Watchtower ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Watchtower
ONLINE L̦ÃIBRÃRE
Kajin M̦ajel̦
O̦
  • N̦
  • n̦
  • M̦
  • m̦
  • L̦
  • l̦
  • O̦
  • o̦
  • BAIBÕL̦
  • BOK IM KEIN KATAK
  • KWEILO̦K KO
  • w98 1/1 p. 22-27
  • Deod Jen ‘Ran Eo An Jehovah’

Ejjañin wõr pija in ilo tõre in.

Jol̦o̦k bõd, ewõr juon problem ej kõm̦m̦an an jab jo̦ pija in.

  • Deod Jen ‘Ran Eo An Jehovah’
  • Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1998
  • Unin Tõl Jidikdik Ko
  • Katak ko Jet
  • Jehovah Ear Emmakit ilo Ran ko an Noah
  • Ekajet eo an Jehovah Nae Sodom im Gomorrah
  • Israel Ej Madmõde “Lañ” eo
  • Ekajet eo an Jehovah Nae Judah eo Ebuñ Jen Tõmak
  • “Iñtan eo Elap” ilo Ebeben eo Kein Kajuõn
  • Kwalok Nan Ñõn Lomor
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1998
  • Ekkõl Eo Ad Elaplok An Aorõk Kiõ Jen Mokta
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jeova—2004
  • Kwo Bojak Ke Ñõn Ran Eo An Jehovah?
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1997
  • Wõn Enaj “Ko Im Mour”?
    Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1998
Imõniaroñroñ Ej Kwalok kin Ailiñ eo an Jehovah—1998
w98 1/1 p. 22-27

Deod Jen ‘Ran Eo An Jehovah’

“Ran eo an Jehovah ej juõn ran elap im kalelñoñ, im wõn eo emaroñ kijenmij kake?”​—JOEL 2:11.

1. Etke ‘ran in kalelñoñ an Jehovah’ en juõn ien kalõñliñ?

“KALELÑOÑ”! Eñin wãwen eo ri kanan eo an Anij Joel ear kwalok kin ran eo elap “ran eo an Jehovah.” Bõtab, kij ro rej yokwe Jehovah im jaar itok ñõn e ikijen wujleplok eo ion bedbed in katok in binmour eo an Jesus jejjab aikwij jenliklik kin lelñoñ ñe ran eo an Jehovah ej ebaktok. Enaj juõn ran emol ekalelñoñ, ak ilo ejja ien eo wõt juõn ran in lomor elap, ran in kanemkwoj kij jen juõn jukjuk im bed enana me ear kaiñtan armij iumin elõñ thousand yiõ ko. Ilo kõtmene kin ran eo, Joel ear kakien armij ro an Anij bwe ren “lõñliñ; bwe Jehovah enaj kõmmõn juõn men elap,” im ej kobaik nan in kõtmene in: “Enaj walok bwe ro otemjej rej kir etan Jehovah renaj bõk lomor.” Inem ilo lãjrak in Ailiñ in Anij, “enaj wor ro renaj deod, einwõt Jehovah ear ba, im ibwiljin ro rej bõk lomor, ro Jehovah ej kir ir.”​—Joel 2:11, 21, 22, 32.

2. Ilo jejjet in kitien karõk ko an Anij, ta eo ej walok (a) ilo “ran eo ran an Iroij” (b) ilo “ran eo an Jehovah”?

2 Ran eo ekalelñoñ an Jehovah jen jab bwok kake ibben “ran in Iroij” ilo Revelation 1:10. Ran in elik ekoba jejjet in kitien vision ko 16 im rej rej kwalok kaki ilo Revelation jebta 1 ñan 22. Ekoba ien jejjet in kitien eo kin aolep men in walok ko me Jesus ear kanan kaki ilo uak eo ñõn kajitõk eo an ri kalor ro an: “Kwon kennanek kim ñãt men kein re naj walok? im ta eo kakõlõn Am naj itok im lokõn lõl?” Bed eo an Jesus ilõñ ear alikar ion lõl ikijen ‘tarinae ko, ñitta, kijirate don, nañinmij ko, im kowadoñ.’ Ke men in kaburomõj kein rar laplok, Jesus ear kainemõn armij ro rej mijak Anij ilo an jilkinlok ri kalor ro an ilo ran kein ñõn kwalok kin gospel in an ailiñ in lõñ . . . i aolepen lõl kin men in kennan ñõn ailiñ otemjelok.” Inem, einwõt bwiltõñtõñ in ran in Iroij eo, “jemlokin” jukjuk im bed in kiõ, ran eo ekalelñoñ an Jehovah, naj walok. (Matthew 24:3-14; Luke 21:11) Eñin ran eo ñõn an Jehovah naj kajejjet ekajet eo an nae lõl eo enana an Satan. “Lõñ im lõl emol renaj makitkit; ak Jehovah enaj juõn jikin likepijñak ñõn armij ro an.”​—Joel 3:16.

