Ta ko Imaroñ Kõm̦m̦ani Ñe Ij Bũrom̦õj?

KE JEMÃN Mike ear mej, Mike ear ba: “Elukkuun kar pen aõ kwal̦o̦k aõ bũrom̦õj.” Mike ear l̦õmn̦ak bwe em̦m̦aan ro rejjab aikuj jañ ak kwal̦o̦k aer bũrom̦õj. Bõtab, tokãlik ear kile bwe ebõd l̦õmn̦ak in an. Innem, ke ear mej jim̦m̦aan l̦eo m̦õttan Mike, Mike ear jel̦ã ta eo en kõm̦m̦ane. Im ear ba: “Ñe en kar wal̦o̦k men in jet iiõ ko remootl̦o̦k, bõlen imaroñ kar jibwe wõt aeran im ba, ‘Kate eok bwe kwe m̦õm̦aan.’ Bõtab, iar jab kõm̦m̦ane men in, iar jibwe aeran im ba: ‘Jab ãliklik in kwal̦o̦k am̦ bũrom̦õj kõnke men in enaaj l̦ap an jipañ eok. El̦aññe kokõn̦aan bwe in kõtl̦o̦k am̦ make iaam̦ ilo tõre in, inaaj etal. Ak el̦aññe kokõn̦aan bwe in pãdwõt, inaaj pãdwõt. Ak jab jook in kwal̦o̦k eñjake n̦e am̦.’”

MaryAnne ear bar dãpij an bũrom̦õj ke l̦eo ippãn ear mej. Ear ba: “Iar dãpij aõ bũrom̦õj kõnke ikõn̦aan bwe in juon joñak em̦m̦an ñan ro jet. Bõtab, men in ear jab jipañ eõ ñan jidik. Tokãlik, iar kile bwe aõ kajjioñ dãpij aõ bũrom̦õj ñan kakajoor ro jet ejjab juon men em̦m̦an. Kõn men in, iar pepe ippa make bwe ñe ij kile bwe ij aikuj jañ kõn aõ bũrom̦õj, eokwe in jab dãpiji ak in jañ im kadiwõjl̦o̦k aõ bũrom̦õj bwe en em̦m̦an aõ mour.”

Mike kab MaryAnne rej errã bwe jen jab n̦ooje ad jañ ñe jej bũrom̦õj. Im elukkuun m̦ool naan kein aer. Etke? Kõnke jañ emaroñ jipañ kadikl̦o̦k ad bũrom̦õj. Eñin unin, ñe juon ej jañ, ekkã an eñjake an meral̦o̦k an bũrom̦õj. Bõtab, ñe jejjab kwal̦o̦k ad jañ, men in emaroñ ko̦kkure ãjmour eo ad. Innem, ñe jenaaj mel̦el̦e kõn aorõkin an juon aikuj kwal̦o̦k eñjake ko an, jenaaj kile bwe ejjab bõd ñan kwal̦o̦k ad bũrom̦õj.

Ilo m̦ool, eoktak wãween an armej bũrom̦õj jãn doon. Jenaaj baj bũrom̦õj wõt ñe juon eo ejitõnbõro ippãd ej mej ilo jidimkij ak ñe ej to an eñtaan kõn juon nañinmej im tokãlik ej mej. Jekdo̦o̦n ñe ej wal̦o̦k juon iaan men kein, ak ejjab jim̦we ñan dãpij ad bũrom̦õj. Etke? Kõnke enaaj nana ad eñjake im ejjab em̦m̦an ñan ãjmour eo ad. Elukkuun naaj em̦m̦an ad mour el̦aññe jejjab ãliklik in kwal̦o̦k ad bũrom̦õj. Ta ko kwõmaroñ kõm̦m̦ani ñan kadikl̦o̦k am̦ bũrom̦õj? Eokwe Baibõl̦ ej kwal̦o̦k elõñ naan in kakapilõk ko kõn men in.

Ta ko Kwõmaroñ Kõm̦m̦ani ñan Kadikl̦o̦k Am̦ Bũrom̦õj?

Kõnnaan ak bwebwenato kõn eñjake ko ad emaroñ lukkuun jipañ. Ke ear mej ajri ro joñoul nejin Job, im an kar iioon elõñ menin kaeñtaan ko, Job ear ba: “Im̦õk in mour. Kwõn roñjake naan in inepata ko aõ.” (Job 1:2, 18, 19, UBS; 10:1, UBS) Job ear jab maroñ dãpiji an bũrom̦õj. Ear aikuj in kwal̦o̦ke eñjake eo an ñan juon eo ej “roñjake.” Juon rijeje bwebwenato etan Shakespeare ear je ilo juon iaan tieta ko an (Macbeth) bwe enaaj nana ad eñjake im jenaaj m̦õjn̦o̦ ñe jejjab kwal̦o̦k men ko jej bũrom̦õj kaki.

