Kwalok Nan Ñõn Lomor

“Bwe ro otemjej rej kir etan Iroij re naj mour.”​—ROM 10:13.

1. Ilo bwebwenato in armij, ta nan in kakkil ko rar keañ kaki?

BWEBWENATO in Bible ej kwalok kin elõñ ‘ran ko an Jehovah.’ Ibwijleplep eo ilo ran ko an Noah, jebeplok eo kin Sodom im Gomorrah, im jebeplok ko an Jerusalem ilo 607 B.C.E. im 70 C.E. kar ran ko relap im kalelñoñ an Jehovah. Rar ran ko ñõn kajejjet ekajet jimwe nae ro rar jumae Jehovah. (Malachi 4:5; Luke 21:22) Ilo ran kan, elõñ rar mij kin nana ko air. Ak jet rar deod. Jehovah ear kõmmõn bwe ren kwalok nan in kakkil ko, im kõjelaik ro renana kin jorrãn eo ebojak in walok im ñõn lelok ñõn ro emõn burueir ien eo emõn ñõn bukõt lomor.

2, 3. (a) Ta kanan in kakkil kar eliji ilo ien Pentecost eo? (b) Jen Pentecost 33 C.E., ta eo kar men in aikwij eo ñõn kir ãt eo etan Jehovah?

² Jebeplok eo an Jerusalem ilo 70 C.E. ej juõn joñok elap kin men in. Ilo kanan kin men in walok in enañin 900 yiõ ko lok iman, ri kanan Joel ear jei: “I naj kwalok kakõlle ko ilo lõñ ko im ion lõl, bõtõktõk im kijeek im baat einwõt kõdo ko. Al enaj marõk, im alliñ enaj bõrõrõ einwõt bõtõktõk, mokta jen an itok ran eo elap im ekamijak an Jehovah.” Ewi wãwen jabdewõt armij emaroñ deod jen juõn ien ekamijak einwõt in? Joel ear jeje iumin kakõrmol: “Ej aikwij walok bwe ro otemjej rej kir etan Jehovah renaj bõk lomor; bwe ilo Tol Zion im ilo Jerusalem enaj wor ro rej deod, einwõt Jehovah ear ba, im ibwiljin ro rej deod, ro Jehovah ej kir ir.”​—Joel 2:30-32.

³ Ilo Pentecost 33 C.E., ri jilek Peter ear konono ñõn juõn jar in ri Jew ro im ro rar oktak ñõn kabuñ eo an ri Jew ro im ear elij kanan eo an Joel, im kwalok bwe ro rej eoroñ e remaroñ kõtmene kin juõn jejjet in kitien ilo ran ko air: “Im I naj kwalok men in bwilõñ ko i lõñ, im kakõle ko i lõl; bõtõktõk, im kijeek, im tap in bat: Al e naj erom marok, im aliñ erom bõtõktõk, mokta jen ran in Iroij ej itok, ran eo elap im men in bwilõñ; Im jabrewõt eo e naj jar ilo etan Iroij e naj mour.” (Jerbal 2:16-21) Jar ko rej roñjake Peter kar aolep bed iumin Kien Moses, im kin men in rar jela ãt eo etan Jehovah. Peter ear kamelele bwe, jen ien eo, kir etan Jehovah enaj kitibuj men ko jet. Elaptata, men in ear koba air baptais ilo etan Jesus, eo rar mane inem kar kajerkakbijik e ñõn mour ilo jab wabõnbõn ilõñ.​—Jerbal 2:37, 38.

