Tukaombela Leza ‘Uwaya Sana nu Luse’

1. I vyani vino tungelenganyapo nga twelenganya pa muntu uwaya nu uluse?

NGA twelenganya pa muntu uwaya nu luse, tungelenganya pa muntu uwaya ni cikuuku, insansa, akaika mano uku yantu, nupya uwaya na ukapekape. Tungelenganya na pi lyasi lino Yesu walanzile ilya mwina Samaliya uwali ni cikuuku. Umonsi wiya uwa ku mpanga yuze uvwilile Umuyuda “uluse” wino ivipondo vyazanzile nu kuma. Umwina Samaliya “wamuvwilile uluse” nu kumusakamala. (Luka 10:29-37) Cilangililo cii cikutusambilizya vino tungaya nu uluse, imiyele isuma ino Leza wakwata. Leza waya nu uluse pano watutemwa, nupya akatulanga uluse umu nzila izingi cila wanda.

2. Iinzila ci na yuze ino tungalangilamo uluse?

² Kwaya inzila na yuze ino umuntu angalangilamo uluse. Umuntu uwaya nu uluse angapingulapo ukukanafulula uwatamuluvyanya. Umu nzila ili imwi kwene Yeova watwalilila ukutulanga uluse. Kalemba wa masamu watiile: “Apa kutuvunuka napo asituvunuka ukulingana navino vingaya umu kulondelela ukwifya nanti ukuluvyanya kwitu.” (Masa. 103:10) Nomba, nsita zimwi Yeova akasunda umuntu uwatacita uluyembu.

3. A mauzyo ci yano tumaasuka?

³ Umu cipande cii tumalanda pa mauzyo yatatu: U mulandu ci uno Yeova akalangila uluse? Uzye cingacitika ukusunda sana umuntu pa nsita ili yonga kwene nu kumuvwila uluse? Nupya i cani cingatwazwa ukuya nu uluse? Lekini tulole vino Izwi lyakwe Leza likaasuka mauzyo yaa.

UMULANDU UNO YEOVA AKALANGILA ULUSE

4. U mulandu ci uno Yeova akalangila uluse?

⁴ Yeova watemwa ukulanga uluse. Umutumwa Paulo walemvile ukuti Leza “waya sana nu luse.” Lino Paulo walandanga mazwi yaa, walondolwile ukuti Leza wakwata uluse pano akalenga apakwe aatamalilika ukusininkizya ukuti yalikala ukwi yulu. (Efes. 2:4-7) Nomba Yeova asilanga sile uluse uku yaomvi yakwe apakwe. Kalemba wa masamu Devedi walemvile ukuti: “Yawe [nanti Yeova] umusuma kuli yonsi, nupya waya na mizu [uluse] ku viumbwa vyakwe vyonsi.” (Masa. 145:9) Pa mulandu wakuti Yeova watemwa antu, akalanga uluse insita yonsi ino walola ukuti icilinga ukucita vivyo.

5. Uzye Yesu wasambilile uli vino Yeova waya nu luse?

⁵ Yesu u wamanya ningo vino Yeova watemwa ukulanga uluse ukucila aliwensi. Yeova na Yesu yali pamwi ukwi yulu pa nsita itali lino Yesu atatala wiza pano nsi. (Mapi. 8:30, 31) Yesu walolanga vino Isi walanganga uluse uku antu ayembu pa nsita izingi. (Masa. 78:37-42) Lino Yesu wasambilizyanga, insita zingi walandanga pa miyele ii yakwe Isi isuma.

