Mijak Jehovah Im Kejbãrok Kien Ko An
“Mijak Anij eo emol im kejbãrok kien ko an. Bwe eñin aolepen eddo eo an armij.”—ECCLESIASTES 12:13, NW.
1, 2. (a) Ewi wãwen an mijak maroñ kejbãrok kij ilo enbwin? (b) Etke jemen im jinen ro remeletlet rej kate ir ñan likit juõn mijak eo ejimwe ilo ajiri ro nejiir?
“EINWÕT an beran kauwatata ñan mour, mijak ej kejbãroke,” Leonardo da Vinci ear loe. Beran eo ewõr jajelokjen ie ej kabõjrak juõn armij jen an eñjake kin kauwatata, ak mijak ej kakememeje ñan an kejbãrok. Ñan wanjoñok, elañe jej ebaklok juõn tõrerein komlal im lo joñan mũlalin ad maroñ wõtlok lallok ie, elõñ wõt iad enaj kar mõkaj ad emmakit im jenliklik. Ilo wãwen in lok wõt, juõn mijak eo ejimwe ejjab ejaake wõt juõn kõtan eo emõn ibben Anij, einwõt ad kar katak ilo katak eo lok iman, ak ej bareinwõt jibañ kejbãrok kij jen jorrãn.
2 Bõtab, mijak eo ilo elõñ kauwatata ko ilo ran kein ej aikwij wõr katak kaki. Ke ajiri jidik ro ejelok air jelã kin kauwatata ko kin jarom ak wan ettõr ko ilo ial, emaroñ bidodo air bed ilo juõn lanwõtwõt eo elap.a Jemen im jinen ro remeletlet rej kajeoñ likit juõn mijak eo ejimwe ilo ro nejiir, kakkõl ir im bar kakkõl ir kin kauwatata ko ibelakiir. Jemen im jinen rejelã bwe mijak in emaroñ emõn an kejbãrok mour eo an ajiri ro nejiir.
3. Etke im ewi wãwen an Jehovah kakkõl kij kin kauwatata ko ilo jitõb?
3 Jehovah ewõr an lemnak eo einlok wõt in kin emõn eo ñan kij. Einwõt juõn Jemen eo ej yokwe, ej katakin kij ikijen Nan eo an im dolul eo an ñan tokjen eo ñan kij make. (Aiseia 48:17) Mõttan program in katakin in ekwojarjar ekoba kakkõl kij “eliji im bar eliji” kin roñin aujid ko ilo jitõb bwe jen maroñ ejaake juõn mijak eo ejimwe kin kain kauwatata rot in. (2 Kronikel 36:15; 2 Piter 3:1) Ilo bwebwenato ko elõñ kauwatata ko ilo jitõb remaroñ kar bõpraiki im kajeor elap eñtan ‘elañe armij ren kar ejaake buru in burueir ñan mijak Anij im kejbãrok kien ko an.’ (Duteronomi 5:29) Ilo ien kein “ien ko renana re naj waloktok,” ewi wãwen ad maroñ ejaake buru ñan mijak Anij im bõprae kauwatata eo ilo jitõb?—2 Timote 3:1.
Oktaklok Jeen Nana
4. (a) Ta dike eo Christian ro rej aikwij ejaake? (b) Ewi wãwen eñjake eo an Jehovah kin mwilin jerawiwi? (Lale footnote eo.)
4 Bible eo ej kamelele bwe “mijak Jeova ej drike men ko re nana.” (Jabõn Kennan Ko 8:13) Juõn Bible lexicon ej kwalok kin dike in einwõt “juõn eñjake in lemnak nae armij im men ko rej jumae, kijirãt, luwi im men kein me juõn ej kõnan bwe en jab kobalok ibben ak wõr an kõtan jimjerã.” Inem mijak Anij ekoba juõn eñjake in jab kõnan eo ituloa ak jõjõik men otemjej renana ilo mejen Jehovah.b (Sam 97:10) Ej iun kij bwe jen oktaklok jen nana, einwõt ad naj kar jenliktak jen tõrerein ijo emũlal ñe mijak eo ad emõkaj ej kakkõl kij. “Kin mijõk Jeova, armij rej ilok jen nana.”—Jabõn Kennan Ko 16:6.