4. Ta ennan eo Christian ro rar keañ kake?

⁴ Jen ien Pentecost eo im manlok, Christian ro rar kajededlok ennan eo kin Jesus eo emwij an jerkakbiji. (1 Korint 1:23) Rar kwalok im kalikar bwe armij ro remaroñ erom ro nejin Jehovah ilo jitõb im erom mõttan “Israel an Anij” eo ekãl, juõn ailiñ in jitõb me enaj ‘kenanneklok men ko remõn an Jehovah.’ (Galetia 6:16; 1 Peter 2:9) Ro rar tiljek ñõn mij renaj kar jolit mour ilo jab wabõnbõn ilõñ einwõt iroij ro mõttan Jesus ilo Ailiñ eo an ilõñ. (Matthew 24:13; Rome 8:15, 16; 1 Korint 15:50-54) Bareinwõt, Christian rein rar aikwij keañ kin ran eo elap im ekamijak an Jehovah ej itok. Rar aikwij kakkil lõl eo an ri Jew ro bwe renaj lo juõn ien iñtan ele jen jabdewõt men ear buñut Jerusalem im armij ro an Anij ñõn ien eo. Bõtab, enaj wor ro renaj deod. Wõn ro? Ro rej kir etan Jehovah.

“Ilo Ran ko Eliktata”

5. Ta jejjet in kitien kin kanan ko rar walok rainin?

⁵ Ilo elõñ wãwen ko, men ko rar walok ilo ien eo rar annañelok men ko jej loi rainin. Jen 1914, armij rar mour ilo juõn ien ejej uan me Bible ej konono kake einwõt “ien eo ien jemlokin,” “jemlokin jukjuk im bed ko,” im “ran ko eliktata.” (Daniel 12:1, 4; Matthew 24:3-8; 2 Timothy 3:1-5, 13) Ilo ebeben in ad, tarinae ko relej, koadoñ ko ejelok debdeb ie, im kajorrãn eo kin jukjuk im bed eo im mejatoto eo rar letok juõn jejjet in kitien ekabwilõñlõñ kin kanan eo ilo Bible. Men kein aolep rej mõttan kakõlle eo Jesus ear kanan kake, im rej kalikar bwe armij rej bojak in iion ran in ekamijak eo eliktata an Jehovah. Men in enaj jemlok ilo tarinae in Armageddon, tukajurin “ien eo e naj elap iñtan, eo e jañin einwõt jen jinoin lõl ñõn ien in, aet, e jamin einwõt tokelik.”​—Matthew 24:21; Revelation 16:16.

6. (a) Ewi wãwen Jehovah ear emmakit ñõn lomoren ro ettã buru? (b) Ia eo jej lo nan in kakabilek eo an Paul kin wãwen eo jemaroñ bõk mour?

⁶ Ke ran in kajorrãn eo ej ebaketok, Jehovah ej jerbal ñõn lomor eo an ro ettã buru. Ilo “ien in ien jemlokin,” ear aini ro eliktata ian Israel an Anij ilo jitõb im ukõtlok ñõn ri karejar ro an ion lõl, jen yiõ ko ilo 1930 im manlok, ñõn aini “jar elap, eo ejelok armij ej maroñ in bwinir, jen ailiñ otemjej, im ian bwij otemjej, im driloabjen otemjej, im konono otemjej.” Einwõt juõn kumi, rein rej “itok jen iñtan eo elap” im mour. (Revelation 7:9, 14) Ak ewi wãwen kajjojo armij emaroñ kõmmõn bwe en bin an naj deod? Ri jilek Paul ej uak kajitõk in. Ilo Rome jebta 10, ej letok nan in kakabilek eo emõn ñõn deod​—nan in kakabilek me ear jerbal ilo ran eo an im ej bar jerbal ñõn ran kein ad.

Juõn Jar ñõn Bõk Lomor

7. (a) Kejatdikdik et eo jej loe ilo Rome 10:1, 2? (b) Etke kiõ Jehovah emaroñ kõmmõn bwe “news eo emõn” ren keañ kake ilo juõn joñan elaplok?

