Komin Kakajur Don
“Rar kainemõn iõ.”—DRI KOLOSSE 4:11.
1, 2. Meñe elõñ men ko rekauwatata, etke ro jeran Paul rar lolok e ilo kalbuj eo?
EMAROÑ kauwatata bwe kwon jeran juõn armij ebed ilo kalbuj—meñe ear ejelok ruõn. Ri lale kalbuj ro remaroñ watõk yuk einwõt juõn ian ri nana eo, im remaroñ kiljake im kajade jikin otemjej kwoj etal ielok bwe kwon jab kõtõraik kien. Kin men in, kwoj aikwij beran wõt ñe kwoj lolok eo jeram ilo kalbuj.
2 Ak, eñin men eo jet ian ro jeran ri jilek Paul rar kõmmane 1,900 yiõ ko remotlok. Rar jab jenliklik jen air lolok Paul ilo kalbuj eo ñan kainemõn im rejañ im kakajur e iloj jitõb. Kar wõn rein retiljek jeran? Im ta eo jemaroñ katak jen beran, tiljek, im jimjera eo air?—Jabõn Kennan Ko 17:17.
“Kainemõn” ak Juõn Men in kakajur
3, 4. (a) Kar wõn ro jeran Paul, im rar erom ta men eo ñan e? (b) Ta in “kainemõn” ak men in kakajuror?
3 Jen jeblak ñan yiõ eo 60 C.E. Ri jilek Paul ej bed ilo kalbuj ilo Rom kinke rar riap im naruõn bwe ear jumae kien eo. (Jerbal 24:5; 25:11, 12) Paul ear kalikar wõn Ri Christian ro lalem rar tiljek ñan e: Tychicus, ri keañ eo an jen ailiñ in Asia im juõn “dri korijer iber ilo iroij; Onesimõs, “jatiõ etiljek im jitenburu” jen Colossae; Aristarchus, juõn Ri Macedonia jen Thessalonica im juõn “dri prison” eo mõttan Paul; Mark, mõñren Barnabas im eo ear je book eo ilo etan ilo Gospel eo; im Justus, juõn ian ri jerbal ro mõttan “kin ailiñ in Anij.” Ikijen armij rein lalem Paul ej ba: “R’ar kainemõn iõ.”—Dri Kolosse 4:7-11.
4 Paul ear kwalok juõn ennan ekajur kin jibañ eo ear bõk jen ro jeran retiljek. Ear kajerbal nan in Greek eo (pa·re·go·riʹa) melelen “juõn men in kakajur,” eo me Bible eo ej kwaloke. Ennan in elõñ melelen im kar kajerbale elaptata ilo jerbal in doctor.a Emaroñ melelen ‘kamadmõd, kadiklok eñtan, ak kainemõn.’ Paul ear aikwiji men in kakajur rot in, im lõmarein lalem rar lelok kain jibañ rot in.
Etke Paul Ear Aikwiji “juõn Men in Kakajuror”
5. Meñe ear juõn ri jilek, ta eo Paul ear aikwiji, im ta eo kij aolep jej aikwiji jen ien ñan ien?
5 Emaroñ kailbõk jet armij ñan jela bwe Paul, juõn ri jilek, ear aikwiji nan in kakajur. Emol, ear aikwiji. Emol bwe, Paul ear kajur wõt ilo tõmak, im ear ellã jen jorrãn, “ilo dreñlok ela jen joñok”, “ilo mij ko makij”, im eñtan ko jet. (2 Dri Korint 11:23-27) Mekarta, ear juõn armij, im armij ro otemjej rej aikwij bõk kainemõn jen ien ñan ien im bõk jibañ jen ro jet ñan kakajurlok tõmak eo air. Men in ear mol ibben Jesus. Ilo boñin eo eliktata mokta wõt jen an kar mij, juõn enjel ear weaklok iman mejen ilo jikin kallip in Gethsemane im ear “kakajur e.”—Luk 22:43.
