¿Wiˈix tsyonëˈky tsyondakyë pëjk ukën ets tiko?
“Jyobaa Dios jyënany: Kyaj yˈoyëty etsë yetyëjk yˈijtˈadëˈëtsët naytyuˈuk. Minëts nˈokˈyajkojë tuˈugë pyudëjkëbë” (GÉNESIS 2:18).
1, 2. 1) ¿Wiˈix tsyonëˈky tsyondakyë kasäädë jäˈäyë jyukyˈäjtën? 2) ¿Wiˈixëdaa Adán mëdë Eva tjaygyujkëdë ets kyasäädëˈattët? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).
KYAJ wyiˈixëty ko jäˈäy pyeky. Per ¿wiˈix tsyondaky ets tiko yajtuknibëjtakë? Ko nnijäˈäwëm, ta kyaj axëëk nwinmäˈäyëm mä pëjk ukën ets wiˈix yajtukˈoyˈaty. Ko Dios ojts dyajkojˈyë Adán, ta tˈanmääy parë txëëwmooytyaˈayët ja jëyujk animal. Adán ta tˈijxy ko ja jëyujk animal ak mëdë jyamyëët, per yëˈë kyaj pënë pyudëjkëbë “diˈib mëët kyäˈpxët”. Ta Dios yajmanäjxë ets ojts jyuˈtxëty tuˈugë kyatsypyäjk, diˈib mëët ojts dyajkojy tuˈugë toxytyëjk, ets ta net tmooy ja Adán parë tkudëjkˈatët. Duˈun tsyonëˈky tsyondaky ja kasäädë jäˈäyë jyukyˈäjtën (Génesis 2:20-22, käjpxë 2:23, 24).a Tyäˈädë xytyukˈijxëm ko pëjk ukën yëˈë Diosë kyumäˈäyën.
2 Ko nyajxy kanäk jëmëjt, Jesus nyikäjpxëmbijt extëmë Jyobaa jyënany jam Edén: “Ja yetyëjk myastuˈudëp ja tyääk tyeety es nyaybyuwäˈägëdët mëdë nyëdoˈoxy, es dëˈën nimajtsk yˈittët tiˈigyë” (Matewʉ 19:4, 5). Jyobaa yëˈë yajtuun ja kyatsypyäjkë Adán parë ojts dyajkojˈyë Eva, pääty seguurë ko nimajtsk tjaygyujkëdë ko Jyobaa tsyejpy ets xëmë yˈittët tuˈugyë. Jyobaa ninäˈä kyawinmääy etsë kasäädë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxtët o tmëdattët majtsk tëgëëgë jyamyëët.
TAM TIKO JYOBAA TPËJTAKY ETSË JÄˈÄY KYASÄÄDËˈATËT
3. ¿Tiko Jyobaa tpëjtaky etsë jäˈäy kyasäädëˈatët?
3 Adán jantsy jotkujkë nety nyayjawëty mët ja kyudëjk diˈib xyëëmooy Eva. Yëˈë diˈib pudëjkë ets mëët ojts kyaˈpxy. Agujk jotkujkë nety yˈitäˈändë extëmë kasäädë jäˈäy (Génesis 2:18). Tuk pëky tiko Jyobaa tpëjtaky etsë jäˈäy kyasäädëˈatët, yëˈë ets dyajtuktuktëdë Naxwinyëdë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk (Génesis 1:28). Ja yˈuˈunk yˈënäˈk tsokanëdëbë nety, per nan mastuˈudanëdëp parë pyëkäˈändë ets tˈixäˈändë ja kyëˈëm familyë. Tyäˈädë Naxwinyëdë windukäämbë nety mëdë jäˈäy ets dyajjëmbitäˈändë extëm tuˈugë lugäärë tsujpë.
4. ¿Wiˈix jyajty kyëbejty ja tim jawyiimbë kasäädë jäˈäy?
