Armij Otemjej Ren Kwalok Nan Kin Aibujuij Eo An Jehovah
“Komin lelok ñõn Jeova aibujuij im kajur. Komin lelok ñõn Jeova aibujuij ekar ñõn etan.”—SAM 96:7, 8.
1, 2. Wijtak Jehovah ej itok jen ia, im bar wõn ro remaroñ bõk kunair ñan wijtak e?
DAVID, nejin Jesse, ear juõn ladik ri lale sheep ilo bukwon in Bethlehem. Ekkã an kar reiliñlok im lo iju ko ilañ ilo boñ ke ear make ian im lale bwij eo an jemen ilo melaj ko! Ejelok bere, kain lemnak rot kein ear walok ibben ke, ilo kakõrmol an jitõb kwojarjar eo an Anij, ear kine im al nan ko raibujuij ilo Sam 19: “Lõñ ko rej kennan kin aibujuij an Anij, im mejatoto ej kwalok jerbal an pein. A air ken joñok e ar ilok ilo aolepen lõl, im nan ko air ilo mõtõn lõl eliktata.”—Sam 19:1, 4.
2 Ilo ejelok konono, ejelok nan, ejelok ainikien, men in kõmanman ko raibujuij an Jehovah ilañ rej kwalok kin aibujuij eo an, jen ran ñan ran, im jen boñ ñan boñ. Men in kõmanman ko rejjab bõjrak ilo air kwalok kin aibujuij eo an Anij, im ej kõttãik kij ñan kalmenlokjen kin men in kennan in meñe ejelok nan ej walok ilo “aolepen lõl” bwe ro rej jokwe ion ren loi. Bõtab, men in kõmanman ko rej kennan ilo ejelok nan ejabwe. Armij ro retiljek rej aikwij kwalok aibujuij in kin ainikeir. Juõn ri jeje sam jejaje etan ear konono ñan ri kabuñ ro retiljek im ba nan kein rekakõrmol: “Komin lelok ñõn Jeova aibujuij im kajur. Komin lelok ñõn Jeova aibujuij ekar ñõn etan.” (Sam 96:7, 8) Ro rej bed ilo juõn kõtan ebak ibben Jehovah rej lañliñ in kõmman eindein. Bõtab, ta eo ej kitibuj ad lelok ñan Anij aibujuij?
3. Etke armij ro rej kaibujuij Anij?
3 Elõñlok men ko jej aikwiji jen nan ko wõt. Ri Israel ro ilo ran eo an Isaiah rar kaibujuij Anij kin tieir, ak jab kin burueir. Ikijen Isaiah, Jehovah ear ba: “Kin an ro dri ailiñ in druaktok ñõn iba, im kin an loñir im tiir kõñiãjoik Iõ, a rar kamokit burueir etolok jen Ña.” (Aiseia 29:13) Jabdewõt nan in kañiãjo jen kain armij rot rein kar ejelok tokjen. Ñan kõmman bwe en wõr tokjen, ñiãjo ej itok jen juõn buru eobrak kin an yokwe Jehovah im kile jen buru aibujuij eo an ejejuan. Jehovah ewõt Ri Kõmanman eo. Ej eo Ekajur Bõtata, Eo Ri Wãnik, eo ej make wõt yokwe. Ej unjen lomor eo ad im ej Iroij Bõtata eo me ro otemjej rej mour ilañ im ion lal ren kõttãik ir ñan e. (Reveles̃õn 4:11; 19:1) Elañe jej lukkun tõmak ilo men kein, jej aikwij kaibujuij e kin aolepen buruõd.
4. Ta nan in jiroñ ko Jesus ear litoki kin ewi wãwen ad maroñ kaibujuij Anij, im ewi wãwen ad maroñ kajejjet kitieir?
4 Jesus Christ ear jiroñ kij kin ewi wãwen jemaroñ kaibujuij Anij. Ear ba: “Ilo men in Jema ej aibujuij, bwe komij jebar elõñ leen; im ein drein kom naj dri kalora.” (Jon 15:8) Ewi wãwen jej jebar elõñ leen? Mokta, ilo ad bõk kunad ilo jerbal in kwalok nan kin “gospel an ailiñ eo” kin aolepen buruõd im kobalok ibben men in kõmanman ko otemjej im “jiroñ” kin “men ko an” Anij. (Matu 24:14; Dri Rom 1:20) Bareinwõt, ilo wãwen in kij aolep jej bõk kunad—ilo kajju ak wãwen ko jet—ñan kõmman ri kalor ro im orair ej orlok wõt ñan nebar Jehovah Anij. Kein ka ruo, jej aikwij kõtlok bwe jitõb kwojarjar eo en kaddek leen iload im kate kij ñan kajeoñe kadkad ko remõntata kadkadin Jehovah Anij. (Dri Galetia 5:22, 23; Dri Epesõs 5:1; Dri Kolosse 3:10) Tokjen men in bwe, mwilid jen ran ñan ran ej kaibujuij Anij.