5. (a) Ewi wãwen ad maroñ kakajurlok mijak eo ad kin Anij im dike men eo enana? (b) Ta eo kin bwebwenato in ailiñ in Israel ej katakin kij ilo wãwen in?
5 Jemaroñ kabinlok mijak in ejimwe im dike men eo enana ilo ad lemnak kin tokjen ko rekõmetak jerawiwi ej bõktok. Bible eo ej kamol ñan kij bwe jenaj madmõde men eo jej jeore—elañe jej jeor ekkar ñan kanniek ak ekkar ñan jitõb. (Dri Galetia 6:7, 8) Kin un in Jehovah ej kwalok ilo alikar tokjen ko rej walok jen kajekdon kien ko an im bõjrak jen kabuñ eo emol. Kin an ejelok kejbãrok eo an Anij, ailiñ eo edik Israel im ebidodo an jorrãn enaj kar bed ilo tiriamokake eo an Anij jen lej im kajur eo an armij ro iturin. (Duteronomi 28:15, 45-48) Jorrãn eo ear walok itok jen jab bokake eo an Israel kar je ilo tibdikin ilo Bible eo “ñan juõn kakkõl” bwe jen katak im ejaake mijak eo ñan Anij.—1 Dri Korint 10:11.
6. Ta jet ian wanjoñok ko ilo Jeje ko jemaroñ watõki ilo katak mijak Anij? (Lale footnote eo.)
6 Ijellokin men eo ear walok ñan ailiñ in Israel einwõt juõn ailiñ, ewõr ilo Bible bwebwenato ko kin mol in mour an kajjo armij ro me mour in ebbanban, lũñ, kibbon, ak utiej buru ear jelet ir.c Jet ian emaan rein rar karejar ñan Jehovah iumin elõñ yiõ ko, ak ilo juõn ien eo ear bin ilo mour eo air, mijak eo air kin Anij ear jab bwe an kajur, im rar madmõde juõn tokjen eo ear walok jorrãn ie. Ad kalmenlokjen kin joñok kein ilo Jeje ko emaroñ kakajurlok bebe eo ad ñan ad jab kõmman kain bwid rot kein. Enaj kar menin kaburomõjmõj elañe jenaj kõttar mae ien ej walok juõn jorrãn ñan kij mokta jen ad bõk nan in kakabilek eo an Anij ñan buruõd! Ewõr juõn men eo ekkã ba kake bwe, bwebwenato ak men eo jej ione im loe ej ri kaki eo emõntata.—Sam 19:7.
7. Wõn eo Jehovah ej kiri ñan loan imõn kabbed eo an ilo nan in kõkkar?
7 Bar juõn un eo ekajur ñan ejaake mijak Anij ej kõnan eo ad ñan kejbãrok kõtan eo ad ibben Anij. Jej mijak in jab kamõnõnõik Jehovah kinke jej kaorõk jimjerã eo an. Wõn eo Anij ej watõke bwe ej juõn jeran, juõn eo ej kiri ñan loan imõn kabbed eo an ilo nan in kõkkar? Eo wõt “ejime an etetal, ej kõmõn wãnik.” (Sam 15:1, 2) Elañe jej kaorõk jerammõn in kin kõtan in ibben Ri Kõmanman eo ad, jenaj kejbãrok ñan etetal ilo jimwe ilo mejen.
8. Ewi wãwen an kar jet ian Ri Israel ro ilo ran ko an Malachi bõk jimjerã eo ibben Anij bwe juõn men eo ej baj eindein wõt?