4 Ja tim jawyiimbë kasäädë jäˈäy, Adán mëdë Eva, kyaj yˈoˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën mët ko kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa. Ja “sarpyentë” yëˈë wyinˈëˈënë Eva ets tˈanmääy ko pën jyeˈxypy ja “ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë”, ta tnijawëyaˈany diˈib kyaj pën tnijawë. Tyäˈädë “sarpyentë”, yëˈë netyë Satanás diˈib yˈanmääy ja Eva ko pën jyeˈxypy ja ujtstëëm, mbäät këˈëm twinˈixyë oybyë etsë axëëkpë. Eva kyaj jawyiin dyajtëëyë Adán pën mbäät tjeˈxy ja ujtstëëm, pääty kyaj tmëjˈijxyë Adán, diˈibë nety nyigëbäjkˈäjtypy ja fyamilyë. Ets ko Adán ojts tjeˈxy ja ujtstëëm diˈib ja kyudëjk mooyë, ta kyaj tmëmëdooyë Dios (Diˈibʉ Jatanʉp 12:9; Génesis 2:9, 16, 17; 3:1-6).
Kasäädë jäˈäy tsojkëp tmëmëdowdëdë Jyobaa ets tkupëktët mäjaty tyëgoytyë, net yˈoyët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën
5. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Adán mëdë Eva tˈatsoowdë Jyobaa?
5 Ko Jyobaa dyajtëëyë Adán mëdë Eva tiko nety duˈun të yˈadëˈëtstë, Adán yëˈë tyuknitij ja kyudëjk, jyënany: “Yëˈë toˈoxytyëjk mëdiˈibëts mijts të xymyoˈoyën etsëts xyjaymyëëtˈatëty, yëˈëjëts të xymyoˈoy yëˈë ujtstsäˈäm etsëts të njëˈkxy”. Etsë Eva yëˈë tyuknitij ja tsäˈäny ko yëˈë nety të wyinˈëënyëty (Génesis 3:12, 13, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). ¡Ninuˈun kyatsobaty extëm nyaynyikäjpxtutëdë! Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa ets kujuundaktë, päätyë Jyobaa tyukkumëdoowëdë. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën? Ko kasäädë jäˈäy tsojkëp tmëmëdowdëdë Jyobaa ets tkupëktët mäjaty tyëgoytyë, net yˈoyët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën.
6. ¿Wiˈix xynyimaytyäˈägëdë Génesis 3:15?
6 Oyë Satanás axëëk yˈadëtsy jam Edén, Jyobaa ojts tnigajpxy etsë naxwinyëdë jäˈäy tˈawix tjëjpˈixëdë oyˈäjtën diˈib miimp këdakp, diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Génesis 3:15 (käjpx).b Jap ojts yajnaskäjpxë, ko yëˈë tuˈugë toxytyëjkë “tyëëm yˈääts” diˈib yajkutëgoyaambyë Satanás. Jam tsäjpotm tam miyonkˈamë anklës diˈib myëmëdoowdëbë Dios ets jantsy oy mëët yˈittë. Biiblyë jyënaˈany ko tyäˈädë anklësëty duˈun nyaxtë extëmë Jyobaa kyudëjk. Jyobaa yëˈë nety kyaxaampy niduˈugë tyäˈädë anklës parë dyajkutëgoyëdë Satanás ets duˈunë naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëdoowdëp, tpäättët jatëgok diˈibë Adán mëdë Eva yajtëgooytyë. Ets tˈawix tjëjpˈixtët ja jukyˈäjtënë winë xëëbë yä Naxwiiny, duˈun extëmë Jyobaa ojts tim jawyiin ttuknibëjtäägë (Fwank 3:16).
7. 1) Ko Adán mëdë Eva tkamëmëdoowdë Jyobaa, ¿wiˈixë netë kasäädë jäˈäy jyukyˈattë? 2) ¿Ti Biiblyë tyukˈaneˈembyë yetyëjk etsë toxytyëjk kasäädë?
7 Ko Adán mëdë Eva tkamëmëdoowdë Jyobaa, ta tpattë mëjwiin kajaa jotmay mä kyasäädëˈattë ets nanduˈun diˈib ok pëjk uktë. Extëm nˈokpëjtakëm, ja Eva ets niˈamukë toxytyëjk yajnaxandëbë nety ja jäj jëmuˈumën ko dyajmaxuˈunkˈattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Nan mëjwiin kajaa nety ttsokäˈändë ets ja myëmëjjäˈäy myëjpëjtäˈägëdët ets tsyokëdët. Ets ko yëˈë anaˈamanëdëp, axtë nääk tsiigan koxanëdëp extëm tyam nˈijxëm (Génesis 3:16). Jyobaa tsyejpy etsë kasäädë yetyëjk tnigëbäjkˈatëdë fyamilyë mëdë tsojkën, ets ja kasäädë toxytyëjk tmëjˈixët ja kutujkën diˈib ja myëmëjjäˈäy myëdäjtypy (Éfesʉ 5:33) (ixë rekuäädrë “¿Ti yˈandijpy?”). Ko kasäädë jäˈäy nyaybyudëkëdë nixim niyam, ta kyaj nëgoo tmëdattë amay jotmay.
