Kar Kajejjet Ekajet Ilo Komlal In Ekajet Eo
“Ailiñ ko . . . ren itok ñan komlal in Jehoshaphat; bwe I naj jijet ijo in ekajete ailiñ ko otemjej.”—JOEL 3:12, New World Translation.
1. Etke Joel ej lo jar in armij ro rej kweloktok ilo ijo “komlal in ekajet eo”?
“JAR IN ARMIJ RO, jar in armij ro rej bed ilo komlal in ekajet eo”! Jej konono nan kein rekairujruj ilo Joel 3:14, NW. Etke jar in armij rein rej kweloktok? Joel ej uak: “Ran eo an Jehovah ebaktok.” Ej ran eo elap an Jehovah ñan jojomare im kokwojarjar etan—ran eo ñan ekajete jarlepju in armij ro rar kajekdon Ailiñ eo an Anij eo ear jutak iumin Christ Jesus. Eliktata, “emen enjel” ro ilo Revelation jebta 7 rej kõtlok air debij “emen kõto ko an lõl,” im tokjen ej walok “elap iñtan, eo e jañin einwõt jen jinoin lõl ñõn ien in, aet, e jamin einwõt tokelik.”—Revelation 7:1; Matthew 24:21.
2. (a) Etke jikin eo ñan jerbale jemlokin ekajet eo an Jehovah ejimwe naetan “komlal in Jehoshaphat”? (b) Ewi wãwen an kar jimwe an Jehoshaphat emmakit ke ear bed iumin tarinae?
2 Ilo Joel 3:12, ijo ej kõmman jemlokin ekajet eo ie rej naetan “komlal in Jehoshaphat” eo. Inem, ilo juõn ien ebwoktak ilo ien eo an ailiñ in Judah, Jehovah ear kõmmane jemlokin ekajet eo an ijo ilo etan Kiiñ eo emõn Jehoshaphat, eo ãt in etan ej melelen “Jehovah Ej Ri Ekajet.” Ad etale ta eo ear walok ilo ien eo enaj jibañ kij ñan jelã kin ta eo enaj walok ilo ien in ad. Bwebwenato in jemaroñ loe ilo 2 Chronicles jebta 20. Ilo 1 eon in jebta in, jej konono bwe “ro nejin Moab im ro nejin Amon, im ibeir jet ian ro dri Amon, rar itok nae Jihoshapat in tõrinae.” Ewi wãwen an kar Jehoshaphat emmakit? Ear kõmman men eo ri karejar ro retiljek an Jehovah ien otemjej rej kõmmane ilo ien jorrãn. Ear oktaklok ñan Jehovah ñan ialin tel, im akwelap ilo jar: “O amuij Anij, kwo jamin ekajete ir ke? Bwe ejelok amuij maroñ nae jar in elap rej itok nae kim; im kim jaje ta eo kimin kõmõne, a mejem rej ñõn Kwe.”—2 Chronicles 20:12.
Jehovah Ej Uak Juõn Jar
3. Ta ialin tel ko Jehovah ear lelok ñan Judah ke rar jelmae an ailiñ ko ituriir iten nitbwili ir?
3 Ke “aolepen Juda rar jutõk iman Jeova, im ibeir ajiri ro, im limaro beleir, im ro nejir,” Jehovah ear uak. (2 Chronicles 20:13) Einwõt an kajerbal “ri korijer eo e tiljek im meletlet” an rainin, eindein Ri Roñjake Eo elap an jar ear kamaroñ ri kanan in ri Levi eo Jahaziel bwe en lelok uak eo An ñan ro rar kweloklok. (Matthew 24:45) Jej konono: “Ein drein Jeova e ba ñõn kom, ‘Komin jab mijõk. im jab lelñoñ kin jar im elap; bwe tõrinae in e jab ami, a an Anij. . . . E naj ejelok unin ami iri ilo tõrinae in: komin berwõt im jutõk, im lo lomor an Jeova ibemi, . . . komin jab mijõk im lelñoñ; ilju komin driojlok nae ir, bwe Jeova ej ibemi.’”—2 Chronicles 20:15-17.
