Inemõn—Juõn Kadkadin Christian Eaorõk
“Komin kõnõk . . . inemõn.”—DRI KOLOSSE 3:12.
1. Ta eo ej kõmman bwe inemõn en juõn kadkadin ekabwilõñlõñ?
ÑE JUÕN armij ej kwalok inemõn, jej mõnõnõ in bed ibben. Bõtab, “juõn lo e meoeo, ej ruje dri,” ri meletlet eo King Solomon ear kile. (Jabõn Kennan Ko 25:15) Inemõn ej juõn kadkad ekabwilõñlõñ me ej kobaik kamõnõnõ ibben kajur.
2, 3. Ta kõtan eo ikõtan inemõn im jitõb kwojarjar eo, im ta eo jenaj etale ilo katak in?
2 Ri jilek Paul ear kobaik inemõn ilo lajrak eo an kin “leen Jitõb,” me jemaroñ loe ilo Dri Galetia 5:22, 23. Nan in Greek eo rej ukõte “inemõn” ilo eon 23 ilo New World Translation ekkã air ukõte “ettã buru” ak “joij” ilo ukok in Bible ko jet. Ilo mol ebin lo juõn nan elukkun jejjet ñan nan in Greek eo ilo kajin ko jet kinke nan in Greek eo jinoin ej kamelele, jab kin joij ak ettã buru kar kwaloke ilikin, ak inemõn im joij kar kwaloke iloa; jab kin wãwen mwilin juõn armij, ak kin wãwen lemnak im buruen armij eo.
3 Ñan jibañ kij bwe en emõnlok ad jelã kin melele eo im aorõkin inemõn, jen etale emen wanjoñok ko ilo Bible. (Dri Rom 15:4) Ilo ad kõmmane, jenaj katak jab kin ta melelen kadkad in wõt ak bareinwõt ewi wãwen jemaroñ bõke im kwaloke ilo aolep kõmman ko ad.
“E Kanuij Aurõk Iman Mejen Anij”
4. Ewi wãwen ad jelã bwe Jehovah ej kaorõk inemõn?
4 Kinke inemõn ej mõttan leen jitõb ko an Anij, ekkar bwe en koba ibben kadkad eo eaibujuij an Anij. Ri jilek Peter ear je bwe “jitõb e inimõn im joij” “e kanuij aurõk iman mejen Anij.” (1 Piter 3:4) Emol, inemõn ej juõn kadkad ekwojarjar; elap an Jehovah kaorõke. Mol in wõt ej un eo emõn bwe ri karejar ro otemjej an Anij ren kaddeklok inemõn. Ak, ewi wãwen Anij laplap, Eo Eutiejtata ilañ im ilal, ej kwalok inemõn?
5. Kin inemõn eo an Jehovah, ta kejatdikdik eo ewõr ibbed kin ilju im jeklaj?
5 Ke armij ro ruo moktata, Adam im Eve, rar jab bokake kien eo ealikar an Anij ñan jab mõñã jen wijki in jelã emõn im nana, rar kõmmane ilo air kõnan kõmmane. (Jenesis 2:16, 17) Jab bokake in ear walok ilo jerawiwi, mij, im jebel jen Anij ñan ir im ro nejiir renaj lotak ilo ran ko renaj itok. (Dri Rom 5:12) Meñe Jehovah ear wõr an jimwe ñan ekajete ir, ear jab watõk armij ro einwõt relukkun nana im jab tellokin lomor ir. (Sam 130:3) Jen an eindein, kin joij eo an im an mõnõnõ in jab kijñeñe—wãwen ko ñan kwalok inemõn—Jehovah ear karõk ial eo me armij ro rejerawiwi remaroñ kebak e im bõk buñburu jen e. Aet, ikijen men in letok eo kin katok in binmour eo an Nejin, Jesus Christ, Jehovah ear kõmman bwe jen maroñ kebak throne eo an eutiej ilo ejelok mijak ak lelñoñ.—Dri Rom 6:23; Dri Hibru 4:14-16; 1 Jon 4:9, 10, 18.