WIˈIX JA PËJK UKËN OJTS TYUˈUYOˈOY DESDE MÄ ADÁN AXTË MÄ JA AYOˈONDUU
8. Nimaytyäˈäk wiˈix ja pëjk ukën ojts tyuˈuyoˈoy desde mä Adán axtë mä Noé jyukyˈajty.
8 Adán mëdë Eva pyattë yˈuˈunk yˈënäˈk (Génesis 5:4). Ja tim jawyiimbë yˈuˈunk ja txëwˈäjty Caín, diˈib pyëjk niduˈugë myëguˈuk. Caín yëˈë tyëëmˈäjt yˈäätsˈäjtë Lamec, ja tim jawyiimbë yetyëjk diˈib yajmaytyakp mä Biiblyë ko tmëdäjty majtskë kyudëjk (Génesis 4:17, 19). Desde mä Adán axtë mä Noé jyukyˈajty, jeˈeyë niduˈuk nimajtskë jäˈäy tˈawdäjttë Jyobaa, extëmë Abel, Enoc ets ja Noé mëdë fyamilyë. Biiblyë jyënaˈany ko ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, “ja Diosë tëyˈäjtënbë yˈuˈunk yˈënäˈk ogäˈän tpëjktë kuentë ko ja naxwinyëdë jäˈäyë nyëëxëty jantsy oy jantsy tsujjëty”. Ets ta net jyënaˈany ko twoowdë nimay ja toxytyëjk. Komë Dios kyaj ojts tpëjtaˈaky etsë anklës tsyëënët mëdë toxytyëjkëty, pääty ja yˈuˈunk yˈënäˈk tpattë tim tëgatsy, mëk axëkjäˈäyëty ets jantsy këjxmaty, mä Biiblyë ja yajtijtë nefilim. Desde jaa, myëjwindëjkë “axëkˈäjtën” yä Naxwiiny ets ja jäˈäy yëˈëyë wyinmäˈänyˈäjttë axëkˈäjtën (Génesis 6:1-5).
9. ¿Wiˈixë Jyobaa ttuuny ja axëkjäˈäytyëjk ja tiempë mä Noé jyukyˈajty, ets ti xytyukniˈˈijxëm?
9 Ta Jyobaa dyajmiiny ja Ayoˈonduu yä Naxwiiny parë niˈamukë axëkjäˈäy kyutëgoytyët. Noé yëˈë diˈib tyukˈawäˈänë jäˈäy ti tunan jatanëp, päätyë Biiblyë jyënaˈany ko Noé yëˈë “diˈibë kyäjxwäˈx esë jäˈäy wäˈäts jyikyˈattët” (2 Peedrʉ 2:5). Per ja jäˈäy kyaj tmëjpëjtaktë, pes yëˈëyë myëwiin myëjotëdë tijaty kyatuundëp, extëm ko pyëk yˈuuktët. Jesus jyënany ko nanduˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty mä ndiempëˈäjtëm (käjpxë Matewʉ 24:37-39). Tyam, ta jäˈäy njatukˈawäˈänëm ko Jyobaa yajmiimbyë kutëgoˈoyën, per kyaj nimay tmëjpëjtäˈäktë ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ja Diosë Kyutujkën. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm ja jäˈäy jyukyˈäjttë mä kyaminynyëm ja Ayoˈonduu? Ko kyaj mbäät yëˈë mas jëjpˈam nbëjtakëm ja pëjk ukën o nmëdäjtëmë uˈunk ënäˈk ets njäˈäytyëgoˈoyëm ko wingon yˈijnë ja Jyobaa myëj xëëw.