4. Ilo ta wãwen eo Jehovah ear aikwiji bwe armij ro an ren kar boub, jab bed bajjek, ke rar jelmae aitwerõk eo an ri kijirãt eo air?
4 Jehovah ear aikwiji an Kiiñ Jehoshaphat im armij ro an jerbal jen air baj bed bajjek wõt im kõttar juõn kõtlok eo ekabwilõñlõñ. Rar aikwij bõk eddo eo ñan jutak bin nae aitwerõk eo an ri kijirãt eo air. Kiiñ eo im ‘aolep ro ilo Judah, meñe ajiri ro redik nejiir, kõrã ro beleir im maan ro nejiir” rar kalikar an bin air tõmak ke rar ilo bokake mõkaj air jerkak ilo jibboñ im etal in ion jarlaplap eo ej iten nitbwili ir. Ion ial eo lok, kiiñ eo ear etal wõt im lelok nan in tel im kakajur, im kõketak ir: “Komin liki Jeova ami Anij, ein drein naj kabin kom; komin liki dri kanan ro an, inem kom naj jerammõn.” (2 Chronicles 20:20) Liki Jehovah! Liki ri kanan ro an! Eñin key eo ñan jerammõn. Eindeinlok rainin, ke jej etal wõt im boub ilo jerbal eo an Jehovah, jen jab bere bwe enaj kõmman bwe tõmak eo ad en anjo!
5. Ewi wãwen an Ri Kennan ro an Jehovah boub rainin ke rej wijtake Jehovah?
5 Einwõt ri Judea ro ilo ran ko an Jehoshaphat, jej aikwij “kamolol Jeova; bwe tiriamokake eo an ej ber ñõn in drio.” Ewi wãwen ad lelok nebar in? Ilo ad kijejeto ilo jerbal in kwalok nan kin Ailiñ eo! Ke ri Judea ro rar “jino air al im nebar,” inem jej kobaiklok jerbal ñan tõmak eo ad. (2 Chronicles 20:21, 22) Aet, jen kalikar ejja liki rot in ñe Jehovah ej bojak in tarinaik ri kijirãt ro an! Meñe ien eo emaroñ einwõt etto wõt, jen bebe ñan ad kijenmij, boub wõt ilo tõmak, einwõt an armij ro an rej kõmmane ilo jikin ko elõñ abañ ie ilo lal rainin. Ilo jet ene ko elap jorrãn ie ikijen matõrtõr, kõtõrãik kien, ñitta, im wãwen ko an economy eo rejorrãn, ri karejar ro retiljek an Anij rej lo tokjen ko remõn, einwõt 1998 Yearbook eo an Ri Kennan ro an Jehovah ej reporte.
Jehovah Ej Lomoren Armij ro An
6. Ewi wãwen an tõmak eo ekajur jibañ kij bwe jen tiljek wõt rainin?
6 Ailiñ ko ejelok air tõmak kin Anij ibelakin Judah rar kajeoñ jibed armij ro an Anij, ak kin joñok in liki eo an ro ri karejaran Jehovah rar uak ilo air al in nebar ñan e. Jemaroñ kõmman eindein rainin. Ilo ad kobrak mour ko ad kin jerbal in nebar ko ñan Jehovah, jej kakajurlok kein tarinae ko ad ilo jitõb, jab najikin men in etao ko an Satan bwe ren toloñe kij. (Epesõs 6:11) Tõmak eo ekajur enaj bõpraek kij jen ad oktak im mad kin menin kamõnõnõ ko renana, arõk mweiuk, im lemnak in ejelok itoklimo eo ej kabol kij im kadkadin lal in emij. Tõmak in ejjab maroñ jako enaj kejbãrok ad jerbal wõt ilo tiljek ibben “ri korijer eo e tiljek im meletlet” ke jej etal wõt im bõk joñan mõñã ko ilo jitõb rej litok ñan kij “ilo ien eo emõn.”—Matthew 24:45.