Ñe juon ej bwebwenato kõn eñjake ko an ñan ‘juon jeran eo em̦ool’ me enaaj lukkuun kijenmej im roñjake, emaroñ jipañ kadikl̦o̦k an bũrom̦õj. (Jabõn Kõnnaan 17:17) Ñe jej kõnnaan kõn men ko jej iiooni im kwal̦o̦k eñjake ko ad, ekkã an kõm̦m̦an bwe en pidodol̦o̦k ad mel̦el̦e kõn men kein, im jel̦ã kilen kõm̦adm̦õdi. Im ñe eo ej roñjake ej juon eo ear bar mej juon eo ejitõnbõro ippãn, bõlen kwõmaroñ bõk jipañ jãne kõn kilen am̦ maroñ kijenmej wõt meñe kwõj bũrom̦õj. Juon kõrã me ear mej ajri eo nejin ej kõmel̦el̦e kõn unin an em̦m̦an ñan bwebwenato ippãn bar juon kõrã me ear iioone ejja men in wõt. Ej ba: “El̦apl̦o̦k an kar kakajoor eõ ke iar jel̦ã bwe ewõr juon eo ear iioone ejja men in wõt ak ear maroñ bar em̦m̦anl̦o̦k an mour.”

Jet armej epen aer kwal̦o̦k eñjake ko aer. Ta eo rar kõm̦m̦ane? Ke Saul im Jonatan rar mej, Devid ear kwal̦o̦k an bũrom̦õj ilo an kar kine juon al. Im kar kwal̦o̦k kõn men in ilo bok in 2 Samuel. (2 Samuel 1:17-27, UBS; 2 Kronikel 35:25, UBS) Ak ñan bar jet armej, rej lo bwe epidodol̦o̦k aer kwal̦o̦k eñjake ko aer ilo aer jeje. Juon kõrã me emej eo rejetan ej kwal̦o̦k bwe ekkã an jeje kõn eñjake ko an, im ej bar riiti men ko ear jei jejjo raan tokãlik. Kõrã in ej kile bwe el̦ap an men in kaenõm̦m̦ane.

Kwõmaroñ kõnnaan ak jeje kõn eñjake ko am̦. Men kein jim̦or remaroñ jipañ kadikl̦o̦k am̦ bũrom̦õj. Bareinwõt, remaroñ jipañ jol̦o̦k am̦ inepata kõn men ko kwaar jab lukkuun mel̦el̦e kaki. Juon kõrã ej ba: “Kõmro l̦eo pãleõ kar roñ bwe ewõr jet rippãlele rar jepel ke ear mej ajri ro nejier. Kõmro ejjab kõn̦aan bwe men in en wal̦o̦k ñan kõmro. Eñin unin, jabdewõt iien ñe kõmij illu im n̦aruon doon, kõmij kõnnaan kake bwe en ejjel̦o̦k inepata. Ij tõmak bwe eñin unin am̦ro epaakel̦o̦k wõt doon.” Alikkar bwe am̦ kwal̦o̦k eñjake ko am̦ enaaj jipañ eok ñan mel̦el̦e bwe meñe kom̦ij jim̦or bũrom̦õj ak emaroñ oktakl̦o̦k wãween im joñan am̦ bũrom̦õj jãn ro jet.

Jañ ej bar juon wãween ñan jipañ kadikl̦o̦k bũrom̦õj. Baibõl̦ ej ba bwe ewõr “iien jañ.” (Ekklisiastis 3:1, 4) Jej jañ ñe ej mej juon eo ejitõnbõro ippãd. Alikkar bwe jañ ej juon iaan men ko me rej kaenõm̦m̦an kõj ñe jej bũrom̦õj.