6, 7. (a) Ilo Rom, wõn ro rar kaburomõj Paul, im wõn ro rar rejañ e? (b) kain jerbal rot ko Christian lõmaro mõttan Paul rar kõmmane ñan e ilo Rome, im ilo wãwen in rar einwot ‘juõn men in kakajuror” ñan e?
6 Paul bareinwõt ear aikwij kakajur tõmak eo an. Ke ear tõbraklok Rom einwot juõn ri kamakoko, ri ailiñ ro an rar jab karuwainenek e. Enañin aolep Ri Jew rein rar jab mõnõnõ in eoroñ ennan in ailiñ eo. Elikin an Ri Jew lõmaro reutiej lolok Paul ilo jikin kalbuj eo, bwebwenato eo ilo book in Jerbal ear ba: “Jet rej tõmak men ko ej konono kaki, im jet re jab tõmak. Im ke e jab burueir wõt juõn ibeir r’ar ilok.” (Jerbal 28:17, 24, 25) Paul ear lap an buromõj kin air jab kamolol kin joij eo an Jehovah! Eñjake ko an rekajur kin men in rar alikar ke ear je letter eo jejjo yiõ ko lok iman ñan congregation in Rom: “Elap aõ buromõj im e jab jokwõr metõk ilo buruõ. Bwe ij maroñ in kõnan bwe ña in joko jen Kraist kin ro jeiõ im jatiõ [Ri Jew ro], ro bwijiõ kin kõniek.” (Dri Rom 9:2, 3) Bõtab, ilo Rom ear lo ri jerbal ro retiljek im mol mõttan im rar beran im yokwe eo air ear kainemõn buruen. Rar ri tõmak ro an remol ilo jitõb.
7 Ewi wãwen ri tõmak rein lalem mõttan rar einwot juõn men in kakajuror? Rar jab kotlok bwe kein lukwoj ko an Paul ren kamijak ir jen air kobalok ibben. Ak, rar mõnõnõ in jibañ Paul, kõmman men ko ear jab maron kõmmani kin an bed ilo kalbuj. Ñan wanjoñok, rar jerbal einwot ri keañ ro im jaketo-jaketak letter im nan in kakabilek ko an Paul ñan elõñ congregation ko; rar bõktok report ko remõn ñan Paul kin mour in jitõb eo an ri tõmak ro mõttan ilo Rom im jikin ko jet. Bõlen rar bõklok ñan Paul men in aikwij ko, einwõt nuknuk ko ñan kamãnãn e ilo ien molo, book limlim ko, im kein jeje ko. (Dri Epesõs 6:21, 22; 2 Timote 4:11-13) Aolep wãwen kein rar kakajur im rejan ri jilek eo ke ear bed ilo kalbuj, bwe en einwõt “juõn men in kakajuror” ñan ro jet, koba congregation ko reyu.—Dri Rom 1:11, 12.
Ewi Wãwen Erom “juõn Men in Kakajurõr”
8. Ta eo jemaroñ katak jen an Paul ba bwe ear aikwiji “juõn men in kakajuror”?
8 Ta eo jemaroñ katak jen bwebwenato in ikijen Paul im ri jerbal ro mõttan lalem? Jen etale juõn katak: Jej aikwij beran im karmijeteik kõnan ko ad make ñan jibañ ro jet ñe rej bed ilo melejoñ. Bareinwõt, jej aikwij eta buru ñan kajitõk kin jibañ ilo ien melejoñ ko ad make. Paul ear jab baj kwalok wõt bwe ear aikwij jibañ, ak ear bõke ilo kamolol im nebar ro rar lelok e. Ear jab watõk jibañ eo jen ro jet einwot juõn kakõllan mõjno ak kajookok ñan e, im kij bareinwõt jej aikwij bõk ejja lemnak in wõt. Elañe jej ba bwe jejjab aikwij jibañ ej einwõt ad ba bwe jej kajur otem kajur. Kememej bwe, joñok eo an Jesus ej kwalok bwe juõn armij ewãppen bareinwot ej aikwij kajitõk kin jibañ.—Dri Hibru 5:7.
