Ivyeo Vya Kuomvya Umu Kabuku Kakuti Swe Ina Klistu nu Mulimo Witu
OKOTOBA 5-11
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 31-32
“Talukini Kukupepa Utuluwi”
(Kufuma 32:1) Lino antu yalola ukuti Mose walengela kwika ku mwamba atawezile, iyakongana kuli Aaloni. Alino yamunena yati, “Iza kuno utupangile leza wakuti atutungulula, pa mulandu wakuti tutamanyile cino cati ciponela Mose wino uwatutungulwile pa kufuma mu Ejipti.”
w09 5/15 ifwa 11 pala. 11
Twalililini Kulunduluka—“Uwanda Ukulu Wakwe Yeova Uli Mupipi”
11 Cingatutalila ukuomvya vino tukasambilila mu malembelo, makamaka ndi cakuti vintu vyatutalila. Wakwe, lino papisile sile insita inono kufuma pano Yeova wafumizye Aina Ezlaeli muuzya, yatandike ‘kuilizyanya kuli Mose’ nupya yatwalilile ‘kwezya Yeova.’ U mulandu ci? Pano yatakweti manzi yakumwa. (Kufu. 17:1-4) Pa cisila ca myezi iili kufuma pano yapanganile nu kuzumila ukuti yamacitanga “vyonsi vino Yeova watavwanga,” yatandike kupepa utuluwi. (Kufu. 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Uzye icalenzile yacite vii, u mulandu wakuti Mose walengiile ku Mwamba wa Holebu? Uzye limwi yelenginye ukuti Aina Amaleki yangawela ku kuyalwisya nu kuti yatali nu kukwata uwakuyazwa, pa mulandu wakuti Mose wino yalemelile makasa pa nsita imwi kucisila pakuti yacimvye atalipo? (Kufu. 17:8-16) Limwi cingaya vivyokwene, nomba cisinka icakuti, Aina Izlaeli ‘yakanyile kumuyela Yeova.’ (Mili. 7:39-41) Paulo wakomelizye Aina Klistu kulacita ‘consi cino yangacita’ pakuti kutaya umwi munoyali uwakuposiwa kuya ni cuvwila wakwe vino Aina Izlaeli yacisile lino yali mupipi nu kwingila mu mpanga iya ulayo.—Ayeb. 4:3, 11.
(Kufuma 32:4-6) Lyene Aaloni apokelela amaelena yakwe zaabu ukufuma kunoyali, alino ayasungulula, apanga unkolanya wa mwana wa ng’ombe mu cikombole. Lyene antu iyatandika kupunda yati, “Mwe ina Izlaeli, Leza witu auwi wino watufumizye mu Ejipti.” 5 Aaloni lino walola vii, apanga kavuwa ku nkoleelo ya mwana wa ng’ombe wakwe zaabu. Lyene Aaloni auma imbila ati, “Mutondo kulaya kuzevya kwa kucindika Yeova.” 6 Caleka uwanda walondelela katondotondo yapeela impolelwa ya mawila yakoca nga yapeela na mawila autandano. Lyene antu iikala pansi iyatandika ukulya nu kumwa, alino nu kucina.
w12 10/15 ifwa 25 pala. 12
Mwauvwila Leza Pakuti Mukaipakizye Malayo Yano Walapa Ukufikilizya
12 Lino patatala papita insita, Yeova watandike kufikilizya vimwi ivyali mu upangano wi Sunde kupitila mu kupekanya ukuti kuye itenti lyakupepelamo na usimapepo, ivyalenzile ukuti antu ayembu yangapepa kuli aliwe. Aina Izlaeli yene, ilile zuwa vino yaipeezile kuli Leza nupya yalenzile uwa “Muzilo wa Ina Izlaeli asoke.” (Masa. 78:41) Wakwe, lino Mose waile mukupoka masunde pa Mwamba wa Sinai, Aina Izlaeli yafizilwe kutwalilila kulolela nu kutaila Leza, ale yakwelenganya ukuti Mose watayasya. Fwandi yapanzile akana ka ng’ombe kakwe goldi nu kunena antu iyati: “Mwe ina Izlaeli, Leza witu auwi wino watufumizye mu Ejipti.” (Kufu. 32:1, 4) Yatandike ukuzevya mutebeto uno yamanga ukuti “kuzevya kwa kucindika Yeova” nupya yakontamilanga alino nu kupeela malambo ku kana kang’ombe kakwe goldi kano yapanzile. Lino Yeova waweni vii, wanenyile Mose ukuti: “Pakwene yatiyafuma umu nzila ino napiile ilamulo kuti yalondela.” (Kufu. 32:5, 6, 8) Caulanda icakuti, ukufuma papo kwene, Aina Izlaeli yatandike ukulapa kuli Leza alino pa cisila yakaana kufikilizya.—Mpe. 30:2
(Kufuma 32:9, 10) Lyene Yeova atwalilila kuvwanga ati, “Namanya antu kwene yaa, yene yakoma imyenzo cuze. Caleka ndakai utandesya kuti injonone, pa mulandu wakuti nene musoke cuze, lyene wemo na amu mupanda wako ndalenga kuti muye luko lukulu.
“A Weni Aali Uku Lusansa Lwakwe Yeova?”
14 Antu yamanyile ukuti ukupepa utuluwi kwasosyanga sana Yeova. (Kufu. 20:3-5) Nomba pataalengile izile yatandika ukupepa akana ka ng’ombe kakwe goldi! Nanti icakuti yacisile icintu kwene cii iciipe, aina Izlaeli yaitumpokanga ukuti yaali uku lusansa lwakwe Yeova. Aaloni walanzile pa kupepa akana ka ng’ombe ukuti ‘kuzevya kwa kucindika Yeova’! Uzye Yeova wacisile uli? Uvwile sana uyi. Yeova wanenyile Mose ukuti antu ‘yatiyifya nu kunkana’ nupya “yatiyafuma umu nzila ino napiile ilamulo kuti yalondela.” Pa mulandu wakuti Yeova ‘wasosile cuze,’ walondanga nu kulovya uluko lonsi ulwa ina Izlaeli.—Kufu. 32:5-10.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 31:17) Cikwene cii, icimanyililo ca manda pe pakasi kane na Ina Izlaeli, pano ne Yeova naumvile iyulu ni nsi mu manda mutanda, alino impuuza pa wanda uwalenga cinimbali.’”