7. Ewi wãwen an Ri Kennan ro an Jehovah emmakit ñan kajjojo tarinae ko nae ir?
7 Tõmak eo ad ej bedbede ion Bible enaj kakajurlok kij ñan ad jutak bin nae kareelel in kijirãt ko rej tuwe ro rej kalikar jitõb in “ri korijer eo e nana” ilo Matthew 24:48-51. Kajejjet kitien kanan in ilo juõn wãwen ekabwilõñlõñ, ro rebukwelok im jumae tõmak eo rej jeor riap ko im kareelel ko ilo elõñ ene ko rainin, im kobalok ilo ittino ibben ro ewõr air kajur ibwiljin ailiñ ko. Ijo ekkar ie, Ri Kennan ro an Jehovah rej uak, einwõt air kalikar ilo Pilippai 1:7 (NW), kin ‘jojomar im ekkar ñan kien ejaake news eo emõn.’ Ñan wanjoñok, ilo September 26, 1996, ilo juõn bwebwenato jen Greece, ratimjuõn ri ekajet ro an Court of Human Rights ilo Europe, ilo Strasbourg, ilo juõn wõt lemnak rejetak bwe “Ri Kennan ro an Jehovah rar kile ir einwõt juõn ‘lukkun kabuñ,’” im rar maroñ jerbal ilo anemkwoj in lemnak, bõklikit, im tõmak, im jimwe eo ñan kejelãik armij kin tõmak eo air. Ak ñan ro rar bukwelok im jumae tõmak, ekajet eo an Anij ej kwalok: “E ar walok ñõn ir ekar ñõn jabõn kennan emol, ‘Kiru rorror e ar oktõk ñõn mwõj eo mõjen, im pig kokõra, emwij kwole, ñõn birikõt im drabilbil.’”—2 Peter 2:22.
8. Ilo ran ko an Jehoshaphat, ewi wãwen an kar Jehovah ekajete ri kijirãt ro an armij ro An?
8 Ilo ran ko an Jehoshaphat, Jehovah ear ekajete ro rar kõnan kokkure armij ro An. Jej konono: “Jeova e ar likit ro dri kebao nae ro nejin Amon, Moab, im tol Sier, ro rar itok ñan Juda, im ar mõn ir. Bwe ro nejin ri Amon im Moab rar jutak nae ro dri jokwe i Sier, im kanuij mõn ir im kokkure ir; im ke emwij air mõn ro dri jokwe i Sier, jabrewõt iair rej jibõñ kokkure dron.” (2 Chronicles 20:22, 23) Ri Judea ro rar naetan jikin eo Komlal in Beracah, Beracah melelen “Jerammõn.” Ilo ien kein ad bareinwõt, an jerbal ekajet eo an Jehovah ion ri kijirãt ro an enaj jemlok ilo jerammõn ko relap ñan armij ro an make.
9, 10. Wõn ro rar kalikar ir make tellokin bõk ekajet eo an Jehovah nae ir?
9 Jemaroñ kajitõk, Wõn ro ilo ien kein rej bõk juõn ekajet jen Jehovah? Ñan bõk uak in kajitõk in, jej aikwij jeblak ñan kanan eo an Joel. Joel 3:3 (NW), ej konono kin ri kijirãt ro an armij ro an ro “renaj kar lelok ajiri ladik bwe en juõn ri lũñ, juõn ajiri ledik rar wia kake kin wain.” Aet, rar lemnak kin armij ro an Anij einwõt rekanuij in ettã, joñan aorõkin ajiri ro nejiir joñan wõt juõn ri lũñ ak wõnãn juõn bõkã in wain. Renaj kar aikwij uak kin menin.
10 Joñan wõt tellokin bõk ekajet eo ej ro rej einwõt kõrã eo ekijoñ ej lũñ ilo jitõb. (Revelation 17:3-6) Im elaptata tellokin bõk ruõn rej ro rej iun kajur ko an kien bwe ren kaeñtan Ri Kennan ro an Jehovah im kabañ jerbal ko air, einwõt an jet ri tel in kabuñ ko kõmman Iturear in Europe ilo ien ko kiõ. Jehovah ej kwalok bebe eo an ñan emmakit nae ri jerbal rot in enana.—Joel 3:4-8, NW.