9, 10. Ta tokjen eo emõn emaroñ walok ñe juõn armij ej kalikar bwe ej aikwiji jibañ, im ewi wãwen men in emaroñ jelet ro jet ilo family eo im ilo congregation eo?
9 Tokjen ko remõn remaroñ walok ñe ri tel ro rej kalikar bwe rej likjab bareinwot im aikwij bõk jibañ jen ro jet. (Jemes 3:2) Ad kile aikwij kein ej kakajurlok kõttan eo ikõtan ro reutiej im ro rej kõtãik ir ñan ro reutiej, bwe ren mõnõnõ in konono im kwalok burueir ñan don. Ettã buru eo an ro remõnõnõ in bõk jibañ rej einwõt juõn joñok ñan ro rej bed ilo ejja wãwen eo wõt bwe ren lore. Ej kwalok bwe ro rej tel ir rejjab wãppen bareinwõt, im jemaroñ kebak ir.—Ekklisiastis 7:20.
10 Ñan wanjoñok, ajiri ro remaroñ lo bwe ebidodo air bõk jibañ jen jemeir im jineir ñan namejelan abañ ko air im kejbãrok ir jen kabo ko ñe rej jelã bwe jemeir im jineir rar jelmae ejja melejoñ ko wõt ke rar dik. (Dri Kolosse 3:21) Jemen im jinen ajiri ro im ro nejeir remaroñ jino konono ibben don jen burueir. Jerbale mejelan abañ ko jen Bible eo emaroñ laplok an bolemen im renaj mõnõnõ in bõke. (Dri Epesõs 6:4) Ilo ejja wãwen in lok wõt, ro uan congregation eo renaj mõnõnõ in bõk jibañ jen elder ro ñe rej kile bwe elder ro bareinwõt rej aikwij kamadmõdi ejja abañ, inebata, im melejoñ ko wõt. (Dri Rom 12:3; 1 Piter 5:3) Einwõt ibben ajiri ro, konono ibben don jen buru emaroñ walok, remaroñ kwalok nan in kakabilek ko ilo Bible, im ilo jemlokin tõmak eo air enaj kajurlok. Kememej bwe, kiõ elaplok an ri tõmak ro mõttad aikwij kakajurlok tõmak eo air jen mokta.—2 Timote 3:1.
11. Etke elõñ ilo ran kein rej aikwij “juõn men in kakajuror”?
11 Jekdon ia eo jej jokwe ie, wõn kij, ak ewi dettad, kij aolep jej jelmae inebata ko jen ien ñan ien. Ej mõttan wãwen lal in. (Reveles̃õn 12:12) Kain melejoñ rot kein ilo kanniek ak eñjake rej melejoñe tõmak eo ad. Melejoñ ko remaroñ walok ilo jikin jerbal, ilo school, ibben ro uan family eo, ak ilo congregation eo. Juõn nañinmij ekauwatata emaroñ kar unin an walok melejoñ in. Elañe juõn ri belele, juõn elder, ak juõn jeran ej letok juõn nan in jibañ im joij—ej juõn nan elap an kaimololo kij! Ej einwot uno in ekabit eo ej jolok nañinmij in bok aidik! Kin men in, elañe kwoj lo juõn ian ri tõmak ro mõttam rej bed ilo melejoñ eo, kwon einwot juõn men in kakajuror ñan e. Ak elañe ewor juõn abañ eddo ibbem, kwon kajitõk ibben juõn ian ro reritto ilo jitõb bwe ren jibañ yuk.—Jemes 5:14, 15.
Ewi Wãwen Congregation eo Emaroñ Jibañ
12. Ta eo kajjojo ro uan congregation eo remaroñ kõmmane ñan kakajur ri tõmak ro mõttair?
12 Aolep ilo congregation eo, ekoba jodikdik ro, remaroñ kakajur ro jet. Ñan wanjoñok, am keini in bed ilo kwelok ko im kwalok nan emaroñ kakajur tõmak eo an ro jet. (Dri Hibru 10:24, 25) Am tiljek wõt ilo jerbal eo an Anij ej kamol am tiljek ñan Jehovah im ej kwalok bwe kwoj mimij wõt ilo jitõb meñe kwoj aikwij kijenmij iumin elõñ melejoñ ko. (Dri Epesõs 6:18) Am keini in kõmman men in emaroñ kakajur ro jet.—Jemes 2:18.