Juon jiroñ ej kõmel̦el̦e kõn kilen an juon m̦õttan kar jipañ kaenõm̦m̦an e ke jinen ear mej. Ej ba: “Aolep iien eo m̦õtta ear pãd ilo iien ko ij bũrom̦õj. Im ej jañ ippa im bwebwenato ippa. Eñin unin iar jab ãliklik in jañ im kwal̦o̦k eñjake ko aõ ñane. Im men in el̦ap an kar aorõk ñan ña.” (Lale Rom 12:15.) Kwõjjab aikuj jook ñe kwõj jañ. Elukkuun lõñ bwebwenato ko ilo Baibõl̦ kõn em̦m̦aan im kõrã ro me rar jab jook in jañ ke rar bũrom̦õj. Bareinwõt, Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe Jijej Kũraij ear jañ.​—Jenesis 50:3, UBS; 2 Samuel 1:11, 12, UBS; Jon 11:33, 35, UBS.

Kwõnaaj kile bwe jet iien kwõmaroñ pãd im make bũrom̦õj. Bareinwõt, emaroñ jidimkij am̦ jañ. Juon kõrã me emej l̦eo pãleen ear iioone men in. Ilo iien ko l̦eo pãleen kõrã in ej mour wõt, ekkã aerro kaikujkuj ippãn doon. Kõrã in ej kile bwe ñe ej etal ñan im̦õn wia ko im kaikujkuj, ekajoor make pãd im jañ. El̦aptata ñe ej itõn jibwi men ko me ekkã an l̦eo ippãn kar wiaiki. Kijenmej wõt im jab l̦õmn̦ak bwe kwõj aikuj in dãpij am̦ jañ. Keememej bwe jañ ej juon iaan men ko ekkã an wal̦o̦k ñan aolep ro rej bũrom̦õj.

Ñe Kwõj N̦aruom̦ Make

Ãinwõt ad kar kõnnaan kake m̦oktal̦o̦k, ekkã an jet n̦arueer make ñe juon eo ejitõnbõro ippãer ej mej. Men in ear bar wal̦o̦k ñan Jekõb ke l̦õm̦aro nejin rar ba bwe em̦õj an “juon kidu elãj” ko̦kkure Josep. Jekõb emaroñ kar n̦aruon make kõnke ear jilkinl̦o̦k Josep bwe en itõn lale ejet an l̦addik ro jein pãd. Eñin unin, Jekõb emaroñ kar ba: ‘Etke ikar ba en make iaan im etal? Etke ikar kõtl̦o̦k an etal ñan juon jikin me elõñ menninmour ko rellãj ie?’​—Jenesis 37:33-35.

Bõlen kwõj bar n̦aruom̦ make im l̦õmn̦ak bwe unin an mej eo ejitõnbõro ippam̦ ej kõn am̦ kar jab ekkeini in lale. Jekdo̦o̦n ñe em̦ool ak ejjab m̦ool men ko kwõj n̦aruom̦ kaki, ak ekkã an wal̦o̦k kain eñjake rot in. Meñe ãindein ak ewõr juon men kwõmaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ eok. Ta in? Ej ñe kwõj kwal̦o̦k im jab dãpiji eñjake ko am̦. Ñe kwõj kõnnaan kõn men ko kwõj n̦aruom̦ make kaki, enaaj dikl̦o̦k an eddo bũruom̦.

Jej aikuj kile bwe jekdo̦o̦n ewi joñan ad yokwe ro jet ak ejjel̦o̦k ad maroñ ioon mour ko aer. Im ejjel̦o̦k ad maroñ ñan bõbrae an jorrããn ak “jerata” wal̦o̦k ñan ro jej yokwe er. (Ekklisiastis 9:11, UBS) Bareinwõt, ejjel̦o̦k ruõm̦ ñe ej mej juon eo ejitõnbõro ippam̦. Jen kõm̦m̦ane juon waanjoñak: El̦aññe kwaar rum̦wij in bõkl̦o̦k armej eo ñan aujpitõl̦, mel̦el̦ein ke bwe kwaar kõn̦aan bwe en nañinmej im mej? Alikkar bwe ejjab! Innem, ruõm̦ ke ñe eo ejitõnbõro ippam̦ ej mej? Ejjab.

Juon kõrã ear bar n̦aruon make ke leddik eo nejin ear kũrããj im mej. Ej ba: “Elukkuun kar nana aõ mour kõn aõ kar kõtl̦o̦k an etal ippãn jemãn ñan m̦õn wia kan̦. Ak tokãlik iar kile bwe ebõd aõ l̦õmn̦ak. Em̦ool bwe enana jorrããn eo ear wal̦o̦k, ak ejjel̦o̦k jorrããn ilo aõ kar kõtl̦o̦k an etal ippãn jemãn l̦o̦k ñan kõm̦m̦ane jet jerbal.”