Kwaya Insita ya Kuomba ni ya Kupuuza
4 Uzye vino Yeova na Yesu yakaombesya vikatulangilila ukuti tutalinzile ukupuuza? Awe foo. Yeova asitonta, fwandi asilondekwa kupuuza pa cisila ca kuomba. Baibo ikalanda ukuti pa cisila cakuti Yeova waumba iyulu ni insi, ‘wapuuzile.’ (Kufu. 31:17) Nomba, cii cikusenula ukuti Yeova watazile aleka kuumba ivintu nu kutandika kuipakizya kulola vino waumvile. Nupya, nanti icakuti na Yesu kwene waombesyanga lino wali pano nsi, wakwatanga insita ya kupuuza nu kuliila pamwi na ya cuza yakwe.—Mate. 14:13; Luka 7:34.
(Kufu. 32:32, 33) “Lelo ndakai napapata uyelele iifyo lyao. Napapata ndi wakana ukuyelela, lyene ufute izina lyane mu lupapulo luno walembamo mazina ya antu yako. 33 Lyene Yeova aasuka Mose ati, “Suka sile wiyo wino wacita iifyo kunondi, awino ningafuta izina lyakwe mu lupapulo lwane.”
w87 9/1 ifwa 29
Mauzyo Yano Aakawelenga Yakauzya
Ndi cakuti Yeova wazumilizya muntu nupya akamwiusya (nanti uwalembwa mu “lupapulo lwa umi”) cisipiliula ukuti casila muntu wiyo alakwata umi wa pe, pano ivintu vingasenuka nga waluvyanya. Mose wanenyile Yeova pa Aina Izlaeli ati: “Lelo ndakai napapata uyelele iifyo lyao. Napapata ndi wakana ukuyelela, lyene ufute izina lyane mu lupapulo luno walembamo mazina ya antu yako.” Lyene Yeova watile: “Suka sile wiyo wino wacita iifyo kunondi, awino ningafuta izina lyakwe mu lupapulo lwane.” (Kufuma 32:32, 33.) Nanti icakuti Leza walemba muntu umwi mu “lupapulo” lwa umi, limwi muntu wiyo angata kuya ni cuvwila na ucisinka. Nga vivyo vyacitika, Leza ‘alafuta izina lyakwe mu lupapulo lwa umi.’—Umbwilo. 3:5.
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 32:15-35) Mose aika ku mwamba aswilila ala asenzile vipampa vya mawe yaili apalemvilwe amasunde imbali zyonsi zyoili. 16 Uwapanzile amasunde yaa a Leza umwisikulu nu kulembapo amasunde mu musango wa kufukula. 17 Lyene Yoswa auvwa antu yakupunda, nga anena Mose ati, “Natinuvwa congo ca nkondo kuko ku nsakwe.” 18 Lelo Mose aasuka ati, “Congo kwene cico, citakuvwika wa congo ca muntu wino watacimvya, nupya cisi congo ca muntu wino iyacimvya. Nkuuvwa congo ca kwimba.” 19 Lino Mose wafika pipi ni nsakwe nu kulola umwana wa ng’ombe nga na antu yakucina, asoka cuze cakuti asumba vipampa vya mawe vino vyali mu minwe yakwe vitamika. Cii cacitike mwisika ya mwamba. 20 Lilyo kwene aya atoola umwana wa ng’ombe wino Aaloni wapanzile aoca, amusungulula amusyunola wa usu, nga amusumbila mu manzi. Alino alenga kuti Aina Izlaeli yamwe amanzi kwene yaya. 21 Lyene auzya Aaloni ati, “Uzye antu kwene yaa yacisile cani kunuli pakuti uyalenge kuti yacite iifyo iliipisye vii?” 22 Aaloni aasuka ati, “Musambazi, utansokela. Wamanya ukuti antu yaa yatemwa ukucita iviipe. 23 Antu yaa yanenyile yati, ‘Tupangile leza wakuti atutungulula, pa mulandu wakuti tutamanyile cino cati ciponela Mose wino uwatutungulwile pa kufuma mu Ejipti.’ 24 Lyene nani njanena nti, ‘Ali wensi wino akweti amaelena yakwe zaabu alete kunondi.’ Alino yano yakweti amaelena na zaabu iyampeela. Nani njasumbila mu moto, alino impanga unkolanya wa mwana wa ng’ombe.” 25 Mose alola ukuti Aaloni uwalenzile kuti antu yavulungane, pa mulandu wakuti Aaloni wayalekelizye yasuka yamunenola na pa manso ya anisi yao. 26 Caleka Mose aimilila pa mpongolo ya nsakwe, alino apunda avwanga ku antu ati, “Wensi wino akulonda Yeova aize kunondi!” Acino Aina Levi yaya yakongana kunoli. 27 Alino Mose anena Aina Levi yano yakongine kunoli ati, “Yeova, Leza wa Ina Izlaeli, wavwanga wati, ‘Ali wensi muli mwemwe atoole lupanga, nga muye ku nsakwe nu kwingila mu mpongolo zyonsi. Alino ali wensi muli mwemwe akome mwina wakwe, nanti cuza wakwe, nanti mwinipamba.’” 28 Aina Levi yaya iyacita wakwe vino Mose wapeezile ilamulo. Fwandi aonsi aakomilwe pa wanda kwene ulya yali mazimbi yatatu. 29 Alino Mose anena aina Levi ati, “Uwanda wi lelo mwaipaatula mwenga kuti muye yasimapepo akutumikila Yeova, pakukoma ana inu pamwi na akazi kinu. Caleka Yeova wamupolelela pa wanda wi lelo.” 30 Uwanda walondelela Mose anena antu ati, “Mwacisile iifyo liipe cuze. Lelo ndakai namaswilila kuli Yeova ku mwamba, limwi ningamucitila ulutambi lwa kufuta amaifyo. Limwi angamwelela iifyo linu.” 31 Lyene Mose aswilila kuli Yeova aya avwanga ati, “Antu yaa, yatiyacita iifyo lipe cuze. Yene yaipangila leza wakwe zaabu nu kumupepa. 32 Lelo ndakai napapata uyelele iifyo lyao. Napapata ndi wakana ukuyelela, lyene ufute izina lyane mu lupapulo luno walembamo mazina ya antu yako. 33 Lyene Yeova aasuka Mose ati, “Suka sile wiyo wino wacita iifyo kunondi, awino ningafuta izina lyakwe mu lupapulo lwane. 34 Ndakai pitanga utungulule antu yayo ku mpanga ino nakunenyile. Waiusya ukuti mungeli wane akaakutungulula, lelo uwanda uliza uno ndavunuka antu yayo pa mulandu wii iifyo lyao. 35 Caleka Yeova alenga kuti indwala ipone pa antu yayo pa mulandu wakuti yalenzile kuti Aaloni ayapangile unkolanya wa mwana wa ng’ombe.