13. Etke jet ri kwalok rej bõjrak in kwalok nan, im ta eo jemaroñ kõmmane ñan jibañ ir?
13 Jet ien, inebata ko an mour ak melejoñ ko jet, remaroñ kabwer jet ak kabõjrak ir ilo jerbal in kwalok nan. (Mark 4:18, 19) Jemaroñ jab lo ro rar bõjrak air kwalok nan bed ilo kwelok ko an congregation. Ak rej yokwe wot Anij ilo burueir. Ta eo remaroñ kõmmane ñan kakajur tõmak eo air? Ilo joij elder ro remaron lelok jibañ ilo air lolok ir. (Jerbal 20:35) Remaroñ kajitõk ibben ro jet uan congregation eo ñan jibañ bareinwõt. Ien lolok kein remaroñ men eo wõt rej aikwiji, ñan kakajurlok ro remõjno ilo tõmak.
14, 15. Ta nan in kakabilek eo Paul ej lelok ñan kakajur ro jet? Kwalok juõn joñok ilo juõn congregation me ear jerbale jerbale nan in kakabilek eo an.
14 Bible eo ej rejañ kij ñan “keberan ro rej kũmkũm, jibõñ ro re mõjino.” (1 Dri Tessalonika 5:14) Bõlen ro “rej kũmkũm” rej lo bwe ediklok air beran jen mokta im rejjab maroñ anjo ion melejoñ ko elañe ejelok jibañ jen ro jet. Kwomaroñ ke jibañ? Nan eo “jibõñ ro re mõjino” rar ukõte ñan melelen “debiji wõt” ak “eddep” ñan eo emõjno. Jehovah ej kaorõk im yokwe sheep ro an. Ejjab watõk ir einwõt ejelok tokjeir, im ejjab kõnan bwe jabdewõt en illok jen E. Kwomaroñ ke jibañ congregation eo ñan “debij wõt” ro remõjno mae ien air kajurlok ilo jitõb?—Dri Hibru 2:1.
15 Juõn elder ear lolok juõn leo im lio ri belele rar jab kwalok nan iumin jiljino yiõ ko. Elder eo ear je: “Joij im yokwe eo an aolep ro uan congregation eo joñan an lap an jelet erro ear lujure erro ñan jeblak ñan bwij eo.” Kar ewi wãwen lemnak eo an kõrã ri tõmak eo ear bõjrak jen kwalok nan ke ro uan congregation eo rar lolok e? Ej ba kiõ: “Men eo ear jibañ kimro ñan bar jino kwalok nan ej bwe ri tõmak maan im kõrã ro mõttad rar jab ekajete kim ak kananaik kim. Ak, rar joij im letok nan in rejañ ko jen Bible eo.”
16. Wõn eo ej bojak ien otemjej ñan kakajur ro rej aikwiji?
16 Aet, juõn Ri Christian emol buruen emõnõnõ in kakajur ro jet. Im ñe wãwen ko rej oktak wõt ilo mour eo ad, jemaroñ aikwij bõk kajur jen ri tõmak ro mõttad. Ilo mol, emaroñ bwe ilo ien jej aikwij jibañ, enaj ejelok jabdewõt eo emaroñ jibañ kij. Mekarta, ewõr juõnUnjen kajur eo ej bojak ien otemjej, eo ej mõnõnõ im bojak in jibañ kij—Jehovah Anij.—Sam 27:10.
Jehovah —Ej make Wõt Unjen Kajur
17, 18. Ilo wãwen et ko Jehovah ear kakajur Nejin, eo Jesus Christ?
