Jyobaa yëˈëjëts të xypyudëkë parëts xëmë të nmëduny

NMAXUˈUNKˈÄJTYËTS 1926, mä tuˈugë käjpn jap Ohio (Estados Unidos). Jatsë nety nijëxtujkë nmëgaˈax. Ja ndääk ndeetyëts kyaj ijty nëgoo tmëjpëjtäˈäktë relijyonk, per xykyajxtëbëts tsäjptëgoty. Japëts ijty nˈyoˈoy mä Iglesia Metodista. Kojëtsë njëmëjt 14, tajëts nyajmooy tuˈugë premië mët ko kyajts ndëgoyˈajty tsäjptëgoty ni tuk domingë tuk jëmëjt.

Naa ja mä tadë tiempë, ndäägëts yaˈëxpëjktsondakë tuˈugë Jyobaa tyestiigë diˈibëts nmëdëjkpäˈäˈäjttëp, txëˈäjty Margaret Walker. Tëgok, tajëts naxweˈtsy parëts nmëdoowˈitäˈäny tijaty yˈëxpëjktëp, per ja ndäägëts tajëts xykyajxpëtsëëmy parëts kyaj ngajpxytyuktëkët. Per nˈamëdoownäjxëts wanaty tijaty nyimaytyaktë. Ets ko netyë Margaret të myiny majtsk tëgëkˈok, tajëts xyajtëëy: “¿Mnijäˈäwëp ti Dios txëˈaty?”. Tajëts nˈatsooy: “Niˈamukë jäˈäy tnijawë ko txëˈaty Dios”. Tajëts xyˈanmääy: “Ëxtäˈäy mä mBiiblyë Salmo 83:18”. Kojëts ojts ngajpxy, tajëts nnijäˈäwë ko Dios txëˈaty Jyobaa, tajëts pëyeˈegyë ntsoˈony etsëts ojts nˈanëëmë ja nmëtnaymyaayëbëty: “Ko mä tyäˈädë ux mjäˈttët mä mdëjk, ëxtäˈäytyë Salmo 83:18. Jap xynyijawëyäˈändë ti Dios txëˈaty”. Mbäät njënäˈänëm ko jats ogäˈän ndëjkë käjpxwäˈkxpë.

Tajëts nˈëxpëjktsondakyë Biiblyë ets jats nnëbejty 1941. Ko waanë yˈijty, tajëts nyajtuknipëjky nyajnaxët ja Estuudyë de liibrë. Tajëts nwooyë ndääk ets ja nmëgaˈaxëtyëts, ets niˈamukë yoˈoytsyondaktë. Perë ndeetyëts kyaj nyëjkxany.

JA NDEETYËTS JYOTˈAMBËKY

Wanaty wanatyëts nyajtuknipëjky niˈigyë tuunk mä ja tuˈukmujkën. Tëjëtsë nety may nyajnipetyë ëxpëjkpajn diˈib yajpëtsëëmbyë Diosë kyäjpn. Per mä tuˈugë xëë, tajëts ja ndeety xyˈanmääy etsëts nmëbëtsëëmdäˈäyët ja liibrë etsëts xyˈëxkejxy. Tajëts ojts nëjkxy tsënaabyë Zanesville, diˈib naa wingon wëˈëmp. Per janäämëtyëts ijty nguˈixë ja ndääk ets ja nmëgaˈaxëtyëts parëts njotmëkwingäjpxëdë.

Ndeetyëts kyaj ttsejky etsëtsë ndääk nyëjkxët mä reunyonk. Kojëts ijty tsyoony, nëjkxëp tnaspäädë ets amëjää tnujkëmbity. Per ja ndäägëts, ta ijty pyëtsëmy mä wiinkpë tëjkˈääw. Tajëts ijty nˈanëëmë: “Mmaˈkxtuk, ja näˈä yˈanuˈkxët”. Ko tiempë nyajxy, ta kyaj wiˈix tnekyˈanmääy ja ndäägëts ets nyasˈijxë nyëjkxët reunyonk.

Mä jëmëjt 1943 ja yajtuuntsondaky mä Yajniˈëxpëkë Diosë tyuunk, tajëts ogäˈän nyajnäjxyë diskursë diˈib konaty. Ja käjpxwijënë diˈibëts ijty yajmoopy, yëˈëts xypyudëjkë parëts mas oy ndiskursaratët.