OKOTOBA 12-18
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 33-34
“Miyele Yakwe Yeova Isuma”
(Kufuma 34:5) Lyene Yeova aika mwi kumbi, aimilila pipi na Mose alino alumbula zina lyakwe lyakuti Yeova.
it-2 mafwa 466-467
Izina
Uumbo ukalanga ukuti Leza akuno waya, lelo usisokolola izina lyakwe. (Masa. 19:1; Loma 1:20) Pakuti muntu alande ukuti wamanya izina lyakwe Leza asipelela sile pakumanya izwi lyakuti Yeova lelo akamanya ivingi pali aliwe. (2 Mila. 6:33) Fwandi cii cikasenula kumanya Leza kwene wiyo kuli kuti kulonda kwakwe, milimo yakwe ni miyele yakwe iyalumbulwa muli Baibo. (Loliniko na 1 Yamw. 8:41-43; 9:3, 7; Neem. 9:10) Cii calangililwa ningo kuli Mose, wino Yeova wamanyile izina nupya wamumanyile ningo. (Kufu. 33:12) Mose wapeezilwe isyuko lyakulola ululumbi lwakwe Yeova nu kuvwa kuno ‘zina lyakuti Yeova likulumbulwa.’ (Kufu. 34:5) Ivyalandwanga paa, kutali kuswilizyapo sile izina lyakuti Yeova lelo kwali ukulanda na pa miyele yakwe alino ni milimo yakwe. Leza wapisile ku nkoleelo yakwe Mose nga apunda ati: “Nene Yeova, Yeova, Leza wa luse na mizu, asisoka zuwa, uwazula nu kutemwa kwa manda pe, uwatailwa na antu yakwe. Ndatwalilila kutemwa kwane ku antu mazimbi amu mazimbi ku nkulo zyonsi nu kwelela ukakasi wao, uyi wao, na maifyo yao. Lelo ntalapanya yakaifya. Ndavunuka ana na izikulu pa mulandu wa maifyo yakwe ya isi, kufika nu ku nkulo yakwe citatu na yakwe cini.” (Kufu. 34:6, 7) Mu nzila ili imwi kwene, mu lwimbo luno Mose wimvile mwali amazwi alangililanga vino Leza waombanga na Ina Izlaeli alino nu kulondolola miyele yakwe.—Malan. 32:3-44.
(Kufuma 34:6) Apita ku nkolelo yakwe Mose nga apunda ati, “Nene Yeova, Yeova, Leza wa luse na mizu, asisoka zuwa, uwazula nu kutemwa kwa manda pe, uwatailwa na antu yakwe.
w09 5/1 ifwa 18 mapa. 3-5
Lino Yeova Wailondololanga
Icintu ca kutandikilapo cino Yeova wasokolwile pali aliwe i cakuti a “Leza wa luse na mizu.” (Cikomo 6) Ukulingana na umwi uwasambilila sana, izwi lyakuti “uluse” likalondolola vino Leza waya sana ni “cikuuku, wakwe vino isi waya ni cikuuku ku yana yakwe.” Izwi lino yasenula ukuti “amizu” likasenula ukuti “umuntu akacitapo vimwi pakuti azwilizye muntu akulondekwa uwazwilizyo.” Umu cumi, Yeova akalonda twaisuysa ukuti wikako sana mano kuli yakapepa yakwe wakwe vino isi akaika sana mano ku yana yakwe nupya akayasakamala muli vino yakulondekwa.—Masa. 103:8, 13.
Lyene Yeova walanzile nu kuti: “asisoka zuwa.” (Cikomo 6) Asisokela aomvi yakwe aya pano nsi. Lelo akayateekelela nupya akatwalilila ukuzizimizya pali vino ya kumuluvyanya lino akuyapela kasita kakuti yalapile.—2 Pet. 3:9.
Lyene Leza watwalilile ukulanda ukuti: ‘waya nu kutemwa kwa manda pe, uwatailwa na antu yakwe.’ (Cikomo 6) “Kutemwa kwa manda pe” i miyele icindamisye ikalenga Yeova ukuya na ucuza ukome na antu yakwe. (Malango 7:9) Yeova uwakutailwa wakwe cimwi. Atanga asombe nupya atanga asombwe. Pa mulandu wakuti a “Leza wacumi,” tungataila vyonsi vino akalanda ukwikako sile navino watulaya ukuti vilacitika uku nkoleelo.—Masamu 31:5.
(Kufuma 34:7) Ndatwalilila kutemwa kwane ku antu mazimbi amu mazimbi ku nkulo zyonsi nu kwelela ukakasi wao, uyi wao, na maifyo yao. Lelo ntalapanya yakaifya. Ndavunuka ana na izikulu pa mulandu wa maifyo yakwe ya isi, kufika nu ku nkulo yakwe citatu na yakwe cini.”
w09 5/1 ifwa 18 pala. 6
Lino Yeova Wailondololanga
Icisinka cuze icicindame cino Yeova akalonda tumanye icakuti ‘akaelela ukakasi, uyi, ni membu.’ (Cikomo 7) ‘Waipekanya ukwelela’ ya kaifya. (Masa. 86:5) Pa nsita ili imwi kwene, asilekelezya iviipe. Walondolola nu kuti ‘atalapanya yakaifya.’ (Cikomo 7) Leza uwa muzilo nupya uwa mulinganya atalaleka yakacita ya viipe ukuwaula kuyafulula. Likwene sile nanti ku nkoleelo, Yeova ali nu kufulula yakacita yaviipe.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 33:11) Avino Yeova wavwanganga na Mose manso na manso wakwe vino umuntu wensi akavwanga na cuza wakwe. Lyene pa cisila cakwe vii Mose aswilila ku nsakwe kuno walafumile. Lelo mulumendo umwi, zina lyakwe Yoswa umwana umonsi wakwe Nuni, wino wali kaazwa wakwe Mose asyala mwi Taalu.
(Kufuma 33:20) Yeova atwalilila kuvwanga ati, “Lelo utanga undole pa mulandu wakuti pasi umuntu angandola aye nu umi nupya.”
w04 3/15 27 pala. 5
Visinka Ivyaya Mwi Buku Lyakwe Kufuma
33:11, 20—Uzye Leza walanzile uli na Mose “pa manso na manso”? Mazwi ya yakalangilila vino antu yaili atemwana yakalanzyanya. Mose walanzile nu muntu uwimililangako Leza nupya wapokelile masunde kufuma kuli Yeova kupitila mu muntu kwene wi. Lelo Mose ataweni Leza pano ‘kutaya umuntu angalola Leza nu kuya nu umi.’ Alino Yeova asi aliwe uwalandanga na Mose pa manso na manso. Angeli ayano yalesile “Masunde ku muntu uwali mu mulimo wakukundanya,” ali vino ilembelo lyakwe Galatiya 3:19 likalanda.