“Ñõn Aolepen Lõl”
5. Kamelele kin ewi wãwen an kar Paul kalikar eddo eo an Ri Christian ro ñan kaibujuij Anij im kalikar tõmak eo air ñan ro jet.
5 Paul ilo letter eo an ñan Dri Rom ro ear kalikar eddo eo an Ri Christian ro ñan kaibujuij Anij ilo air kwalok men ko rej tõmak kaki ibben ro jet. Unin tel in book in Dri Rom ej bwe ro rej jerbale tõmak ilo Jesus Christ wõt renaj bõk lomor. Ilo chapter 10 ilo letter eo an, Paul ear kwalok bwe Israel eo ilo ran eo an ear kajeoñ in kowãnik ir wõt ilo air lor Kien eo an Moses, ak “Kraist e jemlokõn kien.” Inem, Paul ej ba: “Elañe kwo naj kwalok Iroij Jisõs ilo loñim, im tõmak ilo buruõm bwe Anij e ar kajerkakbiji E jen ro remij, kwo naj mour.” Jen ien eo manlok, “ejelok ikõtan dri Ju im dri Grik; bwe juõn wõt Iroij ion otemjej, im Emweie ñõn ro otemjej rej kir ñõn E. Bwe ro otemjej rej kir etan Iroij re naj mour.”—Dri Rom 10:4, 9-13.
6. Ewi wãwen an kar Paul jerbale Sam 19:4?
6 Inem ilo kõmmanwa Paul ej kajitõk: “Ekijkan air naj kir ñõn Eo r’ar jab liki E? im ekijkan air naj liki Eo r’ar jab roñ kin E? im ekijkan air naj roñ ñe ejelok dri kwalok?” (Dri Rom 10:14) Ikijen Israel, Paul ej ba: “Ir otemjej r’ar jab eoroñ nan ko remõn.” Etke Israel ear jab bokake? Rar jab maroñ uak kinke rar jab tõmak, im ear jab kinke kar ejelok ien emõn ñan kamol tõmak eo air. Paul ej kwalok men in ilo an elij Sam 19:4 im jerbale ñan jerbal in kwalok nan jen an konono kin wãwen an men in kõmanman ko jerbal einwõt juõn ri kennan an Anij ilo ejelok nan. Ej ba: “Aet, emol, Ainikeir ej ilok ñõn aolepen lõl, im nan ko air ñõn ijo ko jemlokõn lõl.” (Dri Rom 10:16, 18) Aet, einwõt men in kõmanman ko rejjab mour bareinwõt rej kaibujuij Jehovah, Ri Christian ro ilo ebeben eo kein kajuõn rar kwalok nan kin news eo emõn kin lomoren armij ilo jikin ko otemjej im nebar Anij ilo “aolepen lõl.” Ilo letter eo an ñan Dri Kolosse ro, Paul ear bareinwõt kamelele kin joñan an laplok an jededlok news eo emõn. Ear ba bwe renaj kar kwalok nan kin news eo emõn “ñõn ro otemjej rej ber iomin lõñ.”—Dri Kolosse 1:23.
Ri Kennan ro re Kijejeto
7. Ekkar ñan Jesus, ta eddo eo Ri Christian ro rej aikwij ineke?
7 Emol, Paul ear jeje letter eo an ñan Dri Kolosse ro enañin 27 yiõ ko elikin mij eo an Jesus Christ. Ekijkan an jerbal in kwalok nan jededlok ñan ijoko retolok ñan jikin kwelok in Colossae ilo mõkaj? Ear walok kinke Ri Christian ro ilo ebeben eo kein kajuõn rar kijejeto, im Jehovah ear kajerammõn kijejeto eo air. Jesus ear kanan bwe ri kalor ro an renaj kar ri kwalok ro rekijejeto ke ear ba: “Im naj kwalok gospel ñõn dri ailiñ ko otemjej mokta.” (Mark 13:10) Ñan kanan in, Jesus ear kobaik nan in kaiñi eo ilo eon ko itujemlokin Gospel eo an Matthew im ba: “Inem komin ilok, im kõmõn dri ailiñ ko otemjej bwe ren dri kalora, im baptais ir ilo etan Jema, im Nejin im Jitõb kwojarjar; im katakin ir bwe ren bokake nan ko otemjej I ar jiroñ kom: im lo, Ij ber ibbemi ien otemjej ñõn jemlokõn lõl.” (Matu 28:19, 20) Ejjabto tokelik elikin an Jesus wanliñlok ñan lañ, ri kalor ro rar jino kajejjet kitien nan ko an.