Jehovah Ear Emmakit ilo Ran ko an Noah

3. Ewi wãwen men ko rej walok rainin rej einlok wõt ko ilo ran ko an Noah?

3 Wãwen ko ilo lõl in rainin rej einlok wõt wãwen ko ilo “ran ko an Noa” elõñlok jen 4,000 yiõ ko remotlok. (Luke 17:26, 27) Ilo Genesis 6:5, jej konono: “Im Jeova e ar lo bwe elap nana ko an armij ion lõl, im bwe lemnok otemjej i buruen renana wõt aolepen ien.” Eñin wãwen lõl in rainin! Nana, kibbon, im ejelok yokwe ej jededlok ilo jikin otemjej. Jet ien jemaroñ lemnak bwe nana ko an armij rar tõbar ijo ilõl tata. Ak kanan eo an ri jilek Paul ikijen “ran ko eliktata” ej jejjet wõt kitien: “A armij renana im ro dri jela mon re naj laplok ilo air nana, re naj mone im naj mone ir.”​—2 Timothy 3:1, 13.

4. Kabuñ eo ewan ta tokjen eo an ilo ien ko mokta?

4 Kabuñ emaroñ ke kar bõktok ainemõn ñõn armij ilo ien eo an Noah? Ilo oktan, kabuñ ko rebuñ jen tõmak einwõt kar wor ilo ien eo enaj kar kõmmõn bwe wãwen ko ren nana lok. Ro jemed im jined moktata rar bo ñõn katak eo ewan an “serpent e ridto, naetan devil im Setan.” Ilo ebeben eo kein karuo jen Adam, “armij rar jino air kir etan Jeova,” ealikar ilo juõn wãwen blaspheme. (Revelation 12:9; Genesis 3:3-6; 4:26) Tokelik, enjel ro rar jumae, ro rar illok jen air kabuñ ñõn Anij, rar kõnak enbwinin armij bwe ren belele ibben kõra ro redeeo nejin armij. Kõra rein rar keotak ro ri inea, naetan Nephilim, ro rar jibed im lej ñõn armij. Iumin kajur in an demon, ‘kõneik otemjej rar katton ial eo air ion lõl.’​—Genesis 6:1-12.

5. Ilo konono kin men ko rar walok ilo ran ko an Noah, ta nan in kakkil eo Jesus ear letok ñõn kij?

5 Ak, juõn wõt family, ear kejbarok an tiljek ñõn Jehovah. Kin men in, Anij “E ar kejbãrok Noa, im bar jet jiljilimjuõn, e dri kwaloke kwojarjar, ke Ej bõktok lañ eo ion lõl an ro dri nana.” (2 Peter 2:5) Ibwijleplep eo ear anañelok ran eo ekalelñoñ eo an Jehovah, eo ej kakõllan jemlokin jukjuk im bed in eo im Jesus ear kanan: “A ran eo im auõ eo ejelok juõn e jela kake, im jab enjel ro i lõñ, jab Nejin, a Jema wõt. Im einwõt ran ko an Noa, e naj ein drein an Nejin armij itok. Bwe einwõt ilo ran ko mokta jen ibij liplip eo, r’ar mõña im irak, r’ar belele im lelok bwe ren belele, ñõn ran eo Noa e ar dreloñ iloan wa eo, Im re jaje ñõn ter eo ibij liplip ej itok, im bõklok ir otemjej; e naj ein drein an Nejin armij itok.” (Matthew 24:36-39) Jej bed ilo juõn wãwen einlok wõt ilo ran kein, inem Jesus ej kakabilek kij ñõn ‘ekil im jar ien otemjej, bwe komin maroñ in ko jen men otemjej men ko re naj walok.’​—Luke 21:34-36.