(Kufuma 34:23, 24) “Aina Izlaeli aonsi, yonsi yaiza pa manso yane, ne Yeova Simwandalali, Leza wa ina Izlaeli, maila yatatu pa mwaka. 24 Pa cisila cakuzinga imitundu mu mpanga nga nu kukuuzya impanga ilya, kusi umuntu nanti wenga aleezya kumulwisya nu kupokolola impanga inu pa nsita ya kuzevya vimulo vitatu pa mwaka.
w98 9/1 ifwa 20 pala. 5
Mwasininkizya Ukuti Mukukolezya Ivintu Vino Mulinzile Ukukolezya!
Aonsi Aina Izlaeli na onsi asenusi yapezilwe isunde lyakuti yalolekela kuli Yeova miku itatu cila mwaka. Lino imitwe ya ndupwa iingi ilwike ukuti amu lupwa yangaipakizya kusambiliziwa na Leza ndi cakuti yaya mukulolekela kuli aliwe, yapekinye ukuti yasenda aci yao na ana yao. Nomba a weni uwali nu kucingilila ivyalo vyao na mang’anda yao ku yalwani lino yonsi yafumapo? Yeova wayalavile ukuti: “kusi umuntu nanti wenga aleezya kumulwisya nu kupokolola impanga inu pa nsita ya kuzevya vimulo vitatu pa mwaka.” (Kufuma. 34:24) Aina Izlaeli yalondekwanga kuya nu utailo ukome sana, pakuti yataile ukuti ndi cakuti yakukolezya vyakwe Leza yatalulizya vilivyonsi vino yakulonda. Uzye Yeova wafikilizye vino wayalavile? Ee!
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 33:1-16) Pa cisila ca vintu vii Yeova anena Mose ati, “Ufume kuno pamwi na antu yano wizile nayo ukufuma ku Ejipti uye ku mpanga ino nalavile ukuti indapeela Abulaamu, Isaki na Yakobo. Pa nsita kwene ilya, nayanenyile antu yalya inti, ‘Mpanga kwene ii ndaipela ku amu mupanda wao. 2 Ndatuma mungeli kuti akukolelele, nupya ndazinga Aina Kenani, Aina Amoli, Aina Hiti, Aina Pelizi, Aina Hivi, na Ina Yebusi. 3 Mukuya ku mpanga ivunde cuze. Lelo nemo ntakupita namwe pa mulandu wakuti mwemwe antu akome myenzo cuze, nupya limwi ningamonona mu nzila.” 4 Lino antu yuvwa amazwi yano Yeova wavwanga iyatandika kulosya nupya patali nanti umuntu wenga uwazwite vyakuzwala visuma. 5 Kuli kuti Yeova ala watapeela ilamulo kuli Mose ati, “Nena Aina Izlaeli uti, ‘Mwemwe antu akome myenzo. Nemo ndi napisile pamwi namwe, nanti pa kasita kanono sile, ningamonona kayala ng’anda. Ndakai zulini viyembelo vinu, nupya namaelenganya vyakucita namwe.’” 6 Caleka ukufuma lino Aina Izlaeli yafumile ku Mwamba wa Holebu yatazwalanga viyembelo. 7 Lyonsi lino Aina Izlaeli yakukuula insakwe yao Mose nawe aya aimika itaalu lyamuzilo katalamukila kunzi ya nsakwe. Lyene yalitemela izina lyakuti, “Itaalu lya ukongano.” 8 Insita zyonsi ndi Mose watapita ukuya kwi taalu antu yonsi yimilila. Ali wensi aimilila pa mulyango wi taalu lyakwe ala akulolekesya Mose kuno akuya, mpaka aingila mwi Taalu lya Ukongano. 9 Mose ndi wingila mwi Taalu lili ikumbi liiza likala pa mulyango wi Taalu, alino Yeova atandika kuvwanga na Mose ukufuma mwi kumbi. 10 Lyene antu ndi yalola ikumbi pa mulyango wi Taalu, yafukama pansi yapepa, cila muntu pa mulyango wi taalu lyakwe. 11 Avino Yeova wavwanganga na Mose manso na manso wakwe vino umuntu wensi akavwanga na cuza wakwe. Lyene pa cisila cakwe vii Mose aswilila ku nsakwe kuno walafumile. Lelo mulumendo umwi, zina lyakwe Yoswa umwana umonsi wakwe Nuni, wino wali kaazwa wakwe Mose asyala mwi Taalu. 12 Mose anena Yeova ati, “Lyonsi ukanena kuti ntungulule antu yaa ku mpanga ilya, lelo utanena wino ulatuma kuti mpite nawe. Lelo nupya watuvwanga ati, ‘Nakumanya ningo, nupya ukazangila munondi.’ 13 Acino ndakai nkukulenga kuti ndi ukazangila munondi undangilile inzila zyako pakuti ntwalilile kukutumikila nu kukuzanzya. Nupya iusya ukuti umutundu uu wa antu, wewe wausolola ukuya wakwako. 14 Lyene Yeova avwanga ati, “Nene nemwisikulu namapita nawe, nupya nkaleenga kuti uye nu mutende. 15 Mose anena Yeova ati, “Napapata utaleka tufume pa cifulo cii, ndi cakuti utakupita naswe. 16 Ndi cakuti wewe wapita naswe, ali wensi amamanya ukuti ukazangila mu antu yako pamwi nani. Cii cilalanga ukuti twaiyela ku antu amu nsi, ndi wewe wapita naswe.”
OKOTOBA 19-25
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 35-36
“Kumanyikisya Ukuomba Umulimo Wakwe Yeova”
(Kufuma 35:25, 26) Anaci yonsi amanya mulimo wakupikula nayo yaleta insalu zino yapikwile zyakwe pamba wa cifungo, muyenzulukile, nu muyenzu. Nupya yaleta bafuta wakwe pamba mutelepe cuze. 26 Nga anaci yonsi yano yakweti umanyililo wa kupikula yapanga insalu zya mavumbu ya mbuzi.
w14 12/15 ifwa 4 pala. 4
Yeova Akapaala Sana Yayo Aaya nu Mwenzo Wakuombesya
Asi mawila yano yapeezile yano yazanzizye Yeova, lelo u mwenzo wakulondesya kutungilila kupepa kusanguluke. Nupya yalondesyanga kuomvya maka yao ni nsita yao. Baibo ikalanda ukuti: “Anaci yonsi amanya mulimo wakupikula nayo yaleta insalu zino yapikwile.” “Nga anaci yonsi yano yakweti umanyililo wa kupikula yapanga insalu zya mavumbu ya mbuzi.” Pa cisila cakwe vii, Yeova azuzya Bezalele nu “mupasi wakwe, kuti aye fundi wa mano, nupya mulamoke mu milimo yonsi ya vyakupanga.” Umu cumi, Yeova wapeezile Bezalele na Ooliyabu mano yakuomba imilimo yonsi ino wayapeezile.—Kufu. 35:25, 26, 30-35.