8 Ekaburomõj, bwe jet Ri Israel ilo ran ko an Malachi rar baj bõk wõt jimjerã eo ibben Anij bwe eindeo. Jen air mijak im kautiej Jehovah, rar lelok menin mour ko renañinmij im ajkuk ion lokatok eo an. Jabwe in mijak Anij eo ibbeir ear bareinwõt jelet lemnak eo air kin belele. Bwe ren maroñ belele ibben kõrã jodikdik ro, rar jebel jen kõrã ro beleir kin un ko ejelok tokjeir. Malachi ear jiroñ ir bwe Jehovah ear dike “juõn jebel” im bwe jitõb in etao eo air ear karmijeteik ir jen Anij eo air. Ewi wãwen an naj kar Anij lale im mõnõnõ kin menin katok ko air ke lokatok eo ilo nan in kõkkar ear libobo kin dennin kemjalal—dennin kemjalal meo ko an kõrã ro beleir rar jolok ir? Nana rot in ejelok kautiej ie ñan kien ko an rar kamakit Jehovah ñan an kajitõk: “Ewi mijak eo kin na?”—Malachi 1:6-8, NW; 2:13-16, NW.
9, 10. Ewi wãwen ad maroñ kwalok bwe jej kaorõk jimjerã eo an Jehovah?
9 Rainin, eindein Jehovah ej lo rup buru an elõñ ri belele ro ejelok air bwid im ajiri ro rej eñtan jen kibbon im mour in lũñ an lõmaro ri belele im ewõr nejiir ak meñe kõrã ro ri belele im ewõr nejiir. Emol menin ej kaburomõj e. Juõn eo ej jeran Anij enaj lo wãwen ko ilo wãwen eo Jehovah ej loi im enaj kate jerbal ñan kakajurlok belele eo an, kajekdon lemnak eo an lalin bwe edik tokjen lokjen belele eo, im “ko jen lũñ.”—1 Dri Korint 6:18.
10 Ilo belele bareinwõt im ilo wãwen ko jet ilo mour eo ad, dike men otemjej renana ilo mejen Jehovah, koba ibben juõn kamolol eo emũlal kin jimjera eo an, enaj bõktok emõn im buñburu eo an Jehovah. Ri jilek Peter ej kabine ilo an ba: “Emol, ij kili bwe Anij e jab lemnok kin okõtõn armij, a ilo ailiñ otemjej eo ej mijõk E, im jerbale kwojarjar, ej kabuñburuen.” (Jerbal 10:34, 35) Elõñ ibbed wanjoñok ko ilo Jeje ko me rej kwalok wãwen eo kajjojo armij ro rej mijak Anij rej emmakit ñan kõmman men eo ejimwe ilo elõñ wãwen melejoñ ko.
Jilu Armij Ro Rar Mijak Anij
11. Iumin ta wãwen ko kar keañ kin Abraham bwe ej “mijõk Anij”?
11 Ewõr juõn emaan eo ilo Bible Jehovah ear kwalok kake einwõt jeran—ri patriarch eo Abraham. (Aiseia 41:8) Mijak eo an Abraham kin Anij kar likit ilo melejoñ ke Anij ear kajitõk ibben ñan an lelok leo nejin ej make wõt, Isaac, einwõt juõn menin katok, eo ikijen Anij enaj kar kajejjet kitien kallimur eo an bwe inen Abraham enaj oktak im erom juõn ailiñ elap. (Jenesis 12:2, 3; 17:19) “Leo jeran Jehovah” en kar ellã ke jen melejoñ in ekõmetak? (Jemes 2:23) Ilo minute eo ke Abraham ear kotak bakbõk eo an in mõn Isaac, enjel eo an Jehovah ear ba: “Kwon jab likit peõm ion ladrik eo, im jab kõmõn jabrewõt ñõn e, bwe kiõ I jela bwe kwoj mijõk Anij, bwe kwar jab drebij nejõm jen Iõ, eo ej mõke wõt nejõm.”—Jenesis 22:10-12.
