Jehovah—Joñok Eo Emõntata In Lejokmen
“Nebar Jehovah in inelip eo, bwe Jehovah Emõn!”—JEREMIAH 33:11., NW.
1. Etke jej emmakit ñan ad nebar Anij kin lejokmen eo an?
JEHOVAH ANIJ ej emõn ilo wãwen eo elukkun mol. “O enañin lap an emõn!” ri kanan Zechariah ear lamõj. (Zechariah 9:17, NW) Emol, lejokmen ej alikar ilo jabdewõt men eo Anij ear kõmmane ñan keboj lal in ñan ad lañliñ. (Jenesis 1:31) Jejamin maroñ kar melele kin aolep tibdikin kien ko Anij ear likiti bwe ren jerbal ke ear kõmanman ijoko otemjelok ilañ im ilal. (Ekklisiastis 3:11; 8:17) Ak jelã eo ad edik ej kamakit kij ñan ad nebar Anij kin an lejokmen.
2. Ewi wãwen am naj kar kameleleik melelen lejokmen?
2 Ta in lejokmen? Ej mour erreo eo elaptata ak emõn. Ak, elaplok jen an baj jako wõt aolep nana. Lejokmen, juõn mõttan leen jitõb eo, ej juõn kadkad eo ej etal wõt im kalikar an kõmmane juõn men eo emõn im wõr tokjen. (Dri Galetia 5:22, 23) Jej kalikar lejokmen ñe jej kõmman jerbal ko remõn im wõr tokjeir ñan ro jet. Ilo jukjuk im bed in, men eo rej watõke emõn ilo jet dolul in armij ibben ko jet emaroñ nana ilo air lale. Bõtab, bwe jen lañliñ kin ainemõn im mõnõnõ, ej aikwij wõr juõn kien lejokmen. Wõn eo emaroñ jimwe an ejaake kien in?
3. Ta eo Jenesis 2:16, 17 ej kwalok kin kien lejokmen?
3 Anij ej likit kien lejokmen. Ilo jinoin bwebwenato in armij, kar Jehovah eo ear kaiñ maan eo moktata: “Jen wijki otemjej ilo jikin kallip eo kwo maroñ mõñã wõt. A kin wijki in jela emõn im nana, kwon jab mõña jen e: bwe ilo ran eo kwoj mõña jen e, kwo naj mij otem mij.” (Jenesis 2:16, 17) Aet, armij ej aikwij reilok ñan Ri Kõmanman eo air ñan jelãlokjen eo kin emõn im nana.
Ejjab Tellokin Kalikar kin Lejokmen
4. Ta eo Anij ear kõmmane ñan armij jen ien eo Adam ear jerawiwi?
4 Jerammõn eo an armij kin lañliñ indio ilo wãppen ear bed ilo kauwatata ke Adam ear jerawiwi im makoko in kamol jimwe eo an Anij ñan likit kien ko kin lejokmen. (Jenesis 3:1-6) Bõtab, mokta jen an lotak ajiri ro inen Adam einwõt ri jolete jerawiwi im mij, Anij ear kanan kin itok eo an juõn Ine eo ewãppen. Ilo mol ke ear jiroñlok “serpent e ridto,” Satan Devil eo, Jehovah ear keañ: “I naj likit kijirãt ikõtam im kõra eo, im ikõtan ineõm im inen: e naj kokkure bõrõm, a kwo naj kokkure jimwin neen.” (Reveles̃õn 12:9; Jenesis 3:15) Kar karõk eo an Jehovah in ñan an wiaik armij ro ri jerawiwi bwe ren bar mweien. Ilo juõn menin kalikar eo ejjab tellokin kin lejokmen, Jehovah emol ear kõmmane juõn karõk eo einwõt in ñan lomor ro rej jerbale tõmak ilo katok in binmour eo an jitenburu eo Nejin.—Matu 20:28; Dri Rom 5:8, 12.