Ekajet eo an Jehovah Nae Sodom im Gomorrah

6, 7. (a) Men ko rar walok ilo ien eo an Lot ear annañelok ta? (b) Ta nan in kakkil eo ealikar men in ej letok ñõn kij?

6 Jet buki yiõ ko elikin Ibwijleplep eo, ke ro nejin Noah rar lõñlok ion lõl, Abraham eo etiljek im leo mañden Lot rar lo bar juõn ran in kalelñoñ an Jehovah. Lot im family eo an rar jokwe ilo jikin kwelok in Sodom. Ibben jikin kwelok eo iturin Gomorrah, jikin kwelok in ear obrak kin mour in lũñ. Arok mweiuk bareinwõt ear juõn men elap an armij lemnak kake, im eliktata ear jelet meñe lio belen Lot. Jehovah ear jiroñ Abraham: “Bwe ainiken Sodom im Gomorra elap, im bwe jerawiwi eo air e kanuij lap.” (Genesis 18:20) Abraham ear akwelap ibben Jehovah ñõn jab kokkure jikin kwelok kein kin wõt ro rewãnik iloan, ak Jehovah ear ba bwe ear jab maroñ lo meñe joñoul armij ro rewãnik ilo ir. Enjel ro jen Anij rar jibañ Lot im kõra ro ruo nejin bwe ren ko ñõn jikin kwelok eo ebak Zoar.

7 Ta eo ear walok ilokan? Ilo keiri “ran ko eliktata” kein ad ibben ko an Lot, Luke 17:28-30 ej report: “Bareinwõt ilo ran ko an Lot: r’ar mõña, r’ar irak, r’ar wiakake, r’ar wiaik, r’ar kallip, r’ar kalek; A ilo ran eo ke Lot e ar ilok jen Sodõm e buñ kijeek im brimston jen lõñ, im mõn ir otemjej. E naj ein drein ilo ran eo ñe Nejin armij ej weaktok.” Men eo ear walok ñõn Sodom im Gomorrah ilo ran eo elap an Jehovah ej kwalok juõn nan in kakkil ealikar ñõn kij ilo ien in ien bed eo an Jesus. Ebeben eo an armij ilo ran kein ear bareinwõt “lor ejej eirwõt, im ilok im bukot kõniek eo juõn.” (Jude 7) Bareinwõt, mour etton ko ilo ran kein ad kar walok ilo tokjen ko kin elõñ “nañinmij ko relap” me Jesus ear kanan kaki kin ran kein. ​—Luke 21:11.

Israel Ej Madmõde “Lañ” eo

8. Ñõn joñan et eo Israel ear kejbarok bujen eo an ibben Jehovah?

8 Tokelik, Jehovah ear kãlet Israel bwe en “An mweiuk e aurõk, . . . juõn ailiñ in pris ro, im ailiñ e kwojarjar.” Ak men in ear wawa ion air ‘eoroñ ainikien im kejbãrok bujen eo An.’ (Exodus 19:5, 6) Rar kautiej ke jerammõn in elap? Jab! Emol, armij ro kajjojo im retiljek jen ailiñ in rar karejar ñõn e ilo tiljek​—Moses, Samuel, David, Jehoshaphat, Hezekiah, Josiah, im bareinwõt ri kanan maan im kõra ro. Ak einwõt juõn ailiñ rar jab tiljek. Tokelik, ailiñ eo ear jibel ilo ruo mõttan​—Israel im Judah. Ak, ailiñ kein jimor rar lorak ilo kabuñ in pagan im manit ko jet rejjab kautiej Anij jen ailiñ ko iturin.​—Ezekiel 23:49.

9. Ewi wãwen Jehovah ear ekajete ailiñ in bwij ko joñoul ear jumae?

9 Ewi wãwen Jehovah ear ekajete wãwen kein? Einwõt ekkã an kõmmõne, ear kwalok juõn nan in kakkil, ilo burukuk ibben nan in kakabilek eo Amos ear kwalok kake: “Iroij Bõtata Jehovah ejamin kõmmõn juõn men mae ien ear kwalok karõk eo an ñõn ri kanan ro karejeran.” Amos make ear keañ kin woe ñõn ailiñ eo itu-eañ ailiñ in Israel: “Inem, ta naj melelen ran eo an Jehovah ñõn kom? Enaj juõn ien marok, im ejelok meram.” (Amos 3:7; 5:18) Bareinwõt, ri kanan eo mõttan Amos Hosea ear keañ: “Kõto ej men eo rej jeore, im juõn lañ ej men eo renaj madmõde.” (Hosea 8:7) Ilo 740 B.C.E., Jehovah ear kajerbal jar in tarinae eo an Assyria ñõn kokkure indio ailiñ eo itu-ean ailiñ in Israel.