6. Uzye Yesu watwavwile uli ukuvwikisya vino Isi waya nu luse?

⁶ Wakwe vino twasambilile umu cipande cafumileko, Yesu waomvizye icilangililo ca mwana umuponge pa kutwazwa ukuvwikisya vino Yeova watemwa ukulanga uluse. Umwana wii wafumile pa ng’anda nu kuya uku mpanga yuze aya “aonona ivyuma vyakwe ku wikazi wa uwelewele.” (Luka 15:13) Lino papisile insita walapiile pa viipe vino wacisile, waicefizye nu kuwela pa ng’anda. I vyani vino isi wacisile? Umulumendo wiya atali nu kulolela pa nsita itali pakuti amanye vino ya isi yali nu kucita. Yesu watiile: “Lino acili apatali, isi wamuweni nupya uvwile uluse, wasimwile aya amukukula nu kumutonsola.” Isi atamukalipile. Lelo wamuvwilile uluse nu kumwelela nupya wamupokelile na pa ng’anda. Umwana umuponge wacisile uluyembu ulukulu, lelo pa mulandu wakuti walapiile, isi wamwelezile. Isi wa mu cilangililo uwaya nu luse akaimililako Yeova. Mu cilangililo ci, Yesu walangilile ukuti Yeova akaelela yayo aakalapila ukufuma pa nsi ya mwenzo.—Luka 15:17-24.

7. Uzye vino Yeova akalanga uluse vikalanga uli ukuti wakwatisya amano?

⁷ Yeova akalanga uluse pa mulandu na vino wakwatisya mano. Yeova lyonsi akapingulapo ivingazipila iviumbwa vyakwe. Baibo ikalanda ukuti “amano aakafuma ukwi yulu” yakalenga umuntu “ukuya sana nu luse, ni miyele isuma.” (Yako. 3:17) Wa muvyazi uwaya nu kutemwa, Yeova wamanya ukuti aomvi yakwe yakauvwa ningo nga akuyalanga uluse. (Masa. 103:13; Eza. 49:15) Pa mulandu wakuti Yeova akalanga uluse uku yantu yakwe, calenga ukuti yakwate upaalilo wakuti ivintu vilazipa uku nkoleelo nanti cakuti yatamalilika. Fwandi pa mulandu wakuti Yeova wakwatisya amano, lyonsi akalanga uluse ndi cakuti walola ukuti icilinga ukucita vivyo. Nomba Yeova wamanya lino atalinzile ukulanga uluse. Pa mulandu wakuti wakwatisya mano asilenga uluse luno wakwata lumulenge ukuzumilizya antu kutwalilila ukucita iviipe.

8. I cani icingalondekwa ukucitwa insita zimwi, nupya u mulandu ci?

⁸ Tuti limwi umuomvi wakwe Yeova wasoololapo ukutandika ukucita iviipe. I vyani vino mulinzile ukucita? Yeova wanenyile Paulo ukulembela amu cilongano ca mu Kolinto ukuti yalinzile ukuta “ukuvwana nu muntu wiyo.” (1 Kol. 5:11) Ya kacita ya viipe aasilapila yakazingwa umu cilongano. Ukucita vivyo kukalondekwa pakuti aina na ya nkazi yacingililwe alino nu kulanga ukuti tukalonda ukuya amuzilo wakwe vino Yeova waya. Nomba yamwi cikayatalila ukuzumila ukuti ukuzingwa ali nzila ino Leza akalangilamo uluse. Uzye i cacumi ukuzingwa ali nzila ino Leza akalangilamo uluse? Lekini tulole.

UZYE UKUZINGA KUKALANGA ULUSE?

9-10. Ukulingana na Aebele 12:5, 6, u mulandu ci uno tungalandila ukuti ukuzinga umuntu uwatacita uluyembu aasikulapila u kumuvwila uluse? Langililini.

⁹ Nga tuli pa kulongana tuvwa yamanyisya ukuti umwi wino twatemwa sana “asi Inte Yakwe Yeova” tukauvwa sana ulanda. Tungatandika ukwelenganya ndi cakuti icilinga ukuti wino twatemwa azingwe. Uzye ukuzinga umuntu u kumulanga uluse? Ee. Ndi cakuti umuntu akulondekwa ukusundwa nomba twakana ukucita vivyo, ala tutacisile ningo, tusikumuvwila uluse nupya tutamutemwa. (Mapi. 13:24) Uzye umuntu angasenuka nu kulapila ndi cakuti wazingwa? Ee. Aina na ya nkazi aingi acitanga imembu izipisye yatiile, ukuzingwa kwayazwile ukwiluka ukuti vino yacitanga vyali i viipe, yalapiile, ukuta ukucita ivintu vivyo nupya yawezile kuli Yeova.—Belengini Aebele 12:5, 6.

