxëdëp (Fwank 13:35). Ets tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë ko nmoˈoyëm ja käjpxwijën mä dyajtëgoyˈattë. Biiblyë jyënaˈany ko ‘ja oybyë [ . . . ] ëwij käjpxwijën’ yajnayjyäˈäwëp agujk jotkujk ‘ja jëëky mëguˈuk’ (Prov. 27:​9, TY).

2. ¿Tiijën tsojkëp ttundët ja mëjjäˈäytyëjk, ets tiko? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “¿Wiˈix mbäät nyäjkëmë käjpxwijën mä reunyonk mëdiˈibë näjxp sëmäänoty?”).

² Jyobaa mëdë Jesús yëˈë të ttuknipëktë ja mëjjäˈäytyëjkëty parë tˈijxˈit tkuentëˈattët ja myëguˈuktëjk, pääty tsojkëp tnijawëdët wiˈix tˈëwij tkäjpxwijtët (1 Peed. 5:​2, 3). Tuk pëky wiˈix dyaktë ëwij käjpxwijën mëdë Biiblyë, yëˈë ko dyajnaxtë ja diskursë ets ko tˈëwij tkäjpxwijtë niduˈuk niduˈuk, axtë ja mëdiˈibë të tmëjagamgeˈeky ja Diosë kyäjpn. ¿Per wiˈix mbäät niˈamukë nyäjkëm ja ëwij käjpxwijën ko ja nmëguˈukˈäjtëm dyajtëgoyˈattët?

3. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nyäjkëmë ëwij käjpxwijën? (Isaías 9:6; ix nanduˈunë rekuäädrë “Nˈokpanëjkxëmë Jesúsë yˈijxpajtën ko nyäjkëm tuˈugë käjpxwijën”). 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

³ Mbäät nnijäˈäwëm wiˈix nyäjkëmë ëwij käjpxwijën ko ngäjpxëm mä Biiblyë ja Diosmëduumbëtyë yˈijxpajtën mëdiˈibë yäjktë ëwij käjpxwijën. Niduˈuk yëˈë Jesús, mëdiˈibë Biiblyë tyijpy ja “Oybyë käjpxwijpë” (käjpxë Isaías 9:6). Mä yäˈädë artikulo nˈixäˈänëm ti mbäät nduˈunëm ko tuˈugë jäˈäy xyˈamdoˈowëmë käjpxwijën ets wiˈix mbäät nyäjkëm ko kyaj nyaˈˈamdoˈowëm. Nimaytyäˈägäˈänëm nanduˈun ko jëjpˈam nyäjkëm ja käjpxwijën tsuj yajxon ets ko nety ja jäˈäy dyajtëgoyˈaty.

KO PËN XYˈAMDOˈOWËMË KÄJPXWIJËN

4, 5. ¿Ti tsojkëp nnayajtëˈëwëm ko pën xyˈamdoˈowëmë käjpxwijën? Pëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁴ Ko tuˈugë jäˈäy xyˈamdoˈowëmë käjpxwijën, mbäät jotkujk njantsy nyayjyäˈäwëm ets netyë nˈanëëmëyäˈänëm ti mbäät ttuny. Per mëdiˈibë mbäät jawyiin nduˈunëm, yëˈë nnayajtëˈëwëm: “¿Nnijäˈäwëbëts yajxon wiˈix yˈixëtyë yäˈädë jotmay parëtsë net nyakët ja käjpxwijën?”. Näˈäty, mbäät niˈigyë yˈoybyëtsëmy ko nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë tpäädët tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë mbäät niˈigyë pyudëkëty.

⁵ Nˈokpëjktakëm tuˈugë ijxpajtën: tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm pyäˈämbety ets ta xyˈanëmäˈäyëm ko të tpayeˈey kanäägë tratamientë ets xyajtëˈëwëm mëdiˈibë yˈokˈyajtunëp. Waˈan njanijäˈäwëm tixyëp ëjtsäjtëm nduˈunëm. Per kom kyaj ndoktoorˈäjtëm ets kyaj të niˈëxpëjkëm, kyaj nnijawëyäˈänëm ti tsooy mbäät dyajtuny. Pääty mëdiˈibë mbäät jeˈeyë nduˈunëm, yëˈë ko nˈëxtäˈäyëm ja mëdiˈibë nyijäˈäwëp wiˈix mbäät yajtsoybyetyëty.