KYAJTS NDUKTËJKË JA TSIP

Mä jëmëjt 1944, tajëts nyajmäjtsy etsëts ndunët soldäädë mä Segunda Guerra Mundial. Japëts ojts nyajmënëjkxy mä yˈittë soldäädëtëjk Columbus (Ohio). Japëts nyaˈijxtääy pën oy mëkëts etsëts nyaˈˈanmääy parëts nyajtuktukëdë neky. Per tajëts nˈanmääy ja soldäädë wintsënëty ko kyajts nsoldäädëˈatäˈäny. Tajëts nyajnasmäjtsë, per ko nyajxy tuk xëë majtsk xëë, tajëts xynyimiiny tuˈugë polisiyë etsëts jatëgok nyajmäjtsy.

Ko nyajxy majtsk sëmään, tajëts ojts nyajpayoˈoy. Ja fes tajëts xyˈanmääy: “Koxyëbëts naytyuˈugë nwinmäˈäny yˈoktuny, pujxndëgotyxyëp nyaˈity winë xëë. ¿Jam tii xynyigäjpxäˈäny?”. Tajëts nˈatsooy: “Tam. Dios mëduumbëts mä tuˈugë relijyonk. Mä tuˈuk tuˈugë tëjkˈääw nyajnaxyëtsë diskursë. Ets nimayëtsë jäˈäy ndukmëtmaytyaˈaky ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën”.a Ta ja fes tˈanmääy ja myëguˈuktëjk: “Kyaj yä myajpäättë parë xynyigäjpxtët pënë tyäˈädë mixy tuump mä tuˈugë relijyonk o kyaj. Yëˈë duˈun parë xynyigäjpxtët ko kyaj syoldäädëˈatäˈäny”. Ni kujkm oorë kyanäjxy, ko niˈamukë ojts nyaygyäjpxëdë ets jyënandë parëts ngumëdowët. Ta ja fes dyajnigutujkë etsëts nˈitët pujxndëgoty mëgoxk jëmëjt, jap Ashland (Kentucky).

JYOBAA XYKYUENTˈÄJTËTS PUJXNDËGOTY

Jats nˈijty majtsk sëmään pujxndëgoty jap Columbus. Mä ja myëduk xëëbë kyajts nbëtsëëmy mäjëts nyajpëjtaky. Japëtsë Jyobaa nmënuˈkxtaky: “Kyajts nmëmadäˈägäˈäny nˈitët mëgoxk jëmëjt mä tyäˈädë kuartë. Kyajts nnijawë tijëts ndunëp”.

Jakumbom, tajëts ja pujxndëjk kuentˈäjtpë xyajpëtsëëmy tuk ratë. Jamëts ojts nëjkxy mä tuˈugë bentanë mä nety tyanë tuˈugë pujxndëjkjäˈäy diˈib jantsy päjkˈyeny ets mëk kyëxëˈëky, txëˈaty Paul. Tamëtsë nety nˈijxwoondë, kojëts xyajtëëy: “Ets mijts jäˈäygyutsää, ¿tiko të myajtsumy?”. Tajëts nˈatsooy: “Yëˈkots nDestiigëty”. Tajëts xyajtëëy: “¿Ets pääty yä mˈity?”. Tajëts nˈanmääy: “Pääty, Jyobaa tyestiigëty kyaj nyëjkxtë tsiptuumbë parë jäˈäy dyaˈooktët”. Ta jyënany: “Per ¿wiˈix? Yëˈëts yä yajtsuumdëbë yajjäˈäyˈoˈkpë. Kyajxyëp tiko të myajtsumy”. Tajëts nˈatsooy: “Pes kyajxyëp”.

Paul jyënany: “Jats të nˈity 15 jëmëjt mä wiinkpë pujxndëjk ets ojtsëts ngajpxy tuˈuk majtskë liibrë diˈib myajpëtsëëmdëp”. Kojëts duˈun xyˈanmääy, tajëts nnuˈkxtaky: “Jyobaa pudëjkëtsëk parëtsë tyäˈädë yetyëjk xykyuwäˈänët”. Tajëtsë Paul xyˈanmääy: “Ko pën wiˈix mdunäˈänëdët, jeˈeyë ko myaxkaˈagët, ëjts mëët nnayaˈoyëdët”. Tyukˈoy ko kyajts nmëdäjtyë jotmay mët ja pujxndëjk jäˈäyëty diˈibë nety jap ijttëp naa 50.

Ok, tajëts ojts nyajmënëjkxy Ashland. Japëts nˈixyˈajty niganäägë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety jeky kujk Dios mëduundëp. Xypyudëjkëdëts ets nan pyudëjkëdë ja wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm parëts niˈigyë ja nmëbëjkënë nyajkëktëkëdët. Tuˈuk tuˈugë sëmään xyˈanmääytyëts parëts ngäjpxtët tuk pëky mä Biiblyë, ets ok, tajëts nwinmaytyë tijatyëts nyajtëwandëp mä ja reunyonk diˈib tuunëp winsëmäänëty. Kom mëj ja pujxndëjk, wäätswitsy yˈity ja wëëty määbajn. Ets tuˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib tyukniwijtsëp mäjatyëts ngäjpxwäˈkxtët. Duˈunëts ijty xyˈanëëmë: “Robison, mäjatyë ximbë määbajn jam mbäätyëty mgäjpxwäˈkxët. Ets mmëtmaytyäˈägë jäˈäy diˈib jam yajpatp mä kyatsoondënëm”. Duˈun ijty yajtukniwitsë mäjëts ngäjpxwäˈkxtë.

