ARTIKULO MËDIˈIBË YAˈËXPËJKP 50
Dios wäˈäts xyajnäjxëm mët ko nmëbëjkëm ets ko nyajnigëxëˈkëm mët ja tuˈunën
“Myëbëjktë ja Dios extëmë Abrán tmëbëjky” (ROM. 4:12).
ËY 119 Nˈokˈyaˈijtëm mëk ja mëbëjkën
MËDIˈIBË YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMPa
1. Ko nnijäˈäwëm nuˈunënë Abrahán tmëdäjtyë mëbëjkën, ¿ti net nnayajtëˈëwëm?
NIMAYË jäˈäy nyijäˈäwëdëp pënën Abrahánˈäjt, per kyaj yajxon tnijawëdë wiˈix jyaˈayˈajty. Ëtsäjtëm wäˈäts nˈixyˈäjtëm, extëm nˈokpëjktakëm Biiblyë jyënaˈany: “Abrään yëˈë dëˈënë yˈaptëjkëty nidëgekyë diˈibaty myëbëjktëp ja Dios” (Rom. 4:11). Per waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Mbäädëdaa nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ets nanduˈun nmëdäjtëm mëkë mëbëjkën?”. Tiko këdii mbäät nanduˈun nmëdäjtëm mëkë mëbëjkën.
2. ¿Tiko yˈoyëty nnijäˈäwëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë Abrahán? (Santya̱ˈa̱gʉ 2:22, 23).
2 ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunë mëbëjkën nmëdäjtëm extëmë Abrahán? Yëˈë ko nˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈaky. Abrahán xëmë tmëmëdooyë Dios, extëm nˈokpëjktakëm tsoˈon mä ja yˈit nyaxwinyëdë parë ojts nyëjkxy jagam tsënaabyë, kanäk jëmëjt ttuktsënääy ja wittëjk ets jyayakan ja yˈuˈunk extëmë wintsëˈkën. Ko duˈun tijaty ttuuny, duˈun dyajnigëxëˈky ko mëkë nety tmëdaty ja myëbëjkën. Ko tmëdäjtyë mëbëjkën ets dyajnigëxëˈky, ta Jyobaa kyupëjkë ets jantsy oy mëët yˈijty (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 2:22, 23). Jyobaa niˈamukë xykyupëjkëm ets tsyojkypy parë mëët nnaymyaˈayëm. Pääty ojts ttukkujayë Santiago etsë Pablo ja yˈijxpajtënë Abrahán mä Biiblyë. Min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë Abrahán mä Romanʉs kapitulo 4 ets mä Santya̱ˈa̱gʉ kapitulo 2.
3. ¿Mëdiˈibë tekstë nanduˈun yajtuundë Pablo mëdë Santiago ko tnimaytyaktë Abrahán?
3 Pablo mëdë Santiago nanduˈun jyënandë extëm jyënaˈanyë Génesis 15:6 ko Abrahán myëbëjk “yëˈë Wintsën Dios. [ . . . ] ets yajnäjxë wäˈäts”. ¿Tiijën myaytyäˈägaampy ko jyënaˈany ko Jyobaa wäˈäts dyajnaxyë jäˈäy? Ko kyupëjkypy tijaty tyuumpy ets ko agujk jotkujk yajnayjyawëty ko kyaj ti poky ttuny. Xyajmonyˈijx xyajmonyjyäˈäwëm ko Jyobaa mbäät dyajnaxy wäˈäts tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy. Seguurë ko mijts mtsojkypy nanduˈun etsë Dios wäˈäts myajnaxëdët extëmë Abrahán, per min nˈokˈijxëm ti mbäät xytyuny parë duˈun myajnaxëdët.
TSOJKËP NMËDÄJTËMË MËBËJKËN PARË DIOS XYAJNÄJXËM WÄˈÄTS
4. ¿Wiˈixënë Dios xyajnäjxënë wäˈäts pën pokyjyaˈay nyajpatëm?
4 Ko apostëlë Pablo tjääyë Romanʉs jyënany ko niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy ak pokyjyaˈay nyajpatëm (Rom. 3:23). Per ¿wiˈixënë Dios xyajnäjxënë wäˈäts pën pokyjyaˈay nyajpatëm? Pablo yëˈë yajtuunë ja yˈijxpajtënë Abrahán parë mbäät ja Diosmëduumbëty tnijawëdë wiˈix yaˈˈatsoowëmbityë yäˈädë yajtëˈëwën.