12. Ta eo ear kamakit mijak eo an Abraham kin Anij, im ewi wãwen ad maroñ kwalok juõn jitõb eo einlok wõt in?
12 Meñe Abraham ear kamol emake lok mokta bwe ej juõn eo ear mijak Jehovah, ilo ien in ear kalikar mijak eo an kin Anij ilo juõn wãwen ekanuij emõn. Kõnan eo an ñan katok kin Isaac ear ellãlok jen juõn menin kalikar kin juõn bokake eo ewõr kautiej ie. Abraham ear emmakit kin juõn liki eo emol bwe Jemen ilañ enaj kar kajejjet kitien kallimur eo An ikijen kajerkakbijeik Isaac elañe ear menin aikwij. Einwõt an kar Paul je, Abraham ear “kanuij jela bwe, men eo E ar kalimur kake, Ej bareinwõt maroñ in kõmõne.” (Dri Rom 4:16-21) Jej bojak ke in kõmanman ankilan Anij meñe ej menin aikwij ñan katok ko relap? Ewõr ke ad liki eo elap bwe bokake rot in enaj bõktok tokjen ko etto air bed, kin ad jelã bwe Jehovah ej “lelok jinekjij ñõn ro rej kabukot E”? (Dri Hibru 11:6) Menin ej mijak eo emol kin Anij.—Sam 115:11.
13. Etke ear jimwe an Joseph kwalok kin e make einwõt juõn emaan eo ‘ear mijak Anij eo emol’?
13 Jen etale bar juõn wanjoñok kin mijak Anij ilo kõmman—eo an Joseph. Einwõt juõn ri kamakoko ilo mweo imõn Potiphar, ran otemjej Joseph ear lo an jelmae ijjibed ñan lũñ. Alikar ejelok wãwen en ear maroñ bõprae jen an jelmae lio belen karo eo an, eo ear akwelap bwe en lũñ ibben. Eliktata, ke “lio ear jibwe nuknuk ko an,” ear “ko im drioijlok.” Ta eo ear iun e ñan an oktaklok jen lũñ eo enana? Ejelok bere, unleplep eo kar mijak Anij, kõnan eo ñan bõprae “kõmman nana eo elap, im jerawiwi ñõn Anij.” (Jenesis 39:7-12) Joseph ear jimwe an kwalok kin e make einwõt eo ‘ear mijak Anij eo emol.’—Jenesis 42:18.
14. Tiriamokake eo an Joseph ewi wãwen an kar kalikar mijak eo emol kin Anij?
14 Ilo yiõ ko tokelik Joseph ear itok im jelmae mej-ñan-mej ibben lõmaro jein, ro rar wia kake e ñan kamakoko. Emaroñ kar bidodo an kajerbal joñan aikwij eo air kin mõñã einwõt juõn ien emõn ñan idenwõne kin nana eo rar kõmmane ñan e. Ak kõmman ñan armij ro ilo kajur im luuj ejjab kalikar mijak eo kin Anij. (Livitikõs 25:43) Kin menin, ke Joseph ear lo bwe ebwe ien ñan kamol oktak in buruen lõmaro jein, ilo tiriamokake ear jolok air bwid. Einwõt Joseph, mijak eo ad kin Anij enaj kamakit kij ñan tarinaik nana kin emõn, ej bareinwõt debij liklok kij jen ad wõtlok ñan loan kabo.—Jenesis 45:1-11; Sam 130:3, 4; Dri Rom 12:17-21.
15. Etke mwilin Job ear kamõnõnõik buruen Jehovah?
15 Job bar juõn wanjoñok ekanuij emõn kin juõn eo ej mijak Anij. Jehovah ear ba ñan Devil eo: “Kwar kalomõnlokjen kake dri korijera Job ke, bwe ejelok einwõt ilo lõl, juõn armij e wãppen im wãnik, eo ej mijõk Anij im jeorlok jen nana?” (Job 1:8) Ilo elõñ yiõ ko, mwilin Job ke ear ejelok notan ear kamõnõnõik buruen Jemen ilañ. Job ear mijak Anij kinke ear jelã bwe ear juõn men eo ejimwe ñan kõmmane im wãwen eo emõntata ñan mour. “Lo! mijõk Anij—eñin meletlet,” Job ear lamõj, “im illok jen nana, eñin jelalokjen.” (Job 28:28) Einwõt juõn emaan ri belele, Job ear jab bwid ilo an kalimjek kõrã dikdik ro, im ear jab likit kilen lũñ ko ilo buruen. Meñe e kar juõn emaan ri mweie, ear makoko in likit an liki ilo mweie ko, im ear bõprae jabdewõt wãwen mour in lũñ.—Job 31:1, 9-11, 24-28.