WIˈIX JA PËJK UKËN OJTS TYUˈUYOˈOY DESDE KO NYAJXY JA AYOˈONDUU AXTË MÄ JYUKYˈAJTYË JESUS
10. 1) ¿Wiˈix mayë jäˈäy tˈijxtë ko pyokytyundë mä ijt tsënaaky? 2) ¿Ti oybyë ijxpajtën pyëjtakë Abrahán mëdë Sara mä jäˈäy kyasäädëˈaty?
10 Noé jeˈeyë tmëdäjty tuˈugë kyudëjk ets ja nidëgëëkpë myäänk nanduˈun. Per ko nyajxy ja Ayoˈonduu, ta nimay ja yetyëjkëty tmëdäjttë kanäägë kyudëjk. Ets mä kanääk ja it lugäär, kyaj wiˈixë jäˈäy tnekyˈijxtë ko duˈun pyokytyuundë, axtë ijt tsënääytyëp ijty mä tˈawdattë ja diosëty. Ko Abrahán mëdë Sara ojts nyëjkxtë tsënaabyë Canaán, ta tˈijxtë ko ja jäˈäy jantsy axëëk dyajnëjkxtë jyukyˈäjtën ets kyaj twintsëˈëgëdë ja pëjk ukën. Jyobaa yajkutëgooy ja Sodoma mëdë Gomorra mët ko ja jäˈäyëty jantsy axëëgë nety dyajnëjkxtë jyukyˈäjtën. Perë Abrahán kyaj duˈun jyukyˈajty, oy tnigëbäjkˈäjty ja fyamilyë, etsë Sara nan pyëjtakë oybyë ijxpajtën mët ko xëmë tmëjˈijxy ets twintsëˈkë ja myëmëjjäˈäy (käjpxë 1 Peedrʉ 3:3-6). Ets ko Abrahán dyajpëkany ja myäänk Isaac, yëˈë ojts tˈëxtäˈäy tuˈugë kiixy diˈib yˈawdäjtypyë Jyobaa. Etsë Isaac nanduˈun ttuuny ko dyajpëkanyë Jacob, diˈib tyëëmˈäjt yˈäätsˈäjt ja 12 tëëm ääts diˈib Israel.
11. ¿Wiˈix ja israelitëty ttukˈoyˈäjttë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy?
11 Ko tiempë nyajxy, ta Jyobaa ttuuny tuˈugë kajpxyˈatypyë mët ja Israel gäjpn. Ojts tmoˈoy ja ley mët yëˈëgyëjxmë Moisés, diˈibë nety pudëkëyanëdëp parë oy mëët yˈittët. Extëm nˈokpëjtakëm, mä ja ley nyigajpxypy wiˈix kyasäädëˈattët, extëm pën kanääk tmëdattë kyudëjk. Nan miimbë nety tuˈugë ley diˈib yajkubojkypy pyëktët mëdë jäˈäy diˈibë yˈawdäjttëbë wiink diosëty (käjpxë Deuteronomio 7:3, 4, MNM).c Ets pën ja kasäädë jäˈäy myëdäjttëp tuˈugë jotmay diˈib mëjwiin kajaa, ta ijty ja mëjjäˈäytyëjk pyudëkëdë. Nan tamˈäjtp ijtyë ley ko pën tsyëënët mëdë wiinkpë, ko pën tniˈakëdët ja jyamyëët, o ko pën tjawët ko winˈëˈënëp ja jyamyëët. Ets nan miimp ja ley diˈib nyasˈijxëp ets yaˈˈajääywyäˈkxtët, per duˈun extëm mbäät ttukˈoyˈaty ja yetyëjk mët ja toxytyëjk. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät ijty ja yetyëjk yaˈˈajääywyaˈkxy mëdë kyudëjk pën pyatypy mä ja kyudëjk diˈib “käˈäp [...] yˈoyëty” (Deuteronomio 24:1, MNM). ¿Tidën yˈandijpy diˈib kyaj yˈoyëty? Biiblyë kyaj tnimaytyaˈaky. Per ja yetyëjk kyaj nety mbäät ttukkajpxy oynyatiijëty parë yaˈˈajääywyäˈkxët mët ja kyudëjk (Levítico 19:18).
NINÄˈÄ NGAMËDËGOˈOYËM JA NJAMYËËTˈÄJTËM
12, 13. 1) Ja tiempë mä jyukyˈajtyë Malaquías, ¿wiˈix ijty nääk ja israelitëty ttundë ja kyudëjk? 2) ¿Wiˈix tyam yajtuny tuˈugë Dios mëduumbë diˈib të nyëbajnë ko pyokytyuny mëdë wiinkpë?