5. ¿Tiko Jyobaa wäˈäts dyajnäjxyë Abrahán? (Romanʉs 4:2-4).
5 Ko Abrahán tsyënääy Canaán, wäˈätsë Jyobaa yajnäjxë. Per ¿wiˈix ko duˈun yajnäjxë? Kyaj yëˈëjëty ko ttimypyaduundääy ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy (Rom. 4:13). ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Jaˈko ja Israelitëty ja yajmooytyë yäˈädë Ley ko nyajxy taxk mëgoˈpx jëmëjt. Per ¿wiˈixën ko Jyobaa wäˈäts dyajnäjxyë Abrahán? Yëˈko myëdäjtë paˈˈayoˈow nasˈayoˈowën ets mët ko tmëdäjtyë mëbëjkën (käjpxë Romanʉs 4:2-4).
6. ¿Tiko Jyobaa dyajnaxy wäˈäts tuˈugë pokyjyaˈay?
6 Pablo nyimaytyak ko tuˈugë jäˈäy tpëjktaˈagyë myëbëjkënë mä Dios ˈwäˈäts dyajnaxyˈ (Rom. 4:5, TY). Ta yˈakjënany: “David jënan ko jotkujk ja jäˈäy pën oy wëˈëmp mëdë Dios myëbëjkëngyëjxm es kyaj jyaˈagyëjxmëty diˈibë ja jäˈäy tyiimpy: Jotkujk diˈibatyë Dios të myaˈxëty ja pyojpë, diˈibaty yajninäjxp ja pyeky, jotkujk diˈibaty ja Dios kyaj pyëjtaˈagyëty extëmë pojpë jäˈäyën” (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Dios pyokymyeˈkxypy ja jäˈäy mëdiˈibë mëbëjkëbën ets kyaj tˈokjamyajtsënë ja pyoky. Jyobaa wäˈätsë duˈumbë jäˈäy dyajnaxy, duˈunxyëp extëm kyaj të pyokytyundë mët yëˈëgyëjxm ko tmëdattë mëbëjkën.
7. ¿Tiko Dios dyajnäjxy wäˈäts pënaty tëëyëp mëduunëdë?
7 Oyë Abrahán, David etsë wiinkpë Diosmëduumbëty yajnäjxëdë wäˈätsë Dios, duˈunyëm yajpäättë pokyjyaˈay. Ets pääty duˈunë Jyobaa yajnäjxëdë mët yëˈëgyëjxm ko tmëdäjttë ja mëbëjkën, per mëdiˈibë kyaj myëdunëdë kyaj wäˈäts dyajnäjxy (Éfes. 2:12). Apostëlë Pablo ojts yajxon tnimaytyaˈaky ko parë mëët nnaymyaˈayëmë Dios, tsojkëp nmëdäjtëmë mëbëjkën. Abrahán etsë David duˈunën tmëdäjttë mëbëjkën ets ëtsäjtëm nanduˈunën mbäät nmëdäjtëm.
¿WIˈIX TYUˈUGYË MËBËJKËN MËDË TUˈUNËN?
8, 9. ¿Tiko nääk tëgatsy tjaygyukëdë mëdiˈibë nyimaytyaktë Pablo mëdë Santiago?
8 Pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, kanäk mëgoˈpx jëmëjt kujk dyajtsipkojnëdë pën ja mëbëjkën tuˈugyëp mët ja tuˈunën. Nääk jyënäˈändë ko parë mbäät nnitsokëm yëˈëyë tsojkëp nmëbëjkëmë Jesus. Waˈan të xymyëdoy ko jyënäˈändë: “Mët yëˈëyë ko xymyëbëkëdë Jesus ta nëjkx mnitsoˈoky”. Yëˈë tyukkäjpxpajttëp extëmë apostëlë Pablo jyënany mä Romanʉs 4:6: “Jotkujk ja jäˈäy pën oy wëˈëmp mëdë Dios mëbëjkëngyëjxm es kyaj jyaˈaygyëjxmëty diˈibë ja jäˈäy tyiimpy”. Ta nanduˈun mëdiˈibë jënandëp ko net mbäät nyitsoˈoktë pën nëjkxtëp mä yajpääty ja yˈawinax mëdiˈibë juuky yajnäjxtëp ets pën tyuundëp ja oybyë. Ets yëˈë nanduˈun tyukkäjpxtëp extëm jyënaˈanyë Santiago 2:24: “Oy nwëˈëmëm mët ja Dios ko nmëmëdoˈom [ . . . ] es kyaj jyeˈeyëty ko njënäˈänëm ko nmëbëjkëm”.