“Kokwojarjar Tarinae!”
11. Ewi wãwen an Jehovah aitwerõke ri kijirãt ro an ñan tarinae?
11 Jeltokin, Jehovah ej kir armij ro ñõn air keañ kin juõn aitwerõk ibwiljin ailiñ ko: “Kokwojarjar tarinae! Koruj maan ro rekajur! Ren ruaktok! Aolep maan ro ri tarinae ren wanliñtak!” (Joel 3:9, NW) Menin ej juõn menin keañ in juõn kain tarinae einjuõn—tarinae wãnik. Ri Kennan ro retiljek an Jehovah rej atartar ion kein tarinae ko ilo jitõb ke rej uak ñan kareelel riap eo, ukõt riap eo kin mol. (2 Korint 10:4; Epesõs 6:17) Ejjabto, Anij enaj kokwojarjar “tõrinae in ran elap, ran in Anij ekajur otem kajur.” (Revelation 16:14) Enaj kadeod lal in jen aolep ri jumae ro an kajur bõtata eo an Anij. Armij ro an ion lal ejamin wõr mõttan kunair ilo kanniek ilo menin. Ilo nan im ilo kõkkar, emwij air ‘wure jãje ko air ilo plau ko im mõri ko air ilo kein bukwe ran wijki ko.’ (Isaiah 2:4) Ilo keidi, Jehovah ej aitwerõke ailiñ ko rej jumae ñan air ukõte: “Wure plau ko ami ñan jãje ko im kein bukwe ran wijki ko ami ñan made ko.” (Joel 3:10, NW) Ej kir ir ñan air kajerbal aolepen kein tarinae ko relap im redik ran kein ilo tarinae. Ak rejamin lo tõbrak, kinke kakkõt eo im anjo eo rej an Jehovah!
12, 13. (a) Meñe ear jemlok Ien Akwelel eo, ewi wãwen an kar elõñ ailiñ ko kwalok bwe rej bed wõt ilo wãwen eo einwõt tarinae? (b) Ta eo ailiñ ko rejjab bojak ñane?
12 Ilo jinoin yiõ ko 1990 ko, ailiñ ko rar keañ bwe Ien Akwelel eo ear jemlok. Ilo lemnak in, mejenkajjik eo elap an United Nation kin ainemõn im jokane ear tõbrak ke? Ear jab! Ta eo men ko rar walok ilo Burundi, Democratic Republic eo an Congo, Iraq, Liberia, Rwanda, Somalia, im Yugoslavia eo mokta rej jiroñ kij? Ilo nan ko an Jeremiah 6:14, NW, rej ba: “‘Ewõr ainemõn! Ewõr ainemõn!’ ke ej ejelok ainemõn.”
13 Meñe tarinae eo ear jemlok ilo jet jikin, ailiñ ko rej mõttan uan UN rej jiaiki wõt don ilo kõmman kein tarinae ko rekajur. Jet rej etal wõt im kakone kein tarinae in nuclear ko. Ko jet rej kõmman kein tarinae chemical ak kein tarinae ko rej kõmman nañinmij im elap air kõmman jorrãn. Ke ri ailiñ kein rej kuktok ñan ijo ej naetan Armageddon, ej aitwerõke ir im ba: “Ak ri mõjno eo, en ba: ‘Ña juõn armij kajur.’ Letok jibañ eo am im itok, kom ailiñ ko otemjej ibelakin, im aintok kom make ibben don.” Inem Joel ej kabõjrak e kin nan eo an make: “Ñan jikin en, O Jehovah, bõktok armij ro am rekajur.”—Joel 3:10, 11, NW.