⁷ Ke Paul ear jeje book in Rome, emwij an Jehovah karmijeteik Israel einwõt juõn ailiñ. Ak ri jilek eo ear kamol: “Kõnan ilo buruõ, im aõ jar ñõn Anij kin ir bwe ren mour.” Kejatdikdik eo an kar bwe ri Jew ro kajjojo ren bõk jelalokjen eo ejimwe kin ankil an Anij, im tellok ñõn air bõk lomor. (Rome 10:1, 2) Bareinwõt, Jehovah ekõnan lomoren ro ilo lõl in armij rej jerbale tõmak, einwõt John 3:16 ej ba: “Bwe kin an Anij yokwe lõl, E ar letok juõn wõt Nejin E ar keutak, bwe jabrewõt eo ej liki E en jab joko, a en mour in drio.” Katok in binmour eo an Jesus ear kabellok ial eo ñõn lomor in elap. Einwõt ilo ran ko an Noah im ilo ran in ekajet ko jet me rar itok tokelik, Jehovah ear kõmmõn bwe ren keañ kin “news eo emõn,” im jitõñlok ñõn ial eo ñõn bõk lomor.​—Mark 13:10, 19, 20.

8. Ilo kajeoñwe joñok eo an Paul, ñõn wõn ro Christian ro remol rej kwalok joij ñõn ir, im ewi wãwen?

⁸ Ilo an kwalok joij eo an ñõn ri Jew im ri Gentile (ri Ailiñ ko) ro, Paul ear kwalok nan ilo jabdewõt ien emõn tok. Ear “karel dri Ju ro im ro dri Grik.” Ear jiroñ elder ro ilo Epesõs: “I ar jab drebij jen kom jabrewõt men in kakajuror, a I ar kwalok ñõn kom, im katakin kom ilo bwilij, im jen mweo ñõn mweo, Im kennan ñõn dri Ju ro, im bareinwõt ñõn ro dri Grik, ukwelok ñõn Anij, im tõmak ar Iroij Jisõs Kraist.” (Jerbal 18:4; 20:20, 21) Ilo ejja wãwen in wõt, Ri Kennan ro an Jehovah rainin rej kate ir ñõn kwalok nan, jab ñõn ro rej ba rej Christian wõt, ak ñõn armij otemjej, meñe ñõn “eneo etolok tata i lõl.”​—Jerbal 1:8; 18:5.

Kwalok “‘Nan’ in Tõmak”

9. (a) Kain tõmak rot Rome 10:8, 9 ej rejañ kake? (b) Ñãt im ewi wãwen jej aikwij kwalok tõmak eo ad?

⁹ Juõn tõmak eo ej jela kijenmij ej men in aikwij eo ñõn bõk lomor. Ilo elij nan ko ilo Deuteronomy 30:14, Paul ear keañ: “‘Nan eo ej ebake yuk, ilo loñim, im ilo buruõm: eñin nan in tõmak, eo kimij kwaloke.” (Rome 10:8) Ñe jej kwalok kin “‘nan’ in tõmak eo,” emwilõllok an deloñ ilo burued. Kar eindein ibben Paul, im nan ko jet an remaroñ kakajurlok bebe eo ñõn ad einwõt e ilo ad jaketo-jaketak tõmak in ibben ro jet: “Bwe elañe kwo naj kwalok Iroij Jisõs ilo loñim, im tõmak ilo buruõm bwe Anij e ar kejerkakbiji E jen ro remij, kwo naj mour.” (Rome 10:9) Nan in jej kwaloke iman ro jet jab ilo ien baptais wõt ak jej aikwij wõnmanlok im kwaloke, juõn kwalok kin nan ilobwilij ekijejeto kin aolep wãwen ko remõn kin mol eo. Mol rot in ej lemnak wõt kin ãt eo eaorõk etan Iroij Bõtata eo Jehovah; ion King in Messiah im ri Lomor eo ad; im ion kallimur ko rekabwilõñlõñ in Ailiñ eo.