6. Ewi wãwen inemõn ear alikar ilo wãwen eo Anij ear jerbal ibben Cain?
6 Elõñ yiõ ko mokta jen an kar Jesus itok ñan lal, inemõn eo an Jehovah ear alikar ke Cain im Abel, lõmaro nejin Adam, rar lelok men in katok ko air ñan Anij. Ilo an jelã wãwen burueir, Jehovah ear jolok men in katok eo an Cain ak ear ‘mõnõnõ kake’ Abel im men in katok eo an. Lemnak in joij eo an Anij kin ri tiljek eo Abel im men in katok eo an ear kõmman bwe Cain en emmakit ilo juõn wãwen enana. “Im Kein e ar kanuij illu, im e bwilõk mejen,” bwebwenato eo ilo Bible ej ba. Ewi wãwen an kar Jehovah emmakit? Ear lõkatip ke kin lemnak eo nana an Cain? Jaab. Ilo inemõn, ear kajitõk ibben Cain kin etke ear illu. Jehovah ear kameleleik Cain kin ta eo emaroñ kõmmane ñan bõk “kautiej.” (Genesis 4:3-7, NW) Emol, Jehovah ej kwalok kadkad in ilo juõn wãwen ewãppen.—Exodus 34:6.
Inemõn Ej Kareel im Kaemololo
7, 8. (a) Ewi wãwen jemaroñ melele kake inemõn eo an Jehovah? (b) Ta eo nan ko ilo Matu 11:27-29 rej kwalok kin Jehovah im Jesus?
7 Juõn ian wãwen ko remõntata ñan melele kin kadkad ko kadkadin Jehovah me ejelok juõn emaroñ keidi ñani ej ilo ad katak kin mour im jerbal eo an Jesus Christ. (Jon 1:18; 14:6-9) Ke ear bed ilo Galilee ilo yiõ eo kein karuo in an kõmman jerbal in kwalok nan eo an, Jesus ear kõmman elõñ men in bwilõñ ko ilo Chorazin, Bethsaida, Capernaum, im jikin ko jet rebak. Ak, enañin aolep armij ro rar utiej buru im jab itoklimo, im rar makoko in tõmak. Ewi wãwen an kar Jesus emmakit? Ke ear kakememej ir kin tokjen ko renaj walok kin jab tõmak eo air, ear tiriamo kin wãwen nana in mour in jitõb eo an ri ʽam ha·ʼaʹret ro, armij ro rettã ibwiljiir.—Matu 9:35, 36; 11:20-24.
8 Jerbal ko an Jesus rar kwalok bwe emol an kar “jela [Jemen]” im ear kajeoñe e. Ñan armij ro rettã, Jesus ear lelok nan in kir in emãnãn: “Komin itok ñõn iba, kom otemjej rej jerbal im ban, im I naj kakijeik kom. Komin bõk Aõ ine im likite i aerami, im katak iba; bwe Ij inemõn im etã buruõ: im kom naj lo an ami kakije.” Nan kein elap air kar bõktok kainemõn im kakije ñan rein rar “iñtan”! Nan kein rej bareinwõt kainemõn im kakijeik kij rainin. Elañe emol ad kõnak inemõn, inem jenaj ibwiljin “jabrewõt eo Nejin e kõnan kwalok E [Jemen] ñõn e.”—Matu 11:27-29.
9. Kadkad ta eo ekoba ibben inemõn, im ewi wãwen an kar Jesus juõn wanjoñok emõn ikijen men in?
9 Juõn kadkad eo ebak ñan inemõn ej ettã buru. Ijo tu-rãjet, utiej buru ej tellok juõn ñan an kautiej e make im ekkã an kõmman bwe en jerbal ibben ro jet ilo juõn wãwen elej im ejelok tiriamokake. (Jabõn Kennan Ko 16:18, 19) Jesus ear kwalok ettã buru ilo aolepen jerbal in kwalok nan eo an ion lal. Meñe ilo ien eo ke ear uwe ñan Jerusalem jiljino ran ko mokta jen an kar mij im armij rar karuwaineneik e einwõt King an Ri Jew ro, Jesus ear lap an oktak jen iroij ro an lal. Ear kajejjet kitien kanan eo an Zechariah kin Messiah eo: “Lo, am kiñ ej itok ñõn yuk, E inemõn im jijõt ion kiru ass, im kon nejin ass.” (Matu 21:5; Zechariah 9:9, NW) Ri kanan eo etiljek Daniel ear lo juõn vision ke Jehovah ear lelok maroñ in iroij eo ñan Nejin. Ak, ilo juõn kanan lok iman, ear kwalok kin Jesus einwõt “eo ettã tata bwinbwinin ian armij.” Inemõn im ettã buru emol air ebake don..—Daniel 4:17, NW; 7:13, 14, NW.