9 Ko duˈunë jäˈäy tëgatsyaty tmëbëktë, ta net pënaty nyiˈëxpëjkëdëbë Biiblyë jyënäˈändë ko Pablo mëdë Santiago tëgatsyaty tnimaytyaktë ja mëbëjkën ets ja tuˈunën. Jyënäˈändë ko Pablo nyigäjpx ko parë tuˈugë jäˈäy kyupëkëdëdë Dios yëˈëyë ko tmëdatëdë mëbëjkën, etsë Santiago jyënany ko tsojkëp dyajnigëxëˈëgët mët ja tyuˈunën. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay jyënaˈany: “Santiago kyaj nety oy tjaygyukë tiko apostëlë Pablo mëktaˈaky jyënany ko Dios dyajnaxyë jäˈäy wäˈäts mët yëˈëgyëjxm ko tmëdatyë mëbëjkën ets kyaj yëˈëjëty mët ja tyuˈunën”. Perë Pablo mëdë Santiago yëˈë kyujäˈäyëdë extëmë Dios wyinmäˈänymyooyëdë (2 Tim. 3:16). Parë njaygyujkëm tidën niduˈuk niduˈuk myaytyäˈägandë, min nˈokˈijxëm ti jawyiin myaytyaktë.
Apostëlë Pablo yˈanmääy ja judiyëtëjkëty mëdiˈibë tsoˈondëp Roma ko kyaj tyim jëjpˈamëty tijaty ttundët extëm ja Ley jyënaˈany, yëˈëyë ko tmëdatët ja mëbëjkën. (Ixë parrafo 10).b
10. ¿Ti tuˈunënë Pablo myaytyäˈägan? (Romanʉs 3:21, 28; ix nanduˈunë dibujë).
10 ¿Ti tuˈunënë apostëlë Pablo nyimaytyak mä Romanʉs 3 etsë 4? Yëˈë myaytyäˈägan ets “tkuytyundë ja anaˈamën”, ja njënäˈänëm ja ley mëdiˈibë Dios myooy ja israelitëty mët yëˈëgyëjxmë Moisés (käjpxë Romanʉs 3:21, 28). Nääk ja judiyëtëjk ojts tsyiptakxëty tkupëktët ko ja ley yˈadëgooy ets ko kyaj nety yˈokjëjpˈamˈäjnë ttundët extëmë ley jyënaˈany. Päätyë apostëlë Pablo dyajtuuny ja yˈijxpajtënë Abrahán ets jyënaˈany ko kyaj tsyokyëty ets nbaduˈunëm extëm ja ley jyënaˈany, pes tsojkëp nanduˈun ja mëbëjkën. Extëm jyënaˈany xyjyotkujkmoˈoyëm, pes yëˈë xytyukˈijxëm ko Dios mbäät xykyupëjkëm pën nbëjktakëmë mëbëjkën mä yëˈë ets mä Jesus.
Santiago yˈanmääy ja Diosmëduumbëty ko tsojkëp ja myëbëjkën dyajnigëxëˈëktët mët ja tyuˈunën, extëm ko kyaj jeˈeyë jäˈäy ttsoktët winˈixy wingexy ets ttukmëdundët ja oyˈäjtën. (Ixë parrafo 11 etsë 12).c
11. ¿Ti tuˈunën myaytyakë Santiago?
11 Per ¿mëdiˈibë tuˈunën myaytyäˈäganë Santiago mä kapitulo 2? Kyaj yëˈë tmaytyäˈägany ets “tkuytyundët ja anaˈamën” mëdiˈibë Pablo nyigäjpx. Santiago yëˈë myaytyäˈägan tijaty ijty tyuundëbë Diosmëduumbëty tuˈuk tuˈuk ja xëëw. Extëm ijty tijaty ttundë mä jyukyˈäjtën ja nety dyajnigëxëˈëktë pën myëbëjktëbë Dios o kyaj. Min nˈokˈijxëm majtskë ijxpajtën mëdiˈibë Santiago yajtuun.
12. ¿Wiˈixë Santiago tnimaytyaky ko tuˈugyëp ja mëbëjkën mët ja tuˈunën? (Ix nanduˈunë dibujë).