6. ¿Tiko näˈäty tsyokyëty nmaˈkxtujkëm määnëm ngayäjkëm tuˈugë käjpxwijën?

⁶ Mbäät näˈäty nwinmäˈäyëm ko nnijäˈäwëm ti jotmay ja jäˈäy pyatypy ets ko mbäät nmoˈoyëm ja käjpxwijën, per oy ko waanë nmaˈkxtujkëm. ¿Tiko? Yëˈko Proverbios 15:28 jyënaˈany ko ja “kyorasoonë oyjyaˈay winmaapy mä kyajnëm yˈatsoowëmbity”. Pääty, oyxyëp njatimnijäˈäwëmbë wiˈix mbäät ja jäˈäy ngäjpxwijëm, oy ko njuˈtëmë tiempë parë nbayeˈeyëm, nnuˈkxtakëm ets nbawinmäˈäyëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta mbäät nyäjkëm ja käjpxwijën ixtëmë Jyobaa.

7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Natán?

⁷ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Natán ko ja rey David yˈanëmääyë ko yëˈë jyakojaampy ja templë. Ja kugajpxy Natán netyë yˈatsoowë ko oy duˈun ttunët. Perë Jyobaa kyaj nety yëˈë ttukkojäˈänyë David, etsë Natán nan ojtsxyëp dyajtëyë Jyobaa mä tkaˈˈatsoynyëmë David (1 Crón. 17:​1-4). ¿Ti yäˈädë ijxpajtën xytyukniˈˈijxëm? Ko tsojkëp nniwinmäˈäyëm wiˈix nˈatsowäˈänëm ko pën ti xyajtëˈëwëm (Sant. 1:19).

8. Oknimaytyäˈäk ja tuk pëky tiko mbäät nnaygyuentëˈäjtëm ko ngäjpxwijëm tuˈugë jäˈäy.

⁸ ¿Tiko mbäät nnaygyuentëˈäjtëm ko ngäjpxwijëm tuˈugë jäˈäy? Yëˈko pën ja jäˈäy pyanëjkxypy ja ngäjpxwijënëˈäjtëm, per kyaj yˈoybyëtsëmy, mbäät nëjkx nanduˈun nbokyˈäjtëm. Pääty yˈoyëty yajxon nwinmäˈäyëm wiˈix ja käjpxwijën nyakäˈänëm.

KO NYÄJKËM TUˈUGË KÄJPXWIJËN MËDIˈIBË KYAJ PËN TË XYˈAMËDOˈOWËM

9. ¿Ti mbäät jawyiin tˈixtë ja mëjjäˈäytyëjkëty mä tkakäjpxwijtënëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm? (Gálatas 6:​1, TNM).

⁹ Ja mëjjäˈäytyëjkëty tsojkëp tˈëwij tkäjpxwijtët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm “mëdiˈibë të tyaˈantsiˈity” (käjpxë Gálatas 6:​1, TNM). Pes waˈan jam ttuny mëdiˈibë mbäät ok yajpokytyunyëty mëjwiin kajaa, pääty mëdiˈibë mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjkëty, yëˈë tpudëkëdët parë duˈunyëm tˈyeˈeytyët ja nëˈë tuˈu mëdiˈibë mënëjkxp mä ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë (Sant. 5:​19, 20). Mëdiˈibë tim jawyiin mbäät ttundë, yëˈë tˈixtët pën ja nmëguˈukˈäjtëm të jyantsy tyaˈantsiˈity. Pes ta mëdiˈibë Jyobaa nyasˈijxëp nduˈunëm pën kyaj wiˈix ja jot winmäˈäny njäˈäwëm (Rom. 14:​1-4). Per pën ja mëjjäˈäytyëjkëty yˈijxtëp ko ja nmëguˈukˈäjtëm tam ttuny mëdiˈibë mbäät tyukmëjagamgeˈegyëtyë Jyobaa, ¿wiˈixën net mbäät tkäjpxwijtë?