10. Etke inemõn in Christian ejjab melelen mõjno?
10 Inemõn eo ekamõnõnõ me Jehovah im Jesus rej kwaloke ej jibañ karuaklok kij ñan ir. (Jemes 4:8) Ilo mol, inemõn ejjab melelen mõjno ilo kajur. Jaab jen an eindein! Jehovah, Anij laplap, ej kwalok kajur elap im An bin ilo maroñ bõtata. Illu eo an ej urur nae nana. (Aiseia 30:27; 40:26) Jesus bareinwõt ear bebe bwe en jab ebbururu, meñe ilo ien eo ke Satan Devil ear melejoñe. Ear makoko in errã ibben manit in business ko rejjab jimwe an ri tel in kabuñ ko ilo ran ko an. (Matu 4:1-11; 21:12, 13; Jon 2:13-17) Ak, ear kwalok inemõn ke ear jerbal ibben likjap ko an ri kalor ro an, im ilo meanwõd ear kijenmij kin mõjno ko air. (Matu 20:20-28) Juõn ri meletlet kin Bible ear jejjet an kwalok kin inemõn ilo wãwen in: “Ilikin kadkad eo kin inemõn ej kajur eo einwõt mããl.” Jen kwalok kadkad in me Christ ear kwaloke—inemõn.
Eo Elaptata An Kwalok Ettã Buru Ilo Ran ko An
11, 12. Ilo lemnak kin wãwen kar kakajiririk e, ta eo ear kõmman bwe inemõn eo an Moses en kabwilõñlõñ?
11 Wanjoñok eo kein kajilu jenaj etale ej ikijen Moses. Bible eo ej kwalok kin e einwõt “e kanuij inemõn, jen armij otemjej rej ber ion mejen lõl.” (Bwinbwin 12:3) Kar je kamelele in iumin kakõrmol an Anij. Inemõn eo ekabwilõñlõñ an Moses ear kõmman bwe en mõnõnõ in bõk tel eo an Jehovah.
12 Kakajiriri eo jinoin an Moses ear oktak. Jehovah ear kõmman bwe ladik in nejin Ri Hebrew jemen im jinen ro retiljek en bõk lomor ilo juõn ien elap an walok jab tiljek im uror. Ilo yiõ ko jinoin in an mour Moses ear bed iumin kejbãrok eo an jinen, eo ear katakin e kin Anij eo emol, Jehovah. Tokelik, kar bõk Moses jen mweo imõn ñan jokwe ilo juõn melan elukkun oktak. “Im Moses e ar katak ilo meletlet otemjej an dri Ijipt,” Ri Christian eo ilo jinoin Stephen eo ear mõnõnõ in mij kin tõmak eo an ear ba. Ilo mol, [Moses] ear “kajur ilo nan im ilo jerbal ko.” (Jerbal 7:22) Tõmak eo an ear alikar ke ear lo master eo an ri kamakoko ro an Pharaoh jerbal ibben ro jein im jatin ilo jab jimwe. Kin an kar Moses mõn juõn Ri Egypt eo ear mõn juõn Ri Hebrew, ear aikwij in ko jen Egypt ñan enen Midian.—Exodus 1:15, 16; 2:1-15; Dri Hibru 11:24, 25.
13. Ilo an Moses jokwe ilo Midian iumin 40 yiõ ko, ewi wãwen an kar jelet e?
13 Ke ear 40 an yiõ, Moses ear aikwij lolorjake aikwij ko an make ilo juõn ene jemaden. Ilo Midian ear iion limaro jiljilimjuõn nejin Reuel im jibañ ir ñan itõk den ñan bwijin menin mour eo elap an jemeir. Ke rar rol limarein rar kameleleik Reuel bwe “juõn dri Ijipt” ear lomoren ir jen shepherd ro rar kabañ ir. Kin kir eo an Reuel, Moses ear jokwe ibben family eo. Jorrãn ko ear eñtan kaki rar jab kõmman bwe en meo; im rar jab bareinwõt bõprae an katak ñan ukõt wãwen mour eo an bwe en jejjet ñan melan ko an rekãl. Kõnan eo an ñan kõmanman ankil an Jehovah ear jab oktak. Iumin 40 yiõ ko raetok, ke ear lale sheep ko an Reuel, mareik Zipporah, im kakajiririk lõmaro nejin, Moses ear kaddeklok im kakõmanmanlok kadkad eo me ear kwalok kin e. Aet, ilo an kar kijenmij kin elõñ wãwen ko renana, Moses ear katak ñan kwalok inemõn.—Exodus 2:16-22; Jerbal 7:29, 30.