Juon emaroñ ba, ‘yokwe bwe en kar lõñl̦o̦k men ko in kar ba ak kõm̦m̦ani.’ M̦ool jemaroñ l̦õmn̦ak rot in. Ak wõn iaad jemaroñ ba bwe jej juon jemãn ak jinen ak nejin eo me ejjañin kar kõm̦m̦an bõd? Baibõl̦ ej kakeememej kõj im ba: “Kõj otemjej emmakijkij ad bõd. Jabdewõt eo ejjab bõd ilo naan ko an, ewãnõk.” (Jemes 3:2, UBS; Rom 5:12) Kõj aolep jejjab weeppãn. Jekdo̦o̦n ewi joñan ad bõk l̦õmn̦ak in im ba “ñe in kar,” ak men in eban kõm̦m̦an bwe en em̦m̦an ad mour. Enaaj kõm̦m̦an bwe en tol̦o̦k ad bũrom̦õj.

El̦aññe kwõj l̦õmn̦ak bwe ewõr unin am̦ n̦aruom̦ make, eokwe kwõn keememej bwe Anij ej jeorl̦o̦k bõd. Baibõl̦ ej ba: “El̦aññe kwõnaaj kar je oran jerawiwi ko am, wõn eo enaaj kar maroñ joor jãn am̦ liaakel̦o̦ke? Ak kwõj jeorl̦o̦k am bõd.” (Sam 130:3, 4, UBS) Kwõjjab maroñ bar ro̦o̦l likl̦o̦k im ukot aolep men bwe ren bar em̦m̦an. Ak kwõmaroñ kajjitõk ippãn Anij im akwel̦ap ñane bwe en jol̦o̦k bõd ko kwaar kõm̦m̦ani m̦okta. Anij ej kallim̦ur bwe ej jeorl̦o̦k bõd im mel̦o̦kl̦o̦ki. Kõn men in, kwe bareinwõt kwõmaroñ mel̦o̦kl̦o̦k ak jab bar l̦õmn̦aki men ko remootl̦o̦k.​—Jabõn Kõnnaan 28:13; 1 Jon 1:9.

Ñe Kwõj Illu

Ewõr ke iien kwõj illu ippãn ro jet ãinwõt, taktõ ro, nõõj ro, armej ro m̦õttam̦, ak bõlen eo me emej? Men in ekkã an bar wal̦o̦k ippãn ro me ej mej juon eo ejitõnbõro ippãer. Bõlen am̦ illu ej juon wãween me ej kaalikkar bwe kwõbũrom̦õj im eddo bũruom̦. Juon rijeje ej ba: “El̦aññe kwõj eñjake am̦ illu, kwõn keememej bwe kwõj aikuj dãpiji bwe en jab wal̦o̦k jorrããn.”

Bar juon men emaroñ lukkuun jipañ eok ej ñe kwõj kõnnaan kõn men eo kwõj illu kake. Ewi wãween? Eokwe ejjab aikuj ilo juon wãween elãj. Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe ekauwõtata ñe ej aetok an juon illu. (Jabõn Kõnnaan 14:29, 30) Enaaj em̦m̦anl̦o̦k am̦ mour ñe kwõj bwebwenato ippãn juon m̦õttam̦ me emel̦el̦e kõn eñjake ko am̦. Ak ippãn jet, rej lo bwe exercise ej bar juon wãween ejipañ ñan kadikl̦o̦k aer illu.​—Bar lale Epesõs 4:25, 26.

Elukkuun aorõk ñan am̦ kwal̦o̦k bũruom̦ ak eñjake ko am̦, bõtab ewõr joñan am̦ aikuj kõm̦m̦ane men in. Kwal̦o̦k eñjake ko am̦ kõn men ko kwõj illu kaki eoktak jãn ñe kwõj lel̦o̦k am̦ illu ñan juon. Kwõjjab aikuj n̦aruon ro jet kõn men ko kwõj illu ak inepata kaki. Innem, el̦aññe kwõj kwal̦o̦k eñjake ko am̦ ñan ro jet, em̦m̦anl̦o̦k ñe kwõj bar l̦õmn̦ak kõn er im kwal̦o̦k l̦õmn̦ak eo am̦ ilo juon wãween ejouj. (Jabõn Kõnnaan 18:21) Ewõr juon wãween em̦m̦antata me emaroñ jipañ kõj ñe jej bũrom̦õj, im jenaaj kiiõ kõnnaan kake.