¹⁰ Katulangilile. Kacema walola ukuti imfwele yonga ilwale. Watamanya ukuti pakuti imfwele iyo ipole uku ulwale uno ilwile alinzile ukuifumya pa mfwele zyuze nu kuika yonga. Imfwele zyatemwa ukuya api umba, nupya nga mwaika yonga ingauvwa ukuzukilwa. Nomba uzye cii cikupiliula ukuti kacema u munkalwe ndi cakuti wapaatula imfwele yonga uku zyuze? Awe foo. Akamanya ukuti ndi cakuti waleka imfwele ilwale ukuya pamwi ni zyuze ulwale ungasalangana. Ndi cakuti wika imfwele ilwale yonga, ala akucingililia imfwele zyuze.—Loliniko na Aina Levi 13:3, 4.

11. (a) U mu nzila ci muno tungakolanyizizya umuntu umuzingwe uku mfwele ilwale? (b) I vyani vino azingwe yangacita nupya u wazwilizyo ci uno yangapokelela?

¹¹ mwina Klistu uwazingwa tungamukolanya uku mfwele ilwale. Pa mulandu wakuti ucuza wakwe na Yeova iwononeka, angaya wa muntu umulwale. (Yako. 5:14) Wakwe vino umuntu uwatalwala ulwale umwi angambukizya auze, avino nu muntu aataonona ucuza wakwe na Yeova angakomelezya yauze ukucita ivintu iviipe. Fwandi ali mulandu uno cazipila ukuzinga kacita wa viipe umu cilongano. Ukusunda kuu kukalanga vino Yeova watemwa amu cilongano aya na ucisinka nupya kungazwa atacita uluyembu ukuvwa uyi pali vino wacisile nu kulapila. Lino umwi wazingwa angatwalilila ukuzanwa umu kulongana pakuti aapokelela ukusunda ukwaya muli Baibo nu kukomya utailo wakwe. Angapokako impapulo izya kubelenga nu kuomvya pa kuisambilizya nupya angatambako na JW Broadcasting^®. Nupya ndi cakuti ya eluda yalola ukuti akusenuka yangamwazwa nga papita insita pakuti azifye ucuza wakwe na Yeova nu kuya Inte Yakwe Yeova nupya.b

12. I cintu ci icisuma cino ya eluda yangacita icingalanga uluse kuli kacita wa viipe aasikulapila?

¹² Cacindama ukwiusya ukuti yakacita ya viipe aasilapila aakazingwa. Ya eluda yamanya ukuti yalinzile ukwelenganyapo ningo lino yatatala yapingulapo ukuzinga umwi. Yamanya ukuti Yeova akasunda “ukulingana ni nsambu.” (Yele. 30:11) Yatemwa aina na ya nkazi nupya yasilonda ukucita ivili vyonsi ivingayononela ucuza wao na Yeova. Insita zimwi, icintu cisuma cino yangacita u kuzinga kacita wa viipe umu cilongano.

13. U mulandu ci uno umwina Klistu umwi uwa mu Kolinto walinzile ukuzingwa?

¹³ Elenganyini pali vino Paulo wacisile kuli kacita wa viipe aatalapilanga. Umwina Klistu umwi umu Kolinto walalanga nu muci wakwe isi. Kucita vivyo kwaifile sana. Ukufuma mpiti, Paulo wamanyile ukuti Yeova wanenyile aina Izlaeli ukuti: “Monsi wensi wino walongozya na wenga uwamu aci yakwe isi, ala wazewanya isi. Oili umonsi nu mwanaci yalinzile ukukomwa.” (Levi 20:11) Paulo ataali nu kunena amu cilongano ukuti umonsi wiya wali nu kukomwa. Lelo wanenyile aina Kolinto ukumuzinga umu cilongano. Imiyele ino wakweti yali nu kwambukila yauze umu cilongano, yamwi yatalolanga nu kuti vino wacitanga lwali u luyembu ulwipisye.—1 Kol. 5:1, 2, 13.