14. Kwalok kin juõn men eo ear walok ke Moses ear tel Israel im ear kwalok kin inemõn eo an.
14 Elikin an Jehovah jitõñ e einwõt ri tel eo an ailiñ in Israel, kadkad in inemõn eo an Moses ear alikar wõt. Juõn likao ear kennanik Moses bwe Eldad im Medad rar jerbal einwõt drikanij ilo camp eo—meñe rar jab bed ilo ien eo Jehovah ear lutõklok jitõb eo an ion 70 maan ro re ritto me rar jerbal einwõt ri jibañ ro ñan Moses. Joshua ear ba: “Aõ iroij, Moses, kwon bõprae ir.” Ilo inemõn Moses ear uak: “Kwoj kamo kin ña ke? emõn wõt elañe armij rein otemjej an Jeova dri kanan im Jeova en likit an Jitõb ibeir.” (Bwinbwin 11:26-29) Inemõn ear jibañ kõmman ainemõn ilo ien in ekainebata.
15. Meñe Moses ear jab wãppen, etke emõn bwe jen lor joñok eo an?
15 Ilo juõn ien einwõt ear likjap an kar Moses kwalok inemõn. Ilo Meribah, ebak ñan Kadesh, ear likjap in kaibujuij Jehovah, Eo ear kõmmani men in bwilõñ ko. (Bwinbwin 20:1, 9-13) Meñe ear jab wãppen, tõmak eo an ebin ear jibañ e ilo aolepen mour eo an, im inemõn eo an ekabwilõñlõñ ej bareinwõt kamakit kamolol eo ad rainin.—Dri Hibru 11:23-28.
Lej Oktan Inemõn
16, 17. Ta kakkõl eo jemaroñ bõke jen bwebwenato eo an Nabal im Abigail?
16 Juõn wanjoñok in kakkõl ej itok jen ien eo an David, ejjabto elikin an kar mij ri kanan eo an Anij Samuel. Ej kitibuj ruo ri belele ro, Nabal im lio belen, Abigail. Elap an kar oktak emmakit ko airro! Ke Abigail ear “jelalokjen,” leo belen ear “jememe im ankeke ilo kõmõn ko an.” Ilo lej Nabal ear makoko in lelok jabdewõt mõñã ko ke lõmaro mõttan David rar kajitõk kaki, ro me rar jibañ ñan kejbãrok bwij ko relap an Nabal jen ri kwot ro. Ilo an jimwe an illu, David im juõn jar in likao ro an rar kañõrñõr jãje ko air im ilok ñan tarinaik Nabal.—1 Samuel 25:2-13.
17 Ke Abigail ear roñ kin ta eo ear walok, ear kaiur im keboje bread, wine, kanniek, im cake in grape emõrã im fig im ear etal in wõnmaik David. “En iba, aõ iroij, en iba ruõn,” ear akwelap ñan e. “Kwon kõtlok iõ korijerõm ij akwelap, bwe in konono i lojiliñõm, im kwon eoroñ nan ko an lio korijerõm.” Akwelap ejoij an Abigail ear kaemedlok illu eo an David. Elikin an roñjake kamelele eo an Abigail, David ear ba: “Emõnõnõ Jeova, Anij in Israel, eo e ar jilkintok yuk ranin bwe kwon wõnmae iõ: im e mõnõnõ am jelalokjen, im kwon mõnõnõ, kweo kwar kejbãrok iõ ranin jen ruõ kin bõtõktõk.” (1 Samuel 25:18, 24, 32, 33) Eliktata jememe eo an Nabal ear tellok ñan mij eo an. Kadkad ko remõn kadkadin Abigail ear bõktok ñan e lañliñ eo ñan an erom lio belen David. Inemõn eo an ej juõn joñok ñan aolep ro rej karejar ñan Jehovah rainin.—1 Samuel 25:36-42.
Jibadõk Inemõn
18, 19. (a) Ta oktak ko renaj alikar ñe jej kwalok inemõn? (b) Ta eo emaroñ jibañ kij ñan kõmman juõn etale ebolemen kin kij make?