Jipañ Jãn Anij

Baibõl̦ ej ba: “Jeova ej epaak ñan ro erup bũrueer, im ej lo̦mo̦o̦ren ro rettã wõt ilo aer.” (Sam 34:18) Ñe ej mej juon eo ejitõnbõro ippam̦, men eo el̦aptata an naaj jipañ eok ej ñe kwõj reilo̦k wõt ñan Anij. Ewi wãween? Ej ilo am̦ l̦oori wõt aolep men ko jaar kõnnaan kaki m̦oktal̦o̦k kõnke rej pedped wõt ioon Baibõl̦ eo. Men in enaaj jipañ eok kijenmej ñe ej mej juon eo kwõj yokwe.

El̦ap an aorõk ñan jar aolep iien. Baibõl̦ ej ba: “Kom̦win likũt ami inepata ippãn Irooj im enaaj jipañ kom̦.” (Sam 55:22, UBS) El̦ap ad aenõm̦m̦an ñe jej kwal̦o̦k eñjake ko ad ñan juon m̦õttad eo emel̦el̦e kõn eñjake ko ad. Bõtab, enaaj l̦apl̦o̦k ad aenõm̦m̦an ñe jej kwal̦o̦k eñjake ko ad ñan “Anij in aenõm̦m̦an otemjej.”​—2 Korint 1:3.

Unin ad maroñ aenõm̦m̦an ñe jej jar ej kõnke eo ej “roñjake jar” em̦õj an kallim̦ur bwe enaaj lel̦o̦k kajoor eo an ñan rũkarejar ro an me rej m̦ool ilo aer kajjitõk kake. (Sam 65:2; Luk 11:13, UBS) Innem, kajoor eo an Anij emaroñ lewaj “maroñ eo ekanooj l̦ap” bwe kwõn maroñ kijenmej kajjojo raan. (2 Korint 4:7) Keememej bwe Anij emaroñ jipañ rũkarejar ro an retiljek bwe ren maroñ kijenmej ilo aolep apañ ko rej iiooni.

Juon kõrã ej kwal̦o̦k bwe jar ear jipañ erro l̦eo ippãn ke ear mej juon nejierro. Ej ba: “Aolep boñ ñe elukkuun l̦ap am̦ro bũrom̦õj, kom̦ro ej jar ippãn doon. Ilo iien ko jinoin me kõmar etal ñan kweilo̦k ko an eklejia ekoba kweilo̦k ko rel̦l̦ap im ear jab pãd ippem, kõmar aikuj jar ñan kakajoor kõm. Ñe kõmij ruj in jibboñ im ebar jiktok ammim bũrom̦õj, kõmij jar ñan Jeova bwe en jipañ kõm. Ñan baj ña, ekkã aõ bũrom̦õj ñe ij itõn make del̦o̦ñ ñan m̦weo im̦õm̦ro. Kõn men in, aolep iien ñe ij make ro̦o̦l im ittõn del̦o̦ñ ñan m̦weo, ij jar ñan Jeova bwe en kaenõm̦m̦an eõ.” Kõrã in ej lukkuun tõmak bwe jar ko an rar lukkuun jipañe. Kwe bareinwõt kwõnaaj kile bwe ñe eokkutkut am̦ jar, ‘aenõm̦m̦an eo jãn Anij, me ej el̦l̦ã jãn jel̦ã otemjej, enaaj kõjparok bũruom̦ im l̦õmn̦ak ko am̦.’​—Pilippai 4:6, 7; Rom 12:12.

Jemaroñ lukkuun bõk tokjãn jãn wãween an Anij jipañ kõj. Rijjilõk Paul ear kwal̦o̦k kõn ta eo Anij ej kõm̦m̦ane ke ear ba: “Ej kaenõm̦m̦ane kõm ilo am jorrããn otemjej, bwe kõmin maroñ in kaenõm̦m̦ane ro rej pãd ilo jabdewõt jorrããn.” Mel̦el̦ein bwe emaroñ jipañ kõj bwe jen maroñ kijenmej ium̦win apañ ko jej iiooni. Bõtab, ej ke mel̦el̦ein bwe jeban bar jañ im jenaaj mel̦o̦kl̦o̦k eo ejitõnbõro ippãd? Jaab. Jenaaj baj bũrom̦õj wõt ak enaaj em̦m̦anl̦o̦k ad mour. Im men in me kwaar maroñ el̦l̦ã jãne enaaj jipañ eok ñan mel̦el̦e kõn eñjake ko an ro rej bũrom̦õj, im kwõnaaj jel̦ã kilen jipañ er.​—2 Korint 1:4.