10-12. ¿Ti tsojkëp ttundët ja mëjjäˈäytyëjkëty ko tkäjpxwijäˈändët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj të tˈamdoy? Pëjktäˈäk tuˈugë ijxpajtën (ix nanduˈunë dibujë).

¹⁰ Ja mëjjäˈäytyëjkëty tsiptakxëdëp tkäjpxwijtët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë kyaj të tˈamdoy. ¿Tiko? Yëˈko apostëlë Pablo jyënany ko mbäät tuˈugë jäˈäy tyaˈantsiˈity ets kyaj tpëkëdë kuentë ko yajtëgoyˈajtypy tuˈugë käjpxwijën. Pääty, min nˈokˈijxëm ti mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjkëty parë mbäät ja jäˈäy tˈaxäjë ja käjpxwijën.

¹¹ Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën: mä tuˈugë jäˈäy kyaniˈipy kyakojynyëm, tsojkëp jawyiin ttäjˈyuˈunk tpëjkˈyuˈungët ja nax parë mbäät yony pyety ti nyipy kyojpy. Ets ko nety të nyiˈipy, ta net dyajxoogët. Nanduˈunën mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjkëty mä tkayaktënëm ja käjpxwijën mëdiˈibë kyaj të yaˈˈamdowdë. ¿Wiˈix? Ko jyaˈayˈattët ajëëky amëguˈuk ets ttsoktët ja myëguˈuktëjk, duˈuntsow yajkupëkët pojën ja kyäjpxwijën. Mä nety jam tmëtmaytyäˈägäˈäny ja nmëguˈukˈäjtëm, mbäät tˈanëëmë ko tam ti tjatukˈawanëyaˈany mët ko ttsoky ets ko tmëmay tmëdäjy.

¹² Mä jam mëët kyäjpx myaytyäˈäktë, mbäät tˈanëëmë ja nmëguˈukˈäjtëm ko niˈamukë tëgoˈoyëm ets ko nyajtëgoyˈäjtëm näˈäganäˈäty ets nyaˈëwij nyajkäjpxwijëm. Ko duˈun tˈanëëmët, mbäät pyudëkëty parë tˈaxäjët ja ëwij käjpxwijën (Rom. 3:23). Ja mëjjäˈäy, tsuj yajxon ets wintsëˈkën myëët ttukˈixët mëdë Biiblyë wiˈixën të tyaˈantsiˈity. Ko tpëkëdë kuentë ko të jyantsy tyëgoy, ta ja mëjjäˈäy ttukmëtmaytyäˈägët tsuj yajxon ti mbäät ttuny parë nyayaˈoyëdët. Ko duˈun ttunët ja mëjjäˈäy, duˈunxyëp ixtëm “tniˈipy ja tëëm”. Tim ok, ta net “dyajxoogët”, jaˈa njënäˈänëm, ko tˈanëëmët ja nmëguˈukˈäjtëm ko jantsy oy mëdiˈibë jam tyuumpy ets ta mëët nyuˈkxtäˈägët (Sant. 5:15).

13. ¿Ti mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjkëty parë yˈittët seguurë ko të ja nmëguˈukˈäjtëm tjantsy jyaygyukë yajxon ja käjpxwijën?

¹³ Näˈäty, ja nmëguˈukˈäjtëm mbäät tëgatsy tjaygyukë ixtëm të yajkäjpxwijy. ¿Ti net mbäät ttundë ja mëjjäˈäytyëjk? Oy ko tˈëxtäˈäytyët ja winmäˈäny parë dyajtëwdët pën të duˈun tjantsy jyaygyukë ja ëwij käjpxwijën ets pën nyijäˈäwëp wiˈix tpadunët (Ecl. 12:11).

NÄˈÄ MBÄÄT YAJˈYAKY JA KÄJPXWIJËN ETS WIˈIX

14. ¿Tiko kyaj yˈoyëty nyäjkëm tuˈugë käjpxwijën mä të njotˈambëjkëm?