5. Meñe jaar jolete juõn buru eo mijlokin itok wõt in nana, etke jemaroñ kalikar juõn joñan lejokmen?
5 Bwebõta, kin jerawiwi eo an Adam, jaar jolete juõn buru eo mijlokin nana. (Jenesis 8:21) A ekamõnõnõ, bwe Jehovah ej jibañ kij ñan kalikar juõn joñok in lejokmen. Ilo ad wõnmanlok wõt ilo men ko jej katak jen jeje ko an rekwojarjar im aorõk ejjab ‘kameletlet wõt kij ñan lomor’ im ‘keboj kij ñan jerbal otemjej remõn’ ak ej bareinwõt kamaroñ kij ñan kõmman men eo emõn ekkar ñan kien ko an Anij. (2 Timote 3:14-17) Ak ñan bõk tokjen jen nan in jiroñ ko ilo Jeje ko im ñan kalikar lejokmen, ej aikwij wõr ibbed lemnak eo an ri jeje sam eo ear al: “Kwe [Jehovah] emõn im Kwoj kõmõn emõn. Kwon katakin iõ kien ko Am.”—Sam 119:68.
Lejokmen eo an Jehovah Elap Nebare
6. Elikin an kar King David jiroñ bwe ren bõktok tebteb in kallimur eo ñan Jerusalem, Ri Levi ro rar al juõn al eo ewõr kajin ta ko ie?
6 King David in Israel eo etto ear kamol lejokmen eo an Anij im bukõt ialin tel eo An. “Jeova ej emõn im wãnik,” David ear ba. “Inem E naj katakin ro dri jerawiwi ilo ial eo an.” (Sam 25:8) Katak eo jen Anij im kar lelok ñan Ri Israel ro ear koba kien ko joñoul raorõk—Kien ko Joñoul—kar jei ion ruo dekã eon wõt juõn im kar kejbãroke ilo juõn box kwojarjar kar naetan tebtebin kallimur. Elikin an kar David jiroñ ir bwe ren bõktok Tebteb eo ñan capital eo an Israel, Jerusalem, Ri Levi ro rar al juõn al eo ear kobaik kajin in: “O komin kamolol Jeova; bwe Ej emõn: bwe An tiriamo ej berwõt ñõn in drio.” (1 Kronikel 16:34, 37-41) Ej aikwij kar kamõnõnõ ilo roñjake nan kein jen tien ri al ro an Ri Levi!
7. Ta eo ear walok elikin air kar bõktok Tebteb eo ñan loan ijo Kwojarjar Otem Kwojarjar im elikin jar in aje eo an Solomon?
7 Ejja nan in nebar kein wõt rar buñbuñ ilo ien aje eo an temple eo an Jehovah kar ekkal in Solomon leo nejin David. Elikin air likit tebtebin kallimur eo ilo ijo kwojarjar otem kwojarjar ilo temple eo ekãl rar kaleke, Ri Levi ro rar jino wijtake Jehovah, “bwe Ej emõn; bwe tiriamokake eo An ej ber ñõn in drio.” Ilo ien in temple eo ear kabwilõñlõñ kin an obrak kin juõn kõdo eo ej kakõlleik bed eo eaibujuij an Jehovah. (2 Kronikel 5:13, 14) Elikintok jar in aje eo an Solomon, “kijeek ear wõnlõltak jen lañ, im tile katok kijeek im men in katok ko.” Ilo air lo menin, “ro nejin Israel rar barikrik kin turin mejeir ñõn lõl ion eran loan worwor, im rar kabuñ, im kamolol Jeova, ‘bwe Ej emõn; bwe tiriamokake eo An ej ñõn in drio.’” (2 Kronikel 7:1-3) Elikin juõn ien kwojkwoj 14-ran, Ri Israel ro rar jeblaklok ñan moko imwiir ilo “lañliñ im eñjake eo emõn ilo burueir kin lejokmen eo Jehovah ear kõmmane ñan David im ñan Solomon im ñan Israel armij ro an.”—2 Kronikel 7:10.
8, 9. (a) Meñe Ri Israel ro rar nebar Jehovah kin lejokmen eo an, ta ial eo tokelik rar jibadõke? (b) Ta eo kar kanan kake kin Jerusalem ikijen Jeremiah, im ewi wãwen an kar kanan eo jejjet kitien?