Jehovah Ej Kejbãrok Men eo An Make
14. Wõn ro rekajur an Jehovah?
14 Wõn ro rekajur an Jehovah? Ewõr 280 alen ilo Bible, Anij eo emol rej naetan “Jehovah in inelip eo.” (2 Kiiñ 3:14) Inelip rein rej enjel ro ilañ rej bojak in kõmanmõn men eo Jehovah ej jiroñ ir bwe ren kõmmane. Ke ri Syria ro rar bukõt kilen air jibwe Elisha, Jehovah ej kab kabellok mejen ri jibañ eo an Elisha bwe en maroñ lo unin air jamin lo tõbrak: “Lo! tol eo eobrõk kin ors ko im jariot kijeek ko rej kabol Ilaisha.” (2 Kiiñ 6:17) Jesus ear ba emaroñ kar eowor ñan Jemen bwe en jilkintok “eloñ jen joñoul im ruo lijion enjel” ro. (Matthew 26:53) Ilo an kwalok kin an iuwe im ettõr ñan jerbale ekajet eo ilo Armageddon, Revelation ej kwalok: “Im jar in tõrinae rej ilo lõñ r’ar lor E ion ors ko remouj, naballir kin nuknuk linen kworairik, emouj im erreo. Im jen loñin ej ilok jãje ekõñ, bwe En mõn dri ailiñ kake, im E naj iroij ioir kin mãl wãwen alal, im Ej juri ken joniõk wain in illu ebwil, eo an Anij ekajur otem kajur.” (Revelation 19:14, 15) Annañ in kein joniak in ej kalikar nan ko einwõt “ken joniõk wain in illu ebwil, eo an Anij.”—Revelation 14:17-20.
15. Ewi wãwen an Joel kwalok kin tarinae eo an Jehovah nae ailiñ ko?
15 Inem, ewi wãwen an Jehovah uak eowor eo an Joel ñan bõktok ro an Anij make rekajur? Ej ilo nan kein emwij jei: “Kõtlok bwe ailiñ ko ren ruj im itok ñan komlal in Jehoshaphat; bwe I naj jijet in ekajete ailiñ ko otemjej ibelakin. Iunlok juõn jãje, bwe ekalo ien jonikõn. Itok, wanlaltak, bwe kein joniak wain eo ebul. Jãbe in joniak eo elutõklok; bwe nana eo air emwij an laplok. Jar in armij ro, jar in armij ro rej bed ilo komlal in ekajet eo, bwe ran eo an Jehovah ebak ilo komlal in ekajet eo. Al im alliñ renaj marok, im meram eo an iju ko otemjej enaj jako. Im jen Zion Jehovah make enaj rorror, im jen Jerusalem enaj kwalok ainikien. Im lañ im lal renaj ellãle.”—Joel 3:12-16, NW.
16. Wõn ro Jehovah enaj ekajete ir?
16 Einwõt an mol ãt in Jehoshaphat ke ej melelen “Jehovah Ej Ri Ekajet,” einwõt an mol Anij, Jehovah, naj kalikar kajur bõtata eo an ñe ej kõmmane jemlok in ekajet eo. Kanan eo ej kwalok kin ro rej bõk juõn jemlok in ekajet eo nae ir einwõt ‘jar in armij ro, jar in armij ro rej bed ilo komlal in ekajet eo.’ Jabdewõt bwen ro rej jurake kabuñ eo ewan renaj ibwiljin jar in armij rein. Enaj bareinwõt koba ro rej kwalok kake ir ilo ruo Psalm—ailiñ ko, dolul in ailiñ ko, kiiñ ro an lal, im ri utiej ro an kien—ro ear emõnlok ibbeir nana eo an jukjuk im bed in jen air ‘jerbal ñõn Jeova ilo mijõk.’ Rein rej jenlik jen air “mejenmaik nejin.” (Psalm 2:1, 2, 11, 12) Rej jab kamol kin Jesus einwõt Kiiñ eo rejetan Jehovah. Bareinwõt, jar in armij ro emwij kakõlleik ir ñan air jako ekoba armij ro otemjej ro Kiiñ eo eaibujuij enaj ekajete ir bwe rej “goat ko.” (Matthew 25:33, 41) Ñe enaj jejjet ien eo ñan an Jehovah rorror jen Jerusalem eo ilañ, Kiiñ eo an emwij an kãlete Kiiñ in kiiñ ro enaj ettõr im jerbale jemlokin ekajet eo. Lañ im lal renaj ellãle! Bõtab, jej liki: “Jehovah enaj juõn jikin kone ñan armij ro an, im juõn mee ñan ro nejin Israel.”—Joel 3:16, NW.