12 Myëduˈuk, Santiago jyënany ko niˈamukë ja Diosmëduumbëty kyaj mbäät ja myëguˈuktëjk ttsoktë winˈixy wingexy. Ojts ttukjaygyukë ko pën yëˈëyë tsyojk jyäˈäwëdëp ja kumeenyjyaˈay ets ja ayoobë jäˈäy kyaj ttsoktë, kyaj nety tsyobäädäˈäny ja myëbëjkënëty pes kyaj nety dyajnigëxëˈëktë mä ja tyuˈunën (Sant. 2:1-5, 9). Ja myëmajtskpë mëdiˈibë Santiago myaytyak, yëˈko pën tuˈugë jäˈäy yˈijxypy ko ja myëguˈuk yajtëgoyˈajtypy ja wyit xyox o ja kyaˈay yˈukën, per pën kyaj tpudëkë oyë netyë nuˈun jyanaynyigajpxyëty ko tmëdatyë mëbëjkën kyaj tsyobääty, mët ko kyaj tpudëkë myëguˈuk. Santiago duˈun tkujäˈäyë: “Diˈibë jeˈeyë tmaytyaˈaky ko tmëbeky es kyaj dyajnigëxeˈeky mä jyikyˈaty, kyaj tyuny diˈibë myëbejkypy” (Sant. 2:14-17).
13. ¿Ti ijxpajtënë Santiago yajtuun parë xytyukˈijxëm ko jëjpˈam nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ko nmëdäjtëmë mëbëjkën? (Santya̱ˈa̱gʉ 2:25, 26).
13 Santiago yëˈë myaytyakë yˈijxpajtënë Rahab parë ttukˈijxtë ja myëguˈuktëjk wiˈixën tuˈugë jäˈäy dyajnigëxëˈëky ko tmëdatyë mëbëjkën mët ja tyuˈunën (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 2:25, 26). Rahab myëdoyˈäjt wiˈixë Jyobaa yajnimaytyaˈaky ets ko yëˈë nety pyudëjkëp ja israelitëty (Jos. 2:9-11). Per ¿ti tyuun parë dyajnigëxëˈky ko myëdäjtypyë netyë mëbëjkën? Ojts tˈyuˈutsy nimajtskë ja käjpn niˈˈijxpëty parë kyaj jäˈäy yaˈoogëdët. Ets ko duˈun dyajnigëxëˈkyë myëbëjkën, ta Dios yajnäjxë wäˈäts extëmë Abrahán oyë nety kyawäˈätsjäˈäyëty ets oyë nety kyaˈisraelitëty. Ja yˈijxpajtënë Rahab yëˈë xytyukˈijxëm ko jëjpˈam nyajnigëxëˈkëm mët ja tuˈunën ko nmëdäjtëmë mëbëjkën.
14. ¿Wiˈixë Pablo mëdë Santiago tnimaytyaktë mëbëjkën ets ja tuˈunën?
14 Extëm të nˈijxëm Pablo mëdë Santiago nyimaytyaktë mëbëjkën ets ja tuˈunën. Pablo duˈun tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë judiyë ko kyaj Dios kyupëkäˈänëdë pën yëˈëyë tyuundëp extëm ja ley jyënaˈany. Etsë Santiago nyimaytyak ko niˈamukë Diosmëduumbëty, tsojkëp dyajnigëxëˈëktët mëdë tyuˈunën ko myëdäjttëbë mëbëjkën.
Ko xymyëdatyë mëbëjkën, ¿mdunaampy mëdiˈibë Jyobaa yˈoyˈijxypy? (Ixë parrafo 15).
15. Oknimaytyäˈäk wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm mëdë ntuˈunën ko nmëdäjtëmë mëbëjkën. (Ix nanduˈunë dibujë).
15 Ko Jyobaa jyënaˈany ets duˈun nmëdäjtëmë mëbëjkën extëmë Abrahán parë xyajnäjxëm wäˈäts, kyaj yëˈë tˈandijy ko duˈun tijaty ndimtuˈunëm extëm yëˈë tijaty ttuuny. Pes ta kanäk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm mët ja tuˈunën ko nmëdäjtëmë mëbëjkën. Extëm nˈokpëjktakëm, mbäät nˈagëˈë nˈaxäjëm pënaty jemy miindëp mä nduˈukmujkëm, nbudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tijaty yajtëgoyˈäjttëp ets nanduˈun ja nfamilyëˈäjtëm, pes duˈunën ttsokyë Jyobaa (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Fwank 3:18). Tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëdäjtëmë mëbëjkën, yëˈko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm (1 Tim. 4:16). Niˈamukë mbäät nyajnigëxëˈkëm mët ja tuˈunën ko nmëbëjkëm ko Dios kyuytyunaampy tijaty të twandaˈaky ets ko mas oy extëm tyam tijaty ttuny. Pën nduˈunëm duˈun, mbäät nˈijtëm seguurë ko Dios xyajnaxäˈänëm wäˈäts ets oy mëët nˈitäˈänëm.