8 Ekaburomõjmõj, bwe Ri Israel ro rar jab etal wõt im mour ilo air errã ibben al in nebar ko air ñan Anij. Tokelik, armij in Judah ro ‘rar kaibujuij Jehovah kin baj tieir wõt.’ (Aiseia 29:13) Jen air errã im jerbal ñan kien lejokmen ko an Anij, rar jino jerbale men eo ear nana. Im ta eo ej ejaakin nana eo air? Eokwe, rar oktak im wõr rueir kin ekjap, mour etton, jibed ri jeramel, im jerawiwi ko jet relap! Tokjen menin, Jerusalem ear jeebeplok im armij in Judah ro rar bõk ir im ri kamakoko ñan Babylon ilo 607 B.C.E.
9 Kin menin Anij ear kajeik armij ro an. Bõtab, ikijen ri kanan Jeremiah, ear kanan bwe ilo Jerusalem enaj kar wõr juõn ainikien rej roñjake kin nan kein: “Nebar Jehovah in inelip eo, bwe Jehovah emõn; bwe an tiriamokake ej ñan in drio!” (Jeremiah 33:10, 11, NW) Im eindein ear walok. Elikin 70-yiõ in an ejelok armij in ene eo im einwõt ene jemaden, ilo 537 B.C.E., juõn jar in armij bwen Ri Jew ro ear jeblaklok ñan Jerusalem. (Jeremiah 25:11, NW; Daniel 9:1, 2, NW) Rar kalek lokatok eo ilo temple eo ijo ion Tol Moriah im rar jino air lelok menin katok ko ijo. Bedbed in temple eo rar ejaake ilo yiõ eo kein karuo in jeblaklok eo air. Juõn ien eo ekairujruj! “Im ke ro dri kal rar likit loñtõn tempel eo an Jeova,” Ezra ear ba, “rar kajutak pris ro ilo nuknuk ko air im ibeir jilil ko, im ro dri Livai ro nejin Esap im simbal ko ibeir, bwe ren nebar Jeova, ekar ñan kien Devid kiñ in Israel. Im rar al ñõn dron ilo air nebar im kamolol Jeova, im re ba, ‘Bwe Ej emõn, bwe tiriamokake eo An ej berwõt in drio ñan Israel.’”—Ezra 3:1-11.
10.Kin ta kajin eo elap tokjen Sam 118 ej jinoe im kajemloke?
10 Juõn menin kalikar eo einlok wõt in ilo nebar kin lejokmen eo an Jehovah ej walok ilo juõn number in sam ko. Ibwiljiir ej Sam 118, armij ro ilo moko imõn Ri Israel rar al kake ñan kajemlok kwojkwoj in kijone eo rar kõmmane. Sam in ej ijjino im jemlok kin nan kein: “O komin kamolol Jeova, bwe E emõn, bwe an joij ej ber ñõn in drio.” (Sam 118:1, 29) Men kein remaroñ einwõt nan ko eliktata in nebar eo Jesus Christ ear al kake ibben ri jilek ro an retiljek ilo boñin eo mokta jen mij eo an ilo 33 C.E.—Matu 26:30.
“Joij, Kõmman Iõ Bwe In Lo, Aibujuij eo Am”
11, 12. Ke Moses ear lo ilo tukaduin aibujuij eo an Anij, ta nan in keañ eo ear roñjake?
11 Juõn ekkeijak eo ikõtan lejokmen eo an Jehovah im yokwe im joij eo an jinointata kar kõmmane buki yiõ ko moktalok jen ien ko an Ezra. Elikinlok wõt jidik ien jen ien eo Ri Israel ro rar kabuñ ñan kon in kau gold eo ilo ene jemaden eo im ri kõmman nana ro rar torlokboke ir, Moses ear eowor ñan Jehovah: “Joij, Kõmmane iõ bwe in lo, aibujuij eo am.” An kile bwe Moses ear jab maroñ lo turin mejen im mour wõt, Jehovah ear ba: “Ña make I naj kõmmane aolepen lejokmen eo aõ bwe en ellãlok iman mejam.”—Exodus 33:13-20.