12 Ja tiempë mä jyukyˈajty ja kugajpxy Malaquías, tiiyëm ojts ttukkäjpxtë nimay ja israelitëty parë tmastuttë ja kyudëjk. Ojts yaˈˈajääywyäˈkxtë parë pyëjktë mëdë toxytyëjkë ënäˈkatypyë o diˈib kyaj tmëdundë Jyobaa. Ets ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, duˈunyëmë nety ja israelitëty yaˈˈajääywyäˈkxtë mët ko oytyiijëty ttukkäjpxtë (Matewʉ 19:3). Jyobaa mëk tˈaxëkˈijxy ko duˈun yˈadëtstë (käjpxë Malaquías 2:16).d
13 Tyam, mä Jyobaa kyäjpn kyaj yajkupëky ets pën tmëdëgoyëdë jyamyëët. Ets tim näˈäty jeˈeyë duˈun jyaty. Per nˈokpëjtakëm ko tuˈugë Dios mëduumbë diˈib të nyëbajnë pyokytyuny mëdë wiinkpë kasäädë jäˈäy, yaˈˈajääywyaˈkxy ets net mëët pyeky. Pën kyaj jyodëmbity, ta yaˈëxkaxët parë wäˈäts wyëˈëmët ja tuˈukmujkën (1 Korintʉ 5:11-13). Ets pën jëmbitäämp, tsojkëp dyajnigëxëˈëgët ko të jyantsy jyodëmbity (Lukʉs 3:8; 2 Korintʉ 2:5-10). ¿Nuˈun mbäädë tiempë nyaxy parë jatëgok yajkupëkët? Kyaj tyim yajnigajpxy. Per mbäät nyaxy tuk jëmëjt, majtsk jëmëjt o mas niˈigyë, axtë ko dyajnigëxëˈëgët ko jantsy jodëmbijtp. Ets oyë nety të jyayajkupëky, seguurë ko “nidëgekyë ëtsäjtëm nwinguwäˈägëyäˈänëm ja Dios, es yëˈë xypyayoˈoyëm” (Romanʉs 14:10-12; ixë La Atalaya 15 äämbë febreerë 1980, pajina 29 ets 30).
PYËKTË AK YËˈË DIOS MËDUUMBË
14. ¿Wiˈix ja Ley ojts tyuny?
14 Ja ley diˈibë Moisés yajmooy ja ojtsë israelitëty tyuˈumoˈoyëdë naxy 1,500 jëmëjt ets jantsy kanäk pëky pyudëjkëdë. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts myoˈoyëdë käjpxwijën mä wiˈix mbäät dyaˈoyëdë ja yˈamay jyotmay mä fyamilyë. Nan pudëjkëdë parë tˈëxkaptët pënën Mesías (Galasyʉ 3:23, 24). Per ko Jesus yˈoˈky, ta kyaj nyekytyuuny ja Ley. Ta Dios ttuuny ja jembyë kajpxyˈatypyë mët pënaty mëduunëp (Ebreeʉsʉty 8:6). Mä ja ley diˈibë Moisés yajmooy, tapë nety diˈib nyasˈijxëp ttundët ja israelitëty diˈib kyaj ok nyekyyajkupëjky ttundët ja Dios mëduumbëty.
15. 1) ¿Diˈibë anaˈamën mbäät tpanëjkxtë kasäädë jäˈäy diˈib Dios mëduundëp? 2) ¿Tijaty mbäät twinmay tuˈugë Dios mëduumbë diˈib yaˈˈajääywyäˈkxäämp?