16. (a) Ilo wãwen et ko Job ear jerbale yokwe im joij? (b) Ewi wãwen an kar Job kwalok bwe ear jab debij jeorlok bwid?
16 Bõtab, mijak Anij, melelen kõmmane men eo emõn bareinwõt oktaklok jen men eo enana. Kin menin, Job ear bõk juõn itoklimo eo ejoij ilo ro rebilo, ajkuk, im jeramel. (Livitikõs 19:14; Job 29:15, 16) Job ear melele bwe “jabdewõt eo ej debij yokwe im joij jen eo rejetan, enaj bareinwõt ellok jen an mijak Eo Ekajur Potata.” (Job 6:14) Debij yokwe im joij emaroñ koba debij jeorlok bwid ak kõmman juõn jumae. Ilo ialin tel eo an Anij, Job ear jar ilo etan lõmaro jilu rejetan, ro rar kõmman elap buromõj ñane. (Job 42:7-10) Jen maroñ ke kwalok juõn jitõbõn jeorlok bwid eo ejja einwõt in ñan juõn ri tõmak eo mõttad eo emaroñ kar kainebataik kij ilo juõn wãwen? Juõn jar eo emol ilo etan eo ear kaluuk kij elap ijo emaroñ kõmmane ñan jibañ kij jolok ad jumae. Jerammõn ko Job ear lañliñ kaki kin an mijak Anij rej letok ñan kij juõn lolokjen lok iman kin ‘emõn eo elap Jehovah ej kaorõke ñan ro rej mijak e.’—Sam 31:19; Jemes 5:11.
Mijak In Jab Kabuñburuen Anij Nae Mijak Armij
17. Ta eo mijak armij emaroñ kõmmane ñan kij, ak etke mijak rot in ej kakaduik lolokjen?
17 Ke jej mijak Anij menin emaroñ iun kij ñan ad kõmmane men eo ejimwe, ak mijak armij emaroñ kamõjnoik lok tõmak eo ad. Kin un in, ke ear kõketak ri jilek ro bwe ren ri kwalok ro kin news eo emõn ilo kijejeto, Jesus ear jiroñ ir: “Im komin jab mijõk ro rej mõn enbwin, a jab maroñ mõn an; a emõn komin mijõk Eo ej maroñ mõn an im enbwin na ilo Geena.” (Matu 10:28) Mijak armij ej kakaduik an juõn lolokjen, Jesus ear kamelele, kinke armij ejjab maroñ jolok jerammõn ko in mour eo ad ilo ilju eo ej itok. Bareinwõt, jej mijak Anij kinke jej kile kakõrmol in kajur eo an, ilo keidi ibben kajur eo an ailiñ ko otemjej bwe ejabwe. (Aiseia 40:15) Einwõt Abraham ewõr ibbed liki eo emol ilo kajur eo an Jehovah ñan kajerkakbiji ri karejar ro An retiljek. (Reveles̃õn 2:10) Kin menin, jej ba ilo liki: “Elañe Anij ej ber iber, wõn ej jumae kij?”—Dri Rom 8:31.
18. Ilo wãwen et eo Jehovah ej nawõnãn ro rej mijak e?
18 Elañe ri jumae eo ad ej juõn uan family eo ak juõn eo ej kalelñoñ ilo school, jenaj lo bwe “ilo mijõk Jeova, eor liki e kajur.” (Jabõn Kennan Ko 14:26) Jemaroñ jar ñan Anij ñan bõk kajur, im jelã bwe enaj roñjake kij. (Sam 145:19) Jehovah ejamin meloklok ro rej mijak e. Ikijen ri kanan eo an Malachi, ej kamol ñan kij: “Ilo ien en ro rej mijak Jehovah rej konono ibben don, kajjojo ibben eo rejetan, im Jehovah ej lale wõt im roñjake. Im juõn book in kakememej kar jino je iman mejen ñan ro rej mijak Jehovah im ro rej lemnak kin etan.”—Malachi 3:16, NW.