12 Lejokmen eo an Jehovah ear ellãlok iman mejen Moses ilo ran eo tok juõn ilo Tol Sinai. Ilo ien eo, ear idiñ an Moses lo aibujuij eo an Anij im ear roñjake nan in keañ in: “Jeova, Jeova, juõn Anij ej tiriamokake, im E joij, e rumij an illu, im elap an tiriamokake im mol, Ej kejbãrok an tiriamo ñõn tausan ko, Ej jeorlok bwir im jerawiwi jen ro eor rueir: ak ejelok jabdewõt enaj kõtlok jen an bõk kaje, a Ej jibel nana an ro jemeir ion ro nejir, im ion ro nejin nejir, ñõn ebeben eo ken ka jilu im ken kemen.” (Exodus 34:6, 7, NW) Nan kein rej kalikar bwe lejokmen eo an Jehovah ej ekkeijaklok ñan yokwe im joij eo an im wãwen ko jet kin kadkadin. Ad lemnak kin men kein enaj jibañ kij ñan ad kwalok lejokmen. Jen mokta etale kadkad eo ej walok ruo alen ilo nan in keañ in eaibujuij kin lejokmen eo an Anij.
“Juõn Anij . . . Elap An Tiriamokake”
13. Ilo keañ eo kin lejokmen eo an Anij, ta kadkad eo ruo alen an walok, im etke ejejjet menin?
13 “Jehovah [ej] juõn Anij . . . elap an tiriamokake . . . , ej kejbãrok ñõn tausan ko.” Nan in Hebrew eo ej ukõt “tiriamokake” ej bareinwõt melelen “yokwe eo etiljek.” Ej kadkad eo dein ruo alen an lajrak ilo nan in keañ eo an Anij ñan Moses. Ejejjet, kinke kadkad eo elap kadkadin Jehovah ej yokwe! (1 Jon 4:8) Nan eo emõn jelã kake kin nebar eo ñan Jehovah “bwe e emõn, bwe tiriamokake eo an ej ñan in drio” ej kalikar kadkad in.
14. Wõn eo elaptata an lañliñ kin lejokmen im tiriamokake eo an Anij?
14 Juõn menin kalikar lejokmen eo an Jehovah ej bwe e “elap an tiriamokake.” Menin elaptata an alikar ilo kejbãrok eo ej lelok ñan armij ro ri karejaran ro rej wujleplok im retiljek. (1 Piter 5:6, 7) Einwõt an Ri Kennan ro an Jehovah maroñ kamol, e ej ‘kejbãrok tiriamokake’ ñan ro rej yokwe im karejar ñan e. (Exodus 20:6) Ailiñ eo ailiñ in Israel ear bõjrak an lo tiriamokake eo an Jehovah, ak tiljek in yokwe, kinke rar kajekdon Nejin. Ak lejokmen eo an Anij im tiljek in yokwe eo an ñan Christian ro retiljek jen ailiñ ko otemjej enaj bed wõt ñan indio.—Jon 3:36.
Jehovah—Ej Tiriamokake im Joij
15. (a) Nan in keañ eo Moses ear roñjake ion Tol Sinai ear bellok kin nan et eo? (b) Tiriamokake ta eo ekoba ie?
15 Nan in keañ eo Moses ear roñjake ion Tol Sinai ear kabellok kin kajin in: “Jeova, Jeova, juõn Anij ej tiriamokake, im E joij.” Nan in Hebrew eo ej ukõt “tiriamokake” emaroñ jitõñlok ñan mõttan ko ituloa in enbwin im ej ebaklok “lojen.” Kin menin tiriamokake ejelet eñjake ko remũlal ituloa an juõn ilo an lemnak kin eñtan ko an ro jet. Ak tiriamokake elaplok jen baj eñjake in buromõj eo emol wõt. Ej aikwij kamakit kij ñan ad kõmman juõn men eo enaj kõtlok eñtan eo an ro jet. Ñan wanjoñok, Christian elder ro rej yokwe rej lo aikwij eo ñan air tiriamokake ñan ri tõmak ro mõttair, ‘kwalok tiriamokake ibben kalañliñ’ ñe menin ekkar.—Dri Rom 12:8; Jemes 2:13; Jud 22, 23.