KOJËTS NBËTSËËMY PUJXNDËGOTY

Mä jëmëjt 1945, jaa jyëjpkëjxyë Segunda Guerra Mundial, per kyajts tsojk nbëtsëëmy pujxndëgoty. Nmëmääy nmëdäjëts ja nfamilyë, pes mäjëtsë ndeety xykyaˈëxkexynyëm, duˈunëts xyˈanmääy: “Kojëtsë mwiin mjëjp yää nganekyˈixët, pojënëtsë mjiiky mëguˈuk ndukmastuˈudëdë tadë ëxpëjkën”. Pääty kojëts nbëtsëëmy, kyajts nmëbëkany ko nijëxtujkëts ja nfamilyë nyëjkxtë reunyonk ets ko të nety nyëbety niduˈuk ja nmëgaˈaxëts, oy duˈunyëm ja ndeetyëts jyatukmëtsipˈäjtëdë.

Mä jëmëjt 1950 ta tsyondakyë tsip Corea. Ets kom nan tyuktëjkë Estados Unidos, tajëts jatëgok nyajmäjtsy parëts nsoldäädëˈatët etsëts ojts nyajmënëjkxy jap Columbus. Ets ko tˈijxtë pën kuwijˈyëts o pën kyaj, tajëts ja soldäädë wintsën xyˈanmääy ko ëjts niduˈuk diˈib mas kuwijy. Tajëts nˈatsooy ko oy jyaduˈunëty, kyajts nsoldäädëˈatäˈäny. Tajëts ojts ndukwingugäjpxë 2 Timotee 2:3 etsëts nˈanmääy: “Ëjts yëˈëjëts xysyoldäädëˈäjnëbë Kristë”. Ta kyaj pën yˈatsooy ets ja soldäädë wintsën, tajëts xynyasmäjtsë.

Ko waanë tiempë nyajxy, tajëts ojts nëjkxy mä tuˈugë asamblee jap Cincinnati (Ohio). Ets ojtsëts nëjkxy mä ja reunyonk parë pënaty nëjkxandëp Betel. Japë Milton Henschel jyënany ko tëgoyˈäjtp pënaty tundëp Betel. Tajëts nyajtuktujkyë solisitud ets yajkupëjkëts. Jats nduundëjkë mä Betel diˈib Brooklyn, agostë mä jëmëjt 1954, ets axtë tyambäät japëts nduny.

Betel xëmëts nmëdäjty jantsy mayë nduunk. Kanäk jëmëjtëts nduuny mä makinë diˈib yaˈˈanbëjkypyë nëë, duˈun mä imprenta ets mä ofisinë, ets nan tuunëts mä yˈaˈoyë makinë ets mä kyojˈyë awatsn. Nan tuunëts mäjaty yajpäätyë Salón de Asambleas jap Nueva York.

Jantsy oyëts nmëdoy ko jopy jopy yajkajpxy tekstë ets ko yaˈëxpëkyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Nan ntsojkënyëˈajtypyëts ngäjpxwäˈkxäˈäny mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Tyäˈädë yëˈë diˈib mbäät ttuny niˈamukë familyë. Tääk teety tkäjpxët mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ja tekstë diˈib bom bom yajkäjpxp, Diosˈawdattët sëmään sëmään tuk familyë, nyëjkxtët mä reunyonk ets ttukxondäˈäktët ko nyëjkxtët käjpxwäˈkxpë. Ko duˈun ttundët, mbäät niˈamukë oy yˈittë mëdë Jyobaa.

Jantsy nimayëtsë nmëtnaymyaayëbë nmëdaty Betel ets mä tuˈukmujkën. Yëˈëts mëët nääk të naymyayëty pënaty tyam yajpatnëdëp tsäjpotm. Ets nääk yëˈë diˈib jukypyëkandëp yä naxwiiny. Niˈamukë Dios mëduumbë ak pokyjyaˈay nyajpatëm, axtë pënaty tuundëp Betel. Pääty kojëts nmëdatyë jotmay mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, nduumbyëtsë mëjää parëts nyaˈoyë. Yëˈëts xypyudëjkëbë Matewʉ 5:23, 24, mä tnigajpxy wiˈix mbäät nyaˈoˈoyëmë duˈumbë jotmay. Mayë jotmay oˈoyëp ko jeˈeyë njënäˈänëm “mëkëts njawë”, per näˈäty tsiptakp duˈun njënäˈänëm.