17, 18. Wõn ro rej kile ir einwõt ro rej ellã im mour jen eñtan eo elap, im ta wãwen ko rej lañliñ kaki?
17 Revelation 7:9-17 ej kile ro rej ellã im mour jen eñtan eo elap einwõt “juõn jar elap” ejaak in ro rar jerbale air tõmak ilo kajur in binmour eo kin bõtõktõk in Jesus. Rein rej lo kejbãrok ilo ran eo an Jehovah, ke jar in armij ro elõñ orair ilo kanan eo an Joel rej jelmae ekajet eo ej nae ir. Joel ej ba ñan ro rej ellã im mour: “Kom armij ro komij aikwij in jelã bwe Ña Jehovah ami Anij, im ij jokwe ilo Zion tol ekwojarjar eo aõ,” jikin eo an Jehovah ilañ.—Joel 3:17a, NW.
18 Inem kanan eo ej kejelãik kij bwe kajur eo an Ailiñ eo an Anij ilañ ej “aikwij erom juõn jikin kwojarjar; im kin ruwamaejet ro, rejamin bar ilok iloan lok.” (Joel 3:17b, NW) Ilo lañ im melan eo ilal an Ailiñ in lañ in, enaj ejelok ruwamaejet, bwe aolep renaj burukuk ilo kabuñ eo erreo.
19. Ewi wãwen Joel ej kamelele kin kamõnõnõ in paradise eo an armij ro an Anij?
19 Bareinwõt rainin, ewõr juõn ainemõn elap im kajur ibwiljin armij ro an Jehovah ijin ion lal. Ilo burukuk, rej keañ kin ekajet eo an ilo elõñlok jen 230 ene ko ilo elõñlok jen 300 kajjojo kajin ko. Jerammõn eo air eaibujuij an Joel kanan kake: “Ej aikwij walok ilo ran eo bwe tol ko renaj biliñliñ kin wain tõñal, im kajjojo tol ko redik renaj ibweplok kin milk, im kajjojo lwe in den ko ilo Judah renaj toor kin den.” (Joel 3:18, NW) Aet, Jehovah enaj etal wõt im lutõklok ion ri nebar ro an ion lal juõn lañliñ eo elutõklok kin jerammõn ko im an laplok an toortok mol eo eaorõk. Kajur bõtata eo an Jehovah enaj lukkun alikar ilo komlal in ekajet eo, im enaj lap lañliñ ke ej jokwe indio ibwiljin armij ro an emwij binmouri ir.—Revelation 21:3, 4.
Kwoj Kememej Ke?
◻ Ewi wãwen an kar Jehovah kadeod armij ro an ilo ran ko an Jehoshaphat?
◻ Wõn ro ej tellokin air bõk ekajet eo an Jehovah ilo “komlal in ekajet eo”?
◻ Wõn ro rekajur an Anij im ta mõttan eo kunair renaj kõmmane ilo tarinae eo eliktata?
◻ Ta kamõnõnõ eo ri kabuñ ro retiljek rej lañliñ kake?
[Pija eo ilo peij 27]
Judah kar jiroñe: ‘Jab mijak kin tarinae eo bwe ejjab am ak an Anij’
[Pija eo ilo peij 29]
Jehovah ej aitwerõke ri kijirãt ro an bwe ren ‘nũri kein plau ko ñan jãje ko’
[Pija eo ilo peij 30]
Bible eo ej kile juõn jar elap in ro rar ellã im mour jen eñtan eo elap