(Kufuma 35:30-35) Pa cisila cakwe vii, Mose anena aina Izlaeli ati, “Yeova wasolola Bezalele umwana wakwe Uli, mwizikulu wakwe Huli, uwamu mutundu wakwe Yuda. 31 Yeova watazuzya Bezalele nu Mupasi wakwe Leza, kuti aye fundi wa mano, nupya mulamoke mu milimo yonsi ya vyakupanga wakwe ii, 32 kusika ivyakuyemvya, ukuomvya zaabu, siluva nu mukuwa. 33 Nupya kuti amanye kuwaza amawe akuyemvya, kuwaza imbao nu kuomba imilimo yonsi ya ufundi. 34 Yeova watapeela amano ku muntu wii, nga na kuli Ooliyabu umwana wakwe Aisamaki, uwamu mutundu wakwe Dani, kuti yasambilizya antu yauze imilimo ino yamanya. 35 Antu yaa yapeelwa ukwiluka nu kumanya kukulu pakuti yaombe imilimo ipusanepusane yonsi ino yafundi ya milimo yakaomba, ino acenjele pa milimo yakaomba, akapanga insalu zya cifungo zyakwe pamba mutelepe cuze. Mucumi yamanya ukuomba imilimo yonsi, nupya yangelenganya pa milimo yonsi ya ufundi.
w11 12/15 ifwa 18 pala. 6
Antu Autailo Aliko ku Cisila—Yatunguluwanga nu Mupasi Wakwe Leza
6 Ivyacitikile Bezalele uwaliko pa nsita ino Mose wali nu umi, vikatulanga vino mupasi wakwe Leza ungaomba. (Welengeni Kufuma 35:30-35.) Bezalele watungululanga umulimo wakupanga vyonsi ivyaomviwanga mwi itenti lya kupepelamo. Uzye walanga wamanya mpiti vyakuomba mulimo uwo? Limwi, nomba umulimo uno waombanga u kutamila Aina Ejipti injelwa. (Kufu. 1:13, 14) I cani cali nu kwazwa Bezalele kuomba ningo mulimo uu utale? Yeova “watazuzya Bezalele nu mupasi wakwe Leza, kuti aye fundi wa mano, nupya mulamoke mu milimo yonsi ya vyakupanga . . . nu kuomba imilimo yonsi ya ufundi.” Milimo yonsi ino Bezalele waomvile mupasi wa muzilo uwamwazwilizye kuomba ningo. Na Ooliyabu kwene uwa mwazwilizye. Bezalele na Ooliyabu yafwile yasambilile ningo sana pano yataomvile sile milimo yii, lelo yasambilizye nayauze vyakuiomba. Umu cumi Yeova walenzile ukuti myenzo yao yalondesya kusambilizya yauze.
(Kufuma 36:1, 2) Lyene Bezalele, Ooliyabu pamwi na amanya imilimo yonsi yano Yeova watapeela kwiluka nu kumanya imilimo nga na mano akumanya kupanga vikulondekwa vyonsi vya kukuulila Itaalu lyamuzilo, yamapanga vyonsi wakwe vino Yeova wapeezile ilamulo. 2 Lilyo kwene Mose aama Bezalele, Ooliyabu na yonsi amanya imilimo yano Yeova wapeezile amano nupya na yonsi aiteinye kwazwilizya.
w11 12/15 ifwa 19 pala. 7
Antu Autailo Aliko ku Cisila—Yatunguluwanga nu Mupasi Wakwe Leza
7 Cuze icikalangililila ukuti Bezalele na Ooliyabu yatungulwile nu mupasi wakwe Leza, u kukoma kwa vintu vino yapanzile nupya vikazile imyaka ingi. Iviya vino yapanzile yaviomvizye pa myaka 500. (2 Mila. 1:2-6) Kupusanako na akapanga ivintu ayako ndakai Bezalele na Ooliyabu yatalemvile ma zina pa vintu vino yapanzile. Yeova u wapokelile ululumbi pa milimo yonsi ino yaomvile. —Kufu. 36:1, 2.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 35:1-3) Mose aama iuvi lyonsi lya Ina Izlaeli nga alinena ati, “Yeova watapeela ilamulo ukuti mulinzile 2 mwaomba imilimo inu mu manda mutanda. Lelo uwanda uwalenga cinimbali, uwanda wi Sabata, wene uwanda winu wa kupuza, uwapaatwilwa kuli Yeova. Muntu ali wensi uwaomba imilimo pa wanda kwene uu alakomwa. 3 Pa wanda kwene uu wi Sabata mutapemba nu moto kwene mu mikalo inu ili yonsi.”
w05 5/15 ifwa 23 pala. 14
Kumanya Vino Yeova Akalonda
14 Mwakolezya vyakwe Leza. Aina Izlaeli yatalondekwanga kuleka vilondwa vya mili yao kuyalesya kwika amano ku milimo yakwe Leza. Nupya yatalondekwanga kuipelesya ku kuomba imilimo yasilesile. Yeova wisileko insita yakuti cila mulungu Aina Izlaeli yaomba vintu vicindame, insita ii yali nu kulaomviwa ku milimo iyakumile ukupepa Leza uwa cumi. (Kufuma 35:1-3; Mpendwa 15:32-36) Nupya cilamwaka, yasyangako insita yakuya ku maukongano ya muzilo. (Aina Levi 23:4-44) Kucita vii kwayapeelanga isyuko lya kwelenganya pa milimo yakwe Yeova iyamaka, kwiusya vino akalonda, alino ku mutaizya pa visuma vyonsi vino wayacitiile. Lino antu yalanganga ukuti yaipezile kuli Yeova, cayazwanga ukulatiina Leza, kumutemwa nu kutwalilila ukulacita vino akalonda. (Malango 10:12, 13) Vino Yeova wanenyile Aina Izlaeli kulacita vikaazwa sana aomvi yakwe ndakai.—Ayebulai 10:24, 25.