JYOBAA TËJËTS XYKYUNUˈKXY

Kom tëjëts nmëjjäˈäyënë, xytsyiptakxëbëts nëjkxët käjpxwäˈkxpë tëjkmdëjkm, per kyajts yëˈë xyajtuˈuˈaduky. Tëjëts njaty wanatyë chino, ets njantsy myëtmaytyäˈägaambyëts pënaty kyäjpxtëbë tyäˈädë ayuk kojëts nbääty nëˈääy tuˈääy. Ets jantsy oy wyimbëtsëmy, pes näˈäty jats ngëyaky 30 o 40 rebistë jopy jopy.

Axtë tëjëts jatëgok nijëmbity tuˈugë jäˈäy jap China. ¿Wiˈix? Tëgok, nbatyëts tuˈugë kiixy diˈib yäjkwaˈkxypyë neky parë jäˈäy jyuytyët mä tyoogyëtyë ääytsyäˈäm ujtstsäˈäm, tajëts xywyindëˈkxpejty etsëts xymyëtxiky. Tajëts nanduˈun nmëtxiky etsëts nˈawäˈänë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm etsë ¡Despertad! diˈib chino. Ta ojts tˈaxäjë, etsëts xyˈanmääy ko txëˈaty Katie. Desde jaa, kojëts mää xyˈixy, xëmëts xynyiminy parëts mëët nmaytyaˈaky. Tajëts ndukniˈˈijxë wiˈix yajtijy näägë ujtstsäˈäm mäjëtsë nˈayuk. Nan ndukmëtmaytyakëts tuˈuk majtskë tekstë etsëts nmooyë liibrë ¿Ti tukniˈijxëbë Biiblyë? Per ko nyajxy tuk sëmään majtsk sëmään, kyajts mää ojts nˈokˈijxnë.

Ko nyajxy tuk poˈo majtsk poˈo, tajëts nmooyë rebistë jatuˈugë kiixy diˈib käjpxp chino, yëˈë nety yäjkwaˈkxypyë neky mä tijaty yaˈˈawanë. Kojëts nbaty kyum sëmään, tajëts xymyooyë numero de telefënë etsëts xyˈanmääy: “Käjpx jap China”. Tajëts nˈanmääy ko kyajts jap pën nˈixyˈaty. Per tajëts mëktaˈaky xymyooy. Kojëts ojts ngajpxy, tajëts nyaˈˈatsooy: “Ëjts Katie. Tyapëts nyajpääty China”. Tajëts xyˈanmääy ko tadë kiixy diˈibëts xymyooyë numero, yëˈë myëgaˈax ets ko oyëts nanduˈun ndukniˈˈixët tijatyëts yëˈë ndukniˈˈijxë. Tajëts nˈanmääy ko ndukniˈˈixëyaambyëts nuˈunëts nmadaˈaky, tajëts nmooyë dyoskujuyëm kojëts xytyukˈawäˈänë mä yajpääty. Ok, jeˈeyëts mëët tëgok nˈakmaytyaky ja Katie myëgaˈax. Ets tyam kyajts nekynyijawë mä yajpäättë. Per nˈawijxypyëts ets niˈigyë tˈaknijawëdët pënën Jyobaa.

Tam nyëjkxnë 73 jëmëjt, mäjëts nmëduuntsondakyë Jyobaa. Ets mëjwiin kajaats nmëjjawë kojëts xypyudëjkë mientrësëts nˈijty pujxndëgoty. Yëˈë nmëgaˈaxëtyëts duˈunëts xyˈanëëmëdë ko diˈib pudëjkëdë, yëˈë kojëts kyaj nmastutyë Jyobaa oyëts ja ndeety xytyukmëtsipˈäjty. Ko tiempë nyajxy, tajëts ja ndääk ets nidëdujkëts ja nmëgaˈax nyëbajttë. Axtë ja ndeetyëts tëgäjts wanatyë wyinmäˈäny, pes ojts tëgok majtskˈok reunyonk mä nety kyaˈookynyëm.

Pën jënäämbë Dios, nëjkxëbëts jatëgok mëët nnaybyaatyëtyë njiiky nmëguˈuk diˈib të yˈooktë mä ja tsujpë lugäär. Seguurë ko jantsy jotkujk nëjkx nnayjawëyäˈänëm ko jyäˈtët ja xëë mä niˈamukë nˈawdäjtëmë Jyobaa winë xëë winë tiempë. b