15 Ko ja fariseety dyajtëëwdë Jesus tiko mä ja Ley dyajnigutukë etsë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxët, ta Jesus yˈatsoowë ko Jyobaa kyaj duˈun ojts ttuknibëjtäägë, jeˈeyë dyajnigutujkë tuk tiempë mä ja Ley etsë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxtët (Matewʉ 19:6-8). Ko duˈunë Jesus yˈatsooy, ta dyajjaygyujkë ko pënaty panëjkxëp, tsojkëp twintsëˈëgëdët ja pëjk ukën extëmë Dios tim jawyiin ttuknibëjtakë (1 Timotee 3:2, 12). Jëjpˈamë nety ets xëmë “nimajtsk yˈittët tiˈigyë”, ets parë duˈun yˈittët, jëjpˈam ttsoktëdë Jyobaa ets nanduˈun nimajtsk nyaytsyokëdët. Ko kasäädë jäˈäy yaˈˈajääywyäˈkxtë ets kyaj mët ko niduˈuk të tyuundëgoy mëdë wiinkpë, kyaj mbäät pyëjktëgatsy (Matewʉ 19:9). Këˈëm mbäät ja kasäädë jäˈäy twinmay pën pyokymyaˈkxaampy ja jyamyëët, extëm ttuuny ja kugajpxy Oseas ko ja kyudëjk Gómer myëdëgooyë. Etsë Jyobaa nan ojts tpokymyeˈkxy ja israelitëty ko jyodëmbijttë (Oseas 3:1-5). Taa ja tuk pëky, pën tuˈugë kasäädë jäˈäy të tnijawë ko të ja jyamyëët myëdëgoyëty, per yëˈë ta jatëgok mëët tsyëënë, yëˈë nety yˈandijpy ko të tpokymyeˈkxy. Ets kyaj mbäädë Biiblyë tnekytyukwäˈkpety parë yaˈˈajääywyäˈkxtët.
16. ¿Wiˈixë Jesus jyënany ko jäˈäy nyaytyuˈukˈaty?
16 Jesus ojts tnigajpxy ko jaayë mbäädë kasäädë jäˈäy yaˈˈajääywyaˈkxy pën të niduˈuk tyëgoy mëdë wiinkpë. Ta net ojts tmaytyaˈagyë naytyuˈuktëjk diˈibë “Dios të myoˈoyëty ja myadakën” ets yˈittët naytyuˈuk, jyënany: “Pën mbäät tkupeky yëˈë ayuk diˈibëts të ngajxy, waˈan tkupeky” (Matewʉ 19:10-12). Ta mayë Dios mëduumbë diˈib itandëp naytyuˈuk parë aduˈuk tmëdunäˈändë Jyobaa ets nitii kyaˈˈanäjxtukëdët. ¡Nˈokmëjkumäˈäyëmë duˈumbë naytyuˈuktëjk!
17. ¿Ti mbäät pyudëkëty tuˈugë Dios mëduumbë parë tˈixët pën oy ko pyëkët o kyaj?
17 ¿Ti mbäät pyudëkëty tuˈugë Dios mëduumbë parë tˈixët pën oy ko pyëkët o kyaj? Yëˈë ko twinmayët pën mbäät duˈun yˈity naytyuˈuk. Apostëlë Pablo jyënany ko mas oy ko jäˈäy yˈitët naytyuˈuk. Per nan ojts jyënaˈany: “Kom ta nimay diˈibë mëˈinduundëp, pääty niduˈuk niduˈugë yetyëjkëty myëdatëp ja kyëˈëm nëdoˈoxy, es nandëˈën niduˈuk niduˈugë toxytyëjkëty myëdatëp ja kyëˈëm nyaˈay”. Ets ta jyënany: “Per pën kyaj mmadäˈägäˈändë mˈittët naytyiˈigyëty, waanë oy es mdimpëktët, këdiibë mnayajtoyëdët mëdë tsojkën”. Pën pëjkp, mbäät pyudëkëty parë kyaj pyokytyunët, extëm parë kyaj ja nyax nyiˈkx tton tmatsët o tsyëënët pën mëët (1 Korintʉ 7:2, 9). Pënaty naytyuˈukˈäjttëp, tsojkëp twinmaytyët pën “të ja xyëë jyëmëjt kyäˈpxnë” parë pyëkët. Pablo jyënany: “Pënë jii pën wyinmay ko mëbaat pyëjknë [...] jaˈko jaˈa xyëë jyëmëjt të kyaˈpxnë, y pënë mënaamp ko duˈun yˈoyëty, wan duˈun tuny [...], pëk, jaˈko kaˈp jaˈa pyokyëty ko mbëgëty” (1 Corintios 7:36, Nuevo Testamento de Mazatlán; 1 Timotee 4:1-3). Kyaj mbäät nˈanmäˈäyëmë ënäˈktëjk ets pyëktët mët ko mëk tjawëdë ja tsojkën extëm nimay jyattë ko yaˈkpëtsëmdë. ¿Tiko kyaj mbäät duˈun nˈanmäˈäyëm? Yëˈko waˈan kyajnëm kyaˈpxy ja jyot wyinmäˈäny parë tnikëjxmˈatët tijaty tuˈugë kasäädë jäˈäy nyikëjxmˈäjtypy.