¹⁴ Kom niˈamukë pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät näˈäty ti nduˈunëm o nˈëˈëw ngäjpxëm mëdiˈibë ja nmëguˈukˈäjtëm axëëk yajnayjyawëdëp (Kol. 3:13). Biiblyë jyënaˈany ko näˈäty mbäät axtë nayajjotˈambëjkëm (Éfes. 4:26). Per pën të njotˈambëjkëm, oy ko kyaj pën ngäjpxwijëm, pes ko jäˈäy jyotˈambëky kyaj “ttuny ja Diosë tsyojkën” (Sant. 1:20). Pën nyäjkëm tuˈugë käjpxwijën ets të njotˈambëjkëm, mbäät jeˈeyë nyajmëjwiin nyajkajaajëm ja jotmay. Pääty, oy ko nmaˈkxtujkëm ets jawyiin njotxaˈamëm taanëm nmëtmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm, pes kuanë ko ndukˈawäˈänëm wiˈix të xyajnayjyäˈäwëm. Elihú yˈëwij kyäjpxwijë Job, min nˈoknimaytyakëm ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën.

15. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Elihú? (Ix nanduˈunë dibujë)

¹⁵ Elihú myëdoowˈijt kanääk xëëw wiˈixë Job yˈanëmääyëdë ja myëtnaymyaayëbëty ets wiˈix nyaynyikäjpxtutë. Yëˈë jyapaˈˈayoowë Job, per tyukjotˈambëjk nanduˈun. ¿Tiko? Yëˈko tëgatsy ojts tnimaytyaˈagyë Jyobaa. Elihú maˈkxtujk, axtë ko tpaty ja tiempë mä mbäät kyajpxy, ets ta net ojts tˈëwij tkäjpxwijˈyë Job mëdë mayˈäjt wintsëˈkën ets tsuj yajxon (Job 32:2; 33:​1-7). ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën? Ko tsojkëp nyäjkëmë ëwij käjpxwijën tsuj yajxon mëdë mayˈäjt wintsëˈkën ets ko yajnijawëyäämp näˈä (Ecl. 3:​1, 7).

NˈOKˈYÄJKËM DUˈUNYËM JA ËWIJ KÄJPXWIJËN ETS NˈOKˈAXÄJËM

16. ¿Ti mdukniˈˈijxëp ixtëm jyënaˈanyë Salmo 32:8?

¹⁶ Ja tekstë mëdiˈibë tyuktsondakypyë yäˈädë artikulo, japë Jyobaa jyënaˈany: “Nbëjktäˈägaambyëtsë nwiin mä mijts ko nmoˈoyëdë käjpxwijën” (käjpxë Salmo 32:8). Yäˈädë tekstë yëˈë myaytyäˈägaampy ko pënë Jyobaa xymyoˈoyëm tuˈugë käjpxwijën, kyaj xymyäjtstuˈudäˈänëm, xypyudëkëyäˈänëm parë nguytyuˈunëm. ¡Jantsy oy ja ijxpajtën mëdiˈibë yajkypy! Nanduˈun ëjtsäjtëm, ko nety të ngäjpxwijëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, oy ko duˈunyëm nbudëjkëm parë tkuytyunët ja käjpxwijën.

17. ¿Wiˈix nˈijxëm ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë yäjktëp ja ëwij käjpxwijënë mëdë Biiblyë? (Isaías 32:​1, 2).

¹⁷ Tyam, niˈigyë tsyokyëty nyäjkëm ja ëwij käjpxwijën ets nyajtëgoyˈäjtëm nanduˈun (2 Tim. 3:1). Ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë yäjktëp ja ëwij käjpxwijënë mëdë Biiblyë, duˈun “ixtëmë nëë mëdiˈibë pëyëˈkp mä it lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë” (käjpxë Isaías 32:​1, 2). Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko jyaˈˈatyë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jotmëktaktëp parë xymyoˈoyëm ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë nyajtëgoyˈäjtëm ets kyaj jeˈeyë xyˈanëmäˈäyëm ti ëjtsäjtëm njamëdowäˈänëm. Ja yˈääw yˈayuk duˈun tsyobääty “ixtëmë mansanë mëdiˈibë oorë ets yˈity mä abëjkënë mëdiˈibë platë” (Prov. 25:11). Pääty, nˈokjäjt nˈoknijäˈäwëm wiˈix mbäät nyäjkëmë ëwij käjpxwijën ets nˈokˈaxäjëm nanduˈun.