14. Uzye Paulo walangizye uli uluse uku monsi mwina Kolinto uwazinzilwe, nupya u mulandu ci? (2 Kolinto 2:5-8, 11)

¹⁴ Lino papisile insita, Paulo uvwile ukuti umonsi wiya wasenwike. Kacita wa viipe walapiile! Nanti cakuti umonsi wiya waleesile umuzewanya umu cilongano, Paulo wanenyile ya eluda ukuti ‘atalondanga ukulanda ivingi api lyasi lii.’ Wayanenyile ukuti yalinzile “ukumwelela nu kumuteekezya.” Lolini umulandu uno Paulo walandile amazwi yaa, watiile: “Pakuti ulanda utamutoovola.” Paulo uvwilile uluse umonsi wiya uwalapile. Paulo atalondanga ukulola umonsi wiya ali sana nu ulanda pali vino wacisile icakuti cimutalile nu kulenga uwelelo.—Belengini 2 Kolinto 2:5-8, 11.

15. Uzye ya eluda yangalanga uli ukuti yaya nu luse nupya yasizumilizya pa viipe vino yauze yakacita?

¹⁵ Ya eluda yatemwa ukulanga uluse wakwe vino Yeova akacita. Yakasunda kacita wa viipe ndi cakuti cikulondekwa nupya yakalanga nu uluse ndi cakuti icilinga. Ndi cakuti ya eluda yatasunzile kacita wa viipe ala yatamuvwilile uluse. Lelo ale yakuzumilizya iviipe vino akucita. Nomba uzye ya eluda sile aalinzile ukulanga uluse?

I CANI ICINGAZWA SWENSI UKUYA NU ULUSE?

16. Ukulingana na Mapinda 21:13, uzye Yeova alacita uli kuli yayo asilanga uluse?

¹⁶ Aina Klistu yonsi yakaezya ukukolanya vino Yeova waya nu luse. U mulandu ci? Umulandu onga u wakuti Yeova asiuvwa kuli yayo asilanga auze uluse. (Belengini Mapinda 21:13.) Swensi kwene tutange tutemwe ukuti Yeova ate ukukutika uku mapepo itu, fwandi tukalonda ukulalanga uluse kuli yauze. Tusikana ukwazwa aina Klistu yanji nga yakucuula, lelo lyonsi twaipekanya ukwazwa yauze ndi cakuti yalilila kuli sweswe. Vikwene, avino tukaezya na maka ukulondela vino Baibo ikatunena ukuti: “Umuntu aataya nu luse alapingulwa ukwaula uluse.” (Yako. 2:13) Ndi cakuti tukwiusya ukuti tukalondekwa yauze ukutuvwila uluse, naswe tulayalanga uluse. Tukalondekwa ukulanga uluse sana sana lino uwacisile uluyembu walapila nu kuwela umu cilongano.

17. Uzye Umwene Devedi walangizye uli uluse?

¹⁷ Ivyacitikile yamwi aalembwa muli Baibo vingatwazwa ukulalanga uluse nu kukanacitila yauze iviipe. Elenganyini pa Mwene Devedi. Walanganga uluse insita izingi. Nanti cakuti Saulo walondanga ukumukoma, Devedi watwalilile ukulanga uluse uku Mwene wii wino Leza wasonsile nupya atezizye ukucita icilanduzi nanti ukumukoma.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Iinsita ci ziili lino Devedi atalangizye uluse?

¹⁸ Lelo asi lyonsi lino Devedi walanganga uluse. Wakwe, lino Nabali uwali umwipe wasalwile Devedi na aonsi yakwe nu kukana ukuyapeela ivyakulya, Devidi wasosile sana nupya walondanga nu kukoma Nabali na yonsi amu ng’anda yakwe. Nomba Abigelo umuci wakwe Nabali wali ni cikuuku nupya umutekele, nupya zuwa zuwa wapeezile Devedi ivyakulya. Fwandi Devedi atakomile Nabali na aonsi yakwe.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Pa nsita yuze, kasesema Natani wanenyile Devedi pa mukankala uwaile apoka umupina imfwele yonga ino wakweti nupya ino watemilwe sana. Devedi wasosile sana nu kulanda ati: “Nalapa umwi zina lyakwe Yawe [nanti Yeova] waumi ukuti umuntu wiyo uwacisile cico alinzile ukufwa!” (2 Sam. 12:1-6) Devedi wamanyile Masunde Yakwe Mose. Uwiya imfwele yonga wali nu kupeela umwineco imfwele 4 pa mfwele ino wivile. (Kufu. 22:1) Nomba uzye wali nu kukomwa? Wali unkalwe ukupingula ukuti uwiya imfwele wali nu kukomwa. Natani walanzile ilyasi lii pakuti aazwe Devedi ukumanya ukuti wacisile imembu izingi izipisye. Nupya Yeova walangizye Devedi uluse ukucila vino Devide wali nu kucita kuli wino wivile imfwele yonga umu cilangililo cakwe Natani.—2 Sam. 12:7-13.

20. I vyani vino tungasambilila kuli Devedi?

²⁰ Lino Devedi wasosile, wapingwilepo ukuti Nabali na aonsi yakwe yalinzile ukukomwa. Lino papisile insita, Devedi walanzile ukuti umonsi umukankala uwa mu cilangililo cakwe Natani walinzile ukukomwa pali vino wacisile. Devedi wali sana ni cikuuku, nomba u mulandu ci uno wapingwilile umupupu umu nzila iya? Tale elenganyini pali vino Devedi wayuvwanga. Pa nsita iya wacuulanga na kampingu. Ndi cakuti umwi akupingula yauze nu lufyengo, cikalangilila ukuti ucuza wakwe na Yeova utakoma. Yesu wacelwile alondezi yakwe ukuti: “Tiini ukupingula pakuti namwe mutapingulwa; pano vino mukapingula auzo ali vino namwe kwene yalamupingula.” (Mate. 7:1, 2) Tutalinzile ukufyenga yauze lelo tulinzile ukwezya na maka “ukuya sana nu luse” wakwe vino Leza witu waya.

21-22. Iinzila ci zimwi zino tungalangilamo uluse?

²¹ Ndi cakuti tuli nu luse tutalauvwa sile uyi pali vino vikucitikila yauze. Antu aaya nu luse yakacita ivintu ivingazwa yauze. Fwandi swensi kwene tungalondelezya antu akulondekwa uwazwilizyo umu lupwa, umu cilongano, nu ku ncende kuno tukaikala. Tungazana inzila izingi izya kulangilamo uluse. Uzye kuli umwi aakulondekwa ukukomeleziwa? Uzye citange cizipe ukumwazwako, ukumupeelako ivyakulya nanti ukumwazwa muli vino vikulondekwa? Uzye uwataweziwa angalondekwa cuza uwa kumukomelezya? Uzye tungalandako na yauze api lyasi lisuma ilya kukomelezya? Ii inzila yonga icindame ino tungalangilamo uluse uku antu yonsi.—Yobo 29:12, 13; Loma 10:14, 15; Yako. 1:27.

²² Ndi cakuti twamanya ukuti antu yamwi yakulondekwa uwazwilizyo uwo, tulalola ukuti kuli inzila izingi zino tungalangilamo uluse. Nga tukulanga uluse tulalenga Tata witu uwa kwi yulu ukuya ni nsansa pano “waya sana nu luse.”