10. Ekkar ñõn Rome 10:10, 11, ewi wãwen jej aikwij jerbale “‘nan’ in tõmak” iñ?

¹⁰ Ejelok lomor ñõn jabdewõt ro rejjab bõk im jerbale “‘nan’ in tõmak eo,” einwõt ri jilek eo ear wõnmanlok im ba: “Bwe armij kin buruen ej tõmak ñõn wãnik; im kin loñin ej kwalok ñõn mour. Bwe Jeje eo ej ba, Jabrewõt eo ej liki E e jamin jok.’” (Rome 10:10, 11) Jej aikwij bõk jelalokjen eo ejimwe kin “‘nan’ in tõmak eo” im wõnmanlok im kejbaroke ilo burued bwe en kamakit kij ñõn konono kake ibben ro jet. Jesus make ear kakememej kij: “Bwe jabrewõt eo e naj jokkake Iõ im nan ko Aõ, ilo ebeben in ej lũñ im jerawiwi, Nejin armij e naj jokkake e, ien eo Ej itok ilo aibujuij an Jemen iben enjel rokwojarjar.”​—Mark 8:38.

11. Ñõn joñan et news eo emõn aikwij keañ kake, im etke?

¹¹ Einwõt ri kanan Daniel ear kanan kake, ilo ien in ien jemlokin, “ro ewor jelalokjen emõn” rej lo air romak “einwõt meram in mejatoto,” ñe jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo ej jededlok ñõn jabõn ko jabõn lõl. Rej “katakin elõñ bwe ren wãnik,” im jelalokjen eo emol ear mol an lõñ, bwe Jehovah ej kameramlok air melele kin kanan ko ikijen ien in ien jemlokin. (Daniel 12:3, 4) Ijin ej juõn ennan in lomor me ej aorõk ñõn deod im mour eo an aolep ro rej yokwe mol im wãnik.

12. Ewi wãwen Rome 10:12 ej ekkar ibben jerbal eo an enjel eo me Revelation 14:6 ej kwalok kake?

¹² Ri jilek Paul ej wõnmanlok: “Bwe ejelok ikõtan dri Ju im dri Grik: bwe juõn wõt Iroij ion otemjej, im Emweie ñõn ro otemjej rej kir ñõn E.” (Rome 10:12) “News eo emõn” in rej aikwij kwalok nan kake rainin ilo juõn joñan elaplok ibelakin lõl​—ñõn armij otemjej, ñõn jabõn ko jabõn lõl. Enjel eo ilo Revelation 14:6 ej wõnmanlok im kãki i mejatoto, im ej letok ñõn kij “gospel ej in drio, bwe en kwalok e ñõn ro rej jokwe ion lõl, im ñõn ailiñ im bwij im konono im driloabjen otemjelok.” Ewi wãwen men in enaj wor tokjen ñõn ro rej emmakit?

Kir Ãt eo Etan Jehovah

13. (a) Ta unin tel in yiõ eo ad ilo 1998? (b) Etke unin tel in yiõ in ej ekkar rainin?

¹³ Ilo an elij nan ko ilo Joel 2:32, Paul ear keañ: “Bwe ro otemjej rej kir etan Iroij re naj mour.” (Rome 10:13) Elap an ekkar ke rar kãlet nan kein einwõt unin tel in yiõ eo an Ri Kennan ro an Jehovah ilo 1998! Ejañin kar aorõklok jen kiõ ñõn wõnmanlok ilo liki Jehovah, im kõmmõn bwe ren jela kin etan im karõk ko remõn ej jutak kake! Einwõt ilo ebeben eo kein kajuõn, eindein ilo ran kein eliktata an jukjuk im bed in kiõ enana, kir eo ilo elap ainikien ej walok: “Komin mõke lomoremi jen ebeben in ankeke.” (Jerbal 2:40) Ej juõn nan in kir einwõt ainikien jilil bwe ro otemjej rej mijak Anij ibelakin lõl ren kir ãt eo etan Jehovah ñõn lomorir im bareinwõt ro rej eoroñ keañ eo air kin news eo emõn.​—1 Timothy 4:16.