19. Kain mijak rot eo enaj itok ñan juõn jemlokin, ak kain rot eo enaj bed ñan indio?
19 Ien eo ebaktok ñe jabdewõt ion lal enaj kabuñ ñan Jehovah im mijak armij enaj jako. (Aiseia 11:9) Mijak kin kole, nañinmij, kõtõrãik kien, im tarinae renaj bareinwõt jako. Ak mijak Anij enaj bed wõt ñan indio im ro ri karejaran retiljek ilo lañ im ion lal renaj etal wõt em kwalok ñan e kautiej, bokake, im nebar eo tellokin. (Reveles̃õn 15:4) Ilo kõtan in, kij otemjej jen bõk ñan buruõd nan in kakabilek eo ekakõrmol an Solomon: “Buruõm en jab junmare ro dri kõmõn nana; a kwon ber ilo mijõk Jeova ilo aolepen ran. Bwe emol eor wõnan; im am kõtõmene e jamin tumkok.”—Jabõn Kennan 23:17, 18.
[Kamelele ko itulal]
a Jet ritto rej luji mijak eo air kin kauwatata ñe jerbal eo air ej aikwiji air bed im jerbal ilo wãwen ko rekauwatata. Ke rar kajitõk ibben etke elap an lõñ carpenter ro ejako juõn addin pein, juõn eo ewõr an kabel in jerbal ear baj uak wõt: “Rar luji mijak eo air ilo jidben jarom ko ruem.”
b Jehovah make ej eñjake menin jõjõ in. Ñan wanjoñok, Dri Epesõs 4:29 ej kwalok kin nan nana einwõt “nan etton.” Nan in Greek eo ej kajerbal “etton” ej jitõñlok ñan leen wijki, ek, ak kanniek in mõñã ko rõkõt. Juõn kajin eo einwõt in ej kalikar ak iun kij bwe jen eñjake nan ko renana ak kõt. Eindein, ekjap ko ekkã kwalok kaki ilo Jeje ko einwõt kũbwe in menin mour.” (Duteronomi 29:17; Ezekiel 6:9, NW) Jab kõnan eo ad ñan kũbwe in menin mour, ak kũbwe, ej jibañ kij ñan melele eñjake eo an Anij kin jab kõnan eo an kin jabdewõt wãwen kabuñ ñan ekjap.
c Ikijen wanjoñok, lemnak kin bwebwenato ko ilo Jeje ko kin Cain (Jenesis 4:3-12); David (2 Samuel 11:2–12:14); Gehazi (2 Kiñ 5:20-27); im Uzziah (2 Kronikel 26:16-21).
Kwoj Kememej Ke?
• Ewi wãwen ad katak ñan dike men eo enana?
• Ewi wãwen an kar jet Ri Israel ilo ran ko an Malachi bõk jimjera eo an Jehovah bwe kar baj eindein wõt?
• Ta eo jemaroñ katak kake jen Abraham, Joseph, im Job kin mijak Anij?
• Mijak et eo ejamin jako, im etke?
[Pija eo ilo peij 25]
Jemen im jinen eo emeletlet ej likit juõn mijak eo ejimwe ibben eo nejiir
[Pija eo ilo peij 26]
Einwõt an mijak ukõtlok kij jen kauwatata, mijak Anij ej ukõtlok kij jen men eo enana
[Pija eo ilo peij 29]
Job ear debij wõt mijak eo an kin Anij meñe ilo ien eo ear jelmae lõmaro jilu jeran rewan
[Etan eo ej kõmman]
Jen ukok in Bible eo Vulgata Latina, 1795