16. Etke jemaroñ ba bwe Jehovah ej joij?
16 Lejokmen eo an Anij ej bareinwõt alikar ilo an joij. Juõn armij eo ejoij “einjuõn an lemnak kin eñjake ko an bar juõn” im ej kalikar juõn ‘yokwe in joij elaptata ñan ro rettã.’ Jehovah ej joñok eo emõntata in joij ilo an jerbal ibben ro ri karejaran retiljek. Ikijen enjel ro, ñan wanjoñok, Anij ilo joij ear kakajurlok ri kanan eo eritto Daniel im kejelãik kin ledik virgin eo Mary kin jerammõn eo enaj kar bõke ilo an keotak Jesus. (Daniel 10:19, NW; Luk 1:26-38) Einwõt armij ro an Jehovah, jej kamolol kin wãwen an joij ilo an kareellok kij ikijen alen ko ilo Bible eo. Jej nebar e kin menin kalikar in lejokmen eo an im jibadõk bwe jen joij ilo ad jerbal ibben ro jet. Ñe ro ewõr ibbeir kadkad ko ilo jitõb rej kõmman kajimwe ibben juõn ri tõmak eo mõttair “ilo juõn jitõb in inemõn,” rej kajeoñ in jokane, joij.—Dri Galetia 6:1.
Juõn Anij Erumij An Illu
17. Etke jej kamolol bwe Jehovah “erumij an illu”?
17 “Juõn Anij . . . e rumij an illu.” Nan kein rar kareellok ñan bar juõn wãwen kalikar lejokmen eo an Jehovah. Jehovah ej kijenmij im jab mõkaj in kajeik kij kin likjap ko ad im letok ñan kij ien emõn ñan ellã jen mõjno ko ad relap im kõmman wõnmanlok ilo jitõb. (Dri Hibru 5:12–6:3; Jemes 5:14, 15) Jab mõkaj eo an Anij ej bareinwõt wõr tokjen ñan ro rejañin oktak im erom ri kabuñ ro an. Ej wõr wõt air ien ñan uak ñan ennan eo an Ailiñ eo im ukwelok. (Dri Rom 2:4) Bõtab, meñe Jehovah ejjab mõkaj, lejokmen eo an jet ien ej kamakit e ñan kwalok an illu, einwõt an kar kõmmane ke Ri Israel ro rar kabuñ ñan kon in kau gold eo ilo Tol Sinai. Illu eo an Anij ejjabto enaj walok ilo juõn wãwen eo elaplok ñe ej bõktok juõn jemlokin jukjuk im bed in enana an Satan.—Ezekiel 38:19, 21-23, NW.
18. Ikijen mol, ta einjuõn eo ewõr ikõtan Jehovah im ri tel ro an armij?
18 “Jeova [ej] juõn Anij . . . elap an . . . mol.” Jehovah elap an einjuõn jen ri tel ro an armij, ro rej kõmman kallimur ko relap inem likjap in kõtõbraki! Ilo keidi, ri kabuñ ro an Jehovah remaroñ atartar ion jabdewõt men eo kar ba kake ilo Nan in kakõrmol eo an. Ke Anij elap an mol, ien otemjej jemaroñ liki kallimur ko an. Ilo lejokmen eo an, Jemed ilañ ej uak jar ko ad ilo ejelok likjap ñan mol eo ilo jitõb ikijen an lap an letok.—Sam 43:3; 65:2.