14. Ion Ejman et eo jej aikwij kir ñõn bõk lomor?

¹⁴ Ta eo enaj walok ñe ran eo elap an Jehovah ej beddejake ion lõl in? Enañin aolep rejamin reilok ñõn Jehovah ñõn bõk lomor. Armij ro renaj “ba ñõn tol ko im ñõn dreka ko, ‘Komin buñ iom in noj kim jen mejen Eo ej jijõt ion tron eo, im jen illu an Lam eo.’” (Revelation 6:15, 16) Kejatdikdik eo air enaj ilo dolul ko an jukjuk im bed in me rej einwõt tol ko. Ak, enaj kar emõn lok elañe rej liki Ejman eo elaptata, Jehovah Anij! (Deuteronomy 32:3, 4) Kin e, King David ear ba: “Jeova aõ dreka, im aõ me, im aõ dri lomor.” Jehovah ej “dreka in lomor eo am.” (Psalm 18:2; 95:1) Ãt eo etan ej “juõn imõn bar e kajur,” “imõn bar” eo ebwe an kajur ñõn kejbarok kij jen abañ ko rej itok. (Jabõn Kennan 18:10) Kin men in, eaorõk bwe joñan eo elaptata emaroñ ian jiljino billion armij ro rej mour rainin ren katakin ir ñõn kir etan Jehovah ilo tiljek im mol.

15. Ta eo Rome 10:14 ej kwalok kake ikijen tõmak?

¹⁵ Ilo ekkar, ri jilek Paul ear wõnmanlok im kajitõk: “Inem ekijkan air naj kir ñõn Eo r’ar jab liki E?” (Rome 10:14) Ewor jar ko relap in armij me jemaroñ jibañ wõt ir ñõn kõmmõn bwe “‘nan’ in tõmak eo” en air wõt, bwe ren kir ñõn Jehovah ñõn bõk lomor. Tõmak ej men eo elap an aorõk. Paul ear ba ilo bar juõn letter: “Elañe ejelok tõmak, armij re ban kabuñburuen, bwe eo ej itok ñõn Anij, emõn en tõmak kin an Anij ber, im kin An lelok jinekjij ñõn ro rej kabukot E.” (Hebrews 11:6) Ak, ewi wãwen million armij ro jet remaroñ likit air tõmak ilo Anij? Ilo letter eo an ñõn ri Rome ro, Paul ej kajitõk: “Im ekijkan air naj liki Eo r’ar jab roñ kin E?” (Rome 10:14) Jehovah ej letok ke ial in air roñ? Emol ej! Roñjake ñõn nan ko rej wõnmanlok an Paul: “Im ekijkan air naj roñ ñe ejelok dri kwalok?”

16. Ilo karõk eo ekwojarjar, etke rej aikwiji ri kwalok ro?

¹⁶ Jen nan in kammanwa ko an Paul ej lukkun alikar bwe rej aikwiji ri kwalok ro. Jesus ear kalikar bwe men in enaj mol, lok ñõn “jemlokõn lõl.” (Matthew 24:14; 28:18-20) Kwalok nan ej juõn mõttan eaorõk ilo karõk eo ekwojarjar ñõn jibañ armij ñõn kir ãt eo etan Jehovah bwe ren bõk mour. Meñe ilo Christendom jarlepju in armij rejjab kõmmõn jabdewõt men ñõn kaibujuij ãt eo eaorõk etan Anij. Elõñ rej kabwok Jehovah ibben ruo armij ro jet ilo katak in Trinity rejjab maroñ kameleleiki. Bareinwõt, elõñ rej deloñ ilo class in armij ro me rej konono kake ilo Psalm 14:1 im 53:1: “Dri bwebwe e ar ba ilo buruen, ‘Ejelok Anij.’” Rej aikwij jela bwe Jehovah ej Anij eo emour, im rej aikwij melele aolep men ko etan ej jutak kake elañe rekõnan bõk lomor ilo iñtan eo elap ej bojak in walok.

‘Ewõleo Neen’ Ri Kwalok ro

17. (a) Etke ekkar bwe Paul en eliji nan ko an juõn kanan in kajeblak? (b) Ta eo ej koba ilo an ‘wõleo need’?