(Kufuma 35:21) Alino cila muntu kulingana muno umwenzo wakwe ukulondela iyaleta kuli Yeova amawila ya kupangila Itaalu lya Ukongano. Yaleta vyonsi vyakuombela imilimo lino yakutumikila na vyonsi vyakupangila vyakuzwala vya muzilo.
w00 11/1 ifwa 29 pala. 1
Ukuya na Ukapekape Kukaleta Insansa
Elenganyini pali vino Aina Izlaeli yuvwile pa nsita iya. Aina Izlaeli yacuzile sana muuzya. Nomba pa insita ii yali nu untungwa nupya yakweti vintu ivingi. Uzye yali nu kuvwa uli ukusya ivintu vimwi pali vino yakweti? Limwi yali nu kuyuvwa ukuti yaombisye pa kukwata ivintu vivyo nupya yakweti insambu zya kuvisunga. Nomba lino yayanenyile ukusangwilako ivyuma vyao ku kutungilila ukupepa kwa cumi, yacisile vivyo kwene nu mwenzo onsi! Iusyanga ukuti Yeova uwalenzile ukuti yakwate ivintu vivyo. Fwandi, yapezile siluva, goldi alino ni iviteekwa vingi. Yali nu “mwenzo wakulondesya” kusangwilako. Yalesile ‘kulingana na muno imyenzo yao ikulondela’ nupya imyenzo yao iyayatungulwile ukucita vivyo. Mu cumi ‘amawila yao yali akuitemelwa.’—Kufuma 25:1-9; 35:4-9, 20-29; 36:3-7.
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 35:1-24) Mose aama iuvi lyonsi lya ina Izlaeli nga alinena ati, “Yeova watapeela ilamulo ukuti mulinzile 2 mwaomba imilimo inu mu manda mutanda. Lelo uwanda uwalenga cinimbali, uwanda wi Sabata, wene uwanda winu wa kupuza, uwapaatwilwa kuli Yeova. Muntu ali wensi uwaomba imilimo pa wanda kwene uu alakomwa. 3 Pa wanda kwene uu wi Sabata mutapemba nu moto kwene mu mikalo inu ili yonsi.” 4 Mose anena iuvi lyonsi lya ina Izlaeli ati, “Yeova watapeela ilamulo ukuti, 5 ‘Mwapeela amawila kuli Yeova. Lyene ali wensi wino ali nu mwenzo wakupeela aiza na mawila yaa: zaabu, siluva, nu mukuwa, 6 pamba wa cifungo, muyenzulukile, nu muyenzu. Nupya mwaleta ni nsalu zyapangilwa na mavumbu ya mbuzi, 7 mikwela yakwe yasuuku ino yaombeka mu viyenzu, mikwela inyuke, imbao zya muti wa akasya, 8 amafuta yamwi lampi, vyamununko usuma vya kupangila amafuta akusolwela, alino ni vya kupangila ubani wa cinunkilo cisuma, 9 amawe yakwe onikisi ni viyembelo vyuze vyakwika pa cakuzwala cakwe Simapepo Mukulu cakwe efodi ni ca pacisao.’10 “Antu yonsi aamanya imilimo yize alino yapange vyonsi vino Yeova wapeezile ilamulo kuti tupange. 11 Yapange Itaalu lya Ukongano, cakuvimba pi Taalu, nga ni cakuvimba kunzi, tukoweko, amafulemu, impanda, vimuti pamwi ni vikalilo kwene. 12 Nupya yapange Mbokosi ya Upangano ni mipingilo yakweyo, intupiko ya Mbokosi ya Upangano nga ni nsalu zyakucingilikizya Mbokosi ya Upangano. 13 Tebulo, pamwi ni mipingilo yaliko, ni viombelo vyaliko vyonsi, nga nu mukate uwapeelwa kuli Leza. 14 Yapange cakutekapo ilampi ni viombelo vyakweco, malampi yakupeela uluswepo na mafuta yayako, 15 kavuwa ka kufutikilapo ubani ni mipingilo yakako. Yapange na mafuta akusolwela, ubani wa cinunkilo cisuma alino nupya ni nsalu zyakucingilikizya zya pa mulyango wi Taalu lyakwe Yeova. 16 Nupya yapange kavuwa ka kupelelepo uwila wakoca pamwi nu lwangayo lwa mukuwa lupikolezye, mipingilo ya kavuwa pamwi ni viombelo vyakako, muyeza uwakufulalila pamwi ni citende cakwe, 17 insalu zyakucingilikizya musolo, vimuti pamwi ni vikalilo vyakweyo, insalu zyakucingilikizya pa mpongolo ya musolo, 18 Impopo pamwi ni myando yi Taalu lyakwe Yeova nga ni zya kuomvya pa kucinga musolo. 19 Nupya yaleta vyakuzwala vipikulwe vyakuzwala yasimapepo akutumikila mu Ncende Yamuzilo, nga ni vyakuzwala vyamuzilo vyakwe simapepo Aaloni, alino ni vyakuzwala vya ana yakwe aonsi vino yalinzile kuzwala pa kuomba imilimo ya usimapepo.” 20 Lyene iuvi lyonsi lya ina Izlaeli ilifumapo, ilisya Mose. 21 Alino cila muntu kulingana muno umwenzo wakwe ukulondela iyaleta kuli Yeova amawila ya kupangila Itaalu lya Ukongano. Yaleta vyonsi vyakuombela imilimo lino yakutumikila na vyonsi vyakupangila vyakuzwala vyamuzilo. 22 Alino yonsi akasi yiiza, aonsi na anaci kwene. Cila muntu kulingana nu kulonda kwakwe aleta vyakuyemvya vyakuzwala, amaelena, vilemelo, ukasi wakuzwala mu nsingo, ni viyembelo vyuze vyakwe zaabu. Cila muntu aleta vyakwe zaabu vino wapaatwile wa wila wakuswelwila Yeova. 23 Cila muntu wino wali napamba wa cifungo, muyenzulukile, nu muyenzu, ni nsalu yakwe bafuta ni nsalu zya mavumbu ya mbuzi, mikwela ya mfwele ivumvunye mu viyenzu ni mikwela ya mbuzi, aleta kuli Yeova. Ali wensi aleta vino ali navyo. 24 Antu yonsi yano yakweti siluva, nanti mukuwa, vyonsi vivyo yaleta kuli Yeova. Muntu wensi wino wakweti imbao zya muti akasya zyakuomvya pa milimo ya kukuula, nawe kwene aleta.