Ekajet eo an Jehovah Nae Judah eo Ebuñ Jen Tõmak

10, 11. (a) Etke Jehovah ear jab jolok an Judah bwid? (b) Men in jõjõik et ko kar kajorrãn ailiñ eo?

10 Jehovah ear bareinwõt jilkinlok ri kanan ro an ñõn ailiñ eo itu-rak ailin in Judah. Ak, king ro in Judah einwõt Manasseh im eo ear bõk jikin, Amon, rar wõnmanlok in kõmmõn nana iman mejen, rar ‘kanuij katorlok bõtõktõkin ro ejelok rueir im jerbal ñõn ekjõp ko jemen e ar jerbal ñõn ir, im kabuñ ñõn ir.’ Meñe nejin Amon Josiah ear kõmmõn emõn iman mejen Jehovah, king ro rar itok elikin, im bareinwõt armij ro, rar bar obrak kin nana, bwe “Jeova e jab kõnan jeorlok.”​—2 Kings 21:16-21; 24:3, 4.

11 Jehovah ear keañ ikijen ri kanan eo an Jeremiah: “Juõn wãwen ekabwilõñlõñ, meñe juõn men elap an kamijak, ear walok ilo ene eo: Ri kanan ro make rej kanan ilo riap; im ikijen priest ro, rej jibed armij ekkar ñõn kajur ko air. Im wãwen in ear emõn ibben armij ro aõ; im ta eo kom naj kõmmõne ilo jemlokin men in?” Ailiñ in Judah ear wor ruen kin bõtõktõk ilo juõn joñan elap, im armij ro an rar jõrran ikijen kwot, uror, mour in lũñ, riap, kabuñ ñõn anij ko jet, im ilo kõmmõn men in jõjõ ko jet. Temple eo an Anij ear erom “roñõn ro dri koaroñ.”​—Jeremiah 2:34; 5:30, 31; 7:8-12.

12. Ewi wãwen Jehovah ear kajeik Jerusalem eo ear jumae?

12 Jehovah ear keañ: “Ewor juõn jerata Ij bõktoke jen eañ [Chaldea], meñe juõn jorrãn elap.” (Jeremiah 4:6) Kin men in, ear bõktok Kajur eo an Lõl in Babylon, ilo ien eo “hammer eo an aolepen lõl,” ñõn kabedakilkil Jerusalem eo ejumae im temple eo an. (Jeremiah 50:23) Ilo 607 B.C.E., elikin nitbwil eo, jikin kwelok eo ear buñ iman jar in tarinae eo elap an Nebuchadnezzar. “Im king in Babylon ear jino man lomaro nejin [King] Zedekiah ilo Riblah iman mejen, im aolep ri utiej ro an Judah king in Babylon eo ear mane. Im ear itũk mejen Zedekiah, im elikin ear liabe e kin kein liab copper, bwe en bõkloke ñõn Babylon. Im ri Chaldea ro rar tile mweo imõn king eo im moko imõn armij ro, im worwor in Jerusalem rar rupe. Im bwen armij ro rar bed wõt ilo jikin kwelok eo, im ro rar jolok ailiñ eo air ñõn air lor e, im bwen armij ro rar bed wõt Nebuzaradan eo eutiejtata ian ri apar ro ear kajibokweik ir im bõklok ir ñõn Babylon.”​—Jeremiah 39:6-9.