17 Ke ear toto ion alal in eñtan eo, Jesus ear lamõj: “Jema Ij lewõj aõ ilo peõm.” (Luk 23:46) Inem ear mij. Jejjo wõt awa ko lok iman, rar ketõk e im ro jeran rar ko jen e ilo mijak. (Matu 26:56) Jesus ear make bed ibben Unjen kajur eo—Jemen ilañ. Meñe eindein, liki eo an ilo Jehovah ear jab mõjnolok. Tiljek eo an Jesus ñan Jemen ear bõktok jinekjij eo ilo an Jehovah jurake.—Sam 18:25; Dri Hibru 7:26.
18 Iaolepen jerbal eo an Jesus ion lal, Jehovah ear lelok ñan nejin men otemjej ear aikwiji ñan debij wot tiljek eo an mae ien ear mij. Ñan wanjoñok, elikin wõt an kar Jesus baptais, ear ijjino ien jerbal in kwalok nan eo an, ear roñ ainikein Jemen an kajerammõne im kalikar yokwe eo An ñan e. Ke Jesus ear aikwiji jibañ, Jehovah ear jilkintok enjel ro an nan kakajur e. Ke Jesus ear jelmae melejoñ eo elaptata ilo tujemlokin mour eo an ion lal, Jehovah ear rõnjake jar ko an. Emol bwe men kein rar kakajur Jesus.—Mark 1:11, 13; Luk 22:43.
19, 20. Ewi wãwen ad jelã bwe Jehovah enaj kakajur kij ilo ien jej aikwiji?
19 Jehovah ekõnan bwe en Unjen kajur eo ad bareinwõt. (2 Kronikel 16:9) Unjen kajur otem kajur eo emol emaroñ kakajur kij ilo awa eo jej aikwiji. (Aiseia 40:26) Tarinae, jeramel, nañinmij, mij, ak mour eo ad ejjab wãppen remaroñ melejoñe kij. Ñe melejoñ ko an mour rej einwõt le jen joñan ad maroñ anjo ioir einwot juõn “ri kijirãt ekajur,” Jehovah emaroñ kakajur im kaberan kij. (Sam 18:17; Exodus 15:2) Ewõr juõn men in jibañ ekajur ekõnan letok—jitõb kwojarjar eo an. Ikijen jitõb eo an, Jehovah emaroñ “lelok kajur ñõn eo ej barõk” bwe en “jeblãliñlok kin peir einwõt igõl ko.”—Isaiah 40:29, 31.
20 Jitõbõn Anij ej kajur eo elaptata ijoko otemjej ilañ im ion lal. Paul ear ba: “I marõn in kõmõn men otemjej ilo Eo ej kakajur iõ.” Aet, Jemed ilañ eo ej yokwe kij emaron kakajur kij kin “maroñ eo e kanuij lap” bwe jen kijenmij iumin abañ ko otemjej mae ien ej “kõmõn men otemjej bwe ren ekãl” ilo Paradise eo emwij an kallimur kake im ebak.—Philippians 4:13; 2 Dri Korint 4:7; Reveles̃õn 21:4, 5.
[Kamelele eo itulal]
a Book eo Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words, eo me W. E. Vine ear jeje, ear ba: “Nan eo [pa·re·go·riʹa] ej jitõñlok ñan uno ko doctor ro rekin kajerbali ñan kadiklok metak ak eñtan (Eng., ‘paregoric’).”
Kwoj Kememej Ke?
• Ewi wãwen ri tõmak ro ilo Rom rar einwõt “juõn men in kakajuror” ñan Paul?
• Ilo wãwen et ko jemaron “juõn men in kakajuror” ilo congregation eo?
• Ewi wãwen an Jehovah einwõt Unjen kajur eo ad?
[Pija eo ilo peij 28]
Ri tõmak ro mõttan Paul rar einwõt “juõn men in kakajuror” ñan e ilo air tiljek ñan e, im karejar ñan e
[Pija eo ilo peij 30]
Elder ro remaroñ bõk eddo eo ñan kakajur bwij eo