TIJATY NˈËWXIJT NJËJPˈIJXËM YAJKËKTËJKËBË MËBËJKËN
16. ¿Ti myëbëjk ets yˈëwxijt jyëjpˈijxë Abrahán?
16 Mä Romanʉs kapitulo 4, jap ja tuk pëkyë yˈijxpajtënë Abrahán yajnimaytyaˈaky mëdiˈibë mëjwiin kajaa xytyukniˈˈijxëm ko tsojkëp nmëbëjkëm tijaty nˈëwxijt njëjpˈijxëm. Jyobaa ojts twandaˈaky ko mët yëˈëgyëjxmë Abrahán, yajkunuˈkxäˈändë tukëˈëyë naxwinyëdë jäˈäy. ¡Jantsy oy mëdiˈibë Abrahán yˈëwxijt jyëjpˈijx! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Per tsipë nety yajmëbëkët, jaˈko Abrahán ja netyë jyëmëjt 100 etsë Sara 90, tsipë nety tmëdattëdë yˈuˈunk, pes të nety myëjjäˈäyëndë. Abrahán myëbëjkë Dios ets duˈun “yˈapjtëjkˈäjtëdë may naxwinyëdë” (Rom. 4:18, 19). Oy ojts yˈoktsiptakxëdë tmëbëkët, per ko ja tiempë nyajxy, ta ja myäänk myaxuˈunkˈäjty mëdiˈibë xyëëwmooy Isaac ets duˈun yˈadëëy mëdiˈibë netyë Jyobaa të tyukwandaˈagyëty (Rom. 4:20-22).
17. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko mbäädë Dios xyajnäjxëm wäˈäts ets oy mëët nˈijtëm?
17 Duˈun extëmë Abrahán wäˈäts yajnäjxë Dios ets oy mëët nyayjyäˈäwë, ëtsäjtëm mbäät nanduˈun xyajnäjxëm wäˈäts ets oy mëët nˈijtëm. Päätyë Pablo jyënany: “Tyäˈädë kyaj ojts yajkëxjäˈäy mët yëˈëyë Abrään; yajkëxjääy nandëˈën mët ëtsajtëmkyëjxm diˈibë nmëbëjkëm ja Dios diˈibë yajikypyëjkë nwintsënˈäjtëm Jesukristë ko yˈeky. Pääty nandëˈën ëtsäjtëm nwëˈëmëm oy mët ja Dios” (Rom. 4:23, 24). Tsojkëp nanduˈun nmëdäjtëmë mëbëjkën, nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ets njëjpˈijxëm tijatyë Dios të twandaˈaky extëmë Abrahán ttuuny. Mä jatuˈukpë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm wiˈixë apostëlë Pablo tmaytyaky tijaty njëjpˈijxëm mëdiˈibë yajpatp mä Romanʉs kapitulo 5.
ËY 28 Wiˈix mbäät nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa
a Mä yäˈädë artikulo yëˈë nimaytyäˈägäˈänëm mëdiˈibë apostëlë Pablo mëdë Santiago kyujäˈäyëdë. Pes jyënandë ko parë Dios xykyupëjkëm ets njukyˈäjtëm wäˈäts, tsojkëp nmëdäjtëmë mëbëjkën ets nyajnigëxëˈkëm mä tijaty nduˈunëm.
b YAJNIMAYTYAˈAGYË DIBUJË: Pablo yˈanmääy ja judiyëtëjkëty ko mëdiˈibë jëjpˈam yëˈë ets tmëdattëdë mëbëjkën ets kyaj yëˈëyë ttundët extëm ja Ley jyënaˈany, extëm ko ijty tkëxuytyë mä wyitpäˈäjën tuˈugë piityë asulbë, kyëbuj kyëjaˈatstët mä tkayaktënëmë wintsëˈkën o mä paskë xëëw.
c YAJNIMAYTYAˈAGYË DIBUJË: Santiago yˈanmääy ja Diosmëduumbëty ko parë dyajnigëxëˈëktët ja myëbëjkën, tsojkëp ttukmëdundët tijatyë jäˈäy extëm tpudëkëdët ja ayoobë jäˈäy.