18 Inem, inemõn ej juõn men in aikwij. Ej laplok jen baj juõn wãwen joij; ej juõn kadkad emejaja me ej kaemololo ro jet. Ilo ien ko remotlok, bõlen jaar iminene in konono ilo lej im jerbal ilo jab joij. Bõtab, elikin ad katak mol eo ilo Bible jaar oktak im laplok ad joij. Paul ear konono kin oktak in ke ear rejañ Ri Christian ro mõttan: “Komin kõnõk buruen tiriamo, joij, etã buru, inimõn, jejanujoij.” (Dri Kolosse 3:12) Bible eo ej keidi oktak in ñan oktak eo an kidu ko relej—wolf, leopard, lion, bear, im cobra—ñan menin mour ko rawie im ainemõn—kon in sheep, kon in goat, kon in cow, im cow. (Aiseia 11:6-9; 65:25) Elõñ armij rej bwilõñ ñe jej kõmman oktak ko kin kadkad ko kadkadid kinke oktak kein elap air kabwilõñlõñ. Bõtab, kij, jej naunin oktak kein ñan jerbal eo an jitõbõn Anij, kinke inemõn ej koba ibben le ko leen rekabwilõñlõñ..
19 Ej melelen ke bwe ñe emwij ad kõmman oktak ko rej men in aikwij im jaar wujleplok ad mour ñan Jehovah, jejjab aikwij kate kij ñan kwalok inemõn? Emol jaab. Ñan wanjoñok, ikijen nuknuk ko rekãl jej aikwij wõnmanlok im kejbãroki bwe ren erreo im karbõb wõt. Ilo ad etale Nan eo an Anij im kalmenlokjen kake wanjoñok ko rej bed iloan ej jibañ kij ñan kõmman juõn etale ekãl im mol kin kij make. Ta eo kapjur in Nan eo emwij kakõrmole an Anij ej kwalok kake yuk?—Jemes 1:23-25.
20. Ewi wãwen ad maroñ lo tõbrak in kwalok inemõn?
20 Ikijen biktokin mour, kadkad ko kadkadin armij rej oktak jen don. Jet ian ri karejar ro an Anij rej lo bwe ebidodolok air kwalok inemõn jen ro jet. Mekarta, Ri Christian ro otemjej rej aikwij kaddeklok leen jitõb an Anij, ekoba inemõn. Paul ilo yokwe ear rejañ Timothy: “Lor emõn, kwojarjar, tõmak, yokwe, kijenmij, im inemõn.” (1 Timote 6:11) Nan eo “lor” ej kwalok bwe juõn armij ej aikwij kate. Juõn ukok in Bible ej ukõte kakabilek in einwõt ‘likiti ilo buruõm.’ (New Testament in Modern English, an J. B. Phillips) Elañe kwoj kate yuk ñan kalmenlokjen kake wanjoñok ko remõn ilo Nan eo an Anij, renaj bin ilo lemnak eo am, einwõt juõn men kwar kadeloñe ilo enbwinõm. Renaj nalemen im tel yuk.—James 1:21.
21. (a) Etke jej aikwij kate kij ñan kwalok inemõn? (b) Ta eo jenaj etale ilo katak in tok juõn?
21 Wãwen eo jej jerbal ibben ro jet ej kwalok ewi joñan jej kwalok inemõn. “Wõn iami e meletlet im jelalokjen?” ri kalor eo Jemes ej kajitõk. “En kwalok, kin an kõmõn emõn, jerbal ko an ilo inimõn in meletlet.” (Jemes 3:13) Ewi wãwen jemaroñ kwalok kadkad in an Christian ilo mweo, ilo jerbal in kwalok nan an Christian, im ilo congregation eo? Katak in tok juõn enaj kwalok nan in tel ko rej jibañ.
Ilo Elij
• Ta eo kwar katak kin inemõn jen wanjoñok eo an
• Jehovah?
• Jesus?
• Moses?
• Abigail?
• Etke jej aikwij kate kij ñan kwalok inemõn?
[Pija eo ilo peij 20]
Etke Jehovah ear mõnõnõ kake men in katok eo an Abel?
[Pija eo ilo peij 21]
Jesus ear kwalok bwe inemõn im ettã buru rej ebake don
[Pija eo ilo peij 22]
Moses ear likit juõn joñok emõn kin kwalok inemõn