¹⁷ Ri jilek Paul ear wor bar juõn an kajitõk eaorõk: “Im ekijkan air naj kwalok, elañe jab jilkinlok ir? einwõt emwij je, ‘Enañin wõleo neen ro rej bõktok gospel in men ko remõn!’” (Rome 10:15) Paul ijin ej eliji nan ko ilo Isaiah 52:7, eo ej mõttan juõn kanan in kajeblak eo me ear jerbal jen 1919. Rainin, bar juõn alen, Jehovah ej jilkinlok “eo ej bõktok nan emõn, ej kwalok ainemõn, ej kennantok kin emõn, ej kwalok men in lomor.” Ilo bokake, “dri ekil” in ri kabit ro an Anij im ro mõttair rej lamõj ilo lõñliñ. (Isaiah 52:7, 8) Neen ro rej kwalok kin lomor rainin remaroñ mõk, meñe buñalñal, ñe rej etetal jen em ñõn em, ak mejeir rej romak kin lõñliñ! Rej jela bwe Jehovah ear kakien ir ñõn keañ kin news eo emõn kin ainemõn im ñõn kainemõn ro rej buromõj, im jibañ ir ñõn kir ãt eo etan Jehovah ilo air lemnak kin bõk lomor.

18. Ta eo Rome 10:16-18 ej ba ikijen tokjen eo eliktata kin ad keañ kin news eo emõn?

¹⁸ Meñe armij rej “tõmak am kennan” ak rej kãlet ñõn jab bokake, nan ko an Paul rej mol: “R’ar jab roñ ke? Aet, emol, ‘Ainikeir ej ilok ñõn aolepen lõl, im nan ko air ñõn ijo ko jemlokõn lõl.’” (Rome 10:16-18) Einwõt “lõñ ko rej kennan kin aibujuij an Anij,” einwõt ej walok ilo men in kõmõnmõn ko an, eindein Ri Kennan ro an ion lõl rej aikwij keañ kin “yiõ in joij an Jeova, im ran in kwi an aruij Anij . . . ñõn kainemõn ro otemjej rej liãlol.”​—Psalm 19:1-4; Isaiah 61:2.

19. Ta naj tokjen eo ñõn ro rej ‘kir etan Iroij’ rainin?

¹⁹ Ran eo elap im kalelñoñ an Jehovah ebaktok wõt. “Jerata kin ran eo; kinke ran eo an Jehovah ej ebak, im einwõt Anij Ekajur Bõtata eo ej bõktok jorrãn enaj itok!” (Joel 1:15; 2:31) Ej jar eo ad bwe en lõñlok armij renaj uak ilo ekaiuriur ñõn news eo emõn, im ibweptok ñõn dolul eo an Jehovah. (Isaiah 60:8; Habakkuk 2:3) Kememej ran ko jet an Jehovah rar bõktok jorrãn ko ñõn ro renana​—ilo ran ko an Noah, ilo ran ko an Lot, im ilo ran ko an Israel im Judah rar buñ jen tõmak. Kiõ jej jutak tõrerein iñtan eo elaptata ian aolep, ñe kõto in lañ eo an Jehovah enaj jolok nana jen mejen lõl in, im kabellok ial eo ñõn juõn paradise eainemõn indio. Kwonaj ke juõn ian ro rej “kir etan Iroij” ilo tiljek? Elañe eindein, lõñliñ! Ewor kallimur eo an Anij ibbõm bwe kwonaj bõk lomor.​—Rome 10:13.

Ewi Wãwen Kwonaj kar Uak?

◻ Ta men ko rekãl rar keañ kaki elikin Pentecost 33 C.E.?

◻ Ewi wãwen Christian ro rej aikwij roñjake “‘nan’ in tõmak” eo?

◻ Ta melelen ‘kir etan Iroij’?

◻ Ilo wãwen et eo ri keañ ro kin Ailiñ eo ‘ewõleo neir’?