8, 9. Ekkar ñan Jerbal, ewi wãwen an kar Ri Christian ro uake nan in kaiñi ko an Jesus?
8 Elikin an kar lutoktok jitõb kwojarjar eo ilo Pentecost 33 C.E., men eo moktata ri kalor ro retiljek an Jesus rar kõmmane rar ilok im kwalok nan, im jiroñ armij ro ilo Jerusalem kin “men ko relap an Anij.” Ear lukkun bolemen air kwalok nan, im “e nañin jilu tausan” rar baptais. Ri kalor ro rar wõnmanlok im nebar Anij iman mejen armij im ilo kijejeto rar jebar leen ko remõn.—Jerbal 2:4, 11, 41, 46, 47.
9 Ejjabto tokelik jerbal ko an Ri Christian ro ear einwõt juõn men in inebata ibben ri tel ro an kabuñ. Joñan air inebata kin beran in konono eo an Peter im John, rar kakien ri jilek rein ruo bwe ren bõjrak jen air kwalok nan. Ri jilek ro rar uak im ba: “Kim jab maroñ in jab konono men ko kim ar lo im roñjaki.” Elikin air ekajete im kõtlok ir, Peter im John rar jeblak ñan ro jeiir im jatiir, im ir aolep rar koba im jar ibben don ñan Jehovah. Ilo beran rar kajitõk ibben Jehovah: “Kiõ, O Iroij, kwon lale air nan in kalelñoñ im letok ñõn ro dri korijerõm, bwe kin elap beran ren kwalok Am in nan.”—Jerbal 4:13, 20, 29.
10. Ta jumae eo ear jino alikar, im ewi wãwen an Ri Christian ro remol kar uak?
10 Jar in ear ekkar ñan ankil an Jehovah, im men in alikar tokelik. Armij ro rar ketak ri jilek ro im ilo kabwilõñlõñ juõn enjel ear kõtlok ir. Enjel eo ear jiroñ ir: “Komin ilok, im jutõk im konono iloan tempel ñan armij rõn, nan otemjej an mour in.” (Jerbal 5:18-20) Kinke ri jilek ro rar bokake, Jehovah ear wõnmanlok im kajerammõn ir. Kin men in, “ran otemjej iloan tempel, im ilo jikir e jab mwij air katakin im kwalok Jisõs bwe E dri Kraist.” (Jerbal 5:42) Alikar, matõrtõr ear jab maroñ kabõjrak ri kalor ro an Jesus jen air kwalok iman mejen armij ro kin aibujuij eo an Anij.
11. Kar ewi lemnak eo an Ri Christian ro jinoin ikijen jerbal in kwalok nan?
11 Ejjabto tokelik rar ketak Stephen im kade kin dekã mae ien ear mij. Mij eo an ear jinoe ien matõrtõr eo elap ilo Jerusalem, im aolep ri kalor ro ejjab koba ri jilek ro rar jebliklok ijoko otemjej ibelakin ene eo. Rar ebwer ke kin matõrtõr eo? Jab ñan jidik. Jej konono: “R’ar jebliklok, rej etetal im kwalok nan.” (Jerbal 8:1, 4) Rar lo kijejeto in ñan kwalok nan kin aibujuij eo an Anij elõñ alen. Ilo book in Jerbal chapter 9, jej konono bwe Ri Pharisee eo Saul in Tarsus, ke ear etal ñan Damascus ear matõrtõre ri kalor ro an Jesus ijo, ear lo juõn vision kin Jesus im ear bilo. Ilo Damascus, ilo ekabwilõñlõñ Ananias ear kamadmõde bilo eo an Saul. Ta men eo moktata Saul—tokelik ear erom ri jilek Paul—ear kõmmane? Bwebwenato eo ear ba: “Emõkõj an kwalok Jisõs iloan imõn kwelok ko, bwe E Nejin Anij.”—Jerbal 9:20.