19. Ta menin kalikar eo emõn kin lejokmen eo Jehovah ear kwalok ñan ri jerawiwi ro rej ukwelok?
19 “Jeova [ej] juõn Anij . . . ej jeorlok bwir im jerawiwi.” Ilo lejokmen eo an, Jehovah ej bojak in jolok bwid an ri jerawiwi ro rej ukwelok. Jej lukkun kamolol bwe Jemed ilañ eo ej yokwe ear kõmman menin letok eo ñan jolok bwid ikijen katok eo an Jesus. (1 Jon 2:1, 2) Emol, jej mõnõnõ bwe ro otemjej rej jerbale air tõmak ilo binmour eo rej maroñ lañliñ kin juõn kõtan jimjera eo emõn ibben Jehovah, kin kejatdikdik in mour eo ejelok jemlokin ilo kallimur eo an kin lal eo ekãl. Un kein rekanuij emõn ñan ad nebar Jehovah kin lejokmen eo an ealikar ñan armij!—2 Piter 3:13.
20. Ta menin kamol eo ewõr ibbed bwe Anij ejjab kõtlok nana?
20 “Ejelok jabdewõt [Jehovah] enaj kõtlok jen an bõk kaje.” Menin ej lukkun bar juõn un eo ñan nebar Jehovah kin lejokmen eo an. Etke? Kinke juõn wãwen eo elap tokjen kin lejokmen eo ej bwe ejjab kõtlok nana ilo jabdewõt wãwen. Bareinwõt, “ilo kwalok Iroij Jesus jen lõñ iben enjel ro an kajur eo an,” naj bõktok idenwõne “ion ro rejjab jelã Anij im ro rejjab bokake news eo emõn.” “Renaj dien bõk kaje in ekajet in jorrãn eo ej indio.” (2 Thessalonians 1:6-9, NW) Ri kabuñ ro an Jehovah renaj ellã im mour renaj maroñ lañliñ kin likieo in mour ilo ejelok kabañbañ jen armij ro rejjab tõmak Anij, ro “ejelok air yokwe in lejokmen.”—2 Timote 3:1-3.
Kajeoñe Lejokmen eo An Jehovah
21. Etke jej aikwij kalikar lejokmen?
21 Ejelok kajitõk bwe elõñ un ko ibbed ñan ad nebar im kamolol Jehovah kin lejokmen eo an. Einwõt ro ri karejaran, jej aikwij ke kõmman joñan wõt an lap ad maroñ ñan kalikar kadkad in? Aet, bwe ri jilek Paul ear kõketak Christian ro mõttan: “Inem komin dri kajeoñwe Anij, einwõt ajiri re jitenburu.” (Dri Epesõs 5:1) Jemed ilañ ej etal wõt em kalikar lejokmen, inem jej aikwij eindein.
22. Ta eo jenaj etale ilo katak in tok ilokan?
22 Elañe kin aolepen buruõd jej wujleplok ñan Jehovah, ejelok bere jenaj kõnan kajeoñwe lejokmen eo an. Kinke jej bwijjin ri jerawiwi eo Adam, ejjab bidodo ñan kõmman men eo emõn. Bõtab, ilo katakin tok juõn, jenaj lo unin ad maroñ kalikar lejokmen. Jenaj bareinwõt etale wãwen ko reinjuõn jen don ko me jemaroñ im jej aikwij kajeoñwe Jehovah—joñok eo elaptata kin lejokmen.
Ewi Wãwen Am Naj Kar Uak?
• Ta in lejokmen?
• Ta eo Jeje ko rej kwalok im kalikare kin lejokmen eo an Anij?
• Ta jet ian menin kalikar ko kin lejokmen eo an Jehovah?
• Etke jej aikwij kajeoñwe joñok in lejokmen eo an Jehovah?
[Pija eo ilo peij 10]
Jehovah ear kaje armij ro an etto kinke rar jab mour ekkar ñan wãwen nebar ko air
[Pija eo ilo peij 10]
Juõn bwen ri tõmak rar jeblak ñan Jerusalem
[Pija eo ilo peij 11]
Moses ear roñjake juõn nan in keañ aibujuij kin lejokmen eo an Anij
[Pija eo ilo peij 13]
Lejokmen eo an Jehovah jej lo ilo wãwen eo ej kamelele ñan kij ikijen alen ko ilo Bible eo