18, 19. 1) ¿Pën mbäät mëët pyeky tuˈugë Dios mëduumbë? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?
18 Parë tuˈugë kasäädë jäˈäy oyë jyukyˈäjtën dyajtsondäˈäktët, yëˈë pyëkëp ja diˈib të nyëbajnë ets diˈib tsyejpy amumduˈukjotë Jyobaa. Nan jëjpˈam ets mëk nyaytsyokëdët ets yˈitäˈändët tuˈugyë axtë mäbäät jyukyˈattë. Jyobaa kunuˈkxanëdëp pën pyaduundëbë tyäˈädë käjpxwijën, ko tpëktët “yëˈëyë diˈibë [...] nandëˈën myëbejkypy ja Jesukristë” (1 Korintʉ 7:39). Pën myëmëdoowdëp xëmë ja Biiblyë kyäjpxwijën, ta nëjkx oy tsuj kyasäädëˈattë.
19 Tyam njukyˈäjtëm mä ja tiempë jyëjpkëxanë ets mayë jäˈäy kyaj tmëdattë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib tsojkëp parë oy kyasäädëˈattët (2 Timotee 3:1-5). Mä jatuˈukpë artikulo nˈixäˈänëm kanäk pëkyë Biiblyë kyäjpxwijën mä wiˈix mbäädë Dios mëduumbë kyasäädëˈattë agujk jotkujk oy tpäättë amay jotmay. Ets yëˈë pudëkëyandëp parë ninäˈä tkajëjpˈyoˈoytyuˈuttët ja nëˈë tuˈu diˈib mënëjkxp mä jukyˈäjtën winë xëëwbë (Matewʉ 7:13, 14).
a Génesis 2:23, 24: “Ta ja yetyëjk jyënany: Yäˈädë net tëy, yëˈë ngëˈëmwääy ngëˈëmbäjkëts ets ngëˈëm niniˈkx ngëˈëm ngëbäjkëts. Tyäˈädë txëˈatäˈäny Toxytyëjk, mët ko mä yetyëjk të tsyoony. Päätyë yetyëjk tmastuˈudäˈänyë tyääk etsë tyeety, ets tpuwäˈägëyaˈany ja kyudëjk, ets jeˈeyë yˈitäˈändë tuˈugë niniˈkx këbäjk”.
b Génesis 3:15: “Ets nbëjtäˈägaambyëtsë mëtsip mä mijts ets mä ja toxytyëjk, ets mä mdëëm mˈääts ets mä yëˈë tyëëm yˈääts. Yëˈë mgutaˈanëˈëganëp ets mijts xyajtsayutäˈäny mä tyekyˈëxpoˈkxën”.
c Deuteronomio 7:3, 4, MNM: “Taabë jäˈäyëty këdii mëbäät xymyëguˈukjäwëdë, ets yëˈë mˈuˈunk mˈënäˈkëty këdii xytyukpëktëty yëˈë yˈuˈunk yˈënäˈkëty. Jaˈa ko tsojk nëjkx yajtuˈudëgoyëtë, ko jyëduˈunˈatëty, ets nëjkx yëˈë Wintsën xyˈixmäjtsnëdë, taats xypyanëjkxtëjkënëdëty ja wiink dios mëdiˈibë käˈäp myëdëyëtyën. Ënet nëjkx ja Dios xyajjootˈambëktë, ets nëjkx myajkutëgoyëtë”.
d Malaquías 2:16: “Jaˈko ëjts nˈaxëkˈijxypyëts ko jäˈäy yaˈˈajääywyaˈkxy, duˈun jyënaˈanyë Jyobaa diˈib Diosˈäjtp Israel, ets ja diˈib mëdë naytsyiik naygyoxë tnipeˈenyë wyit, duˈun jyënaˈanyë Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty. Ets tsojkëp mnaygyuentˈatëdët wiˈix ja mjot mwinmäˈäny xyajpëtsëmdë, ets kyaj mëdë axëkwinmäˈäny xymyastuˈuttët”.