13. Wõn ro rar bõk lomor ilo ran eo an Jehovah ilo 607 B.C.E., im etke?

13 Emol juõn ran ekalelñoñ! Ak, eiet armij ro rar bokake Jehovah rar ibwiljin ro rar deod jen ekajet in ekakijeekek. Rein rar koba ri Rechabite ro rar jab ri Jew, ro ilo keiri ibben ri Judea ro rar kwalok juõn jitõb in ettã buru im bokake. Ro rar deod bareinwõt kar eunuch eo etiljek Ebed-melech, eo ear lomoren Jeremiah jen mij ilo juõn aebõjlõl ebedkat, im ri jeje eo etiljek an Jeremiah, Baruch. (Jeremiah 35:18, 19; 38:7-13; 39:15-18; 45:1-5) Kar ñõn armij rot rein me Jehovah ear keañ: “Ña make emõn aõ jela lemnak ko ij lemnak kin kwe, . . . lemnak ko in ainemõn, im jab kin jerata, ñõn lewõj juõn ilju emõn im juõn kejatdikdik.” Kallimur in ear jejjet kitien ilo juõn wãwen edik ilo 539 B.C.E. ke eo ear anjo ion Babylon, King Cyrus, ear kanemkwoj ri Jew ro rar mijak Anij im rar jeblak ñõn bar kaleke jikin kwelok in Jerusalem im temple eo. Ro rainin me rej dioj jen kabuñ ko in Babylon im rej bar jeblak ñõn kabuñ eo erreo an Jehovah remaroñ bareinwõt reimanlok ñõn juõn ilju eaibujuij kin ainemõn eo ej indio ilo Paradise eo an Jehovah.​—Jeremiah 29:11; Psalm 37:34; Revelation 18:2, 4.

“Iñtan eo Elap” ilo Ebeben eo Kein Kajuõn

14. Etke Jehovah ear jolok ailiñ in Israel indio?

14 Jen wõnmanlok ñõn ebeben eo kein kajuõn C.E. Ilo ien eo ri Jew ro rar jeblak rar bar buñ jen tõmak. Jehovah ear jilkinlok eo ej make wõt nejin ear keotak ñõn lõl ñõn erom Ri Kabit eo an, ak Messiah eo. Ilo yiõ ko 29 ñõn 33 C.E., Jesus ear kwalok nan ilujen enen Israel, im ba: “Komin ukwelok ibemi; bwe ailiñ in lõñ ebak.” (Matthew 4:17) Bareinwõt, ear aini im kamineneik ri kalor ro ñõn air bõk kwunair ibben ilo keañ kin news eo emõn kin Ailiñ eo. Ewi wãwen ri tel ro an ri Jew ro emmakit? Rar ruruwe Jesus im eliktata rar kõmmõn jorrãn eo enanatata ilo air man e ñõn mij ion juõn alal in kaiñtan. Jehovah ear jolok ri Jew ro einwõt armij ro an. Kiõ kajekdon eo kin ailiñ in kar indio.

15. Ta eo ri Jew ro rar ukwelok rar jerammõn in kõtõbrake?

15 Ilo ran in Pentecost ilo 33 C.E., Jesus eo ear jerkakbiji ear lutoklok jitõb kwojarjar eo, im men in ear kamaroñ ri kalor ro an ñõn konono ilo lo ko ñõn ri Jew ro im ro rar bõk kabuñ eo an ri Jew ro me rar kweloklok ilo mõkaj. Ilo an konono ibben jar eo, ri jilek Peter ear keañ: “Anij ear kajerkakbiji Jesus in, kim otemjej ri kennan kake. . . . Inem ro nukin Israel otemjej ren kanuij jela, bwe Anij ear kõmõnmõn Jesus eo bwe En Iroij im Christ, eo kom ar mane E.” Ewi wãwen ro emol burueir rar emmakit? “Im ke rej roñjake men in, elil burueir,” rar ukwelok jen jerawiwi ko air, im rar baptais. (Jerbal 2:32-41) Jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo ear mõkaj an wõnmanlok, im iloan wõt 30 yiõ ko ear laplok ñõn joñan eo “emwij kwalok e ñõn ro otemjej rej ber iomin lõñ.”​—Kolosse 1:23.