Aolep Rar Kwalok Nan
12, 13. (a) Ekkar ñan ri bwebwenato ro an lal, ta eo ear alikar ibben congregation in Christian eo jinoin? (b) Ewi wãwen book in Jerbal ej errã ibben nan ko an ri bwebwenato ro an lal?
12 Ear juõn men ebuñbuñ bwe aolep armij ro ilo congregation in Christian eo jinoin rar bõk kunair ilo jerbal in kwalok nan. Ikijen Ri Christian ro ilo ran ko, Philip Schaff ear jei: “Aolep congregation ko rar einwõt jikin jerbal in missionary, im Ri Christian ri tõmak ro otemjej rar einwõt juõn missionary.” (History of the Christian Church) W. S. Williams ear ba: “Juõn bwebwenato ej ba bwe aolep Ri Christian ro ilo Kabuñ eo jinoin, elaptata ro me ewõr men in letok ko an jitõb kwojarjar ibbeir, rar kwalok gospel eo.” (The Glorious Ministry of the Laity) Ear bareinwõt ba: “Jesus Christ ear jab karõk bwe jerbal in kwalok nan kar juõn jerbal ejej uan ñan eiet armij.” Celsus, juõn ri kijirãt eo an Christian etto, ear je bareinwõt im ba: “ri kõmman nuknuk kin kol in sheep, ri kõmman juj, ro rej kõmman men ko jen kil ko kilin men in mour, ro rejjab meletlet im rettã, rar ri kwalok ro rekijejeto kin gospel eo.”
13 Jemaroñ lo wãwen an jejjet nan kein ekkar ñan book in Jerbal. Ilo Pentecost 33 C.E., elikin an jitõb kwojarjar eo lutõktok ion aolep ri kalor ro, maan im kõrã ro, rar kwalok nan iman mejen armij ro kin men ko remõntata an Anij. Elikin ien matõrtõr eo elikin mij eo an Stephen, aolep Ri Christian ro rar jebliklok ibelakin lal im kwalok nan kin news eo emõn. Enañin 28 yiõ ko tokelik, Paul ear jejelok ñan aolep Christian Ri Hebrew ro, jab ñan juõn kumi edik, im ba: “Inem kin E, jen katok ñõn Anij kin wijtak ien otemjej, eñin leen tieir ko rej kwalok ñõn etan.” (Dri Hibru 13:15) Ke ear kamelele kin lemnak eo an kin jerbal in kwalok nan, Paul ear ba: “Bwe elañe ij kwalok gospel, ejelok iba bwe in kimjãje kake; bwe men in e relel ilo buruõ, bwe Wo ñõn iõ elañe I jab kwalok gospel!” (1 Dri Korint 9:16) Alikar, aolep Christian ro retiljek ilo ebeben eo kein kajuõn kar eindein air lemnak.
14. Ta kõtan eo ikõtan tõmak im jerbal in kwalok nan?
14 Emol, juõn Ri Christian emol ej aikwij bõk kunan ilo jerbal in kwalok nan kinke ej ekkejel ñan tõmak. Paul ear ba: “Bwe armij kin buruen ej tõmak ñõn wãnik; im kin loñin ej kwalok ñõn mour.” (Dri Rom 10:10) Ej juõn kumi edik ke ilo congregation eo—einwõt juõn class in ri tel ro—rej jerbale tõmak im bõk eddo eo ñan kwalok nan?a Emol jaab! Aolep Ri Christian ro remol rej kaddek juõn tõmak ekajur ilo Iroij Jesus Christ im ej lujur ir ñan kwalok nan kin tõmak in ñan ro jet. Elañe jab, inem tõmak eo air emij. (Jemes 2:26) Kinke aolep Ri Christian ro retiljek ilo ebeben eo kein kajuõn rar kwalok air tõmak ilo wãwen in, rar roñ juõn ainikien elap ñan nebar etan Jehovah.
15, 16. Kwalok wanjoñok ko rej kwalok bwe jerbal in kwalok nan ear laplok wõt meñe elõñ abañ ko.
15 Ilo ebeben eo kein kajuõn, Jehovah ear korlok armij ro an meñe elõñ abañ ko iloan im ilikin congregation eo. Ñan wanjoñok, Jerbal chapter 6 ej kwalok kin juõn akwel ikõtan Ri Hebrew im Ri Greek ri tõmak ro. Ri jilek ro rar bõk eddo eo ñan etale akwel in. Ilo jemlokin, jej konono: “Nan in Anij elaplok; im oran dri kalor elap an orlok i Jerusalem; im elap jaran pris ro rej bokake tõmak eo.”—Jerbal 6:7.