OKOTOBA 26–NOVEMBA 1
IVYUMA IVYAYA UMWI IZWI LYAKWE LEZA | KUFUMA 37-38
“Maulambo Aali Umwi Tenti Lya Kupepelamo na Vino Yakatwazwa mu Kupepa Kwa Cumi”
(Kufuma 37:25) Kavuwa kakocelapo ubani yakapanga ni mbao zya muti wa akasya. Kali akalingane mbali zyonsi, mu utali wa kavuwa kali masentimita 45. Mu wipi namo kwene kali masentimita 45, alino ciimo kali masentimita 95. Impembe zyakako zyapangilwe kumwi na kavuwa kako.
it-1 ifwa 82 pala. 3
Ulambo
Ulambo wakocelapo vinunkile. Ulambo wakocelapo vinunkile (ukaamwa nu kuti “kavuwa kakwe zaabu” [Kufu. 39:38]) wapanzilwe nu muti wa akasya, alino yapasile goldi papela nu mumbali. Alino ku ulambo yazingulwisyeko umusipi wakwe goldi. Mumbali zyosi mwali masentimita 44.5, alino kuya mupela namo masentimita 89, nupya isile “impembe” izyafumiile papela mumbali zyonsi zini. Yapanzile vilemelo viili vyakunyemwila ulambo kuomvya muti wa akasya iyapakako na goldi, nga iyavinyepelele mwisika lya ulambo mu mbali zyoili. (Kufu. 30:1-5; 37:25-28) Yocanga vinunkile viiyele pa ulambo uu miku ili cilawanda katondo na manguzi. (Kufu. 30:7-9, 34-38) Icifutikilo nati tuti icakocelako caomviwanga kukocelako vinunkile nupya lyonsi ngacalumbulwa calangililanga ukuti caomviwanga pamwi nu ulambo pano yocelanga vinunkile. (Levi 16:12, 13; Ayeb. 9:4; Umbw. 8:5; Loliniko na 2 Mila. 26:16, 19.) Ulambo wakocelapo vinunkile yawisile mwi tenti yakupepelamo kunkolelo ya nsalu yakwingilila Umwamuzilo Kuluta pakuti waloleka ukuti wali mupipi ni “mbokosi ya upangano.”—Kufu. 30:1, 6; 40:5, 26, 27.
(Kufuma 37:29) Nupya apanga amafuta yamuzilo akusolwela, nga nu ubani wacinunkilo cisuma nupya uswefiwe. Mipangile ya vintu vii, yacisile wakwe vino umuntu wino akapanga amafuta acinunu cisuma akacita.
it-1 ifwa 1195
Vinunkile
Ivinunkile vino yaomvyanga mwi itenti lya kupepelamo pa insita ino Aina Izlaeli yali mu lwanga, vyapanzilwe ni vintu vya mutengo vino yasangwile. (Kufu. 25:1, 2, 6; 35:4, 5, 8, 27-29) Pakupanga ivinunkile ukuomvya vintu 4, Yeova wanenyile Mose ivyakucita lino watile: “Tola vipimilo vilingane vya vintu vinunkile ningo wakwe vii: sitakate, onika, galibanumu, nu ubani wa mpomvu. Utikinkanyemo vyonsi vii, alino upange ubani wakwe vino umuntu wino akapanga amafuta acinunu cisuma akacita. Utikinkanyemo musilya alino nao umaya usanguluke nupya wamuzilo. Usyute umwi, utonyole cuze, alino utapulepo umwi nu kwika ku nkolelo ya Mbokosi ya Upangano mwi Taalu lya Ukongano, lya kukomenkanilamo na antu yane.” Pakuti yamanye ukuti vinunkile vii vyali vicindame nupya ivyamuzilo, Yeova walanzile nu kuti: “Muntu umwi ndi wapanga ubani ukolane na uu, kuti auvwe mununko wauko usuma, wene alinzile kusukulwa mu antu yane.”—Kufu. 30:34-38; 37:29.
(Kufuma 38:1) Pa cisila cakwe vii, yapanga kavuwa ka kupelelapo uwila wakoca ka mbao zya muti wa kasya. Kali kalingane imbali zyonsi zini. Mu utali wa kavuwa mwali amamita 2 na masentimita 20. Mu wipi mwali cili cimwi, amamita 2 na masentimita 20.
it-1 ifwa 82 pala. 1
Ulambo
Maulambo ali mwi Itenti lya kupepelamo. Lino yapanganga itenti lya kupepelamo yapanzile na maulambo yaili kulingana na vino Yeova wayanenyile. Ulambo wakocelapo uwila (ukaamwa nu kuti “kavuwa ka mukuwa” [kufu. 39:39 ]) wapanzilwe ni mbao zya muti wa akasya nupya wapanzilwe mumusango wakuti utakweti papela na pansi. Mu mbali zyonsi zini wali mamita yaili na masentimita 20, mu utali namo wali mita wenga na masentimita 30, nupya isile “impembe” izyafumiile papela mumbali zyonsi zini. Nupya kunzi konsi yapasileko mukuwa. Cililata ca mukuwa cipikule wi sumbo, yacisile “mwisika” lya lung’umba lwa ulambo cafisile “pakasi na pakasi” ka ulambo. Isileko mipeto 4 mu mbali zyonsi zya ulambo mupipi ni cililata ca mukuwa, nupya imipeto kwene yii amuno yapisizye ni miti ino yanyemwilanga ulambo. Cii cikupiliula ukuti yatulwile mu mbali zyoili zya ulambo pakuti cililata ca mukuwa cikale ningo ni mipeto ipite mu mbali zyonsi. Antu asambilila sana yakalanda ivipusane api lyasi lii, yamwi yakalanda ukuti mipeto yapanzilwe mu misango iili nupya musango wako cili wapulinkinye ku ulambo, waomviwanga ku kwikilamo vyakunyemwilako ulambo. Ivyakuomvya pa ulambo vyapanzilwe nu mukuwa vyali mumusango wa vikopo nupya mafosyolo yaomviwanga kukufumizyako malitwi, ingeso zyaomviwanga ku kukanyizizyako uwazi wa nyama, ya foloko nayo yaomviwanga kukulemelako minyefu ya nyama ni vifutikilo.—Kufu. 27:1-8; 38:1-7, 30; Mpe. 4:14.
Ukuvwikisya Sana Ivyaya Umu Malembelo
(Kufuma 37:1)Pa cisila cakwe vii, Bezalele apanga Mbokosi ya Upangano ni mbao zya muti wa akasya. Mu utali mwali masentimita 110, mu wipi namo mwali masentimita 66, ciimo ca Mbokosi ya Upangano naco ciye masentimita 66.
(Kufuma 37:10) Nupya Bezalele apanga tebulo wa mbao zya muti wa akasya, mu utali wakwe tebulo mwali masentimita 88, mu wipi namo mwali masentimita 44, lyene ciimo cakwe tebulo cali masentimita 66.
(Kufuma 37:25) Kavuwa kakocelapo ubani yakapanga ni mbao zya muti wa akasya. Kali akalingane mbali zyonsi, mu utali wa kavuwa kali masentimita 45. Mu wipi namo kwene kali masentimita 45, alino ciimo kali masentimita 95. Impembe zyakako zyapangilwe kumwi na kavuwa kako.
it-1 ifwa 36
Muti wa Akasya
Muti wa akasya wakwata imyunga itali ku misambo. Imisambo ya Imiti ikapikana uku miti ya akasya ili mupipi nu kupanga musitu; ci cikalangilila mulandu uno izwi lyakuti shit·timʹ lyonsi lino lyaomviwa muli Baibo ala likulanda pa vintu vingi. Umuti wa akasya ukatalimpa mamita 6 kufika kuli 8, alino ukaloleka wa miti ya mumpanga. Wakwata mafwa atekete aupipi, nupya wakwata maluwa yakwe yelo asuma, ukaseeka ivizao viyongane. Wakwata lyamba litifi ilikambe nupya ilikome ilikacingilila impece kuvizizi. Vino umuti uu wapangwa na vino wavula sana mu lwanga, calenzile ukuti uye usuma wakuomvya pa kukuula itenti lya kupepelamo alino na vyonsi ivyalimo. Yauomvizye kupanga mbokosi ya upangano (Kufu. 25:10; 37:1), itebulo lya mukate uwapeelwa kuli Leza (Kufu. 25:23; 37:10), maulambo (Kufu. 27:1; 37:25; 38:1), mipingilo yakupingilako (Kufu. 25:13, 28; 27:6; 30:5; 37:4, 15, 28; 38:6), incesi zyakwikapo insalu zyakucingila (Kufu. 26:32, 37; 36:36), mafulemu a kwi taalu (Kufu. 26:15; 36:20) alino ni mpanda (Kufu. 26:26; 36:31).
(Kufuma 38:8) Lyene yapanga muyeza wa mukuwa uwakufulalila, pamwi ni citende cakwe ukufuma ku vilola vya anaci yano yatumikilanga pa mulyango wi Taalu lya Ukongano kuno Yeova wakomenkananga na antu yakwe.
Uzye mwamanyapo uli?
Kupusanako ni vilola ivyayako ndakai, ivilola ivyaliko lino ivyalumbulwa muli Baibo vyacitikanga vyapangilwanga na mawe yano yasungululanga ningo wakwe bronze, mukuwa, siluva na goldi. Muku wa kutandikilapo lino yalanda pa vilola muli Baibo alilya lino yapanganga itenti lya kupepelamo, muno Aina Izlaeli yapepelanga. Anaci yasangwile ivilola vino yaomvizye ku kupanga muyeza wa mukuwa pamwi ni cakwikapo. (Kufu. 38:8) Limwi tungati, vilola vii yavisungululanga pakuti yaviomvye kulingana na vino yakulonda.
Kuwelenga Baibo
(Kufuma 37:1-24) Pa cisila cakwe vii, Bezalele apanga Mbokosi ya Upangano ni mbao zya muti wa akasya. Mu utali mwali masentimita 110, mu wipi namo mwali masentimita 66, ciimo ca Mbokosi ya Upangano naco ciye masentimita 66. 2 Lyene Mbokosi ya Upangano yonsi aipomela na zaabu musuma cuze, mukasi nu kunzi kwene, nupya yika musipi wakwe zaabu kuzingulusya Mbokosi ya Upangano yonsi. 3 Apanga mipeto ini yakwe zaabu yakunyemwila nga ainyepelelela ku makulu yani ya Mbokosi ya Upangano, kumwi ni mipeto iili ku mbali yonga nu ku mbali yuze iili. 4 Apanga mipingilo ini ya mbao zya muti wa akasya, alino ayengelela na zaabu. 5 Lyene mipingilo iyo aisomeka mu vilemelo vivi, mu mbali zyoili zya Mbokosi ya Upangano. 6 Nupya apanga intupiko yakwe zaabu musuma cuze. Mu utali wa ntupiko mwali masentimita 110, mu wipi namo mwali masentimita 66. 7 Ku mpela zya ntupiko apanga yakelubi yaili yakwe zaabu musule, 8 kelubi umwi ku nu muze ku. Yakelubi yayo ayapangila kumwi ni ntupiko. 9 Maapa yakwe yakelubi ayavungulwila papela ya ntupiko, yavimba ntupiko ya Mbokosi ya Upangano. Yakelubi yalolenkine aisikulu, ni vinso vyao vilola pa ntupiko ya Mbokosi ya Upangano.10 Nupya Bezalele apanga tebulo wa mbao zya muti wa akasya, mu utali wakwe tebulo mwali masentimita 88, mu wipi namo mwali masentimita 44, lyene ciimo cakwe tebulo cali masentimita 66. 11 Lyene amupomela na zaabu musuma cuze, nupya aika musipi wakwe zaabu kuzingulusya tebulo. 12 Lyene apanga fulemu kuzingulusya tebulo, mu wipi masentimita 75 nupya apanga kayembelo kakwe zaabu kuzingulusya fulemu lilyo. 13 Lyene apanga mipeto ini yakwe zaabu nga aipampamila ku vinkonci vini ulunga na makulu yakwe tebulo. 14 Mipeto yakusomekamo mipingilo yakupingila tebulo yisilwe pipi ni fulemu. 15 Apanga mipingilo ya mbao zya muti wa akasya yakupingila tebulo, nga aengelela na zaabu. 16 Nupya apanga viya vyakwe zaabu musuma cuze vya pi tebulo lilyo ivili wa mbale, imbakuli ni ngeso, vya kuombela imilimo pa kupeela amawila ya vyakumwa. 17 Pa cisila cakwe vii, yapanga cakutekapo ilampi cakwe zaabu musuma cuze. Cikalilo nga nu mulundi wakweco wali wakwe zaabu, nupya vyonsi vyali visule ni nondo. Ingako, kuli kuti intombo nu tumapambo, na maluwa, yavipanzile iviya icintu conga cakweco. 18 Mu mbali zyoili mwali misambo mutanda, ku mbali yonga misambo itatu nu ku yuze itatu. 19 Cila musambo pa misambo mutanda wakweti maluwa yatatu apangwa wa maluwa ya muti uwakolana na makole, yali ni ntombo na maluwa yakwezyo. Ku musambo uze nako kwene kuye viyembo vitatu vyapangwa na maluwa ya muti uwakolana na makole. Kuye ni ntombo nu tumapambo. Misambo yonsi mutanda iya cakutekapo ilampi iye vivyo kwene. 20 Pa cakutekapo ilampi pali ngako zini, kuli kuti intombo nu tumapambo, tukolane na maluwa ya muti uwakolana na makole, kwali ni ntombo nu tumapambo. 21 Pali lutombo longa mwisika ya cila misambo iili pa misambo yonsi mutanda iyatambilile ukufuma pa cakutekapo ilampi. 22 Intombo pamwi ni misambo ilya vyapangilwe kumwi ni cakutekapo ilampi. Consi cali icintu conga cakwe zaabu musuma cuze musule. 23 Lyene apanga malampi cinimbali yapa cakutekapo ilampi, nupya apanga lumano nga ni vyakuzyolela itwi vyakwe zaabu musuma cuze. 24 Pa kupanga cakutekapo ilampi pamwi ni viombelo vyakweco vyonsi yaomvizye makilogalamu amakumi yatatu na yasano yakwe zaabu musuma cuze.