16. Ewi wãwen Jehovah ear kamakit men ko rar tellok ñõn an kajejjet ekajet eo an nae Israel eo ilo kanniek?

16 Ien eo ear jejjet kiõ ñõn an Jehovah kajejjet ekajet eo an nae armij ro an ear karmijeteik ir, ri Israel ro ilo kanniek. Elõñ thousand, jen ailiñ ko ilujen lõl eo ilo ien eo, rar ibweptok ñõn congregation eo an Christian im kar kabit ir einwõt “Israel an Anij” ilo jitõb. (Galetia 6:16) Ak, ailiñ in ri Jew ro ilo ien eo ear wõnlõllok ilo juõn ial in kijirat im lej. Ilo oktak jen ta eo Paul ear jeje kin ‘kiblie ñõn ro routiej jen ir,’ ilo alikar rar jumae kajur in Rome eo im ear iroij ioir. (Rome 13:1) Jehovah ear kamakit men ko rar walok tokelik. Ilo yiõ eo 66 C.E., jar in tarinae eo an Rome iumin General Gallus ear wõnmanlok ñõn nitbwili Jerusalem. Ri Rome ro rar tarinae rar debloke jikin kwelok eo ñõn joñan eo rar iten rupe worwor in temple eo. Einwõt bwebwenato eo an Josephus ear jeje, emol ear wor iñtan ilo jikin kwelok eo im ion armij ro.a Ak ilo iriñ jar in tarinae eo ear ko. Men in ear kõtlok bwe ri kalor ro an Jesus ren ‘ko ñõn tol ko,’ einwõt kar kakkil kake ilo kanan eo an emwij jeje ilo Matthew 24:15, 16.

17, 18. (a) Ikijen iñtan et eo Jehovah ear kajejjet ekajet jimwe eo an nae ailiñ in ri Jew ro? (b) Kanniek et eo ear ‘bõk lomor,’ im men in ear annañelok ta?

17 Bõtab, jemlokin ekajet eo an Jehovah ilo tukajurin ien iñtan eo ear bed wõt iman. Ilo 70 C.E., jar in tarinae eo an Rome, kiõ iumin General Titus, ear jeblak ñõn tarinae. Ilo ien in tarinae eo ear etal ñõn jemlokin! Ri Jew ro, ro rar meñe tarinaek don, rar jab maroñ jutak nae ri Rome ro. Jikin kwelok eo im temple eo an kar rupe ñõn lõl. Elõñlok jen juõn million ri Jew ro remõ kin air kwule rar iñtan im mij, jet 600,000 enbwinin armij kar jolok ilikin worwor in jikin kwelok eo. Elikin ear buñ jikin kwelok eo, 97,000 ri Jew ro kar kajibokweik ir, elõñ rar mij tokelik ilo gladiatorial spectacle (ikkure in ire ñõn mij) ko. Emol, kanniek eo wõt ear bõk lomor kar eo an Christian ro rar bokake me rar ko ñõn tol ko ellãlok jen river Jordan.​—Matthew 24:21, 22; Luke 21:20-22.

18 Kin men in, kanan eo elap an Jesus kin “jemlokin jukjuk im bed in” ear wor kitien eo moktata, im jemlok ilo ran eo an Jehovah ñõn kajejjet ekajet eo ejimwe nae ailiñ eo an ri Jew ro rar jumae ilo 66-70 C.E. (Matthew 24:3-22, NW) Ak, men in ear juõn annañ wõt kin “ran in kalelñoñ im elap an Jehovah ej itok,” iñtan eo eliktata me ej bojak in jelet aolepen lõl in. (Joel 2:31) Ewi wãwen kwomaroñ “bõk lomor”? Katak in tok enaj jiroñ kij.

[Kamelele eo itulal]

a Josephus ear kwalok bwe ri Rome ro rar nitbwili jikin kwelok eo, rupe juõn mõttan in worwor eo, im rar bojak in tile worwor in temple eo an Jehovah. Men in ear kõmmõn bwe elõñ ian ri Jew ro rar lorak iloan ren lelñoñ, bwe rar lo rej iten mij.​—Wars of the Jews, Book II, jebta 19.

Kajitõk ko ñõn Elij

◻ Ewi wãwen “ran eo ran an Iroij” ewor kõtan ibben “ran eo an Jehovah”?

◻ Ilo elij kin ran eo an Noah, ta nan in kakkil eo jej aikwij bokake?

◻ Ewi wãwen Sodom im Gomorrah ej letok juõn men in ekkatak ekajur?

◻ Wõn ro rar bõk lomor ilo “iñtan eo elap” ilo ebeben eo kein kajuõn?

[Pija ko ilo peij 25]

Jehovah ear lelok ial in ko ñõn family ko an Noah im Lot, im bareinwõt ilo 607 B.C.E. im 70 C.E.

    Bok im Kein Katak ilo Kajin M̦ajel̦ (1983-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kajin M̦ajel̦
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kilen Kõjerbale
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share