16 Tokelik, abañ ko kin politic rar walok ikõtan Herod Agrippa King in Judea im armij ro an jikin kwelok in Tyre im Sidon. Ilo etao ri jokwe ro an jikin kwelok kein rar bukõt ainemõn, im ñan uak ir Herod ear konono iman mejeir. Juõn jar elap ear kwelok ibben don im lamõj: “Ainiken anij, im e jab an armij!” Ilo mõkaj, enjel eo an Jehovah ear mõn Herod Agrippa, im ear mij kinke “ear jab wijtake Anij.” (Jerbal 12:20-23) Ear juõn men in kailbõk ñan ro rar atartar ion iroij ro an armij! (Sam 146:3, 4) Bõtab, Ri Christian ro rar wõnmanlok im wijtake Jehovah. Tokjen men in, “nan in Anij ej edreklok im orlok” meñe abañ ko kin politic rar bedwõt.—Jerbal 12:24.
Wãwen eo Mokta im Kiõ
17. Ilo ebeben eo kein kajuõn, ta orlok ko rar ibben don im kõmmane?
17 Aet, congregation in Christian eo ilo ebeben eo kein kajuõn ear obrak kin ri kabuñ ro rekijejeto an Jehovah Anij. Aolep Ri Christian ro remol rej bõk kunair ñan kajededlok news eo emõn. Jet iair rar lo armij ro emol burueir im einwõt an kar Jesus ba, rar katakin ir bwe ren bokake men otemjej ear jiroñ ir. (Matu 28:19, 20) Jemlok eo in bwe congregation eo ear orlok wõt, im elõñlok armij rar kobalok ibben King David eo etto im wijtake Jehovah. Aolep rar kwalok nan ko: “I naj nebar Yuk, O Iroij aõ Anij, kin aolepen buruõ; I naj kaibujuij etõm ñõn in drio. Bwe elap Am tiriamokake iõ; Kw’ar kõtlok iõ jen roñ eo emlõltata.”—Sam 86:12, 13.
18. (a) Ta oktak eo ealikar ikõtan congregation in Christian eo kein kajuõn im kabuñ in Christendom ilo ran kein? (b) Ta eo jenaj etale kake ilo katak in tok ilal?
18 Kin men in, nan ko an ri meletlet in kabuñ eo Allison A. Trites rej kamakit lemnak eo an armij. Ilo an keidi kabuñ ko an Christendom ibben kabuñ eo an Christian ilo ebeben eo kein kajuõn, ear ba: “Kabuñ ko ran kein rej eddeklok ñe ajiri ro an juõn family ilo kabuñ eo rej jerbale tõmak ilo kabuñ eo ak ñe juõn eo ekãl ej ilok jen kabuñ eo mokta im bõk kabuñ eo ekãl. Bõtab, ilo book in Jerbal, orlok eo ear walok ñe ro rekãl rar oktaklok im kobalok ibben congregation in Christian eo, bwe congregation eo ear jino jerbal.” Melelen men in ke bwe tõmak in Christian eo emol ejjab eddeklok kiõ ilo wãwen eo Jesus ear ba enaj kar orlok? Jaab. Ri Christian ro remol rainin rej kijejeto wõt ilo air kwalok nan im wijtak Anij iman mejen armij einwõt Ri Christian ro mokta rar kõmmane ilo ebeben eo kein kajuõn. Jenaj lo men in ilo katak in tok ilal.
[Kamelele eo itulal]
a Nan ko ilo kajin English “clergy” im “cleric” rar itok jen nan in Greek eo kleʹros, im ear melelen “men in jokãlet” ak “men in jolet.” Ilo 1 Piter 5:2, 3, ej jerbale nan in kleʹros ñan aolep “bwijin Anij” einwõt men in jolet eo an Anij.
Kwomaroñ Ke Kamelele?
• Ilo wãwen et ko jej kaibujuij Anij?
• Ewi wãwen an kar Paul jerbale Sam 19:4?
• Ta kõtan eo ikõtan tõmak im jerbal in kwalok nan?
• Ta eo ear alikar ibben congregation in Christian eo ilo ebeben eo kein kajuõn?
[Pija eo ilo peij 14, 15]
Lañ ko rej kennan kin aibujuij eo an Jehovah ien otemjej
[Etan eo ej kõmman]
Ikijen joij eo an Anglo-Australian Observatory, David Malin ear pijaike
[Pija ko ilo peij 16]
Jerbal in kwalok nan